Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 10 grudnia 2019r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

Protokolant: sekr. sąd. Małgorzata Wilkońska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 listopada 2019r

sprawy z powództwa D. N. i E. N.

przeciwko K. U.

o eksmisję

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 295,20 zł. (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie, udzielonego pozwanemu z urzędu.

Sygn. akt I C 982/18

UZASADNIENIE

Powodowie D. N. oraz E. N. wnieśli pozew przeciwko K. U., domagając się nakazania mu opuszczenia i opróżnienia nieruchomości lokalowej, położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) – wraz ze wszelkimi rzeczami i osobami jego prawa reprezentującymi, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że na mocy aktu notarialnego z dnia 22 lipca 2013 roku nabyli własność wyżej wymienionej nieruchomości. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22 maja 2017 roku w sprawie o sygn. akt I C 746/17 został on pozbawiony wykonalności co do § 6 (opuszczenia lokalu) w stosunku do B. U. (1), jednak zdaniem powodów powyższy wyrok wywołuje skutki tylko i wyłącznie pomiędzy stronami tamtego postępowania, do których pozwany (zajmujący obecnie samodzielnie sporny lokal) nie należy. Powodowie wpisani są do księgi wieczystej jako właściciele i przez to chroni ich domniemanie z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W księdze wieczystej nie ma wpisanego żadnego prawa przysługującego pozwanemu lub osobom trzecim. Pozwany zajmuje lokal bez tytułu prawnego. Powodowie wzywali ustnie pozwanego (a wcześniej jego byłą żonę) do opuszczenia lokalu, co nie odniosło skutku.

(pozew – k. 3-5)

Postanowieniem z dnia 12 lutego 2019 roku przyznano pozwanemu pełnomocnika procesowego z urzędu w osobie adwokata.

(postanowienie z dnia 12.02.2019r. – k. 68)

W odpowiedzi na pozew – wniesionej przez pełnomocnika z urzędu – pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z przepisanymi normami.

Zdaniem pozwanego nie doszło do skutecznego przeniesienia na powodów prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...), albowiem B. U. (1) skutecznie uchyliła się od oświadczenia woli z dnia 12 lipca 2013 roku o udzieleniu P. W. (1) pełnomocnictwa do zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do wyżej opisanego lokalu mieszkalnego. Poza tym P. W. (2) wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. akt. XIV K 27/15 została prawomocnie skazana za przestępstwo oszustwa popełnione na szkodę B. U. (1). Przedmiotem oszustwa było podstępne zbycie w imieniu pokrzywdzonej spółdzielczego prawa do spornego lokalu mieszkalnego. W sprawie Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. akt I C 746/15 pozbawiono w całości wykonalności tytuł wykonawczy w postaci aktu notarialnego z dnia 22 lipca 2013 roku, albowiem B. U. (1) działała w błędzie wywołanym podstępem P. W. (1). Z powyższego wynika, że skoro nie zostało skutecznie przeniesione na powodów prawo własności spornego lokalu, to jego właścicielem w dalszym ciągu jest B. U. (1).

(odpowiedź na pozew – k. 86-88)

Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł nadto, że powodowie nie nabyli prawa własności spornego lokalu, co zostało już przesądzone w sprawie Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. akt I C 746/15, a zatem wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, ale także inne sądy oraz organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Natomiast domniemanie z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece ma charakter domniemania wzruszalnego i może być obalone niemal w każdym postępowaniu sądowym, administracyjnym czy sądowo-administracyjnym. Poza tym Sąd jest również związany treścią prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 marca 2016 roku wydanego w sprawie o sygn. akt XIV K 27/15 skazującego pełnomocnika B. U. (1) jako osoby działającej z zamiarem wprowadzenia pokrzywdzonej w błąd, co do okoliczności zawarcia umowy.

(odpowiedź na pozew – k. 101-105)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dziale III. księgi wieczystej o numerze (...) prowadzonej dla lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położonego w G. przy ul. (...) jako właściciele na podstawie umowy sprzedaży z dnia 22 lipca 2013 roku zawartej przed notariuszem A. S. w kancelarii notarialnej K. T. (Rep. A nr 3603/2013) wpisani są powodowie na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: odpis zwykły z KW nr (...) – k. 11-13)

Dnia 22 lipca 2013 roku przed notariuszem A. S. w kancelarii notarialnej K. T. (Rep. A nr 3603/2013), P. W. (1), działając jako pełnomocnik B. U. (1), zawarła z powodami E. N. oraz D. N. umowę sprzedaży wyżej wymienionego lokalu mieszkalnego za cenę 170.000 zł. Zawarcie umowy poprzedzone było zawarciem dnia 12 lipca 2013 roku umowy przedwstępnej sprzedaży w tej samej kancelarii notarialnej (Rep. A nr 3414/2013), a to z kolei poprzedzone było udzieleniem przez B. U. (2) tego samego dnia i również w tej samej kancelarii notarialnej pełnomocnictwa P. W. (1) (Rep. A nr 3404/2013).

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: akt notarialny z dnia 22.07.2013r. – k. 14-17v.)

Umowa opisana wyżej jest nieważna.

(dowód: prejudykat w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22.05.2017r. wraz z uzasadnieniem – k. 18-31, k. 185-202, postanowienie o sprostowaniu z dnia 27.06.2017r. – k. 203-204, zarządzenie o stwierdzeniu prawomocności – k. 205 )

Pismem z dnia 09 czerwca 2014 roku B. U. (1) złożyła P. W. (1) oświadczenie o uchyleniu się w całości od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w dniu 12 lipca 2013 roku, w którym udzieliła pełnomocnictwa zawartego w akcie notarialnym sporządzonym przez notariusz K. T., w szczególności do zbycia pod tytułem odpłatnym spornego lokalu mieszkalnego, zawierania umów przedwstępnych obowiązujących do zbycia wymienionego wyżej prawa, a także do zmiany, rozwiązania i odstąpienia od tych umów oraz kwitowania odbioru ceny i wskazania rachunku bankowego do przelewu.

(dowód: zeznania świadka B. U. (1) – k. 113-113v., płyta CD – k . 115, oświadczenie z dnia 09.06.2014r. – k. 117-118 wraz z potwierdzeniem nadania – k. 119)

Pismem z dnia 30 czerwca 2014 roku B. U. (1) poinformowała o powyższym E. N. oraz A. N..

(dowód: zeznania świadka B. U. (1) – k. 113-113v., płyta CD – k . 115, oświadczenie z dnia 30.06.2014r. – k. 120-121 wraz z potwierdzeniem nadania – k. 122-123 oraz odbioru – k. 124)

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 marca 2016 roku wydanym w sprawie o sygn. akt XIV K 27/15 P. W. (1) oraz B. G. zostali uznani za winnych tego, że w okresie od dnia 12 lipca 2013 roku do dnia 22 lipca 2013 roku w R., działając wspólnie i w porozumieniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadzili B. U. (1) do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem znacznej wartości w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), o wartości 360.400 zł, w ten sposób, że nakłonili ją do udzielenia P. W. (1) pełnomocnictwa z dnia 12 lipca 2013 roku do sprzedaży opisanego wyżej przedmiotowego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego za cenę przez P. W. (1) ustaloną, wprowadzając ją w błąd co do tego, że będzie to cena odpowiadająca cenom rynkowym, korzystniejsza od ceny uzyskanej podczas licytacji prowadzonej przez komornika, a także przedłożyli jej oświadczenie B. G. z dnia 12 lipca 2013 roku o oddaniu lokalu mieszkalnego w dzierżawę trzydziestoletnią, z czego nie zamierzali się wywiązać, następnie P. W. (1) zawarła w imieniu pokrzywdzonej w dniu 12 lipca 2013 roku umowę sprzedaży opisanego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, w formie aktów notarialnych rep. A nr (...) i nr (...) za cenę 170.000 zł, rażąco niższą od jego ceny rynkowej, a następnie przyjęła od nabywcy łącznie kwotę 70.000 zł tytułem części ceny, z której to kwoty przekazała pokrzywdzonej 200 zł, zaś kwotę 34.000 zł przekazała B. G., natomiast kwota 75.561,65 zł została przez nabywcę przekazana na poczet zadłużenia B. U. (1), powodując tym samym szkodę w mieniu pokrzywdzonej w kwocie 284.638,35 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23.03.2016r. wraz z uzasadnieniem – k. 125-184)

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22 maja 2017 roku w sprawie o sygn. akt I C 746/15 z powództwa B. U. (1) przeciwko E. N. i D. N. pozbawiono w całości wykonalność tytułu wykonawczego w postaci opisanego wyżej aktu notarialnego co do obowiązku wydania przez powódkę B. U. (1) na rzecz pozwanych przedmiotowego lokalu, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 04 marca 2014 roku w sprawie o sygn. akt VII Co 237/14. Sąd ustalił, że umowa sprzedaży lokalu z dnia 22 lipca 2013 roku była nieważna w całości.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22.05.2017r. wraz z uzasadnieniem – k. 18-31, k. 185-202, postanowienie o sprostowaniu z dnia 27.06.2017r. – k. 203-204, zarządzenie o stwierdzeniu prawomocności – k. 205 )

Pozwany zamieszkał w spornym lokalu mieszkalnym jako małżonek właściciela lokalu tj. B. U. (1) i nigdy go nie opuścił. Pozwany ma obecnie 68 lat. Po rozległym udarze niedokrwiennym lewej półkuli mózgu z dnia 29 marca 2012 roku cierpi na niedowład połowiczy prawostronny, afazję motoryczną ustępującą, mnogie, rozsiane, wieloczasowe ogniska niedokrwienne w obu półkulach mózgu, nadciśnienie tętnicze oraz nikotynizm. Jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym na stałe z datą ustalenia niepełnosprawności od dnia 30 kwietnia 2012 roku. Jest niezdolny do pracy. Utrzymuje się z zasiłku stałego w kwocie 528 zł miesięcznie oraz zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie około 170 zł. Od 2012 roku korzysta z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. w postaci bezpłatnych usług opiekuńczych w wymiarze 2 godzin dziennie. Poza tym otrzymuje zasiłki celowe na leki oraz na zakup żywności. Sporny lokal zajmuje od około 21 lat. Obecnie mieszka w nim sam.

(dowód: karta informacyjna z leczenia szpitalnego – k. 50, 52, decyzja z MOPS – k. 51, pismo z MOPS – k. 54-55, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 63, zeznania świadka B. U. (1) – k. 113-113v., płyta CD – k . 115, zeznania świadka G. O. – k. 211-214, płyta CD – k. 215, zeznania pozwanego K. U. – k. 213-214, płyta CD – k. 215)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił po rozważeniu całego zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, będących w przeważającej części odpisami orzeczeń sądowych i aktów notarialnych, a nadto dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. I C 746/15, w tym orzeczenia kończącego sprawę wyrokiem wraz z uzasadnieniem oraz orzeczenia wydanego w sprawie karnej m.in. przeciwko P. W. (1).

Brak było podstaw do kwestionowania dokumentów prywatnych, albowiem żadna ze stron nie zaprzeczyła ich prawdziwości. Natomiast dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.).

W ocenie Sądu, brak było również podstaw do kwestionowania zeznań świadka B. U. (1), które były spójne, logiczne i wewnętrznie niesprzeczne i korelowały ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Taki sam walor dowodowy mają zeznania świadka G. O. oraz pozwanego, co do jego sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i majątkowego. Natomiast strona powodowa nie zaprzeczyła prawdziwości złożonych przez niego zeznań.

Jeśli chodzi o zeznania strony powodowej, to wyrażały one ocenę stanu faktycznego dokonaną przez powodów, dla potrzeb niniejszego postępowania i nie zaprzeczały treści dołączonych do akt sprawy dokumentów ani treści zeznań świadków i pozwanego.

Podstawę prawną roszczenia powodów stanowiły przepisy art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą. Ponieważ roszczenie windykacyjne jest ściśle związane z prawem własności, z którego wypływa, to legitymacja czynna przysługuje każdoczesnemu właścicielowi rzeczy. Legitymacja czynna dla dochodzenia roszczenia windykacyjnego przysługuje także każdemu ze współwłaścicieli.

W pierwszej kolejności Sąd zważył, że z regulacji art. 365 § 1 k.p.c. wynika obowiązek uwzględnienia przez sąd w rozpoznawanej sprawie faktu istnienia orzeczenia sądu wydanego w innej sprawie, a jeżeli orzeczenie to ma charakter prejudycjalny dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy, sąd obowiązany jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, kształtuje się tak, jak to przyjął sąd we wcześniejszym prawomocnym wyroku, nie może już sam badać ani rozstrzygać tej kwestii (wyrok SN z 6 listopada 2008 r., III CSK 125/08, LEX nr 1472277). Zakres związania ma różną postać w zależności od tego, kogo dotyczy. W przypadku stron postępowania jest on najszerszy. Nie jest dopuszczalne prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczności, które zostały ustalone w sprawie między tymi stronami, która miała inny przedmiot, a w następnym postępowaniu ma walor prejudycjalny. Natomiast, w przypadku odmienności stron postępowania związanie ma inny charakter: podmiot, który nie był stroną zakończonego prawomocnie postępowania, nie jest pozbawiony prawa dowodzenia okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia o jego prawach, choćby analogiczne okoliczności były już ustalone w poprzednim postepowaniu, w którym nie był stroną. W tym wypadku chodzi tylko o związanie istnieniem prawomocnego orzeczenia (postanowienie SN z 4 kwietnia 2012 r., I UK 431/11, LEX nr 1675088). Zatem osoby, które nie były stronami i których nie obejmuje, z mocy przepisu szczególnego rozszerzona prawomocność materialna wcześniejszego wyroku, nie są pozbawione możliwości realizowania swego prawa we własnej sprawie, także wtedy, gdy łączy się to z kwestionowaniem oceny wyrażonej w innej sprawie w zakresie przesłanek orzekania (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2012 r., II CSK 143/12, LEX nr 1288628; wyrok SN z dnia 23 sierpnia 2012 r., II CSK 740/11, LEX nr 1231481). Określone w art. 365 k.p.c. związanie stron, sądów, innych podmiotów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku (vide: wyrok SN z 23 czerwca 2009 r., II RK 302/08 niepubl., wyrok SN z 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, LEX nr 345525).

Podstawą powództwa B. U. (2) przeciwko D. N. i E. N. w sprawie Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. akt I C 746/15 było ustalenie nieważności umowy sprzedaży z dnia 22 lipca 2013 roku przed notariuszem A. S. (Rep. A nr 3603/2013) zawartej przez P. W. (1), działającą jako pełnomocnik B. U. (1), co poprzedzone było zresztą ustaleniem, że udzielająca pełnomocnictwa B. U. (2) działała w błędzie wywołanym działaniem P. W. (1) i B. G., co wynika z wiążącego Sąd w niniejszej sprawie na podstawie art. 11 k.p.c. wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 marca 2016 roku o sygn. akt XIV K 27/15. Warto również zwrócić uwagę, że pełnomocnik powodów przyznał wprost, że nie kwestionuje istnienia i treści wskazanych wyżej orzeczeń ( vide: k. 112, płyta CD – k. 115). Tak więc kwestia ustalenia stanu prawnego spornej nieruchomości przez ocenę ważności opisanej umowy sprzedaży nieruchomości stanowiła zagadnienie prejudycjalne rozstrzygnięte już w sprawie Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. akt I C 746/15. Jak wskazano powyżej, powołując się na poglądy judykatury, wątpliwości co do mocy wiążącej tego wyroku w niniejszym postępowaniu mogłyby pojawić się jedynie w przypadku kwestionowania tej okoliczności przez stronę postępowania, która nie brała udziału w postępowaniu rozstrzygającym to zagadnienie. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie wystąpiła, ponieważ taką stroną był pozwany, który powoływał się na okoliczność stanowiącą zagadnienie prejudycjalne.

W przypadku odmiennej oceny tej kwestii należałoby podzielić w pełni stanowisko Sądu Okręgowego w Gdańsku zawarte w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt I C 746/15, uznając je za słuszne, mając na uwadze przede wszystkim związanie sądu ustaleniami wyroku w sprawie karnej, o czym mowa powyżej i przez to również skuteczności uchylenia się B. U. (2) od złożonego oświadczenia woli w postaci pełnomocnictwa udzielonego P. W. (1), a przez to nieważności umowy sprzedaży z dnia 22 lipca 2013 roku.

Powodowie powoływali się na domniemanie wypływające z art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Domniemania wiarygodności ksiąg wieczystych są wzruszalne (iuris tantum). Ich obalenie może nastąpić na podstawie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w sprawie o uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz w każdym innym postępowaniu, w którym ocena prawdziwości wpisu ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu (uchwała SN z 26 marca 1993 r., III CZP 14/93, OSN 1993, Nr 11, poz. 196; wyr. SN z 21 marca 2001 r., III CKN 325/00, L.; wyrok SN z 21 czerwca 2011 r., I CSK 555/10, OSN 2012, Nr B, poz. 43, oraz wyrok SN z 9 października 2013 r., V CSK 450/12, L.). Domniemanie zgodności wpisu w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym prowadzi do odwrócenia reguł dowodowych. Osoba wpisana w księdze wieczystej nie musi więc wykazywać prawdziwości wpisu. Obowiązek ten obciąża stronę przeciwną, która ma interes prawny w wykazaniu niezgodności wpisu w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (P. B., J. T.-Kwiecień, Wpisy, s. 25).

Wyłączenie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5 ustawy) następuje także w wypadku, gdy nabywca działa w złej wierze. Mowa tu o sytuacji osoby, która wie, że treść księgi wieczystej jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym, albo z łatwością mogła się o tym dowiedzieć.

W przedmiotowej sprawie powodów nie chronią jakiekolwiek domniemania prawne wynikające z ustawy o księgach wieczystych i hipotece, albowiem nabywcy lokalu – powodowie, działali w złej wierze zamierzając nabyć go po zdecydowanie zaniżonej cenie, tj. 170.000 zł, biorąc pod uwagę, że w wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. akt XIV K 27/15, uznającym P. W. (1) za winną przestępstwa oszustwa znacznych rozmiarów, opisując czyn, wskazano na pokrzywdzenie B. U. (1) na kwotę 284.638,35 zł. Należy uznać, że osoba decydująca się na zakup nieruchomości, porównuje oferty sprzedaży nieruchomości i posiada rozeznanie w zakresie cen lokali na rynku nieruchomości. Tym bardziej, że jak wynika z treści uzasadnienia wyroku karnego (k. 132 akt), powód D. N. prowadził działalność gospodarczą w zakresie nieruchomości i wynajmu lokali, co pozwala na przyjęcie że orientował się że cena 170 tys. zł. pozostaje rażąco niższa od ceny rynkowej przedmiotowego lokalu. Poza tym sposób działania P. W. (1) winien nasunąć powodom wątpliwości, co do ważności zawieranej umowy, albowiem umowa przedwstępna sprzedaży lokalu poprzedzona była udzieleniem pełnomocnictwa P. W. (1) do dokonania tej czynności. Nieobecność właścicielki przy zawieraniu umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu winna zostać uznana za nietypową, skoro zapewne do kilku godzin wcześniej, stawiła się w tej samej kancelarii notarialnej celem udzielenia pełnomocnictwa. Nie istniała zatem obiektywna przeszkoda, aby B. U. (1) samodzielnie zawarła umowę przedwstępną sprzedaży spornego lokalu.

Mając na uwadze powyższe nie ulegało wątpliwości, że w momencie wytoczenia powództwa, jak i obecnie, właścicielką prawa do spornego lokalu jest B. U. (2), nie zaś powodowie, a więc nie posiadają oni legitymacji czynnej do wytoczenia niniejszego powództwa i już z tej przyczyny powództwo na podstawie art. 222 § 1 k.c. a contrario nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niezależnie od powyższego powództwo zasługiwało na oddalenie, albowiem jego uwzględnienie stanowiłoby nadużycie prawa.

Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przepis ten jest klauzulą generalną, co oznacza, że zawiera zwroty niedookreślone, którym można nadać konkretne znaczenie dopiero w procesie stosowania prawa przez sąd, po rozważeniu okoliczności konkretnej sprawy. Treść zasad współżycia społecznego nie jest bowiem ściśle zdefiniowana. Odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa. Ujmując rzecz ogólnie, można przyjąć, że przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (wyrok SN z 28 listopada 2001 r., IV CKN 1756/00, LEX nr 80259). Takie rozumienie zasad współżycia społecznego, zgodne z tak zwanym ujęciem sytuacjonistycznym, jest akceptowane w późniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych (zob. np. wyroki z dnia 6 stycznia 2009 r., I PK 18/08, OSN 2010, nr 13-14, poz. 156, z dnia 16 czerwca 2009 r., I CSK 522/08, LEX nr 518132, z dnia 23 maja 2013 r., z dnia 23 maja 2013 r., IV CSK 660/12, LEX nr 1365725). Konsekwencją takiego rozumienia zasad współżycia społecznego jest akceptowany współcześnie pogląd, że dla uwzględnienia przez Sąd zarzutu opartego na art. 5 k.c. nie jest konieczne wskazanie i zdefiniowanie konkretnej zasady współżycia społecznego, która została naruszona przez drugą stronę (tak Sąd Najwyższy, poza cytowanymi orzeczeniami, także w wyroku: z 8 maja 2014 r., V CSK 322/13, LEX nr 1491263; w doktrynie zob.: K. Pietrzykowski w: Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I, komentarz do art. 5, Legalis). Rozważenie zastosowania przez Sąd art. 5 k.c. powinno być natomiast bezwzględnie poprzedzone rozważeniem wszystkich okoliczności rozpoznawanej sprawy. Oczywiste jest również, że odmowa udzielenia prawu podmiotowemu ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c. powinna być ograniczona do sytuacji wyjątkowych, skoro niewątpliwe jest, że istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych (por. uzasadnienie wyroku SN z: z 27 września 1994 r., II CRN 127/94, LEX nr 82293).

W orzecznictwie można zauważyć rozbieżność co do tego, czy dopuszczalne jest oddalenie powództwa o eksmisję na podstawie art. 5 k.c. W niektórych wypowiedziach orzecznictwa przyjmowano, że skoro zgodnie z art. 140 k.c. podstawowym uprawnieniem właściciela jest korzystanie z rzeczy z wyłączeniem innych osób, to oddalenie powództwa windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. nie jest dopuszczalne i wskazywał, że orzeczenie takie prowadziłoby do naruszenia istoty prawa własności, co jest niezgodne z art. 64 ust. 3 Konstytucji (zob. wyroki SN z 27 maja 1999 r., II CKN 337/98, OSNC 1999 nr 12 poz. 214 i z 23 marca 2000 r., I CKN 440/98, LEX nr 521753). W późniejszym orzecznictwie Sąd Najwyższy przyjmuje, że oddalenie na tej podstawie powództwa o wydanie rzeczy powinno być z zasady wyłączone, a jeśli je dopuścić, to całkiem wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (wyrok z 29 stycznia 2008 r., IV CSK 417/07, LEX nr 627227, postanowienie SN z 2 czerwca 2011 r., I CSK 520/10, LEX nr 1129076).

Z taką ściśle wyjątkową sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Pozwany jest bowiem osobą w podeszłym wieku (68 lat). Przeszedł rozległy udar mózgu przez co cierpi na niedowład połowiczy prawostronny, afazję motoryczną ustępującą, mnogie, rozsiane, wieloczasowe ogniska niedokrwienne w obu półkulach mózgu, nadciśnienie tętnicze oraz nikotynizm. Jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym na stałe z datą ustalenia niepełnosprawności od dnia 30 kwietnia 2012 roku. Jest niezdolny do pracy. Utrzymuje się z zasiłku stałego w kwocie 528 zł miesięcznie oraz zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie około 170 zł. Wymaga pomocy osób trzecich przez co korzysta z usług opiekuńczych w wymiarze 2 godzin dziennie. Otrzymuje z MOPS zasiłki celowe na leki oraz na zakup żywności, gdyż otrzymywany zasiłek stały nie wystarcza na jego utrzymanie. Poza tym sporny lokal zajmuje od około 21 lat, a więc od czasu, kiedy wprowadził się do niego wraz z żoną B. U. (1).

W realiach niniejszej sprawy należałoby wyważyć relację prawa pozwanego do życia i poszanowania jego godności w sytuacji, kiedy jest osobą schorowaną, żyjącą w ubóstwie, do prawa podmiotowego strony. Sąd miał na uwadze, że nie jest akceptowalnym w społeczeństwie i budziłoby poczucie niesprawiedliwości eksmitowanie schorowanej, starszej i ubogiej osoby, tym bardziej w sytuacji, że doszłoby do tego na skutek oszustwa P. U. na szkodę właścicielki. Sąd miał bowiem na uwadze, że B. U. (1) skutecznie uchyliła się od skutków prawnych oświadczenia woli w postaci pełnomocnictwa dla P. W. (1), a pismem z dnia 30 czerwca 2014 roku poinformowała o tym nabywców i zażądała zwrotnego przeniesienia własności, co jednak nie miało miejsca.

Wobec powyższego powództwo zostało oddalone również na podstawie art. 5 k.c..

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804), uznając, że powodowie przegrali proces w całości, zasądził od nich na rzecz pozwanego kwotę 295,20 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w sprawie, udzielonego pozwanemu z urzędu.