Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 6 maja 2020r. powód (...) S.A. z siedzibą w S. domagał się zasądzenia od pozwanego J. S. kwoty 6.203,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 1.536,29 zł od dnia 14 listopada 2019r. do dnia zapłaty i od kwoty 4.667,03 zł od dnia 14 listopada 2019 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu swych twierdzeń powód wskazał, iż strony łączyły umowy pożyczki, w których zabezpieczeniem spłaty był weksel in blanco. Pozwany nie wywiązał się terminowo z warunków umów, spłacając jedynie części udzielonych pożyczek. W konsekwencji powód wypełnił weksel in blanco zgodnie z deklaracją wekslową i zawiadomił o tym pozwanego, wzywając go jednocześnie do spłaty zadłużenia. Wezwania okazały się bezskuteczne. W tym stanie rzeczy pozew jest uzasadniony i konieczny. (k. 3-7 akt)

Pozwany nie złożył w wyznaczonym terminie odpowiedzi na pozew, pomimo prawidłowo doręczonej korespondencji za pośrednictwem Komornika Sądowego, stąd wyrok na zasadzie art. 339 kpc ma charakter zaoczny.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany J. S. zawarł w 27 maja 2015 r. z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. umowę pożyczki nr (...). Zgodnie z zawartą umową całkowita kwota pożyczki wynosiła 2500 zł, całkowita kwota do zapłaty wynosiła 2624,44 zł, a łączna kwota zobowiązania wynosiła 3724,44 zł. Zgodnie z umową tygodniowa rata wynosiła 67,72 zł, ostatnia rata wynosiła 67,56 zł, liczba rat wynosiła 54, przy czym tygodniowa opłata za obsługę pożyczki w domu wynosiła 20,00 zł. W związku z udzieleniem pożyczki pożyczkodawca pobrał: opłatę przygotowawczą w kwocie 500,00 zł. Całkowity koszt pożyczki określono na 624,44 zł. Pożyczka była oprocentowana według rocznej stopy oprocentowania w wysokości 9 % (łączna kwota odsetek 124,44 zł). Pożyczka została zawarta na okres od dnia 27 maja 2015 r. do dnia 15 czerwca 2016r. Paragraf 8 zawartej umowy regulował formy zabezpieczenia spłaty pożyczki. Zgodnie z § 8 ust. 1 a) zabezpieczenie umowy pożyczki stanowił weksel własny ,, in blanco” z klauzulą ,, nie na zlecenie”. Zgodnie § 8 ust. 2 weksel, o którym mowa w ust. 1, z chwilą zawarcia umowy pożyczki zostaje złożony do dyspozycji pożyczkodawcy i stanowi zabezpieczenie wszelkich istniejących lub mogących powstać w przyszłości roszczeń pożyczkodawcy względem pożyczkobiorcy wynikających z niniejszej umowy. Zgodnie z § 8 ust. 3 weksel podlegał zwrotowi pożyczkobiorcy w momencie całkowitej spłaty wszelkich zobowiązań pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy wynikających z umowy pożyczki. Zgodnie z § 8 ust. 4 w razie niedokonywania przez pożyczkobiorcę spłaty pożyczki w terminach i na zasadach określonych niniejszą umową pożyczkodawca miał prawo wypełnić weksel według własnego uznania na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy wraz z wszelkimi opłatami wynikającymi z umowy pożyczki. Zgodnie z § 8 ust. 5 pożyczkodawca miał prawo opatrzyć weksel datą i miejscem płatności według swego uznania. Natomiast zgodnie z § 8 ust. 6 o wypełnieniu weksla, pożyczkodawca miał obowiązek zawiadomić pożyczkobiorcę listem poleconym.

Pozwany J. S. zawarł w 10 października 2015 r. z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. kolejną umowę pożyczki nr (...). Zgodnie z zawartą umową całkowita kwota pożyczki wynosiła 3125 zł, całkowita kwota do zapłaty wynosiła 3280,54 zł, a łączna kwota zobowiązania wynosiła 4655,54 zł. Tygodniowa rata wynosiła 84,65 zł, ostatnia rata wynosiła 84,44 zł, liczba rat wynosiła 55, przy czym tygodniowa opłata za obsługę pożyczki w domu wynosiła 25,00 zł. W związku z udzieleniem pożyczki pożyczkodawca pobrał: opłatę przygotowawczą w kwocie 625,00 zł. Całkowity koszt pożyczki wynosił 780,54 zł. Pożyczka była oprocentowana według rocznej stopy oprocentowania w wysokości 9 % (łączna kwota odsetek 155,54 zł). Pożyczka została zawarta na okres 55 tygodni. Paragraf 8 zawartej umowy regulował formy zabezpieczenia spłaty pożyczki. Zgodnie z § 8 ust. 1 a) zabezpieczenie umowy pożyczki stanowi weksel własny ,, in blanco” z klauzulą ,, nie na zlecenie”. Zgodnie § 8 ust. 2 weksel, o którym mowa w ust. 1, z chwilą zawarcia umowy pożyczki zostaje złożony do dyspozycji pożyczkodawcy i stanowi zabezpieczenie wszelkich istniejących lub mogących powstać w przyszłości roszczeń pożyczkodawcy względem pożyczkobiorcy wynikających z niniejszej umowy. Zgodnie z § 8 ust. 3 weksle, podlega zwrotowi pożyczkobiorcy w momencie całkowitej spłaty wszelkich zobowiązań pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy wynikających z umowy pożyczki. Zgodnie z § 8 ust. 4 w razie niedokonywania przez pożyczkobiorcę spłaty pożyczki w terminach i na zasadach określonych niniejszą umową pożyczkodawca miał prawo wypełnić weksel według własnego uznania na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy wraz z wszelkimi opłatami wynikającymi z umowy pożyczki. Zgodnie z § 8 ust. 5 pożyczkodawca miał prawo opatrzyć weksel datą i miejscem płatności według swego uznania. Natomiast zgodnie z § 8 ust. 6 o wypełnieniu weksla, pożyczkodawca miał obowiązek zawiadomić pożyczkobiorcę listem poleconym.

Pozwany nie wywiązał się w całości z warunków zawartych umów co w konsekwencji skutkowało powstaniem zadłużenia.

Dowód: umowa pożyczki nr (...) z dnia 27.05.2015 r. wraz z załącznikami do umowy k. 10-10 verte, 12-14 akt, wniosek o pożyczkę k. 11 akt, umowa pożyczki nr (...) z dnia 10.10.2015 r. wraz z załącznikami do umowy k. 21-21 verte, 23-24 akt, wniosek o pożyczkę k. 22 akt, karta mediacji z klientem zaległościowym k. 32-33 verte akt, kwitariusz k. 37,40 akt, wykaz zaległości k. 15-17,25-28 akt.

W dniu 5 września 2016 r. wezwano pozwanego do zapłaty kwoty 1481,44 zł wynikającej z umowy pożyczki z dnia 27 maja 2015 r. Również w tym samym dniu wezwano pozwanego do zapłaty kwoty 3100,55 zł wynikającej z umowy pożyczki z dnia 10 października 2015 r.

Dowód: wezwanie do zapłaty nr (...) wraz z potwierdzeniem odbioru k. 38-39 akt, wezwanie do zapłaty nr (...) wraz z potwierdzeniem odbioru k. 41-42 akt.

W dniu 30 października 2019 r. (...) S.A. w S. wypełnił wystawiony przez pozwanego weksel in blanco na kwotę 1536,29 zł bez protestu z terminem płatności do dnia 13 listopada 2019 r. Jednocześnie w tym samym dniu (...) S.A. w S. wypełnił weksel in blanco na kwotę 4667,03 zł bez protestu z terminem płatności do dnia 13 listopada 2019 r.

Dowód: weksel k. 18 akt, weksel k. 29 akt.

W pismach z dnia 30 października 2019r. (...) SA z siedzibą w S. wezwał pozwanego do wykupu weksli, zakreślając termin płatności na dzień 13 listopada 2019 r.

Dowód: wezwania do zapłaty i zawiadomienie o wykupieniu weksla z dnia 30.10.2019r. wraz z potwierdzeniem odbioru k. 19-20, 30-31 akt.

W piśmie z dnia 17 kwietnia 2020r. powód poinformował pozwanego, iż doszło do połączenia spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze spółką (...) spółka akcyjna na podstawie art. 492 § 1 pkt.1 k.s.h., tj. poprzez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej - (...) sp. z o.o. na spółkę przejmującą (...) S.A. (...) Spółki z o.o. z siedzibą w S. zostało odnotowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, Numer KRS (...).

Dowód: pismo procesowe powoda z dnia 17.04.2020 r. k. 34 akt, odpis z KRS NR (...), k.44-47 akt.

Materiał dowodowy w przedmiotowej sprawie został dostarczony przez powoda i nie budził wątpliwości w zakresie autentyczności przywołanych dokumentów oraz treści w nich zawartych.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Zgodnie z treścią przepisu art. 339 § 1 i § 2 k.p.c. Sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany w wyznaczonym terminie nie złoży odpowiedzi na pozew. W tym przypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o faktach zawarte w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Pozwany J. S. w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew, wobec czego Sąd na posiedzeniu niejawnym 2 listopada 2021 r. wydał wyrok zaoczny.

W przedmiotowej sprawie należało w pierwszej kolejności przeanalizować kwestie przedawnienia dochodzonego niniejszym pozwem roszczenia, który to obowiązek ciąży na Sądzie z urzędu niezależnie od podniesionych zarzutów przez stronę pozwaną. Stwierdzenie, iż dochodzona należność uległa przedawnieniu jest bowiem wystarczające do oddalenia powództwa bez potrzeby ustalenia, czy zachodzą wszystkie inne przesłanki prawno-materialne uzasadniające jego uwzględnienie, a ich badanie w takiej sytuacji staje się zbędne (por. uzasadnienie uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2006r. III CZP 84/05, LEX nr 171726).

W niniejszej sprawie powód wywodził swoje roszczenie z podpisanych przez pozwanego weksli in blanco, które służyły zabezpieczeniu stosunków podstawowych, tj. umów pożyczek łączących pozwanego z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. – poprzednikiem prawnym powoda.

Godzi się przypomnieć, że obecnie za ugruntowany uznać należy pogląd, że samo zobowiązanie wekslowe przedawnia się w terminie określonym w art. 70 ust. 1 prawa wekslowego, nie zaś w terminie ustalonym dla zobowiązania, które zabezpiecza (por.m.in. wyrok SN z 19 listopada 2004 r., V CK 228/04, OSP 2005/11/130; wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 522/07, LEX). W odniesieniu do przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego zabezpieczonego wekslem in blanco, zgodnie z ujednoliconym stanowiskiem judykatury, kwestia ta jest łączona z upoważnieniem do wypełnienia weksla. Przyjmuje się bowiem w świetle art. 10 prawa wekslowego, iż weksel niezupełny może być wypełniony jedynie zgodnie z upoważnieniem osoby na nim podpisanej, a wykładnia tego upoważnienia (porozumienia czy deklaracji wekslowej) odbywa się na zasadach ogólnych art. 65 k.c. Ze względu na ścisłą więź istniejącą pomiędzy zobowiązaniem wekslowym a zobowiązaniem zabezpieczonym wekslem in blanco wyprowadzić trzeba wniosek, iż treścią upoważnienia objęte jest jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Odnosi się to również do przypadków użycia w deklaracji wekslowej zwrotu przewidującego możliwość wypełnienia weksla w każdym czasie oraz opatrzenia go datą płatności według uznania wierzyciela. Implikacją powyższego jest przyjęcie, że uzupełnienie weksla po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego jest wypełnieniem weksla niezgodnie z deklaracją wekslową i osoba podpisana na wekslu może podnieść taki zarzut w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 prawa wekslowego wskazując, że z tego względu jej zobowiązanie wekslowe nie powstało (tak SN m.in. w wyrokach z dnia 24 listopada 2005 r., IV CK 236/05, Glosa 2006/4/24; z dnia 15 lutego 2006 r., IV CSK 15/05, LEX; z dnia 14 lipca 2006 r., II CSK 75/06, Pr. Spółek 2007/7-8/91; z dnia 11 sierpnia 2010 r., I CSK 616/09, LEX; z dnia 1 grudnia 2010 r., I CSK 181/10, LEX; tak również SN w cyt. wyrokach z dnia 19 listopada 2004 r. i 14 lutego 2008 r.). Wśród argumentów przemawiających za takim rozstrzygnięciem Sąd Najwyższy wskazywał przede wszystkim wzgląd na potrzebę ochrony dłużnika przed zobowiązaniem bezterminowym (art. 365 ¹ k.c.) i wyjątkowo wysokie ryzyko, jakie stwarza dla niego weksel in blanco. Podkreślał, że w związku z tym szczególnego znaczenia nabierają czasowe ograniczenia możliwości uzupełnienia weksla oraz że ścisła więź między mającym wynikać z weksla in blanco zobowiązaniem wekslowym a roszczeniem podlegającym zabezpieczeniu przemawia za przyjęciem, iż weksel in blanco wręczony w celu zabezpieczenia roszczenia może być uzupełniony jedynie w okresie przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. W świetle dyrektyw art. 65 k.c. - podkreślał Sąd Najwyższy - nawet zastrzeżenie, że weksel in blanco można wypełnić w każdym czasie, nie daje podstaw do całkowitego oderwania możliwej chwili jego wypełnienia od okresu, w którym roszczenia zabezpieczonego można dochodzić. Pogląd dopuszczający możliwość uzupełnienia weksla in blanco nawet w wiele lat po przedawnieniu roszczenia zabezpieczonego nie daje się pogodzić z przyjętym w art. 65 k.c. założeniem rozsądnego i celowego działania uczestników obrotu prawnego.

Skoro więc, tak jak w sprawie niniejszej, podstawą dochodzonego roszczenia są weksle, mające wcześniej postać weksli in blanco, to niezależnie od poprawności ustalenia, że roszczenie wekslowe nie uległo przedawnieniu w terminie wynikającym z art. 70 prawa wekslowego, sąd nie jest zwolniony od obowiązku rozważenia, czy weksel został wypełniony zgodnie z umową, a w szczególności czy w chwili jego uzupełnienia istniało nieprzedawnione roszczenie podlegające zabezpieczeniu (tak m.in. SN w cyt. wyroku z dnia 14 lipca 2006 r.).

Wobec wszystkich przytoczonych wcześniej argumentów należy wskazać, że dla zbadania przedawnienia roszczenia konieczne jest w tym miejscu ustalenie, kiedy upłynął termin przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, a następnie porównanie go z datą wystawienia weksli oznaczoną na dzień 30 października 2019 r. W przypadku przedmiotowych umów pożyczek znajduje zastosowanie trzyletni termin przedawnienia roszczenia, o którym mowa w art. 118 k.c. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, przy czym zgodnie z art. 120 § 2 zd. 2 k.c. jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, ostatniej częściowej wpłaty dokonano na rzecz strony powodowej w dniu 11 stycznia 2016 r. (pożyczka nr (...)) oraz w dniu 10 stycznia 2017 r. (pożyczka nr (...)) i po wskazanych datach pozwany nie dokonywał żadnych wpłat. Z załączonych do akt kart klienta zaległościowego nie wynika też, aby pozwany deklarował wolę spłaty pozostałych należności. Zgodnie zaś z postanowieniami łączącej strony umowy okoliczność ta uprawniała stronę powodową do wypowiedzenia umowy, przewidzianego m.in. w przypadku gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności (§ 10 ust. 5 umowy).

Fakt nie podjęcia w tej dacie przez stronę powodową wskazanych czynności i wypełnienie weksli w dniu 30 października 2019 r., a więc po upływie kilku lat, przez które naliczano pozwanemu odsetki, nie może wpłynąć na ustalenie późniejszej daty początkowej biegu przedawnienia. Należy podkreślić, że umowny termin spłaty pożyczek przypadał na 15.06.2016r. w odniesieniu do pożyczki z dnia 27.05.2015r. oraz na 29.10.2016r. w odniesieniu do pożyczki z dnia 10.10.2015r. Wszystkie wpłaty dokonane przez pozwanego zaliczono na poczet rat wymagalnych w 2016r. W przypadku pożyczki z dnia 27.05.2015r. na poczet 37 raty wymagalnej 10.02.2016r., a w przypadku pożyczki z dnia 10.10.2015r. na poczet 11 raty wymagalnej już 26.12.2015r. Od terminów wymagalności kolejnych niezapłaconych rat tygodniowych należy liczyć trzyletni termin przedawnienia roszczenia, który upłynął najpóźniej z końcem 2019r. Tymczasem pozew został wniesiony do Sądu w dniu 6 maja 2020 r. Wystawienie weksla nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, ani w inny sposób nie wpływa na bieg terminu przedawnienia.

W tej sytuacji orzeczono jak w sentencji wyroku zaocznego, oddalając powództwo w całości jako przedawnione.