Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 listopada 2016 roku (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym poprzez nakazanie wykreślenia z działu II księgi wpisu spółki (...) S.A. z siedzibą w W. jako użytkownika wieczystego. Spółka wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie spółka wskazała, że prawo użytkowania wieczystego wygasło z mocy prawa (art. 98 ust 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. Nr 115, poz. 741 ze zm. - dalej: „u.g.n.”) bowiem decyzją z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...) Prezydent (...) W. zatwierdził projekt podziału nieruchomości objętej KW nr (...). Na wniosek użytkownika wieczystego, w wyniku podziału z nieruchomości nr (...) wyodrębniono m.in. działki nr (...), które odłączono do odrębnej księgi wieczystej o nr (...). Obie działki są objęte ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i znajdują się w obszarach przeznaczonych pod ulice - odpowiednio pod drogę lokalną ((...)) i dojazdową ((...)). Zgodnie z decyzją działki wydzielono pod drogi publiczne. Decyzja nie została zaskarżona i stała się ostateczna.

W odpowiedzi na pozew Agencja Nieruchomości Rolnych (następnie Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w Warszawie - dalej także: „KOWR” dla oznaczenia obu podmiotów) wniosła o odrzucenie, ewentualnie oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

KOWR wskazał, że:

1/ nie może być właścicielem, z pominięciem użytkownika wieczystego, ani wykonywać uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa do dróg publicznych, wobec treści art. 2a ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych; uwzględnienie powództwa skutkowałoby więc błędnym uzgodnieniem treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, poprzez uznanie, że strona pozwana ma zarządzać drogą publiczną, podczas gdy może to czynić wyłącznie inny podmiot;

1)  zgodnie z sentencją Decyzji żadna z wydzielonych działek nie została wyodrębniona pod drogę publiczną;

1)  podstawą wydania Decyzji jest art. 97 ust. 3 u.g.n., który dotyczy dokonania podziału nieruchomości z urzędu zgodnie z wolą użytkownika wieczystego wrażoną w umowie z dnia 30 września 2008 roku, a nie na wniosek użytkownika wieczystego;

2)  poprzez brak składania odwołania od Decyzji, strona powodowa zaakceptowała brak istnienia podstawy z art. 98 u.g.n. skutkującej wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego;

3)  zgodnie z treścią art. 24 ust. 5c ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 107, poz. 464 ze zm., dalej: „u.g.n.r.”), który stanowi lex specialis wobec przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, podział nieruchomości przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod drogi „dojazdowe”, znajdujących się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa, obciążonych prawem użytkowania wieczystego powstałym z mocy prawa, nie skutkuje wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego gruntów wydzielonych pod drogi, gdyż przepis ten stanowi samodzielną podstawę prawną do nieodpłatnego, w drodze umowy, przekazania na własność jednostce samorządu terytorialnego gruntów zajętych pod drogi gminne, powiatowe i wojewódzkie, grunty faktycznie wykorzystywane jako drogi oraz grunty przeznaczone na te cele w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku miejscowego planu - w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

4)  (...) S.A. nie mógł bez zgody i wiedzy właściciela nieruchomości tj. Skarbu Państwa dokonać podziału nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, skutkującego wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego i wywłaszczeniem Skarbu Państwa. Nadto nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona (art. 113 ust. 2 u.g.n.);

5)  zgodnie z uchwałą nr (...) Rady Gminy W. z dnia 18 stycznia 2001 roku w sprawie chwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. ((...) - dalej: „Plan Zagospodarowania”) powierzchnia działek jest przeznaczona pod drogi dojazdowe symbolem KD i dróg tych nie zaliczono do żadnej z kategorii dróg publicznych na podstawie uchwały Rady (...) W.;

6)  wola (...) S.A. co do prowadzenia „na wniosek” postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem Decyzji, uległa zmianie najpóźniej w dacie zawarcia przedwstępnej umowy darowizny z 2008 roku. (...) S.A. złożyły oświadczenie woli w przedmiocie zgody na zmianę charakteru podziału nieruchomości i oczywiste jest, że wyrażały wolę, a wręcz domagały się by podział został dokonany z urzędu, bowiem tylko taki podział pozwalałby na realizację zawartej umowy przedwstępnej darowizny.

W zakresie legitymacji procesowej strona pozwana wskazała, że przedmiotowa nieruchomość wchodzi w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, którym gospodaruje na podstawie ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Strona pozwana opisała następnie, iż stronę powodową motywuje chęć wyzbycia się konieczności zarządzania drogami w sytuacji w której budowa M. W. dobiega końca. Przy czym gdyby grunty te zostały przejęte przez (...) W. już 10-15 lat temu, to ograniczyłoby to możliwości swobodnej realizacji inwestycji deweloperskich. Skutkowałoby to także uchyleniem się od obowiązku ponoszenia opłat za użytkowanie wieczyste. Jednocześnie obecny koszt odszkodowań za działki drogowe przekraczałby wartość zakupu wszystkich gruntów M. W. w 1999 roku od (...). Powołano się także na okoliczność, że R. K., działając wspólnie z (...) sp. z o.o. zawarł z Gminą W. - W. umowę zawierającą oświadczenie o poddaniu się egzekucji, przyrzeczenia darowizn z dnia 23 kwietnia 1999 roku, na mocy której zobowiązał się, po uprawomocnieniu się decyzji zatwierdzających podział nieruchomości, zrzec się odszkodowania za prawa użytkowania wieczystego tych nieruchomości, które będą wydzielane pod drogi i przejdą na podstawie przepisu art. 98 u.g.n. na rzecz Gminy oraz dokonać darowizn prawa użytkowania wieczystego na cele użyteczności publicznej tych części nieruchomości które zostaną przeznaczone na drogi gminne. R. K. tymczasem nie zrzekł się praw do odszkodowań. R. K. oraz Gmina przewidywały zatem, że po dokonaniu wydzielenia nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne, gdyby decyzji nie wydano na podstawie art. 98 u.g.n., prawo użytkowania wieczystego tych gruntów nie zostanie przeniesione ex lege, lecz do jego przeniesienia potrzebne będzie zawarcie umowy cywilnoprawnej, co zostało przyrzeczone. Gdyby natomiast decyzję wydano na podstawie art. 98 u.g.n. i doszłoby do przejścia nieruchomości na rzecz (...) W., to R. K. musiałby zrzec się odszkodowania. Uzgodnione przy tym zostało, że przeniesienie prawa użytkowania wieczystego działek przeznaczonych pod drogi nie miało w założeniu naruszać prawa własności do gruntu przysługującego Skarbowi Państwa. Następnie R. K. zbył prawo użytkowania wieczystego na rzecz (...) S.A., który to podmiot także zawarł z (...) W. umowę z dnia 30 września 2008 roku na mocy której zobowiązał się do darowizny określonych działek gruntu pod drogi po wydzieleniu ich z nieruchomości o większej powierzchni. W umowie tej (...) S.A. uznał zobowiązania obciążające prawo użytkowania wieczystego, które ciążyły na R. K.. W wykonaniu tego zobowiązania wydano m.in. decyzję nr (...) z dnia 5 czerwca 2009 roku. Po dokonaniu podziału nieruchomości na podstawie ostatecznej decyzji nr (...) zawarto umowę definitywnie przenoszącą własność nieruchomości przeznaczonych pod drogi z dnia 18 grudnia 2009 roku. W 2011 roku Agencja (...) przekazała (...) W. (użytkownikowi wieczystemu) grunty przeznaczone pod powyższe drogi.

Wobec powyższego KOWR podkreślił, że podstawą wydania decyzji nr (...) nie był art. 98 u.g.n.

Zaznaczono także, że niedopuszczalne jest uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wywodzenie skutku wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego z mocy prawa, w sytuacji, gdy możliwość kwestionowania skutków prawnych tej Decyzji została wyczerpana na etapie postępowania administracyjnego. Nie można wywodzić skutków prawnych z Decyzji, które byłyby sprzeczne z literalną jej treścią.

Okoliczności te były przedmiotem badania w postępowaniu wieczystoksięgowym, które to orzeczenia korzystają z powagi rzeczy osądzonej.

Podkreślono następnie, że żadna z działek nie została w sentencji Decyzji wydzielona pod drogę publiczną, wobec braku powołania się w jej treści na art. 98 u.g.n.. Co więcej, powołując się w sentencji Decyzji na art. 93 ust. 3 u.g.n. stwierdzono, że należy zapewnić projektowanym działkom dostęp do drogi publicznej. Zatem wydzielane nieruchomości zostałyby pozbawione dostępu do drogi publicznej, nie mogły więc stanowić dróg publicznych.

W zakresie kwalifikacji danej nieruchomości do kategorii dróg publicznych decyduje uchwała właściwego organu. Nie jest w tym względzie wystarczające powołanie się na regulacje miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Przed zaliczeniem drogi do kategorii dróg publicznych, stanowią one drogi wewnętrzne. Przedmiotowe działki w chwili podziału nieruchomości stanowiły zaś plac budowy dróg wewnętrznych.

O świadomości braku skutku wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego świadczyły także dalsze działania (...) S.A., który ustanawiał na przedmiotowych nieruchomościach, do których po 4 grudniu 2008 roku nie miał rzekomo żadnych praw, szereg służebności gruntowych na prawie użytkowania wieczystego, np. dnia 22 kwietnia 2009 roku na rzecz działki nr (...), z zaznaczeniem, że służebność jest ustanowiona na czas oznaczony i wygasa w terminie przeniesienia prawa użytkowania wieczystego działek na rzecz (...) W. lub urządzenia dróg publicznych na przedmiotowych działkach.

Brak przywołania w treści decyzji art. 98 u.g.n. uniemożliwia przyjęcie, że mogło dojść do skutku wywłaszczenia z prawa użytkowania wieczystego nieruchomości i wygaśnięcia prawa własności Skarbu Państwa. Skutków tych nie można bowiem wywodzić niezależnie od treści Decyzji.

Podniesiono również, że wobec treści art. 24 ust. 5c u.g.n.r. podział nieruchomości na podstawie przepisów art. 98 ust. 1 - 3 u.g.n. nie może prowadzić do wywłaszczenia Skarbu Państwa, nawet gdyby był podstawą Decyzji, gdyż reguluje on na zasadzie przepisu szczegółowego kwestie przenoszenia prawa własności na jednostkę samorządu terytorialnego gruntów zajętych pod drogi. Tym samym doszłoby na mocy Decyzji do wywłaszczenia Skarbu Państwa w postępowaniu administracyjnym prowadzonym bez udziału Agencji (...), a więc bez jej wiedzy i zgody. Nie jest zaś dopuszczalne dokonanie podziału nieruchomości z wniosku użytkownika wieczystego bez zgody właściciela nieruchomości (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2015 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 116/14).

W toku postępowania do procesu po stronie pozwanej przystąpił interwenient (...) W. (dalej: „m.st. W.”).

Interwenient wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasadzenie kosztów postępowania.

Argumentując swoje stanowisko, interwenient powołał się na porozumienie zawarte przez (...) W. wpierw z R. K., a następnie z (...) S.A. na mocy którego (...) W. miało nabyć nieodpłatnie wszystkie grunty zajęte pod drogi na terenie M. W., bądź na mocy umów darowizn, bądź na mocy skutków decyzji podziałowych w zw. z art. 98 u.g.n., przy zrzeczeniu się przez użytkowników wieczystych odszkodowań. W konsekwencji strony uzgodniły, że (...) W. przystąpi do toczącego się postępowania podziałowego m.in. w sprawie (...), a (...) S.A. na takie przystąpienie wyraził zgodę. Celem tego przystąpienia było wydanie decyzji podziałowych w trybie, który nie będzie skutkował wygaśnięciem przysługujących (...) S.A. praw użytkowania wieczystego, ani powstaniem po stronie (...) S.A. prawa do odszkodowania (art. 98 ust. 1 i 3 u.g.n.). W konsekwencji Decyzja nie zawiera wskazania przeznaczenia żadnej z wydzielonych działek, w szczególności z przeznaczeniem pod drogę publiczną. Następnie, w oparciu o Decyzję, doszło do zawarcia umowy darowizny sąsiednich działek (...). (...) W. zostało w zakresie nieruchomości obejmującej te działki ujawnione w księdze wieczystej jako użytkownik wieczysty. W tym przypadku strony nie miały tu wątpliwości co do skutków Decyzji.

(...) W. argumentowało, że wydzielenie działki pod drogę publiczną musi wynikać z sentencji decyzji, która wprost powinna odwoływać się do treści art. 98 ust. 1 u.g.n. Decyzja musi jednoznacznie wskazywać, że podział został dokonany w celu przeznaczenia działek pod drogi publiczne. Brak tego wskazania w osnowie Decyzji wyklucza wystąpienie skutku w postaci wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego.

Decyzja nr (...)//2008 stała się więc ostateczna i wiąże Sąd w sprawie niniejszej. Sąd nie jest uprawniony do badania prawidłowości tej decyzji, ani przesłanek jej podjęcia.

Rozwinięcie tego poglądu wraz z przytoczeniem licznego orzecznictwa, znalazło swój wyraz w kolejnym piśmie przygotowawczym z dnia 5 czerwca 2017 roku.

W kolejnym piśmie przygotowawczym (...) S.A. wskazywał, że nie domaga się uzgodnienia w księdze wieczystej treści wpisu w zakresie prawa własności. Domaga się jedynie ochrony swoich praw, tj. wykreślenia go jako użytkownika wieczystego nieruchomości. Podkreślono, że postępowanie podziałowe toczyło się na wniosek użytkownika wieczystego z dnia 24 kwietnia 2007 roku, a przyłączenie się do tego postępowania (...) W. nie powoduje, że postępowanie toczyło się dalej z urzędu. Podkreślono, że skutki prawne o których mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n. nie są przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, ale są następstwem tej decyzji, skutki te następują bowiem z mocy prawa. Organ sam nie ustala kategorii dróg wymienionych w art. 98 u.g.n. Wydzielenie działki pod drogę publiczną określonej kategorii może nastąpić jeśli obszar wydzielanej działki jest przeznaczony pod taką drogę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Nie chodzi przy tym o wybudowanie drogi, lecz o samo przeznaczenie gruntu pod drogę. W kwestii wynikającego z Decyzji obowiązku zapewnienia dostępu do drogi publicznej wydzielanych działek w oparciu o art. 93 ust. 3 u.g.n. wskazano, że działki wydzielone pod drogę publiczną w dacie wydawania Decyzji jeszcze nie były zabudowane drogami. Niezbędne było więc zapewnienie faktycznego dostępu działek do istniejących już dróg publicznych, do czasu wybudowania projektowanych dróg. Podkreślono, że Plan Zagospodarowania nie przewidywał wydzielenia działek pod drogi wewnętrzne. W Planie tym można było uwzględniać, w myśl ówczesnych przepisów, jedynie drogi publiczne. Zwrócono także uwagę, że decyzję podziałową należy czytać przez pryzmat art. 107 § 1 i 3 k.p.a. Jej uzasadnienie faktyczne i prawne jest więc jej częścią składową. Zakwestionowano także konieczność uzyskania zgody właściciela (Skarbu Państwa) na dokonanie podziału nieruchomości. P. przeprowadził także w kolejnym piśmie przygotowawczym krytykę stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy dotyczącego konieczności uzyskania przez użytkownika wieczystego zgody właściciela na dokonanie podziału nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste.

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2017 roku Sąd sprawdził wartość przedmiotu sporu, ustalając ją na kwotę 21 151 430 zł.

W toku procesu do postępowania przystąpił PL (...) S.a r.l. z siedzibą w L. jako interwenient uboczny po stronie powodowej (dalej: „PL (...)”).

Argumentując swoje stanowisko PL (...) wskazał, że wobec ostateczności Decyzji użytkowanie wieczyste (...) S.A. wygasło. Wskazano na bezprzedmiotowość rozważań co do intencji stron przy kolejnych umowach z punktu widzenia zaistnienia skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. W tym kontekście zwrócono jedynie uwagę, że umowa darowizny z dnia 18 grudnia 2009 roku nie dotyczyła przedmiotowych działek.

Podkreślono, że postępowanie podziałowe zostało zainicjowane na wniosek użytkownika wieczystego z dnia 27 kwietnia 2007 roku, podtrzymywany pismem z dnia 3 stycznia 2008 roku.

Wyjaśniono, że działki zostały wydzielone pod drogi publiczne. Decyzja w swej treści odnosi się wprost do Planu Zagospodarowania z 2001 roku, który w myśl ówcześnie obowiązujących przepisów, mógł określać jedynie drogi publiczne. Drogi te spełniają także wymagania jakie dla dróg gminnych nakłada rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Działka nr (...) przeznaczona w Planie pod drogę (...) tj. drogę lokalną, ma mieć szerokość od 50 - 70 metrów, zaś działka (...) została oznaczona jako 20 (...) tj. droga dojazdowa.

Kolejno zanegowano, by okoliczność przystąpienia (...) W. do postępowania podziałowego toczącego się na wniosek użytkownika wieczystego wyłączało skutek wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego. (...) W. miało świadomość tego skutku, skoro już w umowie z dnia 23 kwietnia 1999 roku zastrzeżono zrzeczenie się odszkodowania za prawo użytkowania wieczystego tych nieruchomości, które zgodnie z decyzjami podziałowymi będą wydzielone pod drogi i na podstawie art. 98 u.g.n. przejdą na rzecz ówczesnej Gminy W. W..

Podkreślono, że zaistnienie skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. następuje z mocy prawa i nie jest to element decyzji podziałowej. Wobec wydzielenia działki „pod drogi” bez sprecyzowania jakie, niezbędne jest zbadanie charakteru tych dróg w oparciu o całokształt okoliczności faktycznych. Wydzielenie działek pod drogi publiczne wynika zaś z faktu, że takie jest ich przeznaczenie w Planie Zagospodarowania. Nie zmienia tej oceny przywołanie w Decyzji treści art. 93 ust. 3 u.g.n. Chodzi tu bowiem o zapewnienie faktycznego dostępu do drogi publicznej, choćby tymczasowego, do czasu wybudowania docelowych dróg publicznych. Gdyby dostęp do drogi publicznej miałby polegać „docelowo” na ustanowieniu służebności, niezbędne byłoby przywołanie w Decyzji art. 99 u.g.n. Przepis ten nie był jednak podstawą orzekania organu administracyjnego.

Kolejno zaznaczono, że w art. 98 u.g.n. chodzi o działki wydzielane pod drogi publiczne, a nie już będące drogami publicznymi. Nie jest więc konieczne tu uprzednie skategoryzowanie działek do określonej kategorii dróg publicznych.

Wyjaśniono również, że art. 98 ust. 1 u.g.n., w zakresie skutku w postaci wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego ma zastosowanie także do nieruchomości stanowiących Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa, gdyż u.g.n.r. nie reguluje tej kwestii.

Odnośnie problemu prawa własności gruntu w wypadku zaistnienia skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. wskazano, że tak samo jak KOWR twierdzi, że nie może być właścicielem drogi publicznej, tak samo (...) S.A. także nie może być użytkownikiem wieczystym grantu zajętego pod drogę publiczną. Nie jest to przy tym przedmiotem niniejszego postępowania, które dotyczy jedynie użytkowania wieczystego. Kwestia, na jakiej podstawie i w jakim trybie miałoby dojść do ustalenia właściciela gruntu wydzielonego pod gminną drogę publiczną powinna być przedmiotem ustaleń między KOWR, a (...). W..

Jednocześnie jakiekolwiek zachowania użytkownika wieczystego dotyczące tego prawa nie mogą mieć znaczenia dla zaistnienia lub nie skutku wygaśnięcia użytkowania wieczystego, który następuje z mocy prawa.

W kolejnym piśmie przygotowawczym datowanym na dzień 29 czerwca 2017 roku, zaznaczono dodatkowo, że wystąpienie skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. nie jest uzależnione od woli organu, w tym od zamieszczenia w decyzji jako podstawy prawnej art. 98 u.g.n., Podkreślono, że treść decyzji musi stanowić odpowiedź na postawione w podaniu żądanie strony, a tu żądaniem strony było wyłącznie zatwierdzenie podziału, do czego dostosowano rozstrzygnięcie, zgodnie z art. 96 ust. 1 u.g.n.

Opozycja strony powodowej (...) S.A. przeciwko interwencji ubocznej (...). W. po stronie pozwanej oraz opozycja interwenienta ubocznego (...) W. po stronie pozwanej przeciwko interwencji ubocznej PL (...) po stronie powodowej zostały oddalone postanowieniem z dnia 13 grudnia 2017 roku. Tym postanowieniem oddalony został także wniosek (...) W. o odrzucenie pozwu.

W piśmie przygotowawczym datowanym na dzień 13 kwietnia 2018 roku (...) W. m.in. zasygnalizowało, że w jego ocenie KOWR powinien być zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej.

Wobec zobowiązania Sądu Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej poinformowała, że nie zachodzi w sprawie obligatoryjne zastępstwo KOWR przez Prokuratorię. Wobec zaś braku stosownego wniosku KOWR, nie mamy tu także do czynienia z możliwością zastępstwa fakultatywnego.

W reakcji na w/w zobowiązanie Sądu do przedstawienia poglądu w temacie legitymacji biernej po stronie KOWR, ewentualnie Skarbu Państwa, (...) S.A. złożył wniosek o dopozwanie na podstawie art. 194 § 1 k.p.c. Skarbu Państwa - KOWR. Zaznaczono, że strona powodowa nie wyraża zgody na zmianę strony pozwanej w oparciu o art. 194 § 2 k.p.c. Decyzję tę uzasadniono pojawiającymi się w orzecznictwie Sądu Najwyższego wątpliwościami co do oznaczenia - z punktu widzenia prawa materialnego - strony pozwanej i ostrożnością procesową.

Pismem przygotowawczym datowanym na dzień 5 października 2018 roku KOWR wskazywał, że nie jest statio fisci Skarbu Państwa i w sprawie niniejszej nie podlega zastępowaniu przez Prokuratorię Generalną RP. W kolejnym piśmie przygotowawczym datowanym na dzień 6 grudnia 2018 roku wniósł o oddalenie wniosku strony powodowej o dopozwanie Skarbu Państwa, a nadto oświadczył że nie wyraża zgody na zmiany po stronie pozwanej w trybie art. 194 § 2 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2018 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Skarb Państwa - KOWR, zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 194 § 1 k.p.c.

Stanowisko pozwanego Skarbu Państwa - KOWR zastępowanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej (dalej także: SP - (...)).

W odpowiedzi na pozew SP - KOWR wniósł o reasumpcję postanowienia o dopozwaniu i oddalenie tego wniosku. Na wypadek nieuwzględnienia wniosku o reasumpcję, strona pozwana wniosła o odrzucenie pozwu, ewentualnie oddalenie powództwa w całości. Wniosła także o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych zarówno od (...) S.A. jak i PL (...).

Argumentując powyższe stanowisko wskazano, że SP - KOWR nie przysługuje w sprawie legitymacja bierna. Wskazano tu na odrębną osobowość prawną KOWR i Skarbu Państwa oraz fakt, że z technicznych przepisów dotyczących sposobu prowadzenia ksiąg wieczystych nie można wyprowadzać wniosku o legitymacji biernej Skarbu Państwa.

Podczas rozprawy dnia 16 maja 2019 roku wniosek o odrzucenie pozwu został cofnięty.

Pismem przygotowawczym datowanym na dzień 10 maja 2019 roku KOWR ponowił wniosek o reasumpcję postanowienia o dopozwaniu SP - KOWR.

Podkreślono nadto, że Decyzja, jeżeli by przyjąć za stroną powodową, że jej podstawą jest art. 98 u.g.n., to dotknięta jest wadą nieważności wskazaną w art. 156 § 1 pkt 1 i pkt 2 k.p.a. tj. została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości oraz z rażącym naruszeniem prawa. Doszło tu bowiem do skupienia w jednym podmiocie - Prezydencie (...) W. funkcji organu i strony postępowania administracyjnego. Nadto w postępowaniu tym musiał brać udział właściciel nieruchomości tj. Skarb Państwa, a użytkownik wieczysty nie był uprawniony do samodzielnego dokonania podziału nieruchomości.

PL (...) podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie z powołaniem na dalsze orzecznictwo sądów administracyjnych oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania od pozwanego KOWR oraz (...) W.. Oświadczył nadto, że nie przystępuje do (...) S.A. w ramach sprawy przeciwko SP - KOWR.

Podkreślono nadto, że żadna z działek będących przedmiotem analizy w niniejszym postępowaniu nie była objęta porozumieniami na które powoływały się KOWR i (...) W. i nigdy nie była i nie miała być przedmiotem darowizny. W szczególności nie była objęta Protokołem nr (...) z dnia 25 września 2008 roku.

Zaznaczono następnie, że w postępowaniu o zatwierdzeniu podziału nieruchomości organ administracyjny nie rozstrzyga o przeznaczeniu wydzielanych działek. Organ nie prowadzi w tym zakresie własnych ustaleń będąc związany ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Podział jest dopuszczalny tylko wtedy, gdy jest zgodny z tym planem. Podstawą do ustalenia czy działki zostały wydzielone pod drogę publiczną jest całokształt okoliczności faktycznych, a przede wszystkim treść decyzji administracyjnej (jej rozstrzygnięcia, uzasadnienia, podanej podstawy prawnej) w powiązaniu z dokumentami poprzedzającymi jej wydanie oraz obowiązującego w chwili wydania decyzji planu zagospodarowania. Przedmiotowe działki zostały zaś wydzielone pod ciągi komunikacyjne, zostały oznaczone w Planie Zagospodarowania jako drogi publiczne i taką też funkcję mają pełnić. Zaznaczono także, że użytkownik wieczysty nie musi uzyskać zgody właściciela gruntu na dokonanie podziału ewidencyjnego nieruchomości, przy czym art. 98 ust. 1 zdanie drugie u.g.n. reguluje kwestię wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego, nie zaś kiedy i na jakiej podstawie dochodzi do przejścia własności gruntu wydzielonego z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa pod drogę gminną na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Kwestia ta jest więc dla niniejszej sprawy irrelewantna.

Pismem przygotowawczym datowanym na dzień 21 maja 2019 roku (...) W. podtrzymało stanowisko w sprawie oraz oświadczyło, że zgłoszona interwencja po stronie pozwanej, dotyczy obu pozwanych.

Podtrzymano następnie stanowisko, iż Decyzja nie została wydana na wniosek użytkownika wieczystego, że z Decyzji nie wynika, by działki zostały wydzielone pod drogi publiczne, którym to ustaleniem Sąd jest związany, że relacje R. K. i powiązanych z nim spółek z (...) W. mają istotne znaczenie w sprawie oraz że Decyzja jest obarczona nieusuwalną wadą, gdyż została wydana pomimo braku zgody właściciela gruntu na podział nieruchomości, co wyklucza możliwość wywołania przez Decyzję skutków z art. 98 u.g.n.

Przytoczono kolejno szereg orzeczeń wskazujących na konieczność jednoznacznego określenia w sentencji decyzji podziałowej działek wydzielanych pod drogi publiczne wraz ze wskazaniem podstawy prawnej wydzielenia.

Zaznaczono również, że zostało zainicjowane postępowania o stwierdzenie nieważności Decyzji.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. wyrokiem z dnia 24 września 2019 r. wydanym w sprawie sygn. akt XVI C 3914/17

1.  uzgodnił treść księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w W., z rzeczywistym stanem prawnym poprzez nakazanie wykreślenia w Dziale II księgi wieczystej użytkownika wieczystego (...) S.A. z siedzibą w G.;

2.  oddalił powództwo w zakresie w jakim zostało ono skierowane przeciwko Skarbowi Państwa - Krajowemu Ośrodkowi (...) w W.;

3.  zasądził od strony pozwanej Krajowego Ośrodka (...) w W. na rzecz strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w G. kwotę 125 017 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie w tym kwotę 25 000 tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

4.  zasądził od interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) W. na rzecz strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w G. kwotę 6 250 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego;

5.  zasądził od interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) W. na rzecz interwenienta ubocznego po stronie powodowej PL (...) S.a r.l. z siedzibą w L. kwotę 6 250 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, oddalając wniosek o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania na rzecz PL (...) S.a r.l. z siedzibą w L. w pozostałym zakresie;

6.  nie obciążył strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w G. obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz Skarbu Państwa - Krajowego Ośrodka (...) w W.;

7.  oddalił wniosek Skarbu Państwa - Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w W. o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania od interwenienta ubocznego po stronie powodowej PL (...) S.a r.l. z siedzibą w L..

W pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy powoła następujące ustalenia i motywy rozstrzygnięcia:

Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...) dla nieruchomości położonej w W., D. W., składającej się z działek ewidencyjne nr: (...) (oznaczona jako grunty orne o powierzchni 1 587m ²) oraz (...) (oznaczona jako grunty orne o powierzchni 29 291 m ²). Zgodnie z wpisem w Dziale II właścicielem nieruchomości jest Skarb Państwa - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jako użytkownik wieczysty wpisana jest (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G..

W dniu 27 kwietnia 2007 roku do (...) D. (...) W. W. wpłynął wniosek (...) S.A. z siedzibą w G. oraz Osiedle (...). z o.o. z siedzibą w G. o dokonanie podziału nieruchomości o nr ewidencyjnym (...) z obrębu (...) opisanej w księdze wieczystej nr (...) na 21 działek, z czego 14 przeznaczonych pod drogi publiczne, w tym działkę o powierzchni około 29 290 m ^{( 2)} przeznaczoną pod projektowaną ulicę publiczną S.-bis i działkę o powierzchni 1 580 m ^{( 2)} przeznaczoną pod projektowaną ulicę publiczną (...).

(...) W. w pismach adresowanych do (...) S.A. i Osiedle (...). z o.o. wielokrotnie informował, że z uwagi na dużą liczbę spraw rozpoznawanych przez Urząd, wniosek o podział przedmiotowej nieruchomości zostanie rozpatrzony w późniejszym terminie. Pismem z dnia 3 stycznia 2008 roku (...) S.A. (jako nabywca prawa użytkowania wieczystego od (...) S.A. w G. i Osiedle (...) z o.o. w G.) wniósł do Naczelnika Delegatury Biura (...) D. W. (...) W. o kontynuowanie postępowania w sprawie zatwierdzenia przedmiotowego wniosku, złożonego przez jego poprzedników prawnych. Kolejne pisma z (...) W. o przedłużeniu terminu na rozpoznanie wniosku były kierowane do (...) S.A.

Pismem z dnia 21 października 2008 roku skierowanym do Naczelnika Delegatury Biura (...) D. W. (...) W., Dyrektor Biura (...) W. oświadczył, że (...) W. wstępuje do niniejszego postępowania celem realizacji wykonania postanowień umowy przedwstępnej darowizny na rzecz (...) W. prawa użytkowania wieczystego gruntów przeznaczonych pod budowę dróg w M. W. z dnia 30 września 2008 roku. Jako podstawę wskazano tu art. 97 ust. 3 u.g.n.

(...) S.A. z siedzibą w W. (wcześniej w G.) jest następcą (...) S.A. z siedzibą w G. oraz Osiedle (...). z o.o. z siedzibą w G.

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2008 roku, w sprawie (...) Prezydent (...) W. postanowił zaopiniować pozytywnie wstępny projekt podziału nieruchomości uregulowanej w KW (...) oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) w sposób przedstawiony na wstępnym projekcie podziału stanowiącym załącznik do niniejszego postanowienia, jako zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów (...) zatwierdzonego uchwałą Nr (...) Rady Gminy W. - W. z dnia 11 stycznia 2001 roku oraz jako zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W., zatwierdzonego uchwałą nr (...) Rady Gminy W. - W. z dnia 18 stycznia 2001 roku. Zgodnie z ustaleniami Planu Zagospodarowania projektowania działka (...) przewidziana jest pod ulicę oznaczoną symbolem (...) tj. ul. (...), zaś działka (...) przewidziana jest pod ulicę oznaczoną symbolem (...). Następnie wskazano, że na podstawie art. 93 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami przy wydzielaniu projektowanych działek należy zapewnić dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej przejścia i przejazdu lub nabycia udziałów w prawie własności działek umożliwiających spełnienie tego warunku. Jako podstawę prawną postanowienia wskazano art. 93 ust. 3, 4, 5 art. 97 ust. 1 i 3 u.g.n., oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości (Dz. U. Nr 268, poz. 2663)

Decyzją Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...) w sprawie o sygn. akt (...) zatwierdzono podział nieruchomości uregulowanej w KW (...) oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) w ten sposób, że w wyniku podziału powstało szereg działek w tym m.in.: działka nr (...) o powierzchni 2,9291 ha i działka nr (...) o powierzchni 0,1587 ha, wskazane na mapie sytuacyjnej z projektem podziału przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego pod nr ewidencyjnym (...) w dniu 27 listopada 2007 roku. W dalszej części sentencji wskazano, że na podstawie art. 93 ust. 3 u.g.n. przy wydzielaniu działek należy zapewnić im dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej przejścia i przejazdu lub nabycia udziałów w prawie własności działek umożliwiających spełnienie tego warunku. Na wstępie Decyzji wskazano jest podstawę stanowią art. 93 ust. 1, 2, 3, art. 96 ust. 1, art. 97 ust. 1 i 3 u.g.n., oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości (Dz. U. Nr 268, poz. 2663). Wydano ją po rozpatrzeniu wniosku spółki pod firmą (...) S.A. z dnia 21 listopada 2008 roku w sprawie podziału nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) oraz wniosku (...) W. z dnia 21 października 2008 roku w sprawie realizacji na rzecz (...) W. darowizny prawa użytkowania wieczystego gruntów przeznaczonych pod budowę dróg w M. W. i objętych przedwstępną umową z dnia 30 września 2008 roku, Rep. A Nr (...).

W uzasadnieniu Decyzji wskazano, że spółka (...) S.A. dnia 21 listopada 2008 roku wystąpiła z wnioskiem o zatwierdzenie podziału przedmiotowej nieruchomości, a wnioskiem z dnia 21 października 2008 roku Urząd (...) W. przystąpił jako strona postępowania w sprawie podziału przedmiotowej nieruchomości. Następnie stwierdzono, że działka nr (...) znajduje się w obszarze oznaczonym na rysunku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. zatwierdzonego Uchwałą nr (...) Rady Gminy W. — W. z dnia 18 stycznia 2001 roku (Dz. Urz. Woj. (...) Nr 52 z dnia 21 marca 2001 roku, poz. 496) symbolem 3 (...) terenie przewidzianym pod ulicę tj. ul. (...), zaś działka nr (...) znajduje się na obszarze oznaczonym na rysunku planu symbolem 20 (...) terenie przewidzianym pod ulicę.

Zgodnie z § 12 ust. 1 uchwały nr (...). Rady Gminy W. z dnia 18 stycznia 2001 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. (M..01.52.496) dla obsługi istniejącego i projektowanego zagospodarowania obszaru objętego planem ustala się układ dróg lokalnych i dojazdowych. Zgodnie z § 12 ust. 2 uchwały oraz mapą stanowiącą załącznik do uchwały, działka nr (...) znajduje się w liniach rozgraniczających ulicy zbiorczej (ul. (...), obecnie al. (...)) oznaczonej symbolem (...). Określono jej szerokość na 50 m. Działka (...) znajduje się w liniach rozgraniczających drogi lokalnej (ul. (...)), oznaczonej symbolem (...).

KOWR nigdy nie wyrażał zgody na dokonanie podziału nieruchomości, której dotyczyła Decyzja.

Sąd Rejonowy wskazał, iż powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o wymienione w jego treści dokumenty oraz ich poświadczone za zgodność z oryginałem odpisy. Sąd I instancji nie znalazł argumentów dla kwestionowania ich autentyczności czy rzetelności w sporządzeniu. Dowód z tych dokumentów, znanych wszystkim stronom postępowania, wobec braku oddalenia przez Sąd Rejonowy wniosku o ich przeprowadzenie, został skutecznie przeprowadzony (por. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 3 grudnia 2014 r. sygn. akt III CSK 92/14, Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 21 sierpnia 2008 r. sygn. akt II UK 252/07).

Wobec zarzutu (...) W., Sąd Rejonowy wyjaśnił, że dokument w postaci Planu Zagospodarowania został złożony dopiero podczas rozprawy dnia 9 czerwca 2017 roku przez pełnomocnika PL (...), jednakże wniosek o przeprowadzenie dowodu z tego dokumentu został zgłoszony już w interwencji ubocznej. Złożenie tegoż dokumentu jeszcze przed tym jak Sąd wezwał do usunięcia braku formalnego zgłoszonego wniosku dowodowego, musiało być w ocenie Sądu uznane za skuteczne.

Jednocześnie, dokonując ostatecznej oceny materiału dowodowego Sąd Rejonowy nie uznał, by wszystkie złożone do akt sprawy dokumenty, mogły mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, m.in. umowa notarialna przyrzeczenia darowizn z dnia 23 kwietnia 1999 roku, notarialna przedwstępna umowa darowizn z dnia 30 września 2008 roku , umowa notarialna darowizny z dnia 18 grudnia 2009 roku , umowa notarialna nieodpłatnego przekazania nieruchomości na własność z dnia 29 marca 2011 roku zawarta między (...), a (...) W., dotycząca innych działek ewidencyjnych niż objętych niniejszym postępowaniem, lecz utworzonych także na podstawie Decyzji , czy też protokołu nr (...) z dnia 25 września 2008 roku.

Dokumenty te nie mogą być podstawą dla ustalenia skutków wynikających z ostatecznej decyzji administracyjnej, a dalej, ewentualnych skutków wynikających z mocy prawa (art. 98 ust. 1 u.g.n.). Obrazują one jedynie ewentualne zamierzenia stron tych czynności prawnych, czy też ich pojmowanie skutków przedmiotowej Decyzji. Nie mają znaczenia dla wykładni Decyzji, której skutki określa prawo. Złożone wnioski dowodowe mogły co najwyżej wykazywać motywację działania (...) W. jako strony w postępowaniu administracyjnym przed starostą, którego funkcję piastował Prezydent (...) W.. A priori bowiem niedopuszczalne byłoby przeprowadzanie postępowania dowodowego na okoliczność motywacji Prezydenta (...) W. działającego jako starosta, przy wydawaniu Decyzji. Skutek prawny wywołuje sama Decyzja, a nie wola organu który ją wydał, która mogła, ale nie musiała znaleźć się w jej treści. W razie wątpliwości, co do sposobu rozumienia treści decyzji, właściwym trybem dla ich usunięcia jest wniosek o jej uzupełnienie, sprostowanie lub wykładnię (art. I. - 113 k.p.a.). Tego trybu postępowania nie można zaś zastępować postępowaniem dowodowym w innej sprawie. Skoro doszło do przedmiotowego sporu, znaczy że strony ostatecznie jednak odmiennie oceniły skutki Decyzji. Kluczowa jest więc wykładnia treści Decyzji, z punktu widzenia prawa, nie zaś zamierzeń zainteresowanych jej wynikiem podmiotów. Konieczne jest bowiem przyjęcie założenia, że organ administracji wydając decyzję orzeka w oparciu o przepisy prawa. Decyzja nie jest zaś wynikiem negocjacji zainteresowanych stron postępowania, w oderwaniu od przepisów prawa.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie były także dokumenty obrazujące istnienie sporu stron w zakresie naliczanych opłat za użytkowanie wieczyste, dokumenty dotyczące uzgodnień stron i składanych sobie oświadczeń woli w związku z innymi działkami, także wyodrębnionymi na mocy Decyzji , zarządzenie Prezydenta (...) W. w sprawie powołania zespołu negocjacyjnego , czy też protokół ze spotkania zespołu negocjacyjnego .

Z powyższych względów Sąd Rejonowy oddalił także osobowe wnioski dowodowe zgłoszone przez (...) W. i konsekwentnie odmawiał reasumpcji tego postanowienia.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia była także dołączona do akt sprawy decyzja podziałowa, mająca stanowić wzór tego, jak powinna byłaby wyglądać Decyzja, gdyby intencją organu było dokonanie podziału nieruchomości z wydzieleniem działek pod drogi publiczne. Jak już wskazywano wcześniej, intencje organu nie miały tu znaczenia. Kluczowa była ocena prawna zapadłej ostatecznie Decyzji. Starosta przy tym mógł, ale nie musiał uznawać przedmiotowego wzorca za właściwy. Odnoszenie więc oceny skutku prawnego Decyzji, do sposobu formułowania decyzji w innych sprawach przez organy administracji, nie mogło być decydujące.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także wniosek (...) S.A. o przeprowadzenie dowodu z dokumentów z akt sprawy XVI C 1238/16 . Sposób liczenia wartości przedmiotu sporu przyjęty w innej sprawie nie mógł być bowiem wiążący dla sprawy niniejszej.

Nie mogły stanowić dowodu w sprawie, składane przez strony do akt orzeczenia wydawane przez sądy administracyjne, także w oparciu o Decyzję.

Złożone do akt sprawy judykaty wiązały więc Sąd Rejonowy, jak i wszystkie inne podmioty, jedynie w zakresie przedmiotu ich rozstrzygnięcia - tj. przyznania lub nie odszkodowania (kwestia ta nie została przy tym jak dotąd rozstrzygnięcia ostateczną decyzją). Orzeczenia te, choć przesłankowo musiały zawierać analizę czy Decyzja powodowała skutki z art. 98 ust. 1 u.g.n., nie stanowiły jednakże prejudykatów dla rozstrzygnięcia w sprawie niniejszej.

Powyższe uwagi Sąd odniósł także do załączanych odpisów orzeczeń Sądu wieczystoksięgowego. Wskazał, że rozbieżność przedmiotów tych postępowań w stosunku do sprawy była już przy tym przedmiotem rozstrzygnięci w prawomocnym postanowieniu o oddaleniu wniosku o odrzuceniu pozwu w przedmiotowej sprawie.

Wobec licznych pojawiających się wniosków dowodowych na ostatnim etapie postępowania, mając na uwadze przejrzystość postępowania dowodowego oraz uprzedzając ewentualne dalsze wnioski stron o umożliwienie ustosunkowania się na piśmie do tychże nowych wniosków dowodowych, Sąd w sposób wyraźny oddalił wnioski o dopuszczenie dowodu z dokumentów dołączonych przez (...) W. do pisma datowanego na dzień 19 sierpnia 2019 roku . Dokumenty te miały obrazować w jaki sposób (...) S.A. interpretował Decyzję. Jak wyjaśniano wcześniej, to nie wola, świadomość, czy sposób interpretacji Decyzji przez strony były istotne, lecz skutek prawny, jaki wynika z Decyzji, która potencjalnie mogła być błędna, czy też nieodpowiadająca woli stron, a nawet zamierzeniom samego organu.

Oddaleniu podlegał także wniosek dowodowy PL (...) o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci decyzji Starosty (...) o przyznaniu PL (...) odszkodowania za wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego przedmiotowych działek nr (...). Decyzja nie stanowiła prejudykatu w sprawie niniejszej, mogła być więc jedynie uwzględniania jako umotywowany pogląd w sprawie. Nie mogła natomiast stanowić dowodu dla istotnych ustaleń w sprawie.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne, wskazując, że istota sprawy sprowadzała się do odpowiedzi na pytanie jakie skutki prawne wywołała Decyzja nr (...) z dnia 4 grudnia 2008 roku. Sąd zaznaczył, że stan faktyczny, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia, oparty o niekwestionowane co do autentyczności dokumenty, nie był przy tym sporny.

Cytując treść art. 93 ust. 1 zd. 1 u.g.n., art. 93 ust. 3 zd. 1 i 2 u.g.n. , art. 97 ust. 1 i 3 u.g.n. oraz art. 98 ust. 1 u.g.n. i art. 99 u.g.n. Sąd Rejonowy zaznaczył, że dokonując oceny skutków Decyzji kierował się jedynie oceną prawną (wynikającą z przepisów tak prawa materialnego jak i procesowego) tego co w Decyzji zapisano. Sąd odczytał jej treści w oparciu o całokształt okoliczności faktycznych związanych z jej wydanie, przy czym odrzucił te, których nie da się ich pogodzić z tym co w Decyzji wyrażono. Jak wskazał, intencje stron, a nawet samego organu nie mogły mieć znaczenia, jeżeli nie znajdywały uzasadnienia w treści tego Decyzji.

Nie było w sprawie sporne, że skutek wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego, musiał wynikać z Decyzji. Strony pozostawały zaś w sporze co do sposobu, w jaki ten skutek musiałby być wyrażony, by nastąpił.

Odwołując się do art. 107 § 1 k.p.a. Sąd Rejonowy podniósł, że elementem Decyzji są w szczególności zarówno powołana podstawa prawna, rozstrzygnięcie jak i uzasadnienie faktyczne i prawne. W oparciu o te elementy konstrukcyjne decyzji, Sąd Rejonowy ustalał czy nastąpił skutek przewidziany w z art. 98 ust. 1 zd. 2 u.g.n.

Odnosząc się do kolejnych elementów warunkujących ocenę prawną Decyzji Sąd Rejonowy rozstrzygnął następujące zagadnienia:

Decyzja wydana na wniosek czy z urzędu.

Decyzja nr (...) została wydana w oparciu o wniosek użytkownika wieczystego. Wniosek ten złożyli poprzednicy prawni strony powodowej dnia 27 kwietnia 2007 roku. Efektem tego wniosku była przedmiotowa Decyzja. Przystąpienia (...) W. do toczącego się już postępowania administracyjnego nie przekształciło postępowania w postępowanie zainicjowane z urzędu.

Po pierwsze, procedura administracyjna nie zna formuły zmiany postępowania z wnioskowego na z urzędu. Skoro postępowanie zostało wszczęte na wniosek i nie zostało w żaden sposób formalnie zakończone (inną decyzją, postanowieniem), to odpowiedzią na ten wniosek musiała być przedmiotowa Decyzja. W powyższą konfuzję popadł sam organ administracyjny, który w uzasadnieniu Decyzji wskazał, że spółka (...) S.A. dnia 21 listopada 2008 roku wystąpiła z wnioskiem o zatwierdzenie podziału przedmiotowej nieruchomości, a wnioskiem z dnia 21 października 2008 roku Urząd (...) W. przystąpił jako strona postępowania w sprawie podziału przedmiotowej nieruchomości. Wewnętrznie sprzeczne logicznie jest zdanie w którym to wniosek inicjujący postępowanie mógłby być późniejszy niż data, w której kolejny podmiot do niego przystępuje, a więc do już toczącego się, postępowania.

Po drugie, by można było mówić o wszczęciu postępowania z urzędu, konieczne jest spełnienie przesłanek z art. 97 ust. 3, a więc poza istnieniem celu publicznego, nieruchomość nie może być już oddana w użytkowanie wieczyste. Oczywiste zaś jest, że użytkowanie wieczyste przed wydaniem Decyzji tę nieruchomość obciążało.

W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał, że Decyzja zawiera jednoznaczne wskazanie, że postępowanie wszczęto na wniosek (choć wskazano nieprawidłową datę tego wniosku) oraz powołanie się na treść art. 97 ust. 1 u.g.n. Stąd tez, zgodne z jej treścią jest stwierdzenie, że postępowanie toczyło się na wniosek. Pogląd ten potwierdza także posłużenie się w Decyzji pojęciem, że (...) W. „przystąpiło” do postępowania. Oceny tej nie zmienia dodatkowe przywołanie w treści sentencji art. 97 ust. 3 u.g.n. Przywołanie tego przepisu zdaje się być błędem, co nie zmienia postaci rzeczy, że wiąże Sąd. Niemniej, przepis art. 98 u.g.n. nic nie mówi na temat sytuacji w której podział jest wynikiem wniosku oraz następuje z urzędu. Mówi jedynie, że postępowanie musi toczyć się z wniosku użytkownika wieczystego, która to okoliczność także wynika z Decyzji. Zdaniem Sądu Rejonowego przywołanie w jej treści, że postępowanie toczyło się także z urzędu, nie ma wpływu na fakt, że wprost skazano, że toczy się także na wniosek.

Pogląd, iż Decyzja została wydana w oparciu wniosek o zatwierdzenie podziału nieruchomości złożony przez użytkownika wieczystego, nie zaś z urzędu, został także zaprezentowany w orzeczeniach zapadłych na gruncie przedmiotowej Decyzji w innych sprawach badanych przez sądy administracyjne (por. przedłożone do akt sprawy: wyrok WSA z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie I SA/Wa 798/19 i Wyrok NSA z dnia 5 czerwca 2012 roku w sprawie I OSK 687/11 oraz wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2016 roku w sprawie o sygn. akt I OSK 732/16). Argumentację wyrażoną w tych orzeczeniach Sąd Rejonowy podzielił.

Wydzielenie pod drogi publiczne bądź nie.

Z Decyzji wynika, że przedmiotowe działki zostały wydzielone pod drogi publiczne.

Przeznaczenie określonego terenu pod drogę publiczną wynika przede wszystkim z postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Decyzja podziałowa nieruchomości musi być z tym planem zgodna (art. 93 ust. 1 u.g.n.). Sąd podkreślił, ze przepis art. 98 ust. 1 u.g.n. posługując się pojęciem „działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne” stanowi o planistycznym przeznaczeniu w Planie Zagospodarowania działek pod przyszłe drogi publiczne, nie zaś o sytuacji w której droga publiczna już istnieje. Argumenty strony pozwanej (oraz interwenienta ubocznego po stronie pozwanej) w kontekście zdefiniowania tego pojęcia, opierające się na konieczności wcześniejszego podjęcia uchwały przez Gminę, by drogę zaliczyć do kategorii dróg publicznych, Sąd Rejonowy uznał za całkowicie chybione. Przepis ten nie zawiera w swej treści sformułowania np. „działki gruntu na których urządzono drogi publiczne”. Chodzi tu właśnie o uregulowanie sytuacji gruntów, które na etapie planowania, mają być w przyszłości przeznaczone pod drogi publiczne. Samo już bowiem przyjęcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym dany obszar został przeznaczony pod drogi publiczne, już istotnie ogranicza właściciela czy użytkownika wieczystego w możliwości swobodnego korzystania i zagospodarowania nieruchomości. Przepis ten chroni więc użytkownika wieczystego, który mogąc nie mieć wpływu na uregulowania planu zagospodarowania przestrzennego, mógłby zostać pozbawiony możliwości swobodnego korzystania z części nieruchomości wydzielonej pod drogi publiczne, a z drugiej strony pozbawiony możliwości zbycia tej nieruchomości i zdany na oczekiwanie na działania podmiotu publicznego, który w końcu może zdecydować się na wybudowanie drogi, następnie jej sklasyfikowanie jako drogi publicznej określonej kategorii i dopiero wówczas przystąpienia do rozliczenia się z tytułu zajętego gruntu. Złożenie wniosku o podział nieruchomości wydzielonej pod drogi publiczne przez użytkownika wieczystego, wobec skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. chroni go więc przed bezczynnością podmiotów publicznych w zakresie realizacji przyjmowanych planów zagospodarowania przestrzennego. W ocenie Sądu Rejonowego interpretowanie skutku tego przepisu, jako uwarunkowanego koniecznością wcześniejszego wybudowania drogi i jej sklasyfikowania, jest nie do pogodzenia z istota tej regulacji.

Kolejno za udowodnione Sąd Rejonowy uznał, że przedmiotowe działki w chwili wydawania Decyzji były w Planie Zagospodarowania przeznaczone pod drogi publiczne. Ten Plan Zagospodarowania, zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili jego uchwalania, mógł bowiem zawierać oznaczenie jedynie dróg publicznych. Powyższe wynika z treści art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o z dnia 7 lipca 1994 r. zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 89, poz. 415 - obowiązującej w dacie uchwalania Planu Zagospodarowania) (por. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w W. z dnia 25 lutego 2005 r. IV SA 4548/03 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2012 r. sygn. akt V CSK 144/11). Kolejno Sąd podzielił w całości argumentację strony powodowej, iż stwierdzenie to ma także swoją podstawę w okoliczności, że planowana (wówczas) droga odpowiada wymogom ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60) tj. art. 2 ust. 3 oraz warunkom rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43, poz. 430), gdzie wskazuje się na oznaczenie publicznych dróg lokalnych literą (...), zaś publicznych dróg dojazdowych literą (...). Oznaczenia te odpowiadają oznaczeniom w Planie Zagospodarowania.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że co do zasady, z Decyzji, która powinna być zgodna z Planem Zagospodarowania, powinno wynikać, że dochodzi do wydzielenia działek pod drogę publiczną. Czytając literalnie treść sentencji przedmiotowej decyzji, należy dojść do wniosku, że nie ma żadnych informacji na temat tego, czy w wyniku podziału nieruchomości powstają działki wydzielone pod drogi publiczne czy też nie. Okoliczność ta wynika z uzasadnienia Decyzji, gdzie wskazano wprost, że działka nr (...) znajduje się w obszarze oznaczonym na rysunku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. zatwierdzonego Uchwałą nr (...) Rady Gminy W. - W. z dnia 18 stycznia 2001 roku (Dz. Urz. Woj. (...) Nr 52 z dnia 21 marca 2001 roku, poz. 496) symbolem (...) - terenie przewidzianym pod ulicę tj. ul. (...), zaś działka nr (...) znajduje się na obszarze oznaczonym na rysunku planu symbolem (...) - terenie przewidzianym pod ulicę. Nie mówi się tu jednak nadal wprost, czy chodzi tu o drogi publiczne czy wewnętrzne.

Dokonując więc wykładni tej Decyzji, Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że sentencję Decyzji i jej uzasadnienie wskazują, że działki zostały wydzielone pod drogi. Skoro wydzielając działki pod drogi powołano się na Plan Zagospodarowania, a w Planie tym mogły być wskazane tylko drogi publiczne, to na mocy Decyzji doszło do wydzielenia działek pod drogi publiczne. Dodatkowym argumentem wzmacniającym tę ocenę jest fakt, że Decyzja w swojej treści nie zawiera żadnego rozstrzygnięcia negatywnego, tj. nie oddala wniosku w jakiejkolwiek części. Stanowi odpowiedź na całość wniosku (...) S.A. Wniosek jednoznacznie wskazuje, że obejmuje żądanie podziału nieruchomości z wydzieleniem działek pod drogi publiczne (ze wskazaniem ich powierzchni odpowiadających ostatecznie wydzielonym działkom). Kolejno zauważyć należy, że Decyzję poprzedziło postanowienie z dnia 4 listopada 2008 roku w którym nadto w sentencji (nie zaś w uzasadnieniu) wprost wskazano, że działki są wydzielane pod drogi. Nie może także budzić wątpliwości, że działki były wydzielane pod drogi publiczne, jeśli zastosuje się kryteria oceny wskazane przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 31 stycznia 2018 roku w sprawie o sygn. akt I OSK 732/16 (w którym nadto ocenie poddana została ta sama Decyzja - które to poglądy Sąd Rejonowy podzielił). Charakterystyka, położenie i obecne zagospodarowanie tych działek wskazują, że ich funkcją jest publiczna obsługa komunikacyjna sąsiednich nieruchomości.

W konsekwencji Sąd I instancji nie podzielił argumentacji strony pozwanej (oraz (...) W.) co do konieczności zamieszczenia wprost w treści sentencji sformułowania, że dana działka jest wydzielona pod drogę publiczną. Przytoczone przez tę stronę orzecznictwo sądowo administracyjne (por. wyrok NSA z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie I OSK 964/16, wyrok NSA z dnia 27 czerwca 2012 roku w sprawie I OSK 986/11, Wyrok NSA z dnia 20 maja 2014 roku I OSK 2681/12, Wyrok NSA z dnia 4 grudnia 2014 toku I OSK 1705/13, Wyrok NSA z dnia 2 lutego 2018 r. I OSK 673/16, Wyrok WSA w Lublinie z dnia 16 czerwca 2009 roku II SA/Lu 181/09, Wyrok NSA z dnia 2 lutego 2018 r. I OSK 673/16) Sąd podzielił w tym znaczeniu, że niewątpliwie to z Decyzji musi wynikać, czy dochodzi do wydzielenia działki pod drogę publiczną. Tylko bowiem decyzja podziałowa może być podstawą skutków z art. 98 ust. 1 u.g.n. Sąd Rejonowy nie podzielił natomiast daleko idących skutków wywodzonych przez stronę pozwaną z tych orzeczeń co do restrykcyjnych wskazań, jakoby okoliczność ta musiała wyrażać się wprost w użyciu jakiejkolwiek formuły, na dodatek zawartej jedynie w sentencji Decyzji, a na dodatek z powołaniem art. 98 ust. 1 u.g.n. jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Sąd zaznaczył w tym kontekście, że te bardziej restrykcyjne poglądy co do formalnych wymogów decyzji podziałowej wyrażone w w/w orzeczeniach często nie były istotą zapadłych rozstrzygnięć i dotyczyły odmiennych stanów faktycznych.

Przede wszystkim odnosząc się do najdalej idących poglądów, zawartych w uzasadnieniu wyroku NSA z dnia 2 lutego 2018 r. w sprawie o sygn. akt I OSK 673/16 Sąd Rejonowy podzielając wyrażony tam pogląd, że skutek z art. 98 ust. 1 u.g.n. musi wynikać z Decyzji, nie zgodziła się, że w decyzji zatwierdzającej projekt o podziale nieruchomości musi zostać określone, oprócz numeru działki wydzielonej pod drogę, również to, czy jest to droga gminna, powiatowa, wojewódzka czy krajowa, na rzecz jakiego podmiotu publicznego imiennie określonego, przechodzi ta działka na własność, który podmiot jest zobowiązany do wypłaty i na czyją rzecz odszkodowania . Żaden z przepisów prawa nie wymaga bowiem dla przyjęcia, że skutek z art. 98 ust. 1 u.g.n. wynika z decyzji podziałowej, zamieszczenia w jej treści wskazania rodzaju drogi, pod którą działka jest wydzielana, a tym bardziej orzekania na rzecz jakiego podmiotu publicznego własność tej działki przechodzi. Zamieszczenie tych danych w decyzji podziałowej prowadzić musiałoby do wniosku, że to na podstawie tej decyzji określa się charakter drogi oraz podmiot na którego własność przechodzi z mocy prawa. Słusznie wskazał WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 9 kwietnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt II SA/Gd 109/14 skutki prawne, o których jest mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n. w postaci utraty własności lub prawa użytkowania wieczystego działek wydzielonych pod drogi publiczne nie są przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, ale są następstwem wydania tej decyzji, przejście prawa własności następuje bowiem z mocy samego prawa. Podziału nieruchomości zgodnie z art. 93 ust. 1 i 2 u.g.n. można dokonać, jeżeli podział zgodny jest z ustaleniami planu miejscowego, a zgodność z ustaleniami planu dotyczy m.in. przeznaczenia terenu. Tym samym art. 98 ust. 1 u.g.n. jako jedyną przesłankę przejścia wydzielonej działki na własność województwa wymienia przeznaczenie działki pod drogę publiczną wojewódzką. Treść art. 98 ust. 1 ustawy nie uzasadnia natomiast wniosku, aby organ administracji dokonujący podziału nieruchomości sam mógł ustalać kategorię dróg wymienionych w tym przepisie.

Sąd Rejonowy nie podzielił także argumentacji zaprezentowanej w wyroku NSA z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie I OSK 964/16., podkreślając że skutek określony w art. 98 ust 1 u.g.n. następuje z mocy prawa, nie zaś Decyzji. Decyzja nie może jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia przywoływać treści art. 98 ust. 1 u.g.n., gdyż przepis ten nie stanowi podstawy prawnej dla wydawania Decyzji. Podobny pogląd wyraził NSA w przytaczanym wyroku w sprawie I OSK 732/16 zapadłym na gruncie przedmiotowej Decyzji.

Tym samym brak zamieszczenia tego przepisu jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia art. 98 ust 1 nie może przesądzać o tym, że z Decyzji nie wynika, że podział został dokonany z wyodrębnieniem działek pod drogi publiczne.

Odnosząc się natomiast do kwestii zamieszczenia w sentencji Decyzji art. 93 ust. 3 u.g.n. który stanowi że przy wydzielaniu działek należy zapewnić im dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej przejścia i przejazdu lub nabycia udziałów w prawie własności działek umożliwiających spełnienie tego warunku, Sąd Rejonowy uznał, że także i ten zapis nie stoi na przeszkodzie uznaniu, że doszło tu do wyodrębnienia działek wydzielonych pod drogi publiczne. Zapis ten nie stanowi warunku uregulowanego w art. 99 u.g.n., który gdyby został wskazany jako podstawa prawna decyzji, mógłby stanowić istotny argument dla uznania, że działki te jednak nie są wydzielone pod drogi publiczne. Istotne znaczenie zamieszczenia w decyzjach podziałowych art. 99 u.g.n. dla takiej oceny prezentowały także składy orzecznicze w judykatach na które powoływało się (...) W., przytoczone wcześniej. W przedmiotowej Decyzji takiego warunku zabrakło. Jak stanowi przy tym § 13 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości z dnia 7 grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 268, poz. 2663) w przypadku konieczności ustanowienia służebności drogowych, o których mowa w art. 93 ust. 3, w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości zamieszcza się warunek, o którym mowa w art. 99.

Z powyższego wynika, że skoro warunek taki nie został zamieszczony w ramach przywoływanych podstaw prawnych, to Decyzja nie zawiera żadnych elementów wykluczających uznanie, że zgodnie z jej uzasadnieniem oraz odwołaniem się do Planu Zagospodarowania, przedmiotowe działki zostały wydzielone pod drogi publiczne. Dodatkowo, zdaniem Sądu Rejonowego w tym kontekście należy także zwrócić uwagę, że w postanowieniu z dnia 4 listopada 2008 roku w przedmiocie zaopiniowania wstępnego projektu podziału zastrzeżenie z art. 93 ust. 3 także zostało zawarte w sentencji, jednakże w odróżnieniu od Decyzji, zaraz obok wskazania, także w sentencji, że działki są przeznaczone pod drogi (w Decyzji ta informacja zawarta została w uzasadnieniu, przy czym brak jest w Decyzji jakichkolwiek elementów mogących wskazywać na odstąpienie w Decyzji od oceny wyrażonej w poprzedzającym ją postanowieniu). Wobec powyższego, w ocenie Sądu Rejonowego zapis ten nakazuje jedynie zapewnić dojazd poprzez ustanowienia odpowiednich służebności, do objętych Decyzją działek, które nie zostały wydzielone pod drogi publiczne, do czasu aż drogi publiczne zostaną urządzone na działkach które takie przeznaczenie w Panie Zagospodarowania mają (także objętych Decyzją).

Skutek Decyzji wynikający z art. 98 ust. 1 zd. 1 u.g.n.

Odnosząc się do argumentacji podmiotów po stronie pozwanej dotyczących potencjalnie niedopuszczalnych skutków Decyzji w postaci przejścia prawa własności nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa na rzecz gminy, Sąd Rejonowy wskazał, że kwestia ta nie jest przedmiotem postępowania. Żądaniem pozwu objęty jest jedynie wpis dotyczący ujawnienia prawa użytkowania wieczystego. Nie jest koniecznym elementem rozstrzygnięcia dokonywanie dalszych wpisów w zakresie rzeczywistego przysługiwania konkretnemu podmiotowi prawa własności nieruchomości. Rozstrzyganie czy skutek wskazany w art. 98 ust. 1 zd. 1 u.g.n. nastąpił wobec faktu, że nieruchomość wydzielona pod drogę publiczną stanowiła własność Skarbu Państwa, czy też skutek ten nie nastąpił, z uwagi chociażby na treść art. 24 ust. 5c u.g.n.r. (czy któryś z tych przepisów stanowi lex specialis w relacji do drugiego) nie ma znaczenia z punktu widzenia stwierdzenia, że Decyzja wywołała skutek wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego (art. 98 ust. 1 zd. 2 u.g.n.). W tym zakresie art. 24 ust. 5c u.g.n.r. nie stanowi żadnej przeszkody (por. przywoływany już wyrok NSA w sprawie I OSK 732/16, zapadłej na gruncie przedmiotowej Decyzji).

Mając na uwadze powyższe, Sąd I instancji w oparciu o Decyzję uznał, że na podstawie art. 98 ust. 1 zd. 2 u.g.n. prawo użytkowania wieczystego przysługujące dotąd stronie powodowej, z mocy prawa wygasło.

W konsekwencji wobec niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19, poz. 147 ze zm.) Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Nieważność Decyzji

W ocenie Sądu Rejonowego, zarzuty formułowane pod adresem Decyzji, iż została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości oraz z rażącym naruszeniem prawa jako, że doszło tu do skupienia w jednym podmiocie - Prezydencie (...) W. funkcji organu i strony postępowania administracyjnego, a nadto, iż w postępowaniu tym musiał brać udział właściciel nieruchomości tj. Skarb Państwa, a użytkownik wieczysty nie był uprawniony do samodzielnego dokonania podziału nieruchomości, nie stanowią tego rodzaju uchybień, które mogłyby być uznane za skutkujące oczywistą nieważnością Decyzji prima facie.

Jednocześnie fakt, że Decyzja jest ostateczna wiązał Sąd Rejonowy w sprawie. Wpływu na tę ocenę nie mogła mieć okoliczność zainicjowania przez (...) W. postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności Decyzji. Do dnia zamknięcia rozprawy brak było decyzji co do sposobu rozpoznania tego wniosku, czy też wzruszenia postępowania zakończonego wydaniem Decyzji. Mając na względzie powyższe Sąd Rejonowy uznał, że nie zachodzi podstawa do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c., skoro Sąd dysponował już ostateczną, niewzruszoną Decyzją.

Legitymacja bierna.

Odnosząc się jeszcze w tym miejscu do legitymacji biernej strony pozwanej - Skarbu Państwa reprezentowanego przez KOWR, Sąd I instancji uznał, że legitymacja ta przysługuje jedynie KOWR. Jak wynika z art. 5 ust. 1 i 2 u.g.n.r. Skarb Państwa powierza Krajowemu Ośrodkowi wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Krajowy Ośrodek, obejmując we władanie powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne. To więc KOWR, jako podmiot posiadający samodzielną osobowość prawną (art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa; Dz.U. z 2017 r. poz. 623) jest stroną w postępowaniach sądowych dotyczących tego Zasobu.

Przedmiot sprawy niniejszej mieści się w zakresie pojęcia „wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych”, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, że do kompetencji KOWR należał m.in. obrót nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanymi na cele rolne, administrowanie zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolne oraz zabezpieczenie majątku Skarbu Państwa (art. 9 ust. 2 pkt 4-6 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa (Dz.U. z 2017 r. poz. 623, w brzmieniu pierwotnym). Spór w zakresie istnienia bądź nie prawa użytkowania wieczystego, w ocenie Sądu I instancji mieści się w tej kategorii.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy orzekł jak w punkcie 2. wyroku.

Koszty postępowania.

O kosztach postępowania między stroną powodową (...) S.A., a stroną pozwaną KOWR Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, obciążając nimi w całości stronę przegrywającą spór - stronę pozwaną (art. 98 ust. 1 k.p.c.). Na wysokość zasądzonej kwoty 125 017 zł składała się opłata od pozwu (100 000 zł) oraz wynagrodzenie ustanowionego w sprawie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 25 000 zł, stosownie do dyspozycji § 2 ust. 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804, w brzmieniu obowiązującym w dniu złożenia pozwu) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (pkt 3 wyroku).

Powództwo skierowane wobec Skarbu Państwa - KOWR zostało oddalone. Niemniej, stosując dyspozycję art. 102 k.p.c. Sąd Rejonowy uznał, że ze względu na szczególne okoliczności w jakich doszło do dopozwania Skarbu Państwa. Kolejno zaś, pismem datowanym na dzień 12 grudnia 2018 roku (k. 1255), a więc sporządzonym już po zmodyfikowaniu powództwa, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej od poglądu tego odstąpiła. Okoliczność ta pozostawała o tyle istotna, że jedną z kompetencji Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, uregulowaną w art. 24 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2016 r. poz. 2261) jest wskazywanie na wniosek lub z urzędu, który organ jest właściwy do podejmowania czynności procesowych za Skarb Państwa. Wyrażony więc w tym przedmiocie pogląd nie mógł być zignorowany. Jednocześnie zauważyć należy, że stanowisko Skarbu Państwa - KOWR ograniczyło się w sprawie niniejszej głównie do negowania swojej legitymacji biernej, zaś co do meritum sprawy, ograniczyło się w zasadzie do podzielenia stanowiska strony pozwanej KOWR oraz interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) W. (pkt 6 wyroku).

Interwenient uboczny po stronie powodowej PL (...) nie zgłosił interwencji ubocznej w zakresie powództwa skierowanego przeciwko Skarbowi Państwa - KOWR. Wniosek tego pozwanego o zasądzenie od PL (...) zwrotu kosztów postępowania, tym bardziej nie mógł więc zasługiwać na uwzględnienie (pkt 7 wyroku).

Odnosząc się do pozostałych wniosków stron o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania w sprawie w związku z udziałem w niej interwenientów ubocznych Sąd Rejonowy wskazał, że zasady rozliczania tych kosztów reguluje art. 107 k.p.c. zgodnie z którym interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił. Sąd może jednak przyznać od interwenienta na rzecz wygrywającego sprawę przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, zwrot kosztów wywołanych samoistnymi czynnościami procesowymi interwenienta. Sąd może także przyznać interwenientowi koszty interwencji od przeciwnika obowiązanego do zwrotu kosztów. Bezpośrednio z treści art. 107 wynika więc, że przyznanie interwenientowi ubocznemu kosztów interwencji od przeciwnika strony, do której przystąpił, jak też zasądzenie kosztów od interwenienta na rzecz strony nie stanowi reguły, lecz może nastąpić wówczas, gdy sąd uzna taką potrzebę (zob. postanowienie SN z dnia 23 lutego 2012 r., V CZ 141/11, LEX nr 1215162; wyrok SA w Katowicach z dnia 6 września 2012 r., I ACa 338/12, LEX nr 1220465). Przyznanie interwenientowi kosztów interwencji dopuszczalne jest zatem tylko od przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, i tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione wynikiem sprawy. Nawet wtedy, gdy przesłanki te zachodzą, zasądzenie tych kosztów możliwe jest w drodze wyjątku. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w postanowieniu z dnia 8 stycznia 1998 r., I ACz 7/98, OSAB 1998, nr 1, poz. 10, przyznanie kosztów procesu interwenientowi ubocznemu zależy od oceny, czy jego wstąpienie do procesu połączone było z rzeczywistą potrzebą obrony jego interesów i czy podjęte przez niego czynności procesowe zmierzały do tej właśnie obrony, (por. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom L, Autorzy: Manowska Małgorzata (red.), Adamczuk Andrzej, Pruś Piotr, Radwan Marcin, Sieńko Małgorzata, Stefańska Ewa, Opublikowano: WK, 2015, dostępny w LEX).

Zasadą jest więc, że interwenient nie ma obowiązku zwrotu kosztów postępowania przeciwnikowi strony do której przystąpił, chyba że koszty te wyniknęły z jego samoistnych czynności. W sprawie niniejszej brak było więc podstaw do obciążenia (...) W. kosztami postępowania przed Sądem I instancji. Inaczej wygląda natomiast kwestia postępowania zażaleniowego. Postępowanie to wyniknęło bowiem właśnie wobec złożenia zażalenia przez (...) W. w przedmiocie oddalenia jego wniosku o odrzucenie pozwu oraz oddalenia opozycji (...) W. przeciwko interwencji PL (...). Wniesienie zażalenia spowodowało zaś konieczność podjęcia obrony zarówno przez (...) S.A. jak i PL (...). Zwrot tych kosztów należało więc zasądzić od (...) W.. Na zasądzone na rzecz (...) S.A. oraz PL (...) sumy po 6 250 zł składał się koszt wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu zażaleniowym ustalony w oparciu o § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) oraz odpowiednio § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 9 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (pkt 5 i 6 wyroku).

Wniosek interwenienta ubocznego PL (...) w pozostałym zakresie, w jakim zmierzał do zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania od KOWR oraz (...) W. nie zasługiwał na uwzględnienie. Odnośnie (...) W., jak już wcześniej wskazano, nie ma podstaw by obciążać interwenienta ubocznego kosztami postępowania których samoistnie nie wygenerował (tu kosztami postępowania przed Sądem I instancji). Odnośnie zaś strony pozwanej KOWR Sąd Rejonowy uznał, że jakkolwiek PL (...) posiadał interes prawny we wzięciu udziału w niniejszym postępowaniu, to jego udział w procesie nie przyczynił się w sposób istotny do rozstrzygnięcia sprawy. Argumentacja PL (...) była właściwie tożsama z argumentacją strony powodowej. Niezasadnym byłoby więc obciążanie strony pozwanej KOWR dodatkowymi kosztami postępowania, na powstanie których KOWR nie miał żadnego wpływu. Zgłoszenie się interwenienta ubocznego po stronie powodowej nie było bowiem w żaden sposób zależne od KOWR (pkt 6 wyroku).

Apelacje od Wyroku Sądu Rejonowego złożyli pozwany Krajowy Ośrodek (...) a także interwenient uboczny po stronie pozwanej – (...) W..

Pozwany zaskarżył wyrok w całości zarzucając mu;

naruszenie przepisów postępowania cywilnego, mające istotny wpływ na wynik postępowania tj:

1.  art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez brak zawieszenia postępowania do czasy zakończenia postępowania nadzorczego przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym w W. o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 roku br (...) znak (...), podczas gdy postępowanie to a zasadniczy wpływ na ustaleni, czy prawo użytkowania wieczystego działek (...) wygasło, a tym samym zasadniczy wpływ na wynika sprawy;

2.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów i ustaleni, że prawo użytkowania wieczystego działek (...) wygasło na mocy decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...) znak (...);

3.  art.233 § 1 k.p.c. poprze oddalenie wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodów z dokumentów tj. aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 22 kwietnia 2009 roku sporządzonego przed notariuszem E. M. (1), aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 24 czerwca 2010 roku sporządzonego przed notariuszem J. S. oraz aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 7 października 2010 roku sporządzonego przed notariuszem R. S., jak również oświadczenia złożonego przez (...) S.A. z dnia 15 maja 2009 roku o prawie dysponowani działką (...) na cele budowlane, podczas gdy z dokumentów tych wynika, że (...) S.A. długu po wydaniu decyzji podziałowej posługiwała się w obrocie prawnym prawem użytkowania wieczystego ustanowionym na nieruchomościach stanowiących działki (...).\, które miałoby rzekomo wygasnąć na mocy decyzji podziałowej;

4.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie faktu, że umowś w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 18 grudnia 2009 roku (...) S.A. dokonała na rzecz (...) W. darowizny prawa użytkowania wieczystego utworzonych ta samą decyzją podziałową działek (...). (...), które to działki w przedmiotowej decyzji podziałowej były w identyczny sposób wydzielone i w identyczny sposób oznaczone jak działki (...), dla których prawo użytkowania wieczystego miałoby rzekomo wygasnąć;

5.  art. 227 k.p.c. polegające na niezasadnym oddaleniu wniosków o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków: J. R., M. Z., m. B. oraz E. M. (1), podczas gdy dowody te miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia;

6.  art. 98 k.p.c. poprzez zasądzenie w punkcie 3 wyroku od Krajowego Ośrodka (...) w W. na rzecz strony powodowej (...) S.A. w W. kwoty 125 017 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie, w tym kwoty 25 000 złotych tytułem kosztów zastępstwa prawnego, podczas gdy jak wynika z akt sprawy strona powodowa nie uiściła opłaty od pozwu w wysokości uzasadniającej zwrot kosztów w kwocie 100 000 złotych.

Apelujący zarzucił wyrokowi również naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez:

7.  błędne zastosowanie art. 98 ust 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2018 roku poz. 2204) poprzez przyjęcie, że brak jest konieczności zamieszczenia w decyzji podziałowej mającej wywołać skutek z tego przepisu, że działka gruntu jest wydzielona pod drogę publiczną, a wystarczające jest samo oznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i odwołanie do planu w uzasadnieniu decyzji;

8.  błędne zastosowanie art. 10 ust 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 89, poz. 415) poprzez błędne przyjęcie, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wydany w trybie tej ustawy mógł określać jedynie przebieg dróg publicznych, podczas gdy z przepisu tego nie wynika, że przedmiotem ustaleń planu mogły być drogi inne niż publiczne, a ponadto sam Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Rejonu W. jak również inne palny miejscowe uchwalone przez Radę Gminy W.- W. w tamtym czasie posługiwały się kategoriami dróg innych niż publiczne;

9.  błędne zastosowanie art. 98 usta 1 w zw. z art. 97 ust 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez błędne uznanie, że postępowanie zakończone decyzją Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...) znak (...) było prowadzone na wniosek użytkownika wieczystego, podczas gdy z szeregu dokumentów z akt postępowania zakończonego tą decyzją wynika, że było ono prowadzone na długu przed wnioskiem (...) S.A., jak również na taki charakter postępowania wskazuje umowa przedwstępna z dnia 30 września 2008 roku;

10.  błędne zastosowanie art. 98 ust 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez przyjęcie jako podstawy uzgodnienia treści księgi wieczystej decyzji podziałowej, przy wydawaniu której nie brał udziału właściciel nieruchomości tj. Skarb Państwa, a tym samym nie mógł on wyrazić zgody na dokonanie podziału, po którym miałyby nastąpić skutki, o których mowa w tym przepisie, podczas gdy zgoda taka była konieczna;

11.  błędne zastosowanie art. 113 ustawy o gospodarce nieruchomościami w związku z ar. 98 ust. 1 ustawy oraz w związku z art. 24 ust.5c ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2019 roku, poz. 817) poprzez brak uwzględnienia, że przepis art. 113 ustawy o gospodarce nieruchomościami wyłącza możliwość zastosowania w sprawie art. 98 ust 1 u.g.n., a dla ewentualnego uregulowania statusu dróg publicznych zastosowanie mógłby mieć art. 24 ust 5 c u.g.n.r.;

12.  błędne zastosowanie art. 19 ust 1 i ust 2 ustawy z dnia 21 marca 1995 roku o drogach publicznych (Dz. U. z 2018 roku, poz. 2068) w związku z art. 2 i art. 5 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa poprzez dokonanie uzgodnienia księgi wieczystej wskutek, którego w skład (...) Skarbu Państwa wchodziłaby droga publiczna, dla której prawo własności wykonuje Krajowy Ośrodek (...).

Powołując się na wskazane zarzuty Krajowy Ośrodek (...) wniósł o

zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki i interwenienta ubocznego po stronie powodowej kosztów procesu ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Pozwany złożył również wnioski formalne o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta m.st W. z dnia 4 grudnia 2008 roku znak (...) przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym w W.; dopuszczenie dowodów z zeznań świadków J. R., M. Z., M. B. oraz E. M. (2).

Interwenient uboczny - (...) W. zaskarżył pkt 1, pkt 3, pkt 4, pkt 5 wyroku tj. w zakresie uwzględniającym powództwo oraz rozstrzygającym o kosztach procesu. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1)  rozpoznanie sprawy w warunkach nieważności postępowania wywołanej brakiem drogi sądowej dla zgłoszonego w niniejszej sprawie żądania, względnie powagą rzeczy osądzonej (art. 379 pkt 1 i pkt 3 k.p.c.),

2)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 16 § 1-3 k.p.a. polegające na błędnej ocenie skutków Decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 r. Nr (...) (dalej jako „Decyzja Nr (...)”) i wywiedzeniu z tej decyzji skutków z niej niewynikających oraz dokonaniu ustaleń sprzecznych z jej osnową i naruszenie w ten sposób zasady związania treścią ostatecznej decyzji administracyjnej, co skutkowało błędnym stwierdzeniem wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego spornych działek i bezzasadnym uwzględnieniem powództwa,

3)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 113 § 2 k.p.a. w zw. z art. 7 i art. 10 ust. 1 Konstytucji RP poprzez dokonanie przez Sąd I Instancji wyjaśnień wątpliwości co do treści Decyzji Nr (...), podczas gdy wyłączną kompetencję do wyjaśnienia wątpliwości związanych z treścią decyzji posiada organ administracji publicznej, który wydał decyzję, które to uchybienie skutkowało błędną oceną skutków przedmiotowej decyzji i niesłusznym uwzględnieniem powództwa,

4)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie dokonania wszechstronnej analizy zgłoszonych w sprawie dowodów, w szczególności wskutek uznania za nieistotne dowodów odnoszących się do ustaleń stron decydujących o trybie wydania i treści Decyzji Nr (...), jak również dowodów potwierdzających, że strony nie wiązały z tą decyzją skutków wywłaszczeniowych, a w konsekwencji brak poczynienia jakichkolwiek ustaleń w tym zakresie, podczas gdy w realiach niniejszej sprawy okoliczności te miały istotne znaczenie dla oceny skutków prawnych przedmiotowej decyzji podziałowej, a ich uwzględnienie powinno skutkować stwierdzeniem braku wygaśnięcia użytkowania wieczystego spornych działek i tym samym oddaleniem powództwa,

5)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 97 ust. 3 w zw. z art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r. (dalej jako: „u.g.n.”) poprzez stwierdzenie, że Decyzja Nr (...) została wydana na wniosek, podczas gdy decyzja ta została wydana także z urzędu,

6)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 98 ust. 1 u.g.n. poprzez jego błędne zastosowanie i stwierdzenie, że na mocy Decyzji Nr (...) doszło do wydzielenia działek nr (...) pod drogi publiczne i w efekcie do wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego tych działek, podczas gdy w przypadku przedmiotowej decyzji skutek ten nie wystąpił,

7)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o z dnia 7 lipca 1994 r. zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 89, poz. 415) poprzez błędną wykładnię i uznanie, że przepis ten przesądza o tym, iż powołany w uzasadnieniu Decyzji Nr (...) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego mógł wyznaczać jedynie przebieg dróg publicznych, podczas gdy plany zagospodarowania przestrzennego uchwalane na podstawie tej ustawy mogły określać także przebieg dróg niepublicznych,

8)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 93 ust. 3 u.g.n. w zw. z art. 99 u.g.n. poprzez ich błędną wykładnię i stwierdzenie, że wobec braku powołania w treści decyzji podziałowej art. 99 u.g.n., powołanie art. 93 ust. 3 u.g.n. nie stanowi przeszkody w uznaniu, że dochodzi do wydzielenia działek pod drogi publiczne,

9)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 98 ust. 1 u.g.n. w zw. z art. 233 k.c. poprzez błędne zastosowanie, tj. uznanie, że pomimo braku zgody Skarbu Państwa na podział Decyzja Nr (...) wywołała skutek polegający na wygaśnięciu użytkowania wieczystego działek (...), podczas gdy (...) S.A. jako użytkownik wieczysty nie mógł doprowadzić do podziału nieruchomości bez zgody właściciela, a tym samym do wywołania skutku z art. 98 u.g.n,

10) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982 r w zw. z art. 98 ust. 1 u.g.n. poprzez uznanie, że w niniejszym postępowaniu możliwe było orzekanie o uzgodnieniu treści księgi wieczystej wyłącznie w zakresie dotyczącym użytkowania wieczystego, podczas gdy stanowisko Sądu I Instancji co do powiązania obu skutków, o których jest mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n. (wygaśnięcie prawa użytkowania i przejście własności) powinno skutkować stwierdzeniem, że Powodowi nie przysługuje roszczenie o uzgodnienie treści księgi wieczystej wyłącznie w zakresie jednego z tych praw,

11)  naruszenie art. 177 par. 1 pkt 3 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o zawieszenie postępowania, w sytuacji gdy toczy się postępowanie o stwierdzenie nieważności Decyzji Nr (...), od którego wyniku zależy rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, które to uchybienie skutkowało błędnym uwzględnieniem powództwa,

12)  naruszenie art 10 ust. 1. ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez uwzględnienie powództwa przeciwko Krajowemu Ośrodkowi (...), podczas gdy z treści księgi wieczystej objętej żądaniem pozwu wynika, że legitymowanym biernie w niniejszej sprawi mógł być Skarb Państwa,

Na podstawie art. 380 k.p.c. interwenient uboczny wniósł o rozpoznanie przez Sąd II Instancji również następujących postanowień sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, lecz miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy:

1)  postanowienia z dnia 16 maja 2019 r. o oddaleniu wniosków Pozwanego i Miasta o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków,

2)  postanowienia z dnia 11 września 2019 r. o oddaleniu wniosków dowodowych Miasta dot. m.in. dowodów przedstawionych przy piśmie z dnia 19 sierpnia 2019 r.,

3)  postanowienia z dnia 11 września 2019 r. o oddaleniu wniosku Miasta o zawieszenie postępowania,

Wobec powyższego interwenient uboczny wniósł o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. i odrzucenie pozwu, ewentualnie o:

2)  zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt 1, pkt 3, pkt 4, pkt 5 i oddalenie w tej części powództwa (a w konsekwencji oddalenie powództwa w niniejszej sprawie w całości) i zasadzenie od Powoda oraz występującego po jego stronie Interwenienta ubocznego na rzecz Miasta kosztów postępowania według norm przepisanych,

ewentualnie o:

3)  uchylenie wyroku w zakresie pkt 1, pkt 3, pkt 4, pkt 5 i przekazanie w tej części sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania,

4)  zasądzenie od powoda i występującego po jego stronie interwenienta ubocznego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację Krajowego Ośrodka (...) powódka wniosła o:

1.  oddalenie apelacji KOWR w całości;

2.  oddalenie wniosku dowodowego zgłoszonego w apelacji o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, gdyż okoliczności, na które dowód został zawnioskowany, nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy;

3.  zasądzenie od KOWR na rzecz powódki kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Interwenient uboczny - PL (...) S.a r.l. z siedzibą w L. wniósł:

1.  o oddalenie obu apelacji w całości;

2.  o zasądzenie od pozwanego KOWR na rzecz PL (...) kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych;

3.  o zasądzenie od interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) W. na rzecz PL (...) kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych;

a ponadto, odnosząc się do wniosków zawartych na stronie nr 4 apelacji KOWR wniósł o oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków z tej przyczyny, że dowody te są nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również z tej przyczyny, że KOWR nie złożył wniosku o rozpoznanie tych postanowień przez Sąd Okręgowy w trybie art. 380 k.p.c.;

Odnosząc się do wniosków apelacji (...) W. dotyczących wniosków formalnych (pkt III petitum apelacji Miasta) PL (...) wniósł o oddalenie:

1.  wniosku Miasta o rozpoznanie przez Sąd Okręgowy w trybie art. 380 k.p.c. niezaskarżalnych postanowień wydanych przez Sądu I Instancji;

2.  wniosku (...) W. o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z umowy użyczenia (pkt V petitum apelacji) z uwagi na to, że dowód ten jest nieprzydatny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a ponadto, jest on również spóźniony.

Skarb Państwa – KOWR rep. przez Prokuratorię Generalną SP wniósł o oddalenie obu apelacji co do pkt 2 wyroku i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje KOWR i (...) W. są niezasadne.

Nie uzasadnione są także złożone w apelacji pozwanego, a poparte przez występującego po jego stronie interwenienta ubocznego, wnioski formalne (dowodowe i o zawieszenie postepowania).

Pozwany w postępowaniu apelacyjny ponowił oddalony przez Sąd Rejonowy wniosek o zawieszenie postępowania apelacyjnego, powołując się na złożony przez m.st W. w dniu 8 maja 2008 roku do Samorządowego Kolegium Odwoławczego wniosek o stwierdzenie nieważności Decyzji Nr (...), decyzji podziałowej, z którą powód wiązał skutek prawny wygaśnięcia użytkowania wieczystego przewidziany art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Sąd Okręgowy postanowieniem wniosek ten oddalił.

Zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. obliguje sąd do ustalenia, czy zachodzi zależność rozstrzygnięcia sporu od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej.

Powód popierając żądanie pozwu i wskazując na niezgodność wpisu w zakresie prawa użytkowania wieczystego w księdze wieczystej KW (...) z rzeczywistym stanem prawnym, powoływał się na skutki podziału ewidencyjnego nieruchomości wynikające z art. 98 ust 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Skutki stanowiące następstwo wydanej w dniu 4 grudnia 2008 roku Decyzji podziałowej Nr (...).

Zgodnie z powołanym przepisem jedynym ze skutków prawnych decyzji, zatwierdzającej ewidencyjny podziału nieruchomości jest wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego do działek gruntu, które zostały wydzielone pod drogi publiczne lub pod poszerzenie istniejących już dróg publicznych. Rozstrzygnięcie w przedmiocie żądania zależne jest więc od uprzedniej decyzji administracyjnej o jakiej mowa w powołanym przepisie, bowiem wygaśnięcie użytkowania wieczystego z mocy prawa następuje z chwilą gdy decyzja zatwierdzająca podział staje się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Decyzja stanowi konieczny element dla merytorycznego rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym o wygaśnięciu użytkowania wieczystego, prejudycjalnie je poprzedzając. Taką decyzją w sprawie jest Decyzja Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 roku, Nr (...). Decyzja, która w dacie wyrokowania była decyzją ostateczną, której służy domniemanie legalności, co oznacza że jest ona ważna i powinna być wykonywana dopóty, dopóki nie zostanie zmieniona, uchylona lub nie zostanie stwierdzona jej nieważność przez właściwy organ z zachowaniem przepisanego trybu postępowania (wyrok NSA z dnia 14 kwietnia 2017 roku I OSK 1545/15). Ostateczna decyzja administracyjna jest wiążąca erga omens.

Wszczęcie postępowania nadzorczego z art. 156 k.p.a. mającego na celu wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji podziałowej nie ma znaczenia dla ustaleń stanowiących spór stron i przedmiot rozstrzygnięcia sądu, bo samo wszczęcie postępowania nie niweczy mocy obowiązującej ostatecznej decyzji administracyjnej. Nie jest to zagadnieniem prejudycjalnym do toczącego się postępowania skoro decyzja poprzedzająca orzeczenie sądu jest ostateczna i funkcjonuje w obrocie prawnym. Sąd jest związany jej treścią.

Co istotne wioskowi (...) W. złożonemu 10 lat po wydaniu decyzji, nie nadano dotychczas dalszego biegu. Z ustaleń Sądu (k – 2120 akt) wynika, że nie wydano także rozstrzygnięcia co do żądania m.st W. wstrzymania wykonalności przedmiotowej decyzji. W tym stanie rzeczy nie było podstaw do zawieszenia procedowania i rozstrzygania w przedmiocie sporu stron skoro decyzja stanowiąca podstawę dla ustaleń skutków wynikających z art. 98 ust 1 u.g.n nie została skutecznie podważona, jest ostateczna i wiąże sąd.

Z tych powodów Sąd Okręgowy oddalił wniosek o zawieszenie postępowania apelacyjnego, jednocześnie za niezasadny uznał podnoszony w obu apelacjach zarzut naruszenia art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c.

Sąd Okręgowy oddalił także wnioski pozwanego o dopuszczenie dowodów z zeznań wskazanych w apelacji świadków, jak i wniosek interwenienta ubocznego m.st W. o dopuszczenie dowodu z dokumentu umowy użyczenia z dnia 8 lutego 2018 roku zawartej pomiędzy Powodem a Miejskim Przedsiębiorstwem (...) w W. Okoliczności, które miały wykazać te dowody nie były faktami istotnymi dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.). Dla ustalenia, czy decyzja powołana i przedłożona do akt przez stronę powodowa jest decyzją podziałową jaką ustawodawca wskazał w art. 98 ust 1 u.g.n., a tym samym czy z doszło do skutku prawnego przewidzianego w tym przepisie (wygaśnięcia prawa powoda do użytkowania wieczystego gruntu) dowody te nie miały znaczenia. Czynności prawne jakich dokonywały strony postępowania co do nieruchomości tzw. osiedla (...) i ich ewentualne skutki prawne istotne dla oceny zasadności żądania pozwu, Sąd ustalał na podstawie złożonych do akt przez stronny postępowania, w tym przede wszystkim stronę pozwaną, dokumentów. Dodowy te były wystarczające dla ustalania istotnych faktów.

Do istoty sporu nie należało także rozstrzygnięcie, czy powód przy kolejnych czynnościach prawnych, powołując się na przysługujące mu prawo użytkowania wieczystego do przedmiotowych nieruchomości już po wydaniu ostatecznej decyzji podziałowej działał w ramach faktycznie przysługującego mu uprawnienia.

Kontynuowanie postępowania dowodowego na etapie rozpoznania apelacji w zakresie wnioskowanym przez stronę pozwaną było bezprzedmiotowe.

Przechodząc do oceny zarzutów apelacji pozwanego i apelacji interwenienta ubocznego występującego po stronie pozwanej zacząć należy od tych najdalej idących, zgłoszonych przez m.st W., tj. nieważności postępowania (art. 379 pkt 1 i pkt 3 k.p.c.) i żądania odrzucenia pozwu.

Interwenient uboczny - (...) W. zarzucając niedopuszczalność drogi sądowej wskazywał, że żądanie pozwu jest obejściem właściwego trybu administracyjnego dla usunięcia wadliwości decyzji nr (...) jako decyzji z art. 98 ust 1 u.g.n. i podważenia wiążącej mocy osnowy ostatecznej decyzji administracyjnej. Decyzja nie może być bowiem „korygowana” i „uzupełniana” w postępowaniu przed sądem powszechnym pod pozorem jej wykładni. Zdaniem strony pozwanej, decyzja nr (...) wiąże w kształcie, który wyklucza wywołanie skutku z art. 98 u.g.n.

Zarzut ten jest nieuzasadniony. Przedmiot rozstrzygnięcia sądu w niniejszej sprawie dotyczy sprawy sądowej w rozumieniu art.1 k.p.c., skutków prawnorzeczowych wynikających z art. 98 ust 1 u.g.n., w związku z wydaniem decyzji administracyjnej przez Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...). Będąc związanym zakresem żądania pozwu oraz decyzją podziałową powoływaną przez strony sąd zobowiązany był czynić ustalenia co do przesłanek określonych w art. 98 ust. 1 u.g.n. skutkujących wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego. Przedmiotem rozstrzygnięcia sądu było ustalenie, czy ostateczną decyzją (...) z dnia 4 grudnia doszło do wydzielania działek oznaczonych jako (...) i (...) pod drogi publiczne i czy podziału tego dokonano na wniosek użytkownika wieczystego, bowiem wówczas w chwilą uzyskania przez decyzję przymiotu ostateczności następuje skutek prawny przewidziany w ustawie - wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego. W tak zakreślonych ramach przedmiotu sporu, sąd nie dokonywał merytorycznej kontroli zasadności decyzji, ta bowiem należy do kompetencji organów administracyjnych i zastrzeżona jest dla postępowania administracyjnego. Sąd powszechny nie jest władny do kwestionowania prawomocnych decyzji administracyjnych i nawet, gdy te decyzje dotknięte są wadami- nie może podważyć ich istoty (wyr. Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009roku, I CSK 175/09, z dnia 19 maja 2011 roku I CSK 202/11 nie publ,; I Csk 332/10 z dnia 19 maja 2011 roku).

Sąd w ramach żądania pozwu orzekał wyłącznie w celu utrzymania zapisów w księdze wieczystej KW (...) w stałej aktualności wobec rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości ukształtowanego skutkami wynikającymi z art. 98 ust 1 u.g.n. w związku z wydaniem decyzji o zatwierdzeniu ewidencyjnego podziału nieruchomości (...).

Przedmiot rozstrzygnięcia należał do sądu powszechnego, nie zaszły więc przesłanki uzasadniające odrzucenie pozwu (art. 199 1 k.p.c. ), a tym samym i do stwierdzenia wydania zaskarżonego wyroku w warunkach nieważności postępowania wskazanego w art. 379 pkt 1 k.p.c.

Pozbawienia możliwości merytorycznego rozstrzygnięcia przez sąd żądania zgłoszonego przez powoda nie mógł wywołać kolejny z zarzutów dotyczący braku bezwzględnej przesłanki procesowej tj. res iudicata.

W sprawie nie zaszła powaga rzeczy osądzonej, z uwagi na prawomocne oddalenie wniosku powoda w postępowaniu wieczystoksięgowym o wykreślenia wpisu prawa użytkowania wieczystego przedmiotowych działek gruntu. Zgodnie z art. 366 k.p.c. stosowanym także w postępowaniu nieprocesowym na podstawie art. 13 § 2 k.p.c., orzeczenie wydane w tym postępowaniu ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w zawiązku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Innymi słowy, o wystąpieniu stanu powag rzeczy osadzonej rozstrzyga nie tylko sama tożsamość stron, ale również tożsamość podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia. Nie zachodzi sytuacja tożsamości roszczenia w rozumieniu art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., gdy wprawdzie w obydwu sprawach występują te same stron, lecz przedmiotem żądania w pierwszej sprawie było dokonanie wpisu prawa w księdze wieczystej, którym jest też jego wykreślenie, a w drugiej przedmiotem żądanie powoda (wcześniej wnioskodawcy) uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wykreślenia tego wpisu (art. 10 ust 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece, Dz. U. nr 19poz.147 ze zm. dalej u.k.w.h.). O tożsamości podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia nie może nawet przesądzać ewentualna tożsamość okoliczności prawnych i faktycznych będąca przedmiotem badania w każdym z obu przypadków (uzasadnienie wyroku Sadu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1998 roku w sprawie III CKN 67/98). W sprawie wszczętej powództwem o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym przedmiotem postępowanie dowodowego jest ustalenie, czy istotnie zachodzi wskazana w pozwie niezgodności, której wystąpienie uzasadnia jej usunięcie. Prowadzone w trybie procesowym postępowanie o uzgodnienie treści księgi wieczystej w zakresie dowodowym nie podlega w zasadzie żadnym ograniczeniom, w przeciwieństwie do postępowania wieczystoksięgowego, postępowania ściśle sformalizowanego. (art. 626 ⁸ § 2 k.p.c.). Dokonanie wpisu usuwającego niezgodność między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym w oparciu o art. 31 ust 2 u k.w.h. może nastąpić jedynie wówczas, gdy dołączone do wniosku dokumenty wyrażają pewność istnienia rzeczywistego, aktualnego stanu prawnego.

W sprawie strony procesu, wcześniej uczestnicy postępowania wieczystoksięgowego, pozostawały w sporze co do wystąpienia skutków prawnych związanych z wydaniem decyzji nr (...) z dnia 4 grudnia 2008 roku. Sporu tego, z uwagi na sformalizowany charakter, nie mógł rozstrzygnąć sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym, co dał wyraz z swoim orzeczeniu. Sąd Okręgowy rozpoznając apelację od postanowienie sądu wieczystoksięgowego utrzymującego wpis z dnia 20 stycznia 2011 roku w mocy i zmieniając to orzeczenie poprzez oddalenie wniosku (...) S.A. w G. o wykreślenie wpisu użytkowania wieczystego w księdze KW (...), wprost wskazał, że spór stron, który w istocie dotyczy istnienie lub nieistnienia prawa nie może być rozstrzygany w postępowaniu wieczystoksięgowym.

Przy sporze zainteresowanych stron postępowaniem właściwym dla przesądzenia skutków wynikających z art. 98 ust.1 u.g.n. jest tryb przewidziany w art. 10 u.k.i h.

Podkreślić również należy, że do zarzutów, uzasadniających zdaniem strony pozwanej odrzucenie pozwu, wypowiedział się już w sprawie Sąd Rejonowy, a także Sąd Okręgowy w postanowieniu z dnia 18 kwietnia 2018 roku wydanym na skutek złożonego przez pozwaną zażalenia od postanowienia odmawiającego odrzucenia pozwu (k-1060 akt). Postanowienie to, jak słusznie wskazuje przeciwnik procesowy strony pozwanej, wiąże strony i sąd orzekający w sprawie. Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd drugiej instancji jest związany prawomocnym postanowieniem oddalającym zarzuty, których uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu wtedy, gdy sam je wydał. Jest związany poglądem prawnym wyrażonym tym postanowieniu (art. 386 § 4 k.p.c.).

Reasumując, apelacje pozwanego i interwenient ubocznego nie mogły skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku, bowiem nie zaszły przesłanki określone w art. 386 § 2 albo § 3 k.p.c. Sąd Rejonowy po przeprowadzenia postępowania dowodowego w zakresie koniecznym dla wydania rozstrzygnięcia rozpoznał istotę sprawy, stąd też nie zaszła i przesłanka określona w art. 386 § 4 k.p.c. uzasadniająca uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy nie podzielił argumentów przytoczonych przez apelujących jako uzasadnienie zarzutów naruszenia prawa procesowego mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie.

Zarówno pozwany jak i interwenient uboczny (...) W. zarzucali wyrokowi naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. Pozwany naruszenia tego upatrywał w błędnej ocenie dowodów i ustaleniu, że prawo użytkowania wieczystego przedmiotowych nieruchomości wygasło na mocy decyzji z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...), na oddaleniu wniosków dowodowych z dokumentów aktów notarialnych umów zawieranych przez powodową spółkę i składanych przez nią oświadczeń (zarzut 3 i 4 apelacji pozwanego), a interwenient uboczny w błędnej analizie decyzji (...) i wywiedzeniu z niej skutków niewynikających oraz dokonanie ustaleń sprzecznych z jej osnową, jak również w zaniechaniu wszechstronnej analizy zgłoszonych w sprawie dowodów, w szczególności wskutek uznania za nieistotne dowodów odnoszących się do ustaleń stron decydujących o trybie i treści Decyzji (...), jak i dowodów potwierdzających, że strony nie wiązały z decyzją skutków wywłaszczeniowych (zarzut II.2/ i II.4/ apelacji interwenienta).

Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.). Tej reguły nie naruszał zaskarżony wyrok. Wnioski wyprowadzone przez Sąd Rejonowy w zakresie ustaleń faktów istotnych dla rozstrzygnięcia (wydanie decyzji nr (...) na wniosek użytkowania wieczystego, decyzji podziałowej z przeznaczeniem przedmiotowych działek gruntu pod drogi publiczne) oparte były na wszechstronnej ocenie dowodów zebranych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Ustaleń tych Sąd dokonał przede wszystkim na podstawie treści decyzji, jej uzasadnienia, przepisów stanowiących podstawę jej wydania, w powiązaniu z dokumentami poprzedzającymi wydanie decyzji (wnioskiem z dnia 27 kwietnia 2007 roku złożonym przez spółkę (...) S.A. w G. (k-1562), wnioskiem powodowej spółki z dnia 4 stycznia 2008 roku (k-1566), pismem (...) W. z dnia 21 października 2008 roku o przystąpieniu jako strona do toczącego się postępowania podziałowego (...) w zakresie wydzielenia działek pod przyszłe drogi (k-1577), obowiązującego w chwili wydania decyzji planu zagospodarowania przestrzennego, postanowienia z dnia 4 listopada 2008 roku pozytywnie opiniującego wstępny projekt podziału działki (...) poprzedzającego wydanie decyzji nr (...); (k-1604-1606)). Sąd ustaleń istotnych w świetle art. 98 ust 1 u.g.n. dokonał uwzględniając także kontekst i skutki niektórych z czynności prawnych podejmowanych przez powódkę, a wcześniej jej przednika prawnego, dokumentowanych w formie pisemnej jak i aktów notarialnych. Przede wszystkim tych, które miały miejsce przed wydaniem decyzji (...) podkreślając, że nie dotyczyły one przedmiotowych działek grunt.

Sąd rozważając zebrany w sprawie materiał dowodowy, uwzględnił dowody dotyczące istotnych okoliczności stanu faktycznego, skonkretyzował okoliczności towarzyszące przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, wskazał jednoznaczne kryterium oraz argumentację pozwalającą sądowi odwoławczemu i skarżącym na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania tych dowodów za wiarygodne bądź nie, przytoczył przyczyny, dla których część z dowodów uznał za nieistotne dla oceny żądania pozwu.

Ocena dowodów i wnioskowanie sądu nie naruszało także zasady ogólnej trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych wyrażonej w art. 16 k.p.c., co zarzucał interwenient uboczny. Sąd czynił ustalenia faktyczne zgodnie z regułami postepowania procesowego na podstawie całości materiału dowodowego, nie dokonując merytorycznej kontroli zasadności decyzji administracyjnej nr (...).

Niezasadny jest również zarzut zgłoszony przez interwenienta naruszenia art. 113 § 2 k.p.c. w zw. z art. 7 i art. 10 ust. 1 Konstytucji RP (zarzut II punkt apelacji). Sąd rozstrzygając spór stron procedował zgodnie z regułami postępowania procesowego. Związanie sądu decyzją administracyjną nie zwalniało sądu od ustalenia, czy wydzielone działki gruntu (...) i (...) miały być przeznaczone pod drogi publiczne, o których mowa w art. 2 w zw. z art. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych. Podstawę tych ustaleń, poza samą decyzją, stanowiły także inne wskazane przez Sąd w zaskarżonym wyroku dowody zgormadzone w sprawie. Uprawnienie sądu do samodzielnego ustalenia obiektywnych zdarzeń tworzących podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, wynikające z treści art. 233 § 1 k.p.c., nie jest sprostowaniem ani wykładnią decyzji administracyjnej. Kognicja sądu powszechnego nie może być ograniczona co do możliwości wywodzenia dalszych skatów cywilnoprawnych z faktów poddanych ocenie organu administracyjnego w sytuacji, w której decyzja administracyjna tych skutków nie dotyczy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 19999 roku, III CKN 244/98). To sąd w postępowaniu cywilnym zobowiązany był dokonać ustaleń i rozważań co do tego czy prawo powoda wygasło ex lege, bo przedmiotowe działki objęte księga wieczysta KW (...) zostały wydzielone pod drogi publiczne i czy o tym wydzielaniu orzekł uprawniony organ na wniosek użytkowania wieczystego ostateczną decyzją podziałową. W tym zakresie sąd zobowiązany był ustalić przedmiot powoływanej przez powoda decyzji. Dla tych ustaleń nie było niezbędnym powołanie w decyzji podziałowej art. 98 ust 1 u.g.n.. Wbrew twierdzeniom obu apelacji skutek wywłaszczeniowy nie musi być wyartykułowany w samej decyzji, skoro skutek prawnorzeczowy (przejścia prawa własności, wygaśnięcia użytkowania wieczystego) następuje z mocy prawa i nie stanowi podstawy do orzekania przez organ zatwierdzający podziała w tym zakresie.

Przedmiotem postępowania w sprawie podziału nieruchomości jest bowiem tylko i wyłącznie utworzenie w obrębie nieruchomości nowych działek ewidencyjnych rozumianych jako podstawowe jednostki powierzchniowe ewidencji gruntów. Istotą decyzji podziałowej jest rozstrzygnięcie zatwierdzające projekt podziału. Jedynymi klauzulami dodatkowymi decyzji podziałowej, przewidzianymi w ustawie o gospodarce nieruchomościami, jest „warunek” uzależniający zatwierdzenie podziału od ustanowienia przy zbywaniu wydzielonych działek służebności drogowych (art. 99 w zw. z art. 93 ust. 3) oraz „termin” wyznaczający czasokres, w jakim mają być zbyte działki wydzielone w ramach nieruchomości o funkcji rolnej lub leśnej w celu powiększenia nieruchomości sąsiednich lub regulacji granic (art. 93 ust. 2a). Brak więc prawnego uzasadnienia dla praktyki obejmowania decyzją podziałową problematyki przejścia własności działki wydzielonej pod drogę publiczną. Nierzadko zresztą na etapie postępowania podziałowego ustalenie podmiotu publicznoprawnego, na którego rzecz przechodzi własność działki wydzielonej pod drogę publiczną, stanowiłoby znaczną trudność. Uchwały w sprawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, rozstrzygające z zasady o publicznym charakterze projektowanej drogi, nie wskazują zazwyczaj, czy droga ma być gminna, powiatowa, wojewódzka czy krajowa (zob. Artykuł „Klauzula o przejściu prawa własności działki wydzielonej pod drogę publiczną jako element decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości” G. W.; Samorząd Terytorialny NR (...)).

Wydzielenie działki pod drogę publiczną określonej kategorii może nastąpić, jeśli obszar wydzielanej działki jest przeznaczony pod taką drogę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Nie chodzi przy tym o wybudowanie drogi (która może zostać wybudowana dużo później), lecz o samo przeznaczenie gruntu pod drogę publiczną. Określona kategoria może być bowiem nadana drodze publicznej, zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych dopiero wtedy, gdy droga spełnia ustawową funkcję w sieci drogowej, co jest możliwe wtedy, gdy uzyska ona określone parametry funkcjonalno-techniczne. Przepis art. 98 ust. 1 u.g.n. nie przesądza, że w wyniku podziału dokonanego na wniosek wieczystego użytkownika nieruchomość, zmienić się ma właściciel działek wydzielonych pod drogi publiczne – jeżeli zgodnie z docelową kategorią drogi jej właścicielem ma być podmiot publiczny inny niż dotychczasowy właściciel gruntu. Kwestia te nie jest przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji administracyjnej zatwierdzającej podział nieruchomości. Ustawodawca przesądził jedynie o tym, że w dniu, w którym decyzja stała się ostateczna, dotychczasowy użytkownik wieczysty traci prawo do działek wydzielonych pod drogi publiczne (lub pod ich poszerzenie). Jeśli natomiast chodzi o zmianę właścicielach działek, to przeniesienie własności na inny podmiot jest odrębna czynnością i następuje na podstawie umowy. (por. E. Bończak - Kucharczyk, Komentarz do art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami, (w) E. Bończak - Kucharczyk, Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz, Lex 2013) (por. Wyrok NSA z 17.11.2020 r., I OSK 1405/19, LEX nr 3085896.)

Zamierzonego przez apelujących skutku nie mógł wywołać podniesiony w apelacjach zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233§ 1 k.p.c. (zarzut II. 4 apelacji interwenient i zarzut 4 apelacji pozwanego).

Sąd Rejonowy nie przyjął za podstawę swoich ustaleń i ocen dowodów z dokumentów umowy przyrzeczenia darowizny z dnia 23 kwietnia 1999 roku, notarialnej przedwstępnej umowy darowizny z dnia 30 września 2008 roku jak i umowy notarialnej nieodpłatnego przekazania nieruchomości na własność z dnia 29 marca 2011 roku oraz protokołu nr (...) z dnia 25 września 2008 roku, bo umowy te dokumentują czynności prawne nie dotycząc przedmiotach działek, podkreślając jednocześnie, że obrazują one jedynie ewentualne zamierzenia stron i nie mają znaczenia dla ustalenia skutków prawnych związanych z wydaną decyzją (...) co do działek gruntu (...) i (...). Stanowisko tego Sąd Okręgowy nie podziela. Wskazać jednak należy, że treść tych dokumentów wbrew stanowisku skarżących nie daje podstaw do stwierdzenia, że strony (powód i m.st W.) nie wiązały z decyzją (...) skutków wywłaszczeniowych co do przedmiotowych działek

Wydanie decyzji podziałowej (...) w dniu 4 grudnia 2008 roku wpisuje się w całość zdarzeń faktycznych i prawnych związanych z inwestycją Osiedle (...). Inwestor budujący duże osiedle mieszkaniowe z wymaganą infrastrukturą w dniu 23 kwietnia 1999 roku zawarł w formie aktu notarialnego (A Nr (...)) z Gminą W. W. umowę przyrzeczenia darowizny, w której zobowiązał się w zakresie rzeczowym, uzgodnionym z zarządem Gminy W., w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji zatwierdzające podział m.in. nieruchomości objętej księga wieczystą Kw (...) prowadzoną dla działki (...), zrzec się odszkodowania za prawo użytkowania wieczystego tych nieruchomości, które zgodnie z ostatecznymi decyzjami zatwierdzającymi podział nieruchomości będą wydzielone pod drogi i przejadą na podstawie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami na rzecz Gminu W. W. oraz dokonać darowizny prawa użytkowania wieczystego na cele użyteczności publicznej tych części nieruchomości objętych wskazanymi w akcie księgami wieczystymi, które w zatwierdzonych planach zagospodarowania przestrzennego zostaną przeznaczone pod drogi gminne, jednakże łączna powierzchnia nieruchomości, które będą przedmiotem darowizny nie może przekroczyć 100 000 metrów kwadratowych ( § 2 f aktu).

W dniu 25 września 2008 roku powódka i m.st W. podpisali protokół nr (...) w sprawie darowizny nieruchomości położonych w D. W. m.st (...) pod budowę dróg w M. W.. Protokół dotyczył przejęcia od Spółki na rzecz (...) W. darowizny użytkowania wieczystego nieruchomość o powierzchni 10 h przeznaczonych pod budowę dróg w miasteczku W. w związku z wykonaniem zobowiązań wynikających z protokołu spisanego w dniu 24 kwietnia 2008 roku. W zakresie działek powstałych z podziału działki gruntu (...) dotyczył on części tej działki o łącznej powierzchni 2,25 h pod ulice (...) i działki pod ulicę (...), działki pod ulicę (...) – bis, pod ulicę (...).

W wykonaniu umowy z dnia 23 kwietnia 1999 roku, 30 września 2008 roku następca prawny inwestora, a powód w sprawie - (...) S.A. z siedzibą w G. i (...) W. zawarły umowę przedwstępna darowizny, gdzie w § 7 ust.1 Spółka zobowiązała się podarować m.st W. prawo użytkowania wieczystego opisanych działek. Wśród tych dziełek gruntu, są niektóre z działek objętych decyzją (...) wydzielone z działki (...) tj. działka przeznaczona pod ulicę (...) (§ 7 ust 1c), działka przeznaczona pod ulicę (...) (§ 7 ust. 1 d) i działkę przeznaczona pod ulicę (...) (§ 7 ust 1 g) nie ma natomiast przedmiotowych działek ((...) przeznaczana pod ulicę (...) (...) i (...) przeznaczona pod ulicę oznaczona na rysunku symbolem (...)). Reprezentujący Spółkę oświadczyli w akcie, że Spółka nie wnosi i nie będzie wnosiła żadnych roszczeń, w tym odszkodowawczych z tytułu przeprowadzonego działu gruntów i wydzielania działek pod budowę przyszłych dróg publicznych wymienionych w § 7 ust. 1 umowy (§ 7 ust 3). M.st W. oświadczyło, ze niezwłocznie po zawarciu tej umowy przystąpi jako strona do postępowań administracyjnych toczących się pod wskazanymi numerami, w tym do postępowania (...), dotyczących podziału opisanych gruntów, ale tylko w zakresie wydzielania działek pod przyszłe drogi opisane w umowie (§7 ust. 4) (k: 304-318 akt)

W dniu 21 października 2008 roku M.st W. przystąpiło m.in. do postępowania (...) jako strona postępowania toczącego się w sprawach dotyczących podziału opisanych nieruchomości w zakresie wydzielania działek pod przyszłe drogi będących przedmiotem powoływanej we wniosku umowy darowizny z dnia 30 września 2008 roku Rep A Nr (...).

W dniu 18 grudnia 2009 roku, a więc już po wydaniu decyzji podziałowej (...), strony podpisały umowę darowizny jako wykonanie umowy przedwstępnej z dnia 30 września 2008 roku mocą, której (...) S.A. daruje M.st W. daruje szereg wymienionych w akcie działek w tym działkę (...) przewidzianą pod ulicę ks. prym. H., działkę gruntu (...) przeznaczona pod ulicę (...) - (...), obecnie Sarmacka; działkę gruntu nr (...) przeznaczonej pod ulicę (...) – (...) (obecnie, w dacie wydawani decyzji ul. (...) oraz działki gruntu nr (...) przeznaczonej pod ulicę (...) (obecnie ul. (...) ). Umowa nie dotyczyła pozostałych wydzielonych decyzją nr (...) roku działek, w tym działki gruntu (...) i (...).

W dniu 29 marca 2011 roku (...) W. i Agencja (...) zawierają umowę nieodpłatnego przekazania nieruchomości na własność (akt notarialny rep. A nr (...) roku k-29 akt), gdzie Agencja jako właściciel m.in. nieruchomości składającej się z działek o nr ewidencyjnym (...), (...), (...) i (...) stosowanie do treści art. 24 ust.5c ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz w wykonaniu Protokołu (...) z dnia 9 marca 2011 roku w spawie nieodpłatnego przekazania prawa własności nieruchomości przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod drogi publiczne na terenie D. W., nieodpłatnie przekazała na własność M.st W. działki (...).

Z powołanych umów wynika, że oświadczenia woli składane przez strony postepowania (poprzedników prawnych strony powodowej) miały charakter zakresowy, tak zresztą czynności te formułuje umowa z 1999 roku jaki i późniejsze umowy zawierane między powodem a interwenientem ubocznym. Zobowiązanie powoda co do przeniesienia użytkowania wieczystego jak i zrzeczenia się roszczeń odszkodowawczych związanych ze skutkami prawnymi wydanych decyzji podziałowych dotyczących nieruchomości w osiedlu (...) nie dotyczyły wszystkich powstałych w wyniku postępowań podziałowych działek gruntu, ale wyłączenie tych, które objęte były uzgodnieniami stron. Dotyczyły wyłącznie dziełek gruntu wskazanych w umowie przedwstępnej z 30 września 2008 roku i umowie przeniesienia prawa użytkowani wieczystego z dnia 18 grudnia 2009 roku.

Zgodnie z oświadczeniem m.st W. także wyłączenie w tak określonym zakresie przedmiotowym, (...) W. przystąpiło do toczących się postępowań podziałowych (patrz wniosek (...) W. z dnia 21 października 2008 roku (k-1577 akt).

Wskazane ustalenia, wynikające z powołanych dokumentów, pominiętych przez Sąd Rejonowy, jeszcze pełniej uzasadniają tezę zaskarżonego wyroku, że czynności prawne podejmowane przez strony postępowania nie dotyczyły przedmiotowych działek. Stąd też nie są zasadne twierdzenia apelacji, że strony nie wiązały z decyzjami podziałowymi skutku wywłaszczenia, co do wszystkich objętych tymi decyzjami działek powstałych na skutek podziału ewidencyjnego, jeśli już, to tylko do tych, które wprost w umowach zostały wskazane.

Dowód z wymienionych dokumentów powiązany z treścią decyzji nr (...) i jej uzasadnieniem oraz postanowieniem z dnia 4 listopada 2008 roku pozytywnie opiniującym wstępny projekt podziału działki (...) istotny był również dla ustaleń przeznaczenia działek (...) jako dróg publicznych, jak i potwierdzenia, że postępowanie zakończone decyzja nr (...) toczyło się na wniosek użytkownika wieczystego, poprzednika prawnego powoda. Dlatego też dowód z tych dokumentów stanowił również podstawę ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego.

Zaskarżony wyrok nie narusza przepisów prawa materialnego art. 98 ust. 1 w zw. z art. 97 ust.3 u.g.n. (zarzut II punkt 9 apelacji pozwanego i zarzut IV pkt 5 apelacji interwenienta ubocznego). Treść decyzji Nr (...) z dnia 3 grudnia 2008 roku wprost wskazuje jako podstawę prawną jej wydania art. 97 ust. 1 u.g.n., który stanowi, że podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma w tym interes prawny. Jednocześnie decyzja odwołuje się do ust. 3 tego przepisu, który z kolei przewiduje, że podziału nieruchomości można dokonać z urzędu w wypadkach w ustawie wskazanych.

W uzasadnieniu decyzji organ odwołuje się do wniosku powódki z dnia 21 listopada 2008 roku o zatwierdzenie projektu podziału nieruchomości 2/32 oraz do wniosku m.st W. z dnia 21 października 2008 roku o przystąpieniu jako strona postępowania w sprawie podziału, celem wykonania postanowień § 7 ust. 4 zwartej w dniu 30 września 2008 roku umowy przedwstępnej darowizny na rzecz (...) W. prawa użytkowania wieczystego gruntów przeznaczonych pod budowę dróg w miasteczku W.. Ten zapis wskazuje na sprzeczność następstwa czasowego, bowiem m.st W. przystępuje do postępowania, które, jeśli odnieść się do daty z uzasadnienia decyzji, wszczęte zostało później niż sam akces wyrażony przez przystępującego. Trudno przystąpić do postępowania, które się jeszcze nie toczy. Apelujący z tego zapisu uzasadnienia decyzji wywodzą, że postępowanie nie zostało wszczęte przez użytkownika wieczystego, a jeśli już to prowadzone było jednocześnie i z urzędu.

Przepis art. 61 § 1 k.p.a. przewiduje dwa sposoby wszczęcia ogólnego postępowania administracyjnego, tj. na żądanie strony albo z urzędu. W obu przypadkach czynności skutkujące wszczęciem postępowania powinny być podjęte przez podmioty uprawnione i powinny odpowiadać określonym w przepisach wymaganiom. Według wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 lutego 2009 r., I OSK 554/08, LEX nr 518252, niedopuszczalne jest mieszanie trybów postępowania tj. traktowanie postępowania wszczętego na wniosek tak, jak postępowania wszczętego z urzędu.

Zgodnie z art. 61 § 2 k.p.a. datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. Z urzędu postępowanie jest wszczęte podjęciem pierwszej czynności w sprawie przez organ administracji publicznej, który według swej oceny jest właściwy do jej załatwienia w drodze decyzji administracyjnej.

Analiza dokumentów poprzedzających wydanie decyzji wskazuje, że inicjatorem postępowania podziałowego był użytkownik wieczysty działki gruntu nr (...). Poprzednik prawny powoda, spółka (...) S.A. w G. złożył w urzędzie miasta stołecznego W. wniosek o dokonanie podziała nieruchomości nr (...), w dniu 27 kwietnia 2008 roku (data prezentaty urzędu k-1562 akt). Postępowaniu temu nadano nr (...) wskazuje na rok złożenia wniosku - rok 2007). W kolejnych pismach składanych w trybie art. 36 k.p.a. przez organ administracyjny Spółce (...) wprost używa się sfomułowania „w związku z prowadzanym postępowaniem w sprawie wniosku o podział nieruchomości uregulowanej w księdze wieczystej Kw NR (...)”. W piśmie z dnia 4 stycznia 2008 roku (data prezentaty urzędu k-1566 akt) (...) S.A. w W. powołując się na następstwo prawne – nabycia prawa użytkowania wieczystego umową z dnia 17 sierpnia 2007 roku powiadamia o zmianie podmiotowej po stronie wnioskującego i jednocześnie jako następca (...) Spółki (...) wnosi o kontynuowanie postępowania podziałowego co do działki (...) zgodnie z wnioskiem. Następnie 30 września 2008 roku zawarta zostaje umowa przedwstępna darowizny na rzecz m.st W. prawa użytkowania wieczystego działek wskazanych w akcie, a 22 października 2008 roku m.st W. zawiadamia organ o przystąpieniu m.in. do postępowania (...) jako strona w toczących się sprawach, dotyczących podziału nieruchomości w zakresie wydzielania działek pod przyszłe drogi będących przedmiotem powoływanej we wniosku umowy darowizny z dnia 30 września 2008 roku Rep A Nr (...).

Wobec powyższego, kierując się dyspozycją art. 61 § 3 k.p.a. zasadnym było stwierdzenie zaskarżonego wyroku, że postępowanie w przedmiocie podziału ewidencyjnego działki gruntu (...) zakończone decyzją podziałową z dnia 3 grudnia 2008 roku wszczęte zostało przez ówczesnego wieczystego użytkownika Spółkę (...), poprzednika prawnego powodowej spółki. (...) W. jako strona umów zawieranych z spółką i jej poprzednikiem prawny, a dotyczących niektórych z wydzielonych decyzją działek, przystąpiło do postępowania podziałowego jako jego uczestnik, jako strona postępowania, przeszło rok po jego wszczęciu. Jednoznacznie wskazuje to, że postępowania które zakończyło się wydaniem decyzji (...) roku zainicjowane zostało wnioskiem użytkowania wieczystego, i toczyło się na jego wniosek. (art. 97 ust 1 u.g.n.). M.st W. było natomiast jego uczestnikiem.

Co istotne dla tych ustaleń, interwenient uboczny po stronie pozwanej (m.st W.) przystąpił do postępowania podziałowego (...) tylko w zakresie dotyczącym podziału wydzielanych działek pod przyszłe drogi będące przedmiotem umowy z dnia 30 września 2008 roku, umowy przedwstępnej darowizny na rzecz m.st W. prawa użytkowania wieczystego gruntu nieruchomości przeznaczanych pod budowę dróg w M. W., a więc działki (...) (umowa z dnia 30 września 2008 roku, wniosek z dnia 21 października 008 roku k-1577 akt). Z treści tych dokumentów wynika, że wniosek m.st W. o przystąpieniu do postępowania podziałowego nie dotyczył toczącego się postępowania w zakresie w jakim postępowanie podziałowe wydzieliło działki nr (...).

W tym miejscu zgodzić należy się z apelującymi, że Sad Rejonowy błędnie przyjął, że dla wszczęcia postepowania w trybie art. 97 ust 3 koniecznym jest łączne spełnienie obu przesłanek wskazanych w przepisie. Rację ma skarżący, że są to dwie odrębne przesłanki warunkujące dokonanie podziału z urzędu. Nie miało to jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy nie znalazł również podstaw dla stwierdzenia naruszenia art. 98 ust. 1 u.g.n., którego pozwany upatrywał w błędnym przyjęciu braku konieczności zamieszczenia w decyzji podziałowej, o której mowa w powołanym przepisie, że działka gruntu jest wydzielona pod drogę publiczną, a wystarczające jest samo oznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i odwoływanie się do planu w uzasadnieniu decyzji oraz w przyjęciu jako podstawy uzgadniania treści księgi wieczystej decyzji podziałowej przy wydaniu, której nie brał udziału właściciel nieruchomości Skarb Państwa, a tym samym nie mógł wyrazić zgody na podział, podczas gdy zgoda była konieczna (zarzut II pkt 7 i 10 apelacji pozwanego. Interwenient uboczny- m.st W. powołując zarzut napuszenia art. 98 ust 1 u.g.n. podnosił błędne zastosowanie tej normy prawnej i stwierdzenie, że na mocy decyzji (...) doszło do wydzielania działek (...) pod drogi publiczne i w efekcie wygaśnięte prawa użytkowania wieczystego tych działek, podczas gdy skutek taki nie wystąpił. Apelujący zarzucał również błędne zastosowanie art. 98 u.g.n. w zw. z art. 233 k.c. i uznanie, że pomimo braku zgody Skarbu Państwa na podział Decyzja nr (...) wywołała skutek polegający na wygaśnięciu użytkowania wieczystego działek (...) podczas, gdy powód nie mógł doprowadzić do podziału nieruchomości bez zgody właściciela, a tym samym wywołać skutku z art. 98 u.g.n.(zarzut II punkt 5 i 9 apelacji interwenienta ubocznego).

W ocenie sądu to, że w decyzji podziałowej nie został powołany art. 98 u.g.n. ani, że w rozstrzygnięciu nie wskazano literalnie o wydzielaniu działek pod drogi publiczne nie oznacza, że działki (...) nie zostały wydzielone pod drogi publiczne decyzja nr (...) (zob. wyrok NSA z dnia 2 października 2019 roku , I OSK 159/18, Lex nr 2738805),

Odwołując się do argumentacji uzasadnienia Sądu Okręgowego co do zarzutu pkt II ppkt 2 apelacji m.st W., adekwatnego także i do przedmiotowego zarzutu, wskazać należy, że przepis art. 98 ust. 1 u.g.n. określa wyłączenie skutek podziału nieruchomości dokonanego w trybie art. 93 i n.u.g.n.. To, że w decyzji (...) organ nie wskazał art. 98 u.g.n. a powołał art. 93 ustawy nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie ma bowiem podstaw by przyjmować istnienie dwóch trybów postępowania w spawie podziału nieruchomości, podziału przeprowadzanego na podstawie art. 93 ust. 1 u.g.n. i art. 98 ust.1 u.g.n. Przepis art. 98 ust 1 u.g.n. przewiduje skutek prawnorzeczowy podziału, ale nie jest to odrębny tryb podziału. Także w tym przypadku, tak jak w każdym innym, gdy istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przesądza on o możliwości podziału nieruchomości. Dla skutku przewidzianego powołanym przepisem istotne jest natomiast, czy z decyzji podziałowej wynika, że działka gruntu została wydzielona pod drogę publiczną, czy jedynie pod drogę wewnętrzną, która takiego charakteru nie ma.

Rozstrzygając spór stron sąd zobowiązany był do ustalenia, czy działki (...), m.in. których dotyczy decyzja (...), wydzielone zostały z przeznaczeniem pod drogi publiczne, o których mowa w art. 2 w zw. z art. 1 ustawy z dnia z dnia 21 marca 1985 r.

Z decyzji (...) wynika, że działka gruntu (...) podzielona została na szereg działek o różnym przeznaczeniu, odpowiadającemu ustaleniom miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jak wynik uzasadnienia decyzji wydzielona działka (...) przewidziana była pod ulicę (...) i oznaczona na planie zagospodarowania przestrzennego symbolem - (...), działka (...) przeznaczona została również pod ulicę i oznaczona na planie symbolem (...). Z symboli oznaczeń (...) i (...) wynika, że są to drogi publiczne. Wprawdzie w dacie uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego (uchwała Nr (...) Rady Gminy W.- W. z dnia 18 stycznia 2001 roku (Dz. Urz. Woj. M.. Nr 52 z dnia 27 marca 2001 roku poz. 496)) ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia ….nie zawierała katalogu symboli, nie mniej jednak dla oznaczenia dróg publicznych przyjmowano oznaczenie KD – jako oznaczenia dróg publicznych (później symbol ten przyjęto jako oznaczenie terenu przeznaczonego pod drogi publiczne w rozporządzeniu z dnia 26 sierpnia 2003 roku do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).

Nie można pominąć, że jednym z wyznaczników przy planowaniu dróg jest kryterium funkcjonalne, związane z przeznaczeniem drogi, sposobem jej użytkowania oraz położeniem względem innych dróg. Kwalifikacja drogi zależy od jej charakteru, a ten z kolei wyznaczony jest przez sposób użytkowania drogi, jak również przez jej parametry techniczne. Funkcję drogi w planie miejscowym określa się na podstawie art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1, art. 6a ust. 1 i art. 7 ust. 1 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Dodatkowo funkcja ta powinna być opisana w nawiązaniu do przepisów techniczno-budowlanych, w szczególności do § 4 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430). Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia jego przepisy miały zastosowanie przy projektowaniu, wykonywaniu dróg publicznych i związanych z nimi urządzeń budowlanych, a także ich odbudowie, rozbudowie, przebudowie oraz przy remontach objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę. Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarski Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadzono wymienione w tym przepisie klasy dróg, w tym drogi dojazdowe, oznaczone dalej symbolem (...).

Drogi zaliczone do jednej z kategorii, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, powinny mieć parametry techniczne i użytkowe odpowiadające następującym klasom dróg: drogi krajowe - klasy A, S, GP i wyjątkowo klasy G, drogi wojewódzkie - klasy G, Z i wyjątkowo klasy GP, drogi powiatowe - klasy G, Z i wyjątkowo klasy L, drogi gminne - klasy L, D i wyjątkowo klasy Z. Z powyższego, jak i wyżej przywołanej regulacji prawnej wynika, że przyjęte w decyzji nr (...) za omawianym planem miejscowym oznaczenia dróg np. (...), KD, nie dotyczyło dróg wewnętrznych, a dróg publicznych. Stosownie do § 4 ust. 1 pkt 7 i ust. 2 pkt 4 powołanego rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. prawodawca wprowadził klasy dróg w celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wskazując, że drogi dojazdowe oznaczone zostały w rozporządzeniu symbolem (...) i jako takie powinny mieć parametry techniczne i użytkowe odpowiadające klasie dróg gminnych. W myśl § 7 ust. 1 szerokość ulicy w liniach rozgraniczających dla dróg o klasie ulicy (...) wynosić ma 10 m.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej dyrektywy, kryterium funkcjonalne ulic (działka (...) – ulica (...) zbiorcza § 53 uchwały Uchwała nr (...) Rady Gminy W.- W. z dnia 18 stycznia 2001 roku; działka (...)- ulica 20 (...) dojazdowa), nomenklaturę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. zatwierdzonego uchwałą Nr (...) Rady Gminy W.- W. z dnia 18 stycznia 2001 roku (Dz. Urz. Woj. M.. Nr 52 z dnia 27 marca 2001 roku poz. 496 (dla działki (...), dla działki (...)) oraz parametry techniczne (dla działki (...) ul. (...) na odcinkach od Al. (...) do ulicy (...) zbiorcza - 50,0m. § 53 uchwały) i ulicy dojazdowej (...) (ul. (...) - (...) sięgacz) - dojazdowa - 17,5m)) należy stwierdzić, że ulice te są drogami publicznymi. W samej uchwale w § 12 wskazano, że plan ustala się układ dróg lokalnych i dojazdowych.

Brak jest więc podstaw do stwierdzenia, że drogi te nie są drogami publicznymi tylko drogami wewnętrznymi. W miejscowym planie nie pojawia się oznaczenie dla tych dróg z literą "W", stanowiącą skrót od słowa "wewnętrzna". Oznaczenia takiego w odniesieniu do przedmiotowych działek nie ma także w decyzji (...).

Ustalenia, co do przeznaczenia działek (...) pod drogi publiczne znajdują uzasadnienie nie tylko w samej decyzji ale także poprzedzającym ją postanowienia z dnia 4 listopada 2008 roku pozytywnie opiniującym projekt podziału działki gruntu nr (...) (k- 1604). Jak wskazano treść planu zagospodarowania przestrzennego przesądza o możliwości podziału nieruchomości. Plan jest aktem prawa miejscowego i stosownie do art. 87 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Oznacza to, że organy gmin oraz organy administracji publicznej związane są ustaleniami zawartymi w planie, który został prawidłowo opublikowany i wszedł w życie. Jeśli istnieje postanowienie pozytywnie opiniujące podziała nieruchomości, jako zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, to organ decydujący o podziale nie może odmówić takiego podziału wbrew opinii.

Postanowienie z dnia 4 listopada 2008 roku, do którego odwołuje się decyzja nr (...), pozytywnie zaopiniowano wniosek podziałowy, wskazując w uzasadnieniu wprost, że na podstawie uchwały nr (...) Rady miasta stołecznego W. z dnia 16 czerwca 2005 roku w sprawie zaliczenia niektórych dróg do kategorii dróg powiatowych ulicę stanowiącą przedłużenie ulicy (...) (roboczo nazywaną S. –bis, obecnie al. (...) (działka nr (...) w decyzji podziałowej) zaliczono do kategorii drogi publicznej powiatowej. Tak więc jeszcze przed wydanie decyzji podziałowej, stosowną uchwałą, nadano drodze określoną kategorię drogi publicznej, podobnie jak w przypadku działek o nr (...). Co do działki (...) odnosił się natomiast akapit, w którym organ zawarł stwierdzenie, że stosowne uchwały właściwego organu administracji publicznej o zaliczeniu pozostałych ulic do poszczególnych kategorii dróg publicznych nie zostały podjęte.

Z powyższego wynika, że działki grunt, których dotyczy żądanie pozwu (nr (...) i (...)) wydzielone zostały decyzją nr (...) z przeznaczeniem pod drogi publiczne, wydaną na wniosek użytkowania wieczystego tych działek - poprzednika prawnego powodowej spółki. Wobec tych ustaleń z mocy prawa (art. 98 ust. 1 u.g.n.) z chwilą, gdy decyzja nr (...) roku stała się stateczna, prawo użytkowania wieczystego wygasło.

Dla ustalenia tego skutku w przedmiotowym postępowaniu nie była istotna zgoda właściciela gruntu. Wydzielenie działek pod drogi publiczne zgodnie z art. 98 ust. 1 u.g.n. odbywa się z inicjatywy osoby uprawnionej do wystąpienia z żądaniem jego przeprowadzenia, czyli - zgodnie z art. 97 ust. 1 i ust. 1a pkt 1 u.g.n. - mającej w tym interes prawny, ale i legitymującej się tytułem prawnym do nieruchomości. Przymiot niewątpliwie taki ma użytkownik wieczysty, wprost wskazuje na to art. 98 ust.1 u.g.n. Zgodnie z ustawą prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Sąd powszechny w postępowaniu zakreślonym żądaniem z art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, w którym użytkownik wieczysty wnosi o wykreślenie wygasłego z mocy ustawy prawa użytkowania wieczystego (art. 98 st 1 u.g.n.) związany jest decyzją administracyjną o podziale nieruchomości pod drogi publiczne i nie rozstrzyga czy wydanie tej decyzji dla swej ważności wymagało zgody właściciela gruntu. Stąd też zarzuty obu apelacji odnoszące się do braku takiej zgody nie mogły mieć wpływu na treść wyroku. Podobnie jak stwierdzenie Sąd I instancji z odwołaniem do treści art. 10 ust. pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 89.09z 415), że plan mógł dotyczył wyłączenie dróg publicznych. Zgodzić należy się z apelującymi (punkt II ppkt 8 apelacji pozwanego i pkt II ppk 7 apelacji interwenienta ubocznego), że ustawa nie przesądza, by uchwalone na jej podstawie plany zagospodarowania przestrzennego mogły uwzględniać tylko i wyłącznie przebieg dróg publicznych. Dla rozstrzygnięcia nie miało to jednak znaczenia, bo jak ustalono sporne działki wydzielone zostały decyzja nr (...) z przeznaczeniem pod drogi publiczne. Potwierdzeniem tego ustalenia jest stan dróg na datę orzekania, na obu działkach wybudowano drogi publiczne, działka (...) to obecna jedna z głównych ulicy (...) - Al. (...), działka (...) to część ulicy (...).

Ustaleń co do przeznaczenia przedmiotowych działek i wygaśnięcia prawa powoda ex lege nie zmienia również powołanie w decyzji art. 93 ust 3 u.g.n. M.st W. zarzucając wyrokowi naruszenie tego przepisu w zw. z art. 99 u.g.n. twierdziło, że powołanie w decyzji tej normy prawnej wyklucza równoczesne zastosowanie art. 98 u.g.n. Apelujący pomija jednak to, że decyzja podziałowa nr (...) z dnia 4 grudnia 2008 roku wydzielała nie tylko działki gruntu z przeznaczeniem pod drogi publiczne. Decyzją wydzielono działki o różnym przeznaczeniu, działki na terenie przewidzianym na obiekty kultu religijnego, nauki i kultury, pod budownictwo jednorodzinne ekstensywne, pod zabudowę usługową i usługowo- mieszkaniową i zgodnie art. 93 ust. 3 działkom tym przy wydzieleniu należy zapewnić dostęp do drogi publicznej. Powołane w apelacji interwenienta wyroki sądów administracyjnych nie odnoszą się do okoliczności faktycznych tożsamych ze sprawą niniejszą. Art. 93 ust. 3 u.g.n. nie dotyczył przedmiotowych działek.

Zaskarżony wyrok nie naruszył art. 113 ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 98 ust 1 ustawy oraz w zw. z art. 24 ust. 5c ustawy dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jak i art. 19 ust.1 i ust .2 ustawy z dnia 21 marac1985 roku o drogach publicznych (zarzut z punktu II ppkt 11 i 12 apelacji pozwanego), bo przepisy te nie miały zastosowania w sprawie.

W postępowaniu dotyczącym poprzedników prawnych powoda i pozwanego toczącym się przed Sądem Najwyższym pod sygn. I CSK 101/13 Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 grudnia 2013 roku wskazał, wprawdzie art. 113 ust. 2 u.g.n. wyklucza możliwość wywłaszczenia nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, ale wyraźnie jednak wynika z niego, że przedmiotem wywłaszczenia może być prawo użytkowania wieczystego ustanowionego na gruncie Skarbu Państwa. Art. 98 ust. 1 zdanie drugie u.g.n. odnosi się do skutków wydzielenia gruntu pod drogę publiczną z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, powstających w relacji między Skarbem Państwa, jako właścicielem i użytkownikiem wieczystym. Przepis ten nie rozstrzyga kwestii, kiedy i na jakiej podstawie dochodzi do przejścia własności gruntu wydzielonego z nieruchomości wchodzącej w skład (...) Skarbu Państwa z przeznaczeniem pod drogę gminną, powiatową, czy wojewódzką ze Skarbu Państwa na rzecz odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego, i czy następuje to zgodnie z art. 97 ust. 1 zdanie pierwsze u.g.n., czy też na podstawie art. 24 ust. 5c u.g.n.r.S.P. Tak jak w powołanym orzeczeniu tak i w tej sprawie odpowiedź na to pytanie nie jest konieczna dla rozstrzygnięcia sprawy. Przedmiotem sporu są relacje między Skarbem Państwa jako właścicielem gruntu i jednostką samorządu terytorialnego, która nabywa własność gruntu z przeznaczeniem pod drogę.

(...) W. zarzut odnoszący się do własności przedmiotowego gruntu (punkt II ppkt 10 apelacji) cofnęło na ostatniej rozprawie apelacyjnej.

Sąd Okręgowy nie znalazł również podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez uwzględnienie powództwa przeciwko KOWR. Sąd w całości podziela wywód uzasadnienia zaskarżonego wyroku co do legitymacji biernej strony pozwanej. Apelacja nie wskazywała na inne niż rozważone przez Sąd Rejonowy argumenty uzasadniającej udział KOWR w charakterze pozwanego w niniejszej sprawie.

Sąd pominął jako spóźnione (art. 381 k.p.c.) podniesione na ostatniej rozprawie apelacyjnej twierdzenia (...) W. odnoszące się do „nieważnego zbycia prawa użytkowania wieczystego” przedmiotowych działek gruntu na rzecz R. K. i powiązanych z nim spółek, w tym na rzecz powodowej spółki.

Nie było również podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego kosztów procesu. Wbrew zarzutom pozwanego, powódka po sprawdzeniu przez sąd wartości przedmiotu sporu i wezwaniu uiściła w zakreślonym jej terminie tytułem uzupełnienia opłaty od pozwu kwotę 91 621 złotych (dowód wpłaty dołączony do k 414v akt).

Z tych powodów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego i apelację interwenienta ubocznego (...) W..

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 zd.1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. 107 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 2 pkt 9 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265) i Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm. w brzmieniu na datę złożenia apelacji), uznając przy tym, że przyznanie interwenientowi ubocznemu po stronie powodowej kosztów interwencji uzasadnione jest wynikiem sprawy a wstąpienie do procesu połączone było z rzeczywistą potrzebą obrony jego interesów i podjęte przez niego czynności procesowe zmierzały do tej właśnie obrony (podobnie SA w Poznaniu w wyroku z 19.04.2018 r., I ACa 1160/17, LEX nr 2553170). Interwenient uboczny po stronie powodowej powoływał się na nabyte od powódki prawo do odszkodowania (art. 98 ust. 3) z tytułu wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego przedmiotowych działek ex leg.

Sędzia Ewa Cylc Sędzia Ada Sędrowska Sędzia Jan Bołonkowski