Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym w dniu 10 grudnia 2018 r. do Sądu Okręgowego w Łodzi, wniesionym przeciwko Województwu (...) powód (...) Spółka z.o.o. z siedzibą w W. wystąpił o zasądzenie od pozwanego sumy pieniężnej w wysokości 4.068.756,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 2 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty należności głównej.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że dochodzi od pozwanego zwrotu równowartości korzyści majątkowej, jaką bez podstawy prawnej uzyskało Województwo (...) kosztem powoda oraz oświadczył, że korzyść ta powstała na skutek wybudowania na zlecenie i koszt powoda na nieruchomości będącej własnością pozwanego budynku szpitalnego i dokonania adaptacji pomieszczeń szpitalnych (Oddział Hemodynamiki, Izba Przyjęć i Położnictwa oraz Laboratorium (...) w Ł.), w ramach realizacji umowy dzierżawy łączącej powoda z Zespołem (...) Sp. z o.o. (umowa ta obejmowała dzierżawę sprzętu medycznego przez wyżej wskazaną spółkę od powoda przez okres 10 lat) – wyżej wskazane budynki i pomieszczenia oddano do użytku w październiku 2004 roku. Z dniem 30 września 2006 roku wyżej opisana umowa dzierżawy została wypowiedziana przez powoda, co skutkowało – zdaniem powoda – powstaniem bezpodstawnego wzbogacenia po stronie pozwanej jednostki samorządu terytorialnego.

(pozew – k. 3-8)

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz od strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W pierwszej kolejności pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powoda.

(odpowiedź na pozew – k. 180-200)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), użytkowanej przez SP ZOZ WSS (...), jest Województwo (...). Taki stan prawny nieruchomości istniał także w 2004 roku.

(wydruk treści księgi wieczystej – k. 17-22, okoliczności niesporne)

Województwo (...) nie było nigdy wspólnikiem spółki działającej pod firmą Zespół (...) sp. z.o.o.

(okoliczność niesporna, kopia listy wspólników k. 39)

(...) sp. z.o.o. w wyniku przetargu przeprowadzonego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych zawarła w dniu 22 października 2003 roku w formie pisemnej umowę dzierżawy opatrzoną numerem (...) z Zespołem (...) sp. z.o.o. w Ł.. W §1 ust. 1 umowy określono, że powodowa spółka oddała w dzierżawę Zespołowi (...) sp. z.o.o. w Ł. sprzęt medyczny szczegółowo wymieniony w załączniku nr 1 do umowy. Umowę zawarto na okres 10 lat, tj. od 1 lipca 2004 roku do 30 czerwca 2014 roku (§6 umowy), przy czym w §7 przyznano każdej ze stron prawo do wypowiedzenia umowy. Miesięczny czynsz dzierżawy sprzętu medycznego podlegający zapłacie na rzecz powoda określono na 632.050 zł brutto (§5 ust. 2 umowy).

Zgodnie z § 1 ust. 4 umowy dzierżawy powodowa spółka zobowiązana była ponadto do dokonania na własny koszt „adaptacji potrzebnych pomieszczeń i dobudowy wymaganej dla prawidłowego działania oddziału, w którym przedmiotowy sprzęt będzie zainstalowany – zgodnie z dokumentacją budowlano-wykonawczą”. W żadnym punkcie umowy stron nie dookreślono, jaki pomieszczenia powód ma „adaptować”, na czym konkretnie ma polegać ich „adaptacja” oraz na czym ma polegać „dobudowa”, której miał zostać poddany budynek WSS (...) w Ł. przy ul. (...). Jedynym załącznikiem do umowy był załącznik nr 1 zawierający listę 34 urządzeń medycznych podlegających dzierżawie. Do umowy nie załączono żadnej dokumentacji projektowej ani „budowlano-wykonawczej”.

W §4 ust. 1 umowy dzierżawy określono jedynie, że sprzęt medyczny wymieniony w załączniku nr 1 do umowy „zostanie zainstalowany w pomieszczeniach Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. przy ul. (...) wskazanych przez Dzierżawcę”. W §4 ust. 3 wskazano, że koszt wykonania dokumentacji budowlano-wykonawczej zostanie do kwoty 132.940,96 zł brutto pokryty przez dzierżawcę.

Za wykonanie przedmiotu zamówienia publicznego powodowa spółka miała otrzymywać miesięczny czynsz dzierżawny w wyżej wskazanej kwocie, obejmujący także „pełne koszty (…) budowy i adaptacji pomieszczeń”, przy czym jednak nie określono kwotowo wysokości tych kosztów (§ 5 ust. 1 umowy).

Później zawartym aneksem nr (...) do umowy z 20 września 2004 r., przedłużono termin obowiązywania umowy do 18 października 2014 r. Wysokość czynszu brutto za pełen okres umowy (10 lat) według ceny ofertowej oznaczono na kwotę 75.846.000 zł.

(kopia umowy wraz z załącznikiem k. 23-31)

W piśmie datowanym na 7 sierpnia 2003 roku dyrektor WSS (...) w Ł. zwrócił się do zarządu Województwa (...) o zgodę na wynajęcie innemu niż szpital podmiotowi pomieszczeń w obiekcie przy ul. (...) w Ł. oraz na „dzierżawę terenu zewnętrznego o powierzchni 700 m2” – bez wskazania nazwy podmiotu, który ma dzierżawić wyżej opisaną część nieruchomości oraz bez informacji o planowanej budowie jakiegokolwiek obiektu.

(kopia wniosku k. 240-241)

W piśmie datowanym na 20 lutego 2004 roku Urząd Marszałkowski w Ł. poinformował dyrektora WSS (...) w Ł. o zgodzie na wynajem pomieszczeń w obiekcie zlokalizowanym w Ł. przy ul. (...) oraz na „wydzierżawienie nieruchomości gruntowej położonej pod tym samym adresem o powierzchni 700 m ^{( 2)}”. Pismo to nie dotyczyło zgody na dalszą poddzierżawę nieruchomości gruntowej.

(kopia pisma k. 53)

W dniu 1 marca 2004 roku WSS (...) zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę dzierżawy „terenu przy ul. (...) o ogólnej powierzchni 666,70 metrów kwadratowych”. Z kolei w dniu 8 marca 2004 roku (...) zawarł z powodową spółką umowę poddzierżawy tej samej części nieruchomości – „na cele budowy i adaptacji Oddziału Hemodynamiki, Izby Przyjęć i Laboratorium”.

(kopie umów k. 48-50, k. 52)

Powodowa spółka w dniu 22 października 2013 roku zawarła umowę z Przedsiębiorstwem Budownictwa (...) (...) Sp. j. z K. zlecając tej spółce „kompleksowe wykonanie Obiektu Hemodynamiki oraz Izby Przyjęć Położnictwa i Laboratorium w Szpitalu im. (...) w Ł. przy ul. (...)” za wynagrodzeniem ryczałtowym wynoszącym 4.300.301,75 zł.

(kopia umowy k. 120-125)

W dniu 13 października 2004 roku z udziałem przedstawicieli powodowej spółki, wyżej wskazanego wykonawcy robót budowlanych oraz (...) Sp. z o.o. i WSS (...) w Ł. – bez udziału przedstawiciela Województwa (...) - spisano protokół końcowego odbioru obiektu opisanego jako Oddział Hemodynamiki Szpitala im. (...) w Ł..

(kopia protokołu k. 86-89)

W dniu 18 października 2004 roku z udziałem przedstawicieli powodowej spółki oraz (...) Sp. z o.o. sporządzono i podpisano dokument zatytułowany „Protokół przekazania sprzętu i terenu”. Z tą samą datą sporządzono „aneks nr (...)” do „Protokołu przekazania sprzętu i terenu”, w którym podano, że powodowa spółka jako wydzierżawiający przekazała dzierżawcy (tj. (...) Sp. z o.o.) do użytku „Pomieszczenie Oddziału Hemodynamiki, Izby Przyjęć Położnictwa i Laboratorium”.

(kopia protokołu k. 61-83, kopia aneksu k. 84)

W dniu 27 października 2004 roku Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. wydał decyzję o pozwoleniu inwestorowi, którym była powodowa spółka, na użytkowanie wyżej wskazanego budynku.

(kopia decyzji k. 89)

W dniu 3 sierpnia 2004 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zawarła z (...) S.A. w formie pisemnej umowę przelewu wierzytelności przysługującej powodowej spółce w stosunku do (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy dzierżawy (w umowie cesji – zapewne omyłkowo – wskazano, że umowę dzierżawy zawarto w dniu 1 lipca 2003 roku), w zakresie dotyczącym świadczeń dłużnika wymagalnych po dniu zawarcia umowy przelewu – w zamian za cenę przelewu w kwocie 21.709.871 zł, która miała być płatna w dwóch ratach w dniach 4 sierpnia 2004 roku i 1 listopada 2004 roku. Dłużnik przelewanej wierzytelności, tj. (...) Sp. z o.o., wyraził pisemną zgodę na przelew wierzytelności o zapłatę czynszu wynikającej z wyżej opisanej umowy dzierżawy z dnia 22 października 2003 roku.

W aneksie do umowy przelewu podpisanym w dniu 6 sierpnia 2004 roku strony umowy przelewu strony tej umowy określiły, że cesja dotyczy wierzytelności o zapłatę rat dzierżawnych w kwocie 31.068.996,10 zł netto płatnych w okresie od stycznia 2005 roku do listopada 2010 roku (w tym kwot 71.442,20 zł i 2.738.401,75 zł „za budynek”). Strony w aneksie potwierdziły fakt zapłaty przez cesjonariusza na rzecz cedenta pierwszej raty ceny sprzedaży wierzytelności w kwocie 4.900.000 zł.

W aneksie do umowy z 19 października 2004 roku strony przedłużyły termin zapłaty drugiej raty ceny sprzedaży wierzytelności do 18 listopada 2004 roku.

W skierowanym do (...) S.A. piśmie datowanym na 6 grudnia 2006 roku powodowa spółka potwierdziła fakt otrzymania całości wyżej określonej ceny sprzedaży wierzytelności.

(kopie dokumentów z załączonych akt sprawy X GC 161/07: kopia umowy przelewu k. 236-247, kopia pisemnej zgody dłużnik k. 248-249, kopie aneksów do umowy przelewu k. 251-254, k. 255, kopia pisma powoda k. 260)

W aneksie do umowy dzierżawy z dnia 19 maja 2006 roku powodowa spółka i (...) Sp. z o.o. potwierdziły, że powód zawarł z (...) S.A. w dniu 3 sierpnia 2004 roku umowę przelewu wierzytelności skutkującą tym, że z wyżej wskazanego miesięcznego czynszu dzierżawnego kwota 402.041,16 zł miesięcznie powinna przypadać wyżej wskazanemu cesjonariuszowi.

(kopia aneksu k. 36)

W dniu piśmie datowanym na 23 czerwca 2006 r. powodowa spółka wypowiedziała (...) Sp z o.o. wyżej opisaną umowę dzierżawy nr (...) – wskazując, że rozwiązanie umowy nastąpi z dniem 30 września 2006 r., wobec braku uregulowania przez dzierżawcę należności czynszowych w kwocie 3.051.962,91 zł.

(kopia pisma zawierającego wypowiedzenie umowy dzierżawy – k. 105)

Do daty wypowiedzenia umowy dzierżawy powodowa spółka otrzymała od (...) Sp z o.o. czynsz dzierżawy w łącznej kwocie 12.641.000 zł.

(okoliczność niesporna, pozew k. 6)

W 2006 roku została ogłoszona upadłość (...) Sp z o.o.

(okoliczność niesporna; zeznania świadka J. W. – protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2019 roku, 48 minuta)

W latach 2008 i 2009 marszałek pozwanego Województwa nie wyrażał zgody na kierowane do pozwanego propozycje rozliczenia opisanej w pozwie inwestycji budowlanej.

(zeznania świadka J. T. – protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2019 roku, 40-44 minuta)

Strona pozwana dowiedziała się o kierowanych do niej roszczeniach powodowej spółki związanych z opisaną w pozwie inwestycją budowlaną na spotkaniu w czerwcu lub lipcu 2009 roku. Na spotkaniu przedstawiciele pozwanego nie zajęli stanowiska co do zasadności roszczeń powoda, jednakże po spotkaniu strona pozwana przesłała powodowi pismo z oświadczeniem o tym, że zarząd województwa nie wyraża zgody na zawarcie ugody w sprawie roszczenia powoda ani na dalsze spotkania mające zmierzać do zawarcia takiej ugody. W późniejszym okresie zarząd strony pozwanej konsekwentnie odmawiał podjęcia negocjacji z udziałem przedstawicieli powoda mających zmierzać do zawarcia ugody. Na spotkaniu z mediatorem wyznaczonym przez sąd w sprawie II C 1476/10 marszałek i skarbnik województwa nie wyrazili zgody na zawarcie jakiejkolwiek ugody z powodem.

(zeznania świadka J. A. – protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2019 roku, 57 minuta – 1 godzina 12 minuta)

W piśmie datowanym na 15 lipca 2010 roku skierowanym do pozwanego powodowa spółka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 5.000.000 zł oraz wskazała na możliwość polubownego uzgodnienia spornych kwestii.

W skierowanym do powoda piśmie datowanym na 17 września 2010 roku strona pozwana oświadczyła, że „nie podejmuje próby ugodowej” proponowanej przez powoda w piśmie z 15 lipca 2010 roku oraz wskazała, że powód powinien kierować swoje roszczenia w stosunku do (...) Sp. z o.o. w likwidacji.

(kopie pism stron k. 117-119 – załączonych akt sprawy o sygn. akt II C 1476/10, k. 217-220)

W dniu 26 czerwca 2009 roku powodowa spółka skierowała do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi wniosek o zawezwanie WSS (...) w Ł. oraz Województwa (...) do próby ugodowej – w sprawie dotyczącej roszczenia powoda o zapłatę kwoty 5.000.000 zł. W toczącym się na skutek wniosku postępowaniu zarejestrowanym pod sygnaturą akt XIII GCo 293/09 wobec braku stawiennictwa na rozprawie w dniu 1 października 2009 r. zawezwanych do próby ugodowej nie doszło do zawarcia ugody.

(wniosek – k. 1-3, koperta z pieczęcią placówki nadawczej k. 24, protokół k. 29 – załączonych do akt niniejszej sprawy akt sprawy o sygn. akt XIII GCo 293/09)

Z kolei we wniosku skierowanym do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w dniu 2 października 2012 r. powodowa spółka zawezwała Województwo (...) do próby ugodowej w sprawie zwrotu kwoty 5.000.000,00 zł. W toku postępowania prowadzonego pod sygn. akt I Co 273/12 nie doszło pomiędzy uczestnikami do zawarcia ugody sądowej – posiedzenie sądowe kończące postępowanie w tej sprawie miało miejsce w dniu 14 listopada 2012 roku.

(wniosek – k. 2-4, koperta z pieczęcią placówki nadawczej k. 21, protokół k. 37 – załączonych do akt niniejszej sprawy akt sprawy o sygn. akt I Co 273/12)

Powodowa spółka w dniu 23 października 2015 r. skierowała do wyżej wskazanego sądu rejonowego wniosek o zawezwanie Województwa (...) do próby ugodowej w sprawie o zapłatę kwoty 5.000.000 zł. W dniu 10 grudnia 2015 r. odbyło się posiedzenie sądowe w sprawie o sygn. I Co 361/15, na którym po raz kolejny nie doszło do zawarcia ugody.

(wniosek – k. 2-3, koperta z potwierdzeniem nadania k. 26, protokół – k. 45 – załączonych do akt niniejszej sprawy akt sprawy o sygn. akt I Co 361/15)

W pozwie skierowanym do Sądu Okręgowego w Łodzi w dniu 3 listopada 2010 r. powodowa spółka wystąpiła przeciwko Województwu (...) o zapłatę kwoty 112.415,59 zł tytułem częściowego zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia uzyskanego przez stronę pozwaną kosztem powódki na skutek wzniesienia wyżej opisanego obiektu budowlanego. W uzasadnieniu pozwu powód podał, że marszałek pozwanego województwa w lipcu 2010 roku odmówił podjęcia rozmów ugodowych z powodem.

Sprawę zarejestrowaną pod sygn. akt II C 1476/10.

W odpowiedzi na pozew datowanej na 1 grudnia 2010 roku i wszystkich dalszych pismach procesowych strona pozwana wnosiła o oddalenie powództwa.

W toku postępowania w dniu 27 maja 2011 roku na rozprawie Sąd Okręgowy w Łodzi wydał postanowienie o skierowaniu stron do mediacji. Na tym terminie rozprawy obie strony wyraziły zgodę na skierowanie stron do mediacji

Mediator wyznaczony przez sąd złożył sprawozdanie datowane na 4 sierpnia 2011 roku, w którym podał, że na spotkaniu mediacyjnym w dniu 5 lipca 2011 roku nie doszło do uzgodnienia stanowisk stron – strona pozwana odmówiła dalszego uczestnictwa w mediacji.

Wyrokiem wstępnym z dnia 23 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi uznał powództwo za usprawiedliwione co do zasady. Wyrokiem z dnia 4 lutego 2014 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację pozwanego. Z kolei wyrokiem z dnia 7 maja 2015 roku Sąd Najwyższy uchylił wyżej przywołany wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania apelacji pozwanego. Wyrokiem z dnia 9 maja 2016 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił wyżej przywołany wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 23 stycznia 2013 roku.

Następnie, po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2017 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił powództwo w całości. Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 29 czerwca 2018 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od Województwa (...) na rzecz powodowej spółki kwotę 112.415,59 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Postanowieniem z dnia 10 października 2019 roku Sąd Najwyższych odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej pozwanego od wyżej opisanego wyroku sądu II instancji.

(załączone do akt niniejszej sprawy akta sprawy o sygn. akt II C 1476/10: pozew – k. 2-12, odpowiedź na pozew k. 122-126, sprawozdanie mediatora k. 184, wyrok k. 326, wyrok k. 424, odpis wyroku SN k. 475, wyrok k. 571, wyrok k. 929, wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 1002-1017, odpis postanowienia k. 1070)

W piśmie datowanym na 21 maja 2014 roku skierowanym do powoda w odpowiedzi na pismo z dnia 6 maja 2014 roku pozwany oświadczył, że zarząd Województwa (...) nie jest zainteresowany „zawarciem przedmiotowej ugody w takiej formie”.

(kopia pisma k. 549)

Postanowieniem z dnia 19 października 2020 r. (k. 633) Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 235(2) § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wskazane w treści tego orzeczenia dowody zgłoszone przez strony jako niedotyczące okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Z uwagi na uznanie za zasadny podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia powoda zbędne było prowadzenie postępowania dowodowego w zakresie dotyczącym ustalenia pieniężnej wartości i zakresu korzyści majątkowej, jaką – wedle twierdzeń powoda – uzyskać miał pozwany na skutek realizacji prac budowlanych przywołanych w pozwie, jak również w zakresie odnoszącym się do okoliczności objętych wnioskami dowodowymi z punktów 10-12 odpowiedzi na pozew (k. 182). W szczególności, zbędne było dopuszczenie dowodu z zeznań świadków zgłoszonych przez stronę pozwaną w piśmie procesowym datowanym na 13 czerwca 2019 roku (k. 409-411) na okoliczności inne niż dotyczące negocjacji stron i „prób zawarcia (…) pozasądowego porozumienia” (w tym zakresie powód zgłosił wyłącznie dowody z zeznań świadków J. W. i J. T.). Część z okoliczności faktycznych objętych wnioskami dowodowymi powoda nie jest sporna i wynika z załączonych do pozwu kopii dokumentów (zakończenie prac budowlanych, przekazanie sprzętu medycznego w ramach umowy dzierżawy, otrzymanie pozwolenia na użytkowanie budynku), inne zaś okoliczności – wobec zasadności zarzutu przedawnienia – nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej (twierdzenia powoda o „wiedzy pozwanego o prowadzonych pracach”, poniesienie przez powoda kosztów robót budowlanych). Z tych samych względów podlegały pominięciu zgłoszone przez pozwanego – na okoliczność „braku wiedzy pozwanego o powierzeniu powódce realizacji inwestycji” – dowody z zeznań świadków W. P. (k. 430) i E. P. (k. 430) oraz W. S. (k. 602).

W dalszej kolejności zauważyć należy, że – poza wyżej przywołaną umową przelewu wierzytelności z dnia 3 sierpnia 2004 roku zawartą między powodową spółką a (...) S.A. i dokumentem potwierdzającym zapłatę ceny sprzedaży wierzytelności – dokumenty zawarte w aktach sprawy SO w Łodzi o sygn. X GC 161/07 (sprawa przywołana w piśmie procesowym pozwanego k. 491-494) nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Wyżej przywołana sprawa dotyczyła bowiem powództwa (...) S.A. przeciwko WSS (...) w Ł. (tj. nie była w niej stroną żadna ze stron niniejszej sprawy). Wskazana spółka wywodziła swoje roszczenia z wyżej przywołanej umowy przelewu oraz umowy poręczenia zawartej przez WSS (...) z (...) Sp. z o.o., powództwo zostało prawomocnie oddalone z uwagi na przyjęcie przez sądy obydwu instancji, że roszczenia wyżej wskazanej spółki dotyczyły wyłącznie okresu do daty wypowiedzenia wyżej przywołanej umowy dzierżawy (por. kopie wyroków wraz z uzasadnieniami k. 500-542).

Dowód z zeznań świadków J. T. i J. W. dopuszczony na okoliczność przebiegu pozasądowych negocjacji stron (protokół skrócony rozprawy k. 553) nie doprowadził do ustalenia istotnych dla sprawy faktów – poza potwierdzeniem, że organy pozwanej jednostki samorządu terytorialnego nigdy nie wyrażały zgody na pokrycie przez tę jednostkę kosztów realizacji opisanej w pozwie inwestycji budowlanej. Świadek J. T. zeznał, że był dyrektorem WSS (...) do przełomu lat 2007 i 2008 oraz podał, że nie brał udział w żadnych negocjacjach między stronami niniejszego postępowania. Zeznał jedynie, że „Urząd Marszałkowski” „nie uznawał roszczeń szpitala”. Świadek J. W. zeznał, że był członkiem zarządu (...) Sp. z o.o. do daty ogłoszenia jej upadłości w 2006 roku, ale nie posiadał żadnej wiedzy o rozmowach, negocjacjach czy wymianach pism między stronami postępowania.

Z kolei treść przesłuchania członka zarządu powodowej spółki (...) nie zawiera wiarygodnych informacji co do tego, czy i kiedy toczyły się oraz jak przebiegały ewentualne negocjacje stron dotyczące pozasądowego zakończenia sporu dotyczącego rozliczenia kosztów opisanej w pozwie inwestycji budowlanej. W szczególności członek zarządu powoda nie był w stanie wskazać chociażby przybliżonych dat spotkań z członkami zarządu lub przedstawicielami strony pozwanej oraz danych osób, które miałyby na tych spotkaniach reprezentować pozwanego. Nie zostało zatem w sposób wiarygodny wykazane, aby kiedykolwiek - a w szczególności w okresie do października 2012 roku włącznie – ktokolwiek uprawniony do składania oświadczeń woli w imieniu pozwanego wyrażał wolę lub gotowość chociażby częściowego uznania roszczeń strony powodowej.

Strona pozwana nie zgłosiła nikogo do przesłuchania w jej imieniu (pismo procesowe pozwanego k. 491).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawą prawną dla wydania w niniejszej sprawie wyroku na posiedzeniu niejawnym (postanowienie k. 661) był przepis art. 15zzs ² ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 z 2020 roku z późniejszymi zmianami). Przepis ten pozwala sądowi pierwszej instancji – po przeprowadzeniu w całości postępowania dowodowego – zamknąć rozprawę i wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym, po uprzednim zakreśleniu stronom terminu na zajęcie na piśmie końcowych stanowisk w sprawie. W niniejszej sprawie postanowieniem wydanym w dniu 19 października 2020 roku (k. 633) – po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w całości – zamknięto rozprawę i zakreślono stronom termin 10 dni na złożenie pism procesowych zawierających końcowe stanowiska w sprawie. W pismach procesowych stron złożonych po zamknięciu rozprawy nie zgłoszono twierdzeń ani wniosków mogących skutkować otwarciem rozprawy jak również nie zgłoszono sprzeciwu wobec wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym.

Powództwo wytoczone w niniejszej sprawie podlegało oddaleniu z powodu skutecznego podniesienia przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia pieniężnego strony powodowej (art. 117 k.c.).

W pierwszej kolejności wskazać należy na to, że z uwagi na treść załączonych do pozwu kopii dokumentów, których zgodności z oryginałami strona pozwana nie kwestionowała, zachodzą podstawy do przyjęcia, że przez pewien okres powodowa spółka była posiadaczem zależnym tej części nieruchomości przy ul. (...) w Ł., na której wzniesiony został (na jej zlecenie i koszt) opisany w pozwie budynek. W dniu 8 marca 2004 roku (...) zawarł z powodową spółką umowę poddzierżawy niezabudowanej części nieruchomości przy ul. (...) w Ł., na której powodowa spółka jako inwestor zleciła we własnym imieniu realizację wyżej opisanej inwestycji budowlanej. Z kolei w dniu 18 października 2004 roku z udziałem przedstawicieli powodowej spółki oraz (...) Sp. z o.o. podpisano dokument zatytułowany „Protokół przekazania sprzętu i terenu” oraz aneks do tego dokumentu, w którym podano, że powodowa spółka jako wydzierżawiający przekazała dzierżawcy (tj. (...) Sp. z o.o.) do użytku „Pomieszczenie Oddziału Hemodynamiki, Izby Przyjęć Położnictwa i Laboratorium”. Po tej dacie powodowa spółka nie władała już wyżej opisaną nieruchomością we własnym imieniu – jej pracownicy mieli jedynie dokonywać czynności serwisowych w odniesieniu do sprzętu medycznego wydzierżawionego na rzecz (...) Sp. z o.o.

Tym samym zachodzą podstawy do przyjęcia, że w okresie od marca do października 2004 roku powodowa spółka władała wyżej opisanym gruntem we własnym imieniu jako posiadacz zależny i w tym czasie na zlecenie powoda została na tym terenie zrealizowana inwestycja budowlana, która wedle powoda skutkowała bezpodstawnym wzbogaceniem pozwanej jednostki samorządu terytorialnego jako właściciela nieruchomości. Brak jest z kolei podstaw do przyjęcia, że istniał wówczas jakikolwiek stosunek prawny (w szczególności obligacyjny) między stronami postępowania dotyczący władania wyżej opisaną nieruchomością i czynienia na nią nakładów (jak również rozliczenia już dokonanych nakładów). To z kolei oznacza, że do rozliczeń między powodową spółką a pozwanym województwem dotyczących nakładów budowlanych na wyżej opisaną nieruchomość należy stosować nie tyle przepisy art. 405 i nast. k.c. lecz przepisy art. 230 k.c. w zw. z art. 226 i 229 k.c. dotyczące rozliczeń między właścicielem rzeczy i jej posiadaczem zależnym. Zastosowanie art. 229 k.c. oznacza z kolei, że roszczenia powodowej spółki, jako posiadacza zależnego wyżej opisanej części fizycznej nieruchomości, który poniósł na nią nakłady budowlane, w stosunku do pozwanego będącego właścicielem nieruchomości, przedawniały się z upływem 1 roku od daty zwrotu rzeczy, tj. od dnia, w którym powód przestał być posiadaczem zależnym wyżej opisanej części nieruchomości – jak już wyżej wskazano, powód zdał nieruchomość protokołem z dnia 18 października 2004 roku (po tej dacie w ramach działalności powoda miały być jedynie wykonywane czynności serwisowe sprzętu medycznego). Oznacza to, że wszelkie roszczenia powoda przeciwko pozwanemu o zwrot nakładów na wyżej opisaną nieruchomość przedawniły się z dniem 18 października 2005 roku. Gdyby z kolei przyjąć, że władanie przez powodową spółkę wyżej opisaną częścią nieruchomości zakończyło się dopiero w dacie upływu terminu wypowiedzenia umowy dzierżawy sprzętu medycznego łączącego ją z (...) w Ł. (tj. w dniu 30 września 2006 roku), to termin roczny przedawnienia roszczenia wynikający z art. 229 k.c. upłynąłby z dniem 30 września 2007 roku.

Co więcej, nawet gdyby przyjąć, że – mimo zawarcia przez powoda z (...) wyżej przywołanej umowy poddzierżawy oraz mimo treści wyżej przywołanego „Protokołu przekazania sprzętu i terenu” z 18 października 2004 roku – powodowa spółka nie była posiadaczem zależnym wyżej opisanej części nieruchomości, a rozliczenia między powodem a pozwanym powinny się odbywać w oparciu o przepisy K.c. dotyczące zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c. i nast.), to także wówczas podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia musiałby zostać uznany za zasadny. Roszczenie to należałoby wówczas uznać za związane z prowadzeniem przez powodową spółkę działalności gospodarczej, gdyż to niewątpliwie w ramach tej działalności i w związku z jej prowadzeniem powód zlecił i sfinansował realizację opisanego w pozwie obiektu budowlanego, mającą miejsce w latach 2003-2004. Długość terminu przedawnienia roszczenia powoda wobec tego wynosi 3 lata (art. 118 k.c.). Brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia miałoby ze swej natury pozostawać bez związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wręcz przeciwnie, podobnie jak w przypadku roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia spełnionego przez przedsiębiorcę na podstawie nieważnej umowy (por. wyrok SN z dnia 24 kwietnia 2003 r., I CKN 316/01), tak również w innych przypadkach bezpodstawnego wzbogacenia innego podmiotu na skutek działań przedsiębiorcy podjętych w ramach jego działalności gospodarczej, roszczenie o zwrot takiego wzbogacenia pozostaje w związku z prowadzeniem tej działalności i podlega przedawnieniu po upływie terminu 3 lat. Niewątpliwym jest, że do wzniesienia wyżej opisanego budynku na nieruchomości przy ul. (...) w Ł. doszło w ramach działalności gospodarczej powodowej spółki, o czym świadczy chociażby treść wyżej przywołanej umowy powoda z wykonawcą robót budowlanych.

Bieg przedawnienia roszczenia wynikającego z zobowiązania bezterminowego rozpoczyna się w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zdanie drugie w zw. z art. 455 k.c.), a zatem niezależnie od świadomości uprawnionego co do przysługiwania mu roszczenia (por. uzasadnienie wyżej przywołanego wyroku SN z dnia 24 kwietnia 2003 roku). Z tego względu istotne w niniejszej sprawie jest to, w jakim najwcześniejszym możliwym terminie powodowa spółka mogła wezwać pozwanego do zwrotu tego, co powód opisuje w pozwie jako uzyskaną przez pozwanego bezpodstawnie korzyść majątkową. Takim najwcześniejszym terminem wezwania był dzień, w którym obiekt budowlany już istniał – co niewątpliwie miało miejsce w dniu 18 października 2004 roku, skoro w tej dacie budynek został przekazany przez powoda we władanie (...) Sp. z o.o. Od tej daty liczyć należy długość terminu przedawnienia roszczenia powoda, co oznacza, że termin ten upłynął z dniem 18 października 2007 roku, a zatem jeszcze przed wystąpieniem przez powoda z pierwszym z wyżej opisanych wniosków o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej.

Podzielić należy argumentację strony pozwanej co do tego, że nie ma znaczenia dla określenia daty początkowej biegu terminu przedawnienia to, w jakiej dacie przestała obowiązywać wyżej przywołana umowa dzierżawy zawarta przez powoda z (...). Fakt, iż powód liczył na uzyskanie (w ciągu 10 lat obowiązywania umowy dzierżawy) na uzyskanie czynszu dzierżawnego, który miał pokryć także koszty budowy wyżej opisanego obiektu, nie zmienia tego, że od samego początku nie istniała – w relacji między powodem a właścicielem nieruchomości, jakim było i pozostaje nadal pozwane województwo – podstawa prawna dla wzbogacenia właściciela nieruchomości mogącego wynikać z faktu powstania nowego budynku na należącej do niego nieruchomości. Podstawa ta jednak nie istniała już w październiku 2004 roku (kiedy budynek został oddany do użytku) a nie powstała dopiero 30 września 2006 roku, tj. z chwilą wygaśnięcia umowy dzierżawy między powodem a (...) Jeżeli przyjąć, że w okolicznościach opisanych w pozwie powstało bezpodstawne wzbogacenie pozwanego kosztem powoda, to zaistniało ono już w październiku 2004 roku i już wówczas pozwany mógł wystąpić z roszczeniem opisanym w pozwie.

Treść i okres obowiązywania umowy dzierżawy zawartej przez powoda z (...) nie miała w niniejszej sprawie znaczenia także i dlatego, że zachodzą podstawy do uznania tej umowy za nieważną – co najmniej w zakresie, w jakim w umowie tej powodowa spółka zobowiązała się względem (...) Sp. z o.o. do dokonania na własny koszt „adaptacji potrzebnych pomieszczeń i dobudowy wymaganej dla prawidłowego działania oddziału, w którym przedmiotowy sprzęt będzie zainstalowany” (§1 ust. 4 umowy dzierżawy sprzętu medycznego). Umowę tę zawarto w oparciu o przepisy obowiązującej wtedy ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (tekst jedn. Dz.U. Nr 72 z 2002 roku, poz. 664). Zgodnie z treścią art. 72 ust. 1 tej ustawy, do umów w sprawach zamówień publicznych stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Art. 74 ustawy przewidywał, że umowy w sprawach zamówień publicznych wymagają pod rygorem nieważności zachowania formy pisemnej, chyba że przepisy odrębne wymagają innej formy szczególnej.

Niesporne w niniejszej sprawie jest to, że (...) Sp. z o.o. był podmiotem sektora finansów publicznych zobligowanym do stosowania obowiązujących wówczas przepisów dotyczących udzielania zamówień publicznych. Zauważyć należy wobec tego, że umowa dzierżawy z dnia 22 października 2003 roku zawarta przez powoda z Zespołem (...) sp. z.o.o. w Ł. dotyczyła wprawdzie w pierwszej kolejności dzierżawy na rzecz tego ostatniego podmiotu sprzętu medycznego, jednakże dodatkowo przewidywała w swoim §1 ust. 4, że powodowa spółka wykona pewne – nieokreślone w umowie – prace budowlane prowadzące do powstania obiektu (na nieruchomości stanowiącej przedmiot prawa użytkowania przysługującego WSS (...) w Ł. i prawa własności pozwanego), w którym następnie (...) Sp. z o.o. miał prowadzić działalność leczniczą przy użyciu sprzętu medycznego wydzierżawionego mu przez powoda. Tym samym w istocie strony wyżej przywołanej umowy dzierżawy zawarły w niej także zobowiązanie powoda do realizacji robót budowlanych na rzecz (...) Sp. z o.o. za niesprecyzowaną co do wysokości odpłatnością. W §5 ust. 1 umowy określono miesięczny czynsz dzierżawy sprzętu medycznego i zastrzeżono, że obejmuje on „pełne koszty (…) budowy i adaptacji pomieszczeń”, przy czym jednak w żaden sposób nie określono kwotowo wysokości tych kosztów. Dodatkowo, w żadnym punkcie umowy stron nie określono, jakie pomieszczenia powód ma „adaptować”, na czym konkretnie ma polegać ich „adaptacja” oraz na czym ma polegać „dobudowa”, której miał zostać poddany budynek WSS (...) w Ł. przy ul. (...). Do umowy nie załączono żadnej dokumentacji projektowej ani „budowlano-wykonawczej”. Zawierając tego rodzaju umowy w istocie zarząd (...) Sp. z o.o. z pominięciem obligatoryjnej procedury udzielenia zamówienia publicznego (zastosowania procedura dotyczyła przetargu na usługę dzierżawy sprzętu medycznego) w istocie zlecił prywatnemu podmiotowi (tj. powodowej spółce) odpłatną realizację robót budowlanych, co naruszało art. 3 ustawy o zamówieniach publicznych. Przede wszystkim jednak w zakresie dotyczącym zleconego w ten sposób powodowi odpłatnego wykonania robót budowlanych strony nie zawarły w umowie żadnego z koniecznych elementów umowy o roboty budowlane (art. 647 k.c.), w szczególności w żaden sposób nie określiły w umowie zakresu robót budowlanych i technologii ich wykonania, nie opisały obiektu, który miał powstać w wyniku robót budowlanych, nie odwołały się do jakiegokolwiek projektu budowlanego, a ponadto nie określiły wysokości wynagrodzenia za realizację robót budowlanych. W załączniku nr 1 do umowy określono szczegółowo stawkę miesięcznego czynszu dzierżawy każdego z urządzeń medycznych natomiast całkowicie pominięto rozliczenie kosztów robót budowlanych – innymi słowy, wbrew treści §5 ust. 1 umowy skalkulowany w załączniku nr 1 czynsz dzierżawny został obliczony z całkowitym pominięciem kosztów realizacji jakichkolwiek robót budowlanych. Brak tych koniecznych, przewidzianych prawem elementów umowy o roboty budowlane skutkuje tym, że umowa stron jest z mocy art. 58 §1 k.c. nieważna w zakresie dotyczącym §1 ust. 4. Dodatkowo zaznaczyć należy, że stosownie do treści art. 74 ustawy o zamówieniach publicznych zawierana w trybie przepisów tej ustawy umowa o roboty budowlane wymagałaby dla swej ważności zachowania formy pisemnej, tj. ujęcia w formie pisemnej co najmniej koniecznych elementów umowy (opis obiektu budowlanego i określenie wynagrodzenia wykonawcy) – brak tych elementów w umowie pisemnej skutkuje nieważnością umowy stron w zakresie dotyczącym zlecenia powodowi przez (...) Sp. z o.o. prac budowlanych. Co więcej, niewątpliwym jest, że bez takiego zlecenia strony nie zawarłyby w ogóle umowy dzierżawy sprzętu medycznego, skoro sprzęt ten miał zostać umieszczony w obiekcie budowlanym, który w dacie zawarcia umowy nie istniał i miał zostać dopiero wzniesiony przez powoda – z mocy art. 58 §3 k.c. nieważna jest zatem umowa dzierżawy w całości. Jest to nieważność wynikająca z samego prawa i istniejąca od chwili zawarcia umowy, co skutkuje tym, że nie ma podstaw do przyjęcia (jak twierdził powód), że dopiero od daty skutecznego wypowiedzenia tej umowy przez powoda (tj. od 30 września 2006 roku) zaczął swój bieg termin przedawnienia roszczenia powoda o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. Wzbogacenie to istniało od daty zakończenia robót budowlanych i oddania budynku do użytkowania (...) Sp. z o.o., tj. od 18 października 2004 roku i od tej daty biegł 3-letni termin przedawnienia roszczenia powoda, który nie został przerwany i upłynął w dniu 18 października 2007 roku.

Co więcej, należy uznać, że bieg terminu przedawnienia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia upłynąłby przed dniem złożenia pozwu w sprawie niniejszej nawet wówczas, gdyby przyjąć, że bieg tego terminu rozpoczął się dopiero od dnia następującego po wypowiedzeniu umowy dzierżawy sprzętu medycznego, tj. od dnia 1 października 2006 roku. Zgodnie z treścią art. 123 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. W odniesieniu do roszczenia powoda zgłoszonego w sprawie niniejszej (tj. roszczenia o zapłatę kwoty 4.068.756,98 zł) z pewnością nie było czynnością podjętą bezpośrednio w celu dochodzenia tej części roszczenia wystąpienie przez (...) Sp. z o.o. w dniu 3 listopada 2010 r. z powództwem o zapłatę innej części roszczenia w kwocie 112.415,59 zł (sprawa II C 1476/10). Przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 pkt 1 k.p.c. przez wniesienie pozwu następuje w granicach żądania pozwu, jeżeli więc powód dochodzi pozwem jedynie części roszczenia, to wniesienie pozwu nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia, która nie jest objęta pozwem

Jedynymi zdarzeniami, które mogły przerwać bieg terminu przedawnienia roszczenia objętego pozwem złożonym w sprawie niniejszej były zatem trzy wyżej opisane wnioski strony powodowej o zawezwanie pozwanego do zawarcia ugody sądowej. Niespornym jest to, że pozwany na żadnym etapie nie uznał roszczenia (art. 123 pkt 2 k.c.).

Brak jest podstaw do kwestionowania tego, że pierwszy ze skierowanych przez powoda do właściwego sądu rejonowego wniosków o zawezwanie do próby ugodowej (tj. wniosek skierowany do sądu w dniu 26 czerwca 2009 roku) był podjęty bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia roszczenia powoda wobec pozwanego województwa. Wyżej przywołana świadek (J. A.) zeznała, że dopiero po spotkaniu z udziałem stron mającym miejsce na przełomie czerwca i lipca 2009 roku pozwany przekazał pisemnie powodowi, że nie widzi możliwości uznania jego roszczeń. Jeżeli zatem przyjąć, że bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia rozpoczął się w dniu 1 października 2009 roku, to został przerwany złożeniem w dniu 26 czerwca 2009 roku wniosku o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej i zaczął biec na nowo od dnia 1 października 2009 roku, tj. po tym, jak w wyżej wskazanej dacie odbyło się posiedzenie sądowe w sprawie akt XIII GCo 293/09, na którym nie doszło do zawarcia ugody. Z treści art. 124 k.c. wynika, że po każdy przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo – z przepisu tego nie wynika jednak, aby pierwszym dniem biegu terminu przedawnienia był dzień następujący po zakończeniu zdarzenia przerywającego bieg przedawnienia (w tym przypadku byłby to dzień 2 października 2009 roku), lecz jest to dzień, w którym zdarzenie to się zakończyło (tj. dzień 1 października 2009 roku) i już od tego dnia termin przedawnienia biegnie na nowo. Skoro termin przedawnienia liczony jest w latach a nie w dniach, to nie znajduje zastosowania przepis art. 112 §2 k.c. Skoro początkowym dniem ponownego biegu terminu przedawnienia roszczenia powoda był dzień 1 października 2009 roku, to termin ten upływał z końcem dnia 1 października 2012 roku (stosownie do treści art. 112 k.c.). Oznacza to, że kolejny wniosek powoda o wezwanie pozwanego do próby ugodowej przesłany do sądu drogą pocztową w dniu 2 października 2012 roku (sprawa o sygn. I Co 273/12) nie mógł przerwać biegu terminu przedawnienia, który upłynął z końcem dnia 1 października 2012 roku.

Istnieje jednak dodatkowa i co najmniej równie istotna przyczyna, dla której kolejny, tj. drugi już wniosek powoda o wezwanie pozwanego do zawarcia ugody sądowej nie mógł wywołać ponownego przerwania biegu terminu przedawnienia. W orzecznictwie sądowym wyrażane są rozmaite poglądy co do tego, czy oraz ewentualnie pod jakimi warunkami drugi lub kolejny wniosek wierzyciela o zawezwanie dłużnika do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia roszczenia. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd, zgodnie z którym drugie i ewentualne kolejne zawezwania do próby ugodowej są czynnościami, które mogą wywołać skutek przewidziany w art. 123 §1 pkt 1 k.c., ale jedynie wówczas, jeżeli w okolicznościach danej sprawy istnieje podstawa do oceny, że czynność tę przedsięwzięto bezpośrednio w celu wskazanym w tym przepisie (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 lutego 2016 r., sygn. akt V CSK 365/15). W przepisie art. 123 §1 pkt 1 k.c. wprowadzono nieznany w poprzednim stanie prawnym wymóg bezpośredniości czynności zmierzającej do dochodzenia lub ustalenia (względnie zabezpieczenia lub zaspokojenia) roszczenia – co zapewne miało zapobiegać zbyt liberalnemu traktowaniu kolejnych działań wierzyciela mogących skutkować przerwaniem biegu przedawnienia. W rezultacie, w przypadku podniesienia w procesie przez pozwanego dłużnika zarzutu przedawnienia roszczenia wierzyciela sąd powinien zawsze zbadać, czy uprzednie wystąpienie przez wierzyciela z wnioskiem o wezwanie do próby ugodowej realnie rzecz biorąc mogło doprowadzić do realizacji jego roszczenia i jaki był rzeczywisty cel takiego działania wierzyciela, tj. czy nie zmierzało ono wyłącznie do uzyskania przerwania biegu przedawnienia (por. wyrok SN z dnia 28 stycznia 2016 r., III CSK 50/15, wyrok SN z dnia 10 stycznia 2017 r., V CSK 204/16, postanowienie SN z dnia 10 kwietnia 2018 r., II CSK 694/17, wyrok SN z dnia 15 listopada 2019 r., V CSK 348/18). Nie jest czynnością zmierzającą bezpośrednio do dochodzenia roszczenia zawezwanie do próby ugodowej, którego celem jest jedynie wydłużenie okresu zaskarżalności wierzytelności przez doprowadzenie do kolejnej przerwy biegu przedawnienia (por. uzasadnienie postanowienia SN w sprawie II CSK 694/17). Złożenie wniosku o wezwanie dłużnika do próby ugodowej wyłącznie w intencji przerwania biegu terminu przedawnienia, tj. wydłużenia okresu zaskarżalności wierzytelności, pozostaje w sprzeczności z założeniem instytucji przedawnienia roszczenia, jakim jest przede wszystkim czasowe ograniczenie uprawnienia służącego wierzycielowi oraz nie daje się pogodzić z podstawowym założeniem postępowania pojednawczego, którym jest doprowadzenie do zawarcia ugody stron, a nie do przerwy biegu przedawnienia (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 10 stycznia 2017 r., V CSK 204/16). Podzielić należy pogląd, zgodnie z którym nie jest prawnie dopuszczalne przerywanie biegu terminu przedawnienia w nieskończoność przy pomocy kolejnych wniosków wierzyciela o zawezwanie do próby ugodowej - przyjęcie odmiennego założenia powodowałoby, że byłby to jedyny przypadek, w którym wierzyciel tylko poprzez własne czynności mógłby wielokrotnie doprowadzać do przerwania biegu przedawnienia roszczenia (por. uzasadnienie wyroku SA w Warszawie z dnia 6 czerwca 2014 r., I ACa 12/14).

Stwierdzić wobec tego należy, że zarówno porównanie treści wniosków o zawezwanie do próby ugodowej złożonych przez powoda w sprawie o sygn. I Co 273/12 i uprzednio w sprawie o sygn. XIII GCo 293/09, jak i wzięcie pod uwagę innych okoliczności zaistniałych w okresie od zakończenia pierwszego z tych postępowań do daty wszczęcia kolejnego (tj. w okresie od 1 października 2009 roku do 2 października 2012 roku) prowadzi do konkluzji, że drugi z tych wniosków, skierowany do właściwego sądu rejonowego w dniu 2 października 2012 roku, zmierzał jedynie do kolejnego przerwania biegu terminu przedawnienia a nie bezpośrednio do zaspokojenia, dochodzenia lub ustalenia roszczenia powoda i jako taki nie mógł wywołać skutku z art. 123 §1 pkt 1 k.c. Zaznaczyć należy, że istotne elementy treści obydwu wyżej wskazanych wniosków są w zasadzie identyczne, a we wniosku w sprawie I co 273/12 nie przywołano żadnych nowych okoliczności faktycznych, które miałyby miejsce po złożeniu wniosku poprzedniego i które wskazywałyby na zmianę stanowiska dłużnika co do zawarcia ewentualnej ugody. W wyżej przywołanym piśmie pozasądowym z 17 września 2010 roku pozwane województwo potwierdziło brak woli podjęcia jakichkolwiek rozmów ugodowych – co przyznał sam powód w uzasadnieniu pozwu złożonego w dniu 3 listopada 2010 roku w wyżej przywołanej sprawie II C 1476/10. W toku tego postępowania wprawdzie na rozprawie w dniu 27 maja 2011 roku Sąd Okręgowy w Łodzi wydał postanowienie o skierowaniu stron do mediacji, jednakże ze sprawozdania mediatora wynika, że na spotkaniu mediacyjnym w dniu 5 lipca 2011 roku nie doszło do uzgodnienia stanowisk stron – strona pozwana odmówiła dalszego uczestnictwa w mediacji. Nic nie wskazuje na to, aby po tej dacie, a w szczególności w okresie od dnia 2 października 2012 roku, stanowisko pozwanego co do negocjacji z powodem mających zmierzać do ugody uległo jakiejkolwiek zmianie. Przeczy temu stanowczo treść wyżej przywołanych zeznań świadka J. A.. W tej sytuacji powód nie miał żadnych obiektywnych podstaw do tego, aby zakładać że w okresie od lipca 2011 roku do października 2012 roku stanowisko pozwanego uległo zmianie, tj. że istnieje rzeczywista możliwość zawarcia jakiejkolwiek ugody. Podkreślić należy, że do dnia 2 października 2012 roku nie zapadł jeszcze żaden wyrok w toczącej się wówczas w odniesieniu do innej części tego samego roszczenia powoda sprawie o sygn. II C 1476/10 (wyrok wstępny korzystny dla powoda zapadł dopiero w styczniu 2013 roku). W 2011 i 2012 roku (podobnie jak później w toku całego postępowania) pozwany w wyżej wskazanej sprawie konsekwentnie wnosił o oddalenie powództwa w całości.

Również z treści przesłuchania członka zarządu powoda S. Z. w niniejszej sprawie nie wynika, aby składanie drugiego i trzeciego wniosku o zawezwanie pozwanego do zawarcia ugody było związane z celem innym niż dążenie powoda do ponownego przerwania biegu terminu przedawnienia. Regularne składanie takich wniosków w odstępach około trzyletnich również potwierdza trafność wyżej sformułowanego wniosku.

Wobec powyższego, przyjąć należy, że roszczenie powoda zgłoszone w niniejszej sprawie przedawniło się najpóźniej z dniem 1 października 2012 roku, tj. na ponad 6 lat przed dniem złożenia pozwu w sprawie niniejszej – co czyni zasadnym podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia.

Dodać należy, że powód nie przywołał i nie wykazał żadnych szczególnych okoliczności mogących świadczyć o tym, że podniesienie przez pozwanego w sprawie niniejszej zarzutu przedawnienia stanowi nadużycie prawa podmiotowego, gdyż jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Pozwanemu nie można zarzucić tego, aby podjął działanie w jakikolwiek sposób wprowadzające powoda w błąd, skoro pozwany konsekwentnie od chwili, kiedy dowiedział się o kierowaniu wobec niego roszczeń powoda (tj. od lata 2009 roku) oświadczał, że roszczeń tych nie uznaje. Nie ma podstaw do przyjęcia, iż powód dlatego wystąpił z pozwem w niniejszej sprawie dopiero po ponad 14 latach od dnia poczynienia nakładów na wyżej opisanej nieruchomości, że pozwany w sposób nieuczciwy zapewniał go o możliwości ugodowego lub pozasądowego zaspokojenia jego roszczeń.

Na marginesie rozważań wskazać należy na to, że – w świetle przywołanych przez pozwanego po raz pierwszy w sprawie niniejszej i nie będących przedmiotem rozważań sądów w sprawie o sygn. II C 1476/10 – okoliczności dotyczących uzyskania przez powodową spółkę od (...) S.A. w 2004 roku ceny sprzedaży wyżej opisanej wierzytelności (mającej wynikać z umowy z (...) Sp. z o.o.) w łącznej kwocie 21.709.871 zł brak jest dostatecznych podstaw do przyjęcia, że powód został zubożony na skutek wzniesienia obiektu budowlanego opisanego w pozwie. Wedle własnych twierdzeń powoda uzyskał on od (...) Sp. z o.o. czynsz dzierżawny w łącznej kwocie 12.641.000 zł (k. 6) – za dzierżawę urządzeń medycznych w okresie do 30 września 2006 roku - natomiast koszt wzniesienia wyżej przywołanego obiektu budowlanego powód określił na 5.017.400 zł. Strona powodowa nie zaprzeczyła twierdzeniom pozwanego sformułowanym już w odpowiedzi na pozew (k. 199), co do dokonania cesji części wierzytelności pieniężnej o zapłatę czynszu dzierżawy przez (...) na rzecz innego podmiotu (umowa przelewu między powodem a (...) S.A. z dnia 3 sierpnia 2004 roku) – w piśmie procesowym datowanym na 13 czerwca 2019 roku strona powodowa przyznała fakt zawarcia umowy przelewu wierzytelności (k. 422). Ponadto, strona powodowa – w tym także na rozprawie w dniu 8 listopada 2019 roku - w żaden sposób nie zaprzeczyła twierdzeniom pozwanego zawartym w piśmie procesowym datowanym na 11 września 2019 roku (k. 491-496) co do tego, że powód na podstawie wyżej przywołanej umowy przelewu uzyskał od (...) S.A. cenę przelewu w kwocie 21.709.871 zł. Tym twierdzeniom pozwanego powód nie zaprzeczył ani w piśmie procesowym z dnia 22 listopada 2019 roku (k. 573), ani w żadnym późniejszym piśmie procesowym, wobec czego wyżej przytoczone fakty, na które powołał się pozwany, uznać należy za niesporne. Tym samym w związku z przedsięwzięciem gospodarczym polegającym na wzniesieniu wyżej opisanego budynku (wedle powoda wydatek w kwocie 5.017.400,38 zł) i zakupie sprzętu medycznego wydzierżawionego następnie (...) (wedle powoda wydatek w kwocie 13.352.683,61 zł – k. 5) powód poniósł wydatki wynoszące łącznie mniej niż 19 mln złotych (a przy tym zachował prawo własności sprzętu medycznego), natomiast uzyskał – od różnych podmiotów – korzyści w kwocie łącznej ponad 34 milionów złotych (12.641.000 zł + 21.709.871 zł). Trudno wobec tego uznać, że w efekcie powód został w jakikolwiek sposób zubożony.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Skoro powód jest stroną przegrywająca proces w całości powinien zwrócić pozwanemu koszty zastępstwa procesowego w kwocie 15.000 zł, ustalone na podstawie §2 pkt 8) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) – brak było podstaw do ustalenia kosztów zastępstwa w większej wysokości, w szczególności wobec tego, że miał miejsce tylko jeden termin rozprawy, a postępowanie dowodowe w istocie ograniczono do badania zasadności zarzutu przedawnienia.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

Dnia 28 stycznia 2021 roku