Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 lutego 2021 roku nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił R. B. prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres od 28 grudnia 2020 roku do 17 stycznia 2021 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z przedłożonych przez wnioskodawcę dokumentów i wyjaśnień nie wynika, aby sprawowanie opieki miało związek z zamknięciem z powodu (...)19 placówki, do której dziecko uczęszcza. Ubezpieczony nie potwierdził również, że placówka ta z powodu ograniczonego jej funkcjonowania nie mogła zapewnić córce wnioskodawcy opieki.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 października 2021 r., w sprawie o sygn. akt X U 254/21, Sąd Rejonowy dla Łodzi -Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie z odwołania R. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. z dnia 8 lutego 2021 r. o prawo do zasiłku opiekuńczego, oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Wnioskodawca był zatrudniony w D. E. T. od 2003 roku, na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym. W spornym okresie zapewniał opiekę 4-letniej córce. W tym czasie nie chodziła do przedszkola. Ubezpieczony nie ustalał, czy placówka do której uczęszczała córka funkcjonowała. Nie ustalał również czy placówka była zamknięta we wcześniejszych i późniejszych okresach. Wnioskodawca chciał zostawić córkę w domu.

R. B., złożył wniosek o wypłatę dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres od 28 grudnia 2020 roku do 17 stycznia 2021 roku z powodu sprawowania osobistej opieki nad córką H. urodzoną (...) w związku z zamknięciem z powodu (...) 19 placówki, do której dziecko uczęszcza.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów, których prawdziwości i treści strony nie kwestionowały, a także w oparciu o dowód z przesłuchania wnioskodawcy.

W oparciu o powyższy stan faktyczny Sąd I instancji zważył, że odwołanie jest niezasadne.

Sąd Rejonowy wskazał, że przedmiot sporu stanowiło prawo ubezpieczonego do dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres od 28 grudnia 2020 roku do 17 stycznia 2021 roku.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wprowadzony ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, z późn. zm.), jako szczególne świadczenie z powodu (...)19.

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 c ww. ustawy w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870), przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy do dnia 28 czerwca 2020 r.

Ustęp 1d wskazanego przepisu przewiduje, iż dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ust. 1c, przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania (...)19 do dnia 28 czerwca 2020 r.

W ocenie Sądu Rejonowego, w myśl art. 4 ust. 1 d powołanej ustawy z dnia 2 marca 2020 r. dodatkowy zasiłek chorobowy przysługuje zatem również w przypadku otwarcia placówek, ale jedynie w przypadku ograniczenia ich funkcjonowania. Wówczas bowiem również zachodzi konieczność osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8.

Sąd I instancji podniósł, iż zgodnie z art. 4 ust. 3 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania (...)19, w drodze rozporządzenia, określić dłuższy okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego niż wskazany w ust. 1-1d dla poszczególnych grup osób uprawnionych oraz w zależności od funkcjonowania poszczególnych placówek, o których mowa w tych przepisach, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Rozporządzeniami Rady Ministrów kolejno z dnia 5 listopada 2020 r. (Dz.U.2020.1961) oraz 26 listopada 2020 r. (Dz.U.2020.2109) w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania (...)19 okres ten wydłużono od 9 listopada do 24 grudnia 2020 r, postanawiając, iż dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w art. 4 ust. 1-1d ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, przysługuje w przypadkach, o których mowa w tych przepisach.

W ocenie Sądu I instancji wnioskodawca odczytuje przepis art. 4 ust. 1 d w oderwaniu od poprzedniego ustępu 1 c, mylnie intepretując, że zasiłek chorobowy przysługuje również w przypadku otwarcia placówki oświatowej i nie stosowania przez nią żadnych ograniczeń w funkcjonowaniu. Tymczasem w art. 4 ust. 2 d mowa o konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, a nie podjęciem takiej decyzji przez opiekuna.

Sąd Rejonowy podkreślił, że placówka, do której uczęszczało dziecko wnioskodawcy była otwarta i nie stosowała ograniczeń w jej funkcjonowaniu. Brak więc było konieczności osobistego sprawowania opieki przez wnioskodawcę nad małoletnią córką. Z kolei, jak wynika ze złożonego oświadczenia z dnia 28 grudnia 2020 r. wnioskodawca wskazał, że ubiega się o zasiłek chorobowy w związku z zamknięciem z powodu C. – 19 placówki, do której uczęszcza dziecko/niemożnością zapewnienia opieki dziecku przez placówkę z powodu ograniczenia jej funkcjonowania. Z dokonanych ustaleń wynika, że placówka, do której uczęszczało dziecko nie była zamknięta ani ograniczona w funkcjonowaniu.

W konsekwencji, Sąd I instancji, w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, oddalił odwołanie.

Od powyższego wyroku apelację złożył wnioskodawca. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił :

I.  naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia tj.:

1)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji błędne przyjęcie, że nie był uprawniony do świadczenia ponieważ nie zachodziła konieczność sprawowania przez niego osobistej opieki nad dzieckiem, z uwagi na otwarcie przedszkola dziecka i brak ograniczeń w jego funkcjonowaniu w sytuacji gdy:

- w pismach złożonych pozwanemu i załączonych do akt postępowania oraz w zeznaniach złożonych na rozprawie wskazał, że przyczyną jego decyzji było skokowe zwiększenie zachorowalności na C.-19 w tamtym okresie i brak powszechnie dostępnych szczepień troska o zdrowie i życie dziecka oraz realizacja powszechnie znanych zaleceń w zakresie ograniczenia możliwości kontaktów i zmniejszania w ten sposób liczby nowych zachorowań. Uczęszczanie dziecka do placówki w tamtym okresie wiązało się ze znacznym ryzykiem jego zachorowania;

-

dodatkowo skarżący podniósł, że wskazał w toku postępowania, iż złożenie przez niego wniosku było spowodowane także przyznaniem mu dodatkowego zasiłku opiekuńczego przez pozwanego we wcześniejszych okresach, w tożsamej sytuacji faktycznej (tj. decyzji o pozostawieniu dziecka w domu pomimo otwarcia lub braku ograniczeń w funkcjonowaniu przedszkola) i prawnej, co Sąd całkowicie pominął w dokonywaniu oceny zebranego materiału dowodowego;

2)  przepisu art. 233 k.p.c. w zw. z art. 4 d ust 1 d ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych poprzez:

-

całkowicie dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji błędne przyjęcie, że powodowi nie przysługiwało prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego w sytuacji, gdy zaistniała konieczność sprawowania przez niego osobistej opieki nad dzieckiem wywołana decyzją o pozostawaniu dziecka w domu z powodu zwiększonej zachorowalności na (...)19 pomimo otwarcia placówki przedszkolnej, w których to sytuacjach (tożsamych) w poprzednich okresach pozwany przyznawał dodatkowy zasiłek opiekuńczy, a okoliczność ta wynika zarówno z jego pism załączonych do akt sprawy, pisemnych odpowiedzi pozwanego, który tym okolicznościom nie zaprzeczył oraz z zeznań powoda na rozprawie;

3)  przepisu art. 3271 § 1 k.p.c. poprzez:

-

brak wskazania okoliczności faktycznych, niezaprzeczonych przez pozwanego, związanych z przyznaniem powodowi we wcześniejszych okresach zasiłku opiekuńczego w przypadku podjęcia decyzji o pozostawaniu dziecka w domu, w sytuacji otwarcia placówki przedszkolnej i braku ograniczeń w jej funkcjonowaniu. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku pomija ustalenie faktów w tym zakresie, oraz wskazanie czy okoliczności te Sąd przyjął za udowodnione. W konsekwencji w uzasadnieniu rozstrzygnięcia brak jest podstawy prawnej uzasadniającej odmienne działanie pozwanego w tym samym stanie faktycznym;

- przyjęcie jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia nieistniejącego przepisu art. 4 ust 2d ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

1)  przepisu art. 4 ust. 1 d ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i brak przyjęcia, że zasiłek chorobowy przysługuje również w przypadku otwarcia placówki przedszkolnej, w sytuacji konieczności sprawowania bezpośredniej opieki nad dzieckiem, wskutek podjęcia takiej decyzji przez opiekuna, usprawiedliwionej obiektywnymi okolicznościami związanymi z wysoką zachorowalnością na C.-19 i wcześniejszej praktyki przyznawania przez pozwanego świadczeń w takich sytuacjach;

2)  przepisu art. 4 ust. 1 c i art. 4 ust 1 d ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w zw. z art. 32 ust 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędne przyjęcie, że powodowi nie przysługuje prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, bowiem nie nastąpiło zamknięcie lub ograniczenie funkcjonowania placówki przedszkolnej, podczas gdy przesłanka ograniczenia funkcjonowania nie występuje powołanych przepisach, a przesłanka zamknięcia placówki nie ma zastosowania dla podstawy ubiegania się przez powoda o przyznanie zasiłku;

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie odwołania od decyzji z dnia 08 lutego 2021 roku nr (...).

Organ rentowy nie złożył odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c., zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

Ponadto w szczególnym, przewidzianym w art. 391 ¹ § 1 k.p.c. wypadku apelacji wniesionej od wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne, wydanego na posiedzeniu niejawnym, przyjmującego za podstawę art. 191 ¹ k.p.c., sąd drugiej instancji może rozpoznać apelację na posiedzeniu niejawnym, nie doręczając odpisu apelacji osobie wskazanej jako pozwany ani nie rozpoznając wniosków złożonych wraz z taką apelacją. Zawarty w takiej apelacji wniosek o przeprowadzenie rozprawy okaże się więc nieskuteczny.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak złożenia na etapie postępowania II instancyjnego wniosków dowodowych, dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione .(por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17).

Przechodząc zaś do merytorycznego rozpoznania sprawy i odnosząc się do zarzutów apelacji stwierdzić należy, że apelacja wnioskodawcy zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd II instancji zasadniczo przyjął ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, jako własne i jednocześnie stwierdził, że nie zachodzi obecnie potrzeba powielania w tym miejscu tych ustaleń. (por. wyrok SN z 5.11.1998r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24/, por. postanowienie SN z 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt II UKN 61/97 - OSNAP 1998 r. Nr 3, poz. 104; wyrok SN z 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97 - OSNC 1999 r., z. 3, poz. 60; wyrok SN z 12 stycznia 1999 r., sygn. akt I PKN 21/98 - OSNAP 2000, Nr 4, poz. 143).

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji pomimo przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami procesowymi i prawidłowego ustalenia istotnych dla rozstrzygnięcia faktów, wydał wadliwe orzeczenie, nie znajdujące oparcia zarówno w zebranym materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych.

Uzasadnione są w rzeczonym postępowaniu zarzuty apelacyjne dotyczące naruszenia prawa materialnego, Sąd Rejonowy bowiem błędnie zastosował przepisy prawa materialnego, a w szczególności art. 4 ust. 1 c i ust. 1 d ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19 ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy do dnia 28 czerwca 2020 r.

Na mocy art. 4 ust. 1c u.s.r.c. w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133, 1621 i 1834), przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy do dnia 28 czerwca 2020 r.

Stosownie do treści art. 4 ust. 1 d ustawy dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ust. 1c, przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania (...)19 do dnia 28 czerwca 2020 r.

W art. 4 ust. 3 u.s.r.c. ustawodawca zapisał, że Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania (...)19, w drodze rozporządzenia, określić dłuższy okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego niż wskazany w art. 4 ust. 1-1d u.s.r.c. dla poszczególnych grup osób uprawnionych oraz w zależności od funkcjonowania poszczególnych placówek, o których mowa w tych przepisach, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Na mocy tego upoważnienia wydane zostało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania (...)19 (Dz. U. z 2020 poz. 2340), zgodnie z którym dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w art. 4 ust. 1-1d ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, przysługuje w przypadkach, o których mowa w tych przepisach, jednak nie dłużej niż do dnia 17 stycznia 2021 r.

Zgodnie z § 2 Rozporządzenie weszło w życie z dniem 28 grudnia 2020 r., a zatem dotyczy spornego okresu.

Podstawa apelacji i oś sporu między stronami dotyczyła interpretacji art. 4 ust. 1 d ustawy. Odnosząc się do zarzutów apelacji, Sąd II instancji stwierdza, że Sąd Rejonowy dokonał błędnej wykładni wskazanego przepisu, a błąd polegał na tym, że wadliwie nie przyznał pierwszeństwa wykładni językowej. Należy bowiem przypomnieć, że przy stosowaniu przepisów prawa z reguły na czoło wysuwa się powszechnie akceptowana w orzecznictwie i w piśmiennictwie zasada pierwszeństwa wykładni językowej i subsydiarności wykładni systemowej i funkcjonalnej. Metoda językowa dopuszcza odstępstwa od jej zastosowania wtedy, gdy prowadzi ona do absurdu, albo do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji. Nie ma w szczególności konieczności sięgania po argumenty celowościowe wtedy, gdy już po zastosowaniu reguł znaczeniowych albo metody językowej i dyrektyw systemowych, uda się osiągnąć właściwy wynik wykładni, to jest ustalić pozbawione cech niedorzeczności znaczenie interpretowanej normy (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2007 r. sygn. III CZP 94/06 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1998 r. sygn. I CKN 664/97). Innymi słowy odstępstwo od sensu brzmienia przepisu mogą uzasadniać tylko wyjątkowo szczególnie istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne (uzasadnienie uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2004 r., III CZP 37/04, i uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2005 r., I KZP 18/05).

Choć wykładnia powinna więc uwzględniać takie odczytanie przepisu, które pozwoli na uznanie, że realizuje on społeczne oczekiwania i pozostaje w zgodności z Konstytucją, to jednak w drodze interpretacji nie można nadać mu innego znaczenia niż to, na które wprost wskazuje jego treść, a za odmiennym rozumieniem nie przemawiają inne metody (uzasadnienie uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2006 r., III CZP 84/05). Zastosowanie wykładni odbiegającej od bezpośredniego znaczenia językowego przepisu może być tylko wyjątkowo uzasadnione z tego względu, że adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, iż ustawodawca wyraził w akcie normatywnym takie "powinne" ich zachowanie, jakie wynika z jego treści, a nie to co chciał uczynić, albo uczyniłby, gdyby znał nowe lub inne okoliczności. Odstępstwo od brzmienia przepisu z naruszeniem powszechnie akceptowanych reguł jest wykładnią prawotwórczą, a więc niedopuszczalną ze względu na zakaz tworzenia prawa przez sądy (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2015 r. sygn. II CSK 518/14).

Mając na uwadze wszystkie wyżej poczynione rozważania, wobec jednoznacznej językowej treści art. 4 ust. 1 d ustawy należało uznać, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługiwał również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania (...)19 (w oparciu o powołane Rozporządzenie do 17 stycznia 2021 roku).

Tym samym Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska Sądu Rejonowego, że w myśl art. 4 ust. 1 d powołanej ustawy z dnia 2 marca 2020 r. dodatkowy zasiłek chorobowy przysługuje zatem również w przypadku otwarcia placówek, ale jedynie w przypadku ograniczenia ich funkcjonowania. Powyższe stanowisko nie wynika bowiem z żadnego z powołanych przepisów. Racjonalny ustawodawca, jeżeli taka byłaby jego wola, dokonałby stosownego zapisu, czego nie uczynił.

Niezależnie od powyższej wykładni językowej, dokonując pełnej analizy prawnej zasadności spornego świadczenia należy również na względzie ratio legis cytowanej ustawy. Podkreślenia wymaga fakt, że wprowadzenie ww. przepisów było skorelowane z działaniami R. RP polegającymi na zamykaniu kolejnych branż gospodarki (tzw. "lockdown") najpierw z powodu zagrożenia epidemiologicznego, które zostało wprowadzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. poz. 433), a później z powodu stanu epidemii, który został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. poz. 491).

Ustawa została wprowadzona w związku z zagrożeniem rozprzestrzeniania się zakażeń wirusem (...)2 i koniecznością wprowadzenia szczególnych rozwiązań, umożliwiających podejmowanie działań minimalizujących zagrożenie dla zdrowia publicznego. Ustawa określiła m.in. zasady i tryb podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia i przecięcia dróg szerzenia się choroby. Należy zgodzić się z apelującym, że wiedzą powszechną jest, iż na przełomie jesieni i zimy 2020 roku liczba nowych zakażeń wynosiła po kilkanaście tysięcy przypadków dziennie, gdyż na ten okres przypadał szczyt drugiej fali pandemii. To spowodowało podjęcie decyzji o zamknięciu m.in. placówek edukacyjnych i odwołaniu stacjonarnych zajęć. Wyjątek stanowiły przedszkola i żłobki, które mają głównie charakter opiekuńczy. Nadto w tym okresie szczepienia powszechne nie były jeszcze ogólnie dostępne. W tych okolicznościach wydaje się zupełnie zrozumiałym, że ustawodawca dał rodzicom możliwość wyboru, czy chcą sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem, przyznając z tego tytułu dodatkowy zasiłek opiekuńczy nawet w przypadku otwarcia placówki, czy też decydują się na ponoszenie ryzyka kontaktu dziecka z osobami będącymi w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania.

Powyższe wynika również wprost z Komunikatu (...) ws. dodatkowego zasiłku opiekuńczego z dnia 30 kwietnia 2020 roku zamieszczonego na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W Komunikacie wskazano:

„Rząd umożliwił od 6 maja br. otwarcie placówek opieki nad najmłodszymi dziećmi – to możliwość, nie obowiązek. Będzie to indywidualna decyzja organu założycielskiego, podjęta we współpracy z pracownikami powiatowych służb sanitarnych, po przeanalizowaniu sytuacji epidemiologicznej w regionie oraz po konsultacji z rodzicami. Poszczególne instytucje będą mogły świadczyć opiekę wyłącznie w sytuacji spełnienia określonych wytycznych.

Uwaga! Jeżeli mimo otwarcia placówki opieki rodzic nie zdecyduje się na posłanie do niej dziecka z powodu stanu epidemii związanego koronawirusem, w takim wypadku również dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał.”

( (...) )

A zatem nie może być żadnych wątpliwości interpretacyjnych jakie było ratio legis przepisu art. 4 ust. 1 d ustawy, skoro również Ministerstwo w swoim Komunikacie zajęło jednoznaczne stanowisko w tej kwestii.

Oczywistym jest, że musi być również spełniona przesłanka konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8.

Przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy. Do takich przyczyn bez wątpienia należy zaliczyć konieczność sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19. Jednocześnie w związku z wprowadzeniem art. 4 ust. 1 d ustawodawca uznał również, że taka konieczność będzie zachodzić także w przypadku otwarcia tych placówek, ale podjęcia decyzji o pozostawieniu zdrowego dziecka w domu, z uwagi na wysokie zagrożenie zarażeniem.

Dowodem usprawiedliwiającym nieobecność w pracy z tej przyczyny jest oświadczenie pracownika o konieczności sprawowania osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat (§ 1 i § 3 pkt 3 i 3a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1632)).

Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego sam fakt, że placówka, do której uczęszczało dziecko wnioskodawcy była otwarta i nie stosowała ograniczeń w jej funkcjonowaniu, nie stanowi w tym stanie faktycznym i prawnym o braku konieczności osobistego sprawowania opieki przez wnioskodawcę nad małoletnią córką. Konieczność ta była spowodowana właśnie decyzją skarżącego, który nie zdecydował się posłać dziecka do placówki w związku ze zwiększoną zachorowalnością na C., a taką możliwość wyboru dał mu ustawodawca.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi, uznając apelację wnioskodawcy za uzasadnioną, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS pocztą z pouczeniem, iż wyrok jest prawomocny i nie przysługuje od niego żaden środek zaskarżenia.

1