Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2019 roku

Sąd Rejonowy w Legionowie, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: ASR Agnieszka Chłopik

Protokolant: Joanna Matusiak

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2019 roku w Legionowie,

na rozprawie

sprawy z powództwa M. (...)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę(...) zł (...) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 listopada 2017 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę(...) zł (...) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – (...)kwotę (...) zł(...) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt: I C 597/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 26 lipca 2018 roku M. P. (1) wniósł o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty (...)złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek śmierci matki, K. P., oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że K. P. zmarła na skutek wypadku, który miał miejsce w dniu 29 sierpnia 1998 r. Sprawca tego wypadku był ubezpieczony w pozwanym Z. (...) od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Nagła śmierć matki wywołała u powoda ogromną krzywdę i nigdy się z nią nie pogodził. Powód wywiódł swoje roszczenie z treści przepisów art. 448 k.c. w związku z art. 23 i 24 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 29 sierpnia 1998 r., jednak wskazał, że spełnił swoje świadczenie, bowiem przyznał i wypłacił powodowi zadośćuczynienie w kwocie (...) złotych. Pozwany ocenił roszczenie powoda jako wygórowane.

Na rozprawie w dniu 3 czerwca 2019 r. pełnomocnik pozwanego przedstawił propozycję ugody poprzez dopłatę do wypłaconego już zadośćuczynienia kwoty(...) zł. Powód nie zaakceptował tej propozycji. Wobec powyższego pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

K. P., matka M. P. (2), zmarła w dniu 7 września 1998 r. na skutek obrażeń odniesionych w wypadku komunikacyjnym, który miał miejsce w dniu 29 sierpnia 1998 r. w miejscowości K. (bezsporne)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 7 kwietnia 1999 r. Sąd Rejonowy w(...) w sprawie o sygn. akt II K 250/98 uznał K. G. za winnego tego, że w dniu 29 sierpnia 1998 r. w m. K. na skrzyżowaniu ulicy (...) z ulica (...), kierując samochodem marki S. (...) nr rej (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez to, że wykonując manewr skrętu w lewo nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu i doprowadził do zderzenia z prawidłowo jadącą z kierunku przeciwnego kierująca rowerem K. P., w wyniku czego pokrzywdzona doznała obrażeń ciała, w następstwie których zmarła w dniu 7 września 1998 r., tj. przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. ( bezsporne, kopia wyroku k. 18)

K. P. w chwili śmierci ukończyła 63 lata, była zdrowa, nie pracowała, była emerytką. Pozostawiła męża, córkę H. P. oraz syna M. P. (1), który wówczas miał ukończone 33 lata. ( bezsporne)

M. P. (1) w chwili wypadku mieszkał wraz z żoną i dwójką dzieci w wieku 9 i 7 lat w W. i miał stabilną, dobrą sytuację finansową. Jako dziecko mieszkał wraz z rodzicami w miejscowości K. pod P. . W wieku 18 lat rozpoczął naukę w Wyższej Szkole (...) w P.. W 1987 roku w wieku 23 lat, po ukończeniu szkoły oficerskiej został skierowany do pracy w W., gdzie pozostał i założył rodzinę.

K. P. mieszkała wciąż wraz z mężem w miejscowości K. pod P.. Regularnie odwiedzała syna w W.. Pomagała w opiece nad wnukami, zwłaszcza gdy były chore. Matka miała w mieszkaniu syna oddzielny pokój, w którym nocowała. M. P. (1) przyjeżdżał z dziećmi na weekendy do rodzinnego domu w K.. M. P. (1) miał codzienny kontakt telefoniczny z matką.

( zeznania świadka H. P. protokół elektroniczny czas 00:07:27 – 00:46:47, protokół skrócony k. 48v49, zeznania powoda k. 77v-78v)

M. P. (1) był młodszym dzieckiem i łączyła go z matką bardzo silna więź emocjonalna. Spędzali ze sobą dużo czasu i często rozmawiali. Matka była dla powoda najważniejsza osobą w życiu. M. P. (1) mimo dorosłego wieku często konsultował z matką ważne decyzje w swoim życiu prywatnym i zawodowym, liczył się z jej zdaniem. Powód za radą matki zdecydował się na prawna separację z żoną dopiero, gdy jego dzieci były dorosłe, aby ich tym nie krzywdzić. Ponadto radził się matki w kwestii odejścia z wojska i zmiany pracy. Powód wyrażał żal, że w pewnych kwestiach postąpił wbrew jej radom, gdyż ostatecznie w jego przekonaniu matka miała zawsze rację.

( zeznania świadka H. P. protokół elektroniczny czas 00:07:27 – 00:46:47, protokół skrócony k. 48v49, zeznania powoda k. 77v-78v, opinia biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii z dnia 28 stycznia 2019 r. – k. 44-47)

Śmierć matki była dla M. P. (1) dużym szokiem z uwagi na to, że nastąpiła nagle i w drastycznych okolicznościach. Powód miał wraz z matką i siostrą wspólne plany. Chcieli wspólnie spędzać czas w domu z ogrodem.

Obecnie M. P. (1) często wspomina matkę, brakuje mu jej, często mu się śni.

Po śmierci matki, powód wraz z siostrą opiekowali się ojcem, który cierpiał na A.. Powód zrezygnował z kierowniczego stanowiska w pracy i przeszedł do pracy w związkach zawodowych. Obecnie jest na wcześniejszej emeryturze, jednak prowadzi własną działalność gospodarczą, jest to praca polegająca na świadczeniu usług reklamowych w Internecie. Pracuje z domu pod L.. Jest w separacji prawnej z żoną. Jego dzieci są dorosłe i ma z nimi bardzo dobry kontakt. Utrzymuje także regularny kontakt z siostrą. Powód ma ustabilizowaną sytuację finansową.

( zeznania świadka H. P. protokół elektroniczny czas 00:07:27 – 00:46:47, protokół skrócony k. 48v49, zeznania powoda k. 77v-78v)

Śmierć matki spowodowała u M. P. (1) reakcję żałoby, która miała przebieg typowy. Powód nie korzystał z pomocy lekarza psychiatry lub psychologa. Adaptacja po śmierci matki przebiegała zgodnie z naturalnym przebiegiem trudnego okresu odczuwania żałoby po bliskich. Nie wywołała u M. P. (1) trwałych zaburzeń psychicznych. Obecnie stan psychiczny powoda jest wyrównany.

( opinia biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii z dnia 28 stycznia 2019 r. – k. 44-47)

W chwili wypadku z dnia 29 sierpnia 1998 r. właściciel pojazdu marki S. (...) nr rej (...) posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy zawartej z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W.. (bezsporne)

Pismem z dnia 4 lipca 2017 roku powód zgłosił szkodę oraz wezwał pozwaną spółkę do zapłaty kwoty(...) zł tytułem zadośćuczynienia. Wezwanie zostało doręczone pozwanej spółce w dniu 11 lipca 2017 r.

(pismo z dnia 4 lipca 2017 r. – k. 7-8, akta szkody s. 130 – płyta CD k. 35)

W dniu pismem z dnia 8 sierpnia 2017 r. ubezpieczyciel wezwał powoda do przedłożenia dokumentów wskazujących na pokrewieństwo ze zmarłą K. P.. Poszkodowany złożył żądane dokumenty w postaci odpisu skróconego aktu urodzenia w dniu 20 listopada 2017 r.

(akta szkody s. 90, 73-77 – płyta CD k. 35)

Decyzją z dnia 23 listopada 2017 roku pozwana spółka przyznała poszkodowanemu M. P. (1) kwotę(...) złotych tytułem zadośćuczynienia.

(pismo z dnia 23 listopada 2017 r. – k. 10)

Pismem z dnia 5 grudnia 2017 r. powód odwołał się od decyzji pozwanego, wnosząc o ponowne rozpoznanie sprawy i przyznanie zadośćuczynienia w łącznej kwocie (...) złotych, a także o przyznanie odsetek ustawowych za opóźnienie od 31. dnia d zgłoszenia szkody do dnia zapłaty. ( pismo z dnia 5 grudnia 2017 r. – k. 11-12)

W odpowiedzi pozwana spółka odmówiła dopłaty do zadośćuczynienia i wskazała, że zapłata zadośćuczynienia nastąpiła z zachowaniem ustawowych terminów, tj. w ciągu 14 dni od złożenia przez powoda wymaganych dokumentów . ( pismo z dnia 14 grudnia 2017 r. – k. 13)

Powyższy stan faktyczny w sprawie został ustalony na podstawie załączonych do akt niniejszej sprawy, a wskazanych wyżej dokumentów oraz akt szkody, a także na podstawie zeznań świadka H. P. i powoda oraz opinii biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii.

Autentyczność oraz prawdziwość treści wskazanych dokumentów nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Sąd nie znalazł również podstaw do zakwestionowania zeznań świadka i powoda, albowiem były one spójne, szczere i logiczne. Świadek jako osoba bliska powodowi dysponowała szeroką wiedzą w przedmiocie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie. Opisała okoliczności zdarzenia, które miało miejsce w dniu 29 sierpnia 1998 roku oraz zakres krzywdy doznanej na jego skutek przez powoda. Siostra powoda opisywała zdarzenia, których była bezpośrednim świadkiem, w sposób wyważony i bez wyolbrzymiania cierpień, jakich doznał powód. Należy zauważyć, że choć świadek i powód zeznawali zgodnie, to sformułowania przez nich użyte dla opisu w szczególności zachowania i stanu fizycznego oraz psychicznego powoda po śmierci matki są różne. Powyższe przemawia za wiarygodnością zeznań, bowiem pozwala odrzucić hipotezę, że przygotowali się oni uprzednio do złożenia zeznań określonej treści. Ponadto zeznania te znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w toku niniejszego postępowania, w szczególności w treści opinii biegłych.

Opinia biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii przeprowadzona w sprawie stała się w pełni podstawą ustaleń faktycznych. Biegli sporządzili opinię, która jest zgodne z aktualnym stanem wiedzy i mieści się w zakresie reprezentowanych przez nich specjalności. Ponadto w sposób rzetelny ocenili okoliczności sprawy i po przeprowadzonym badaniu podmiotowym ustalili konsekwencje śmierci K. P. w dniu 7 września 1998 r. dla zdrowia psychicznego powoda. Sąd nie doszukał się żadnych błędów logicznych przy formułowaniu wniosków powyższych opinii. Strony nie kwestionowały wniosków opinii.

Sąd zważył, co następuje.

Powód w toku niniejszego procesu dochodził zadośćuczynienia w związku ze spowodowaniem przez sprawcę wypadku drogowego śmierci jego matki, co stanowiło naruszenie jego dobra osobistego w postaci szczególnej więzi rodzinnej łączącej go z matką. Jako podstawę prawną swoich roszczeń powód powołał art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c.

W ocenie Sądu podstawą dochodzonego roszczenia jest, art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., który przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą za naruszenie dobra osobistego.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 448 k.c., w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

W tym miejscu należy wskazać, że najbliższym członkom rodziny zmarłego nie przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 446 § 4 k.c., gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008 r. ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 r., sygn. akt II CSK 248/10). Jednak zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, którą Sąd w pełni podziela, sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c., także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r. wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, bowiem śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Z tym ograniczeniem, że nie każdą więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy. Osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna zatem wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 r., sygn. akt III CZP 76/10; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt III CZP 32/11).

Podstawę odpowiedzialności pozwanego Zakładu (...) stanowi ponadto art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym (...) ( t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 473 ze zm.), zgodnie z którym z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Art. 34 ust. 1 ww. ustawy - w brzmieniu zarówno sprzed dnia 11 lutego 2012 r. jak i od tego dnia - nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. ( uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 r., sygn. akt III CZP 93/12).

Zgodnie z art. 159 ww. ustawy ma ona zastosowanie do postępowań dotyczące roszczeń odszkodowawczych wszczęte po dniu jej wejścia w życie niezależnie od tego kiedy miało miejsce zdarzenie wywołujące szkodę.

Ocena odpowiedzialności pozwanego w przedmiotowej sprawie wymagała zatem ustalenia zaistnienia wszystkich jej przesłanek, do których na podstawie art. 448 k.c. zalicza się naruszenie dobra osobistego, powodujące szkodę niemajątkową oraz istnienie związku przyczynowego między tym naruszeniem a szkodą niemajątkową, która spowodowana jest naruszeniem.

Przepis art. 448 k.c. nie wskazuje expressis verbis zasady odpowiedzialności za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych. Jako dominujący należy jednak uznać pogląd, że pokrzywdzony może żądać kompensaty krzywdy od ponoszącego winę. Tak też wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 12 grudnia 2002 r., sygn. akt V CKN 1581/00, zgodnie z którym przesłanką odpowiedzialności przewidzianej w art. 448 k.c. jest nie tylko bezprawne, ale i zawinione działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego. Potwierdził tę tezę powiększony skład Sądu Najwyższego w uchwale z dnie 9 września 2008 r., sygn. akt III CZP 31/08.

W myśl art. 11 k.p.c., ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że sąd - rozpoznając sprawę cywilną - musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym.

W niniejszej sprawie sprawca wypadku, którego skutkiem była śmierć matki powoda został skazany za ten czyn prawomocnym wyrokiem. Sąd uznał, że spowodował on wypadek (co ze swej istoty jest przestępstwem nieumyślnym) przez naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, jednak nie wskazał, czy naruszenie to było umyślne czy nieumyślne. Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie uznał za konieczne weryfikowania tej okoliczności, która nie był również kwestionowana przez strony, i będąc związany uznaniem winy sprawcy, stwierdził, że przesłanka zawinionego działania sprawcy została spełniona, bowiem sprawca szkody odpowiada nawet w razie istnienia choćby lekkiego niedbalstwa – culpa levissima, które odpowiada nieumyślności na gruncie prawa karnego.

Następnie należało ustalić, czy zachowanie sprawcy doprowadziło do naruszenia dóbr osobistych powodującego szkodę niemajątkową. Niewątpliwie nagła, przedwczesna śmierć bliskiej osoby może powodować szkodę niemajątkową w postaci krzywdy u bliskich zmarłego. Należy przychylić się również do poglądu, że więź rodzinna może być dobrem osobistym, które podlega ochronie na mocy art. 24 § 1 k.c. Jednak, jak to już zaznaczono, nie każdą więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie głębokiej krzywdy. Osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna zatem wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie.

W ocenie Sądu powód wykazał istnienie pomiędzy nim a jego matką głębokiej więzi emocjonalnej. Sąd oparł się w tej mierze na wiarygodnych zeznaniach świadka i powoda oraz opinii biegłych. Wyłania się z nich obraz syna bardzo zżytego z matką, również przez autorytet i podporę, jaką niewątpliwie stanowiła matka dla powoda. Zachowanie powoda po śmierci matki – przygnębienie, smutek, osłabienie aktywności zawodowej – wskazuje natomiast na związek przyczynowy, jaki śmierć matki miała z jego krzywdą.

Reasumując, zawinione przez kierującego pojazdem marki S. (...) nr rej. (...) spowodowanie śmierci K. P. stanowiło naruszenie dobra osobistego powoda w postaci łączącej go z matką silnej emocjonalnej więzi rodzinnej, które wywołało u niego krzywdę w postaci cierpień psychicznych.

Właściciel pojazdu marki S. (...) nr rej. (...), w chwili przedmiotowego wypadku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej na podstawie umowy zawartej z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W.. Zgodnie z treścią art. 805 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Z kolei w myśl art. 822 § 1 i § 4 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony, przy czym uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Ponadto w niniejszej sprawie zastosowanie ma cytowany wyżej art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) oraz art. 35 ww. ustawy, zgodnie z którym ochroną ubezpieczeniową jest objęta odpowiedzialność każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W związku z powyższym należało przyjąć odpowiedzialność pozwanego ubezpieczyciela z tytułu naruszenia dobra osobistego.

Mając za podstawę tak ustaloną zasadę odpowiedzialności, należało ustalić wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia. Pozwany zakwestionował dochodzone roszczenie w całości, twierdząc, że dokonał już wypłaty całości należnego zadośćuczynienia, tj. kwoty (...)złotych.

W myśl art. 448 k.c., w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zadośćuczynienie jest sposobem naprawienia krzywdy rozumianej jako cierpienia fizyczne oraz cierpienia psychiczne związane z naruszeniem dobra osobistego. Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu przede wszystkim złagodzenie tych cierpień. Uznaje się, że wysokość zadośćuczynienia winna zależeć przede wszystkim od wielkości doznanej krzywdy. Dla jej sprecyzowania i przyjęcia „odpowiedniej” sumy zadośćuczynienia uwzględnić należy takie okoliczności, jak rodzaj naruszonego dobra, rozmiar doznanej krzywdy ocenianej obiektywnie, intensywność naruszenia również oceniona obiektywnie, stopień negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego wynikających z dokonanego naruszenia dobra osobistego, w tym także niewymiernych majątkowo, nieodwracalność skutków naruszenia, a także stopień winy sprawcy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2002 r., sygn. akt V CKN 1010/00; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2002 r., sygn. akt V CKN 1421/00).

Sąd ustalił, że naruszenie dobra osobistego powoda w postaci łączącej go z matką więzi rodzinnej, wywołało u niego krzywdę w postaci cierpień psychicznych polegających na poczuciu smutku, pustki i osamotnienia, poczucia braku ważnej osoby w żuciu i tęsknoty za nią. Cierpienia powoda nie miały jednak wpływ na jego zdrowie psychiczne i nie skutkowały trwałymi czy nawet długotrwałymi zaburzeniami psychicznymi w postaci przedłużonej reakcji depresyjnej. Śmierć matki spowodowała u powoda reakcję żałoby, która miała przebieg typowy. Powód nie korzystał z pomocy lekarza psychiatry lub psychologa. Adaptacja po śmierci matki przebiegała zgodnie z naturalnym przebiegiem trudnego okresu odczuwania żałoby po bliskich.

Niemniej jednak zauważalne jest, że powód w dalszym ciągu odczuwa głęboką krzywdę związaną z przedwczesną i nagłą utratą matki. Wymowna była bardzo emocjonalna reakcja powoda na wspomnienie matki w czasie składania zeznań. Nie ma wątpliwości, że relacja powoda z matką była bardzo głęboka i pozytywna. Należy wskazać, że powód boryka się od wielu lat także z poważnymi problemami małżeńskimi, które doprowadziły do orzeczenia separacji, co może tłumaczyć spotęgowanie poczucia osamotnienia. W takiej sytuacji istotna była rola matki, z którą powód mógł szczerze porozmawiać i spytać o radę. Nie należy jednak pomijać tego, że w chwili śmierci matki powód był dorosłym, 33-letnim mężczyzną, który założył już swoją rodzinę. Miał żonę i dwoje dzieci, z którymi, dziś już dorosłymi, ma dobry kontakt. Powód utrzymuje również regularny ciepły kontakt z siostrą.

Powód miał dobrą i stabilną sytuację materialną, która co do zasady nie zmieniła się po śmierci matki. Zadośćuczynienie przyznawane w związku ze śmiercią bliskiej osoby nie jest jednak zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia szkody majątkowej, a jego celem jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji.

W literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 448 czy art., 446 § 4 k.c. mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego. Z jednej zatem strony należało zatem wziąć pod uwagę szczególnie intensywną więź powoda z matką i jej istotną rolę w jego życiu, zaś z drugiej to, że powód w chwili utraty matki był dorosłym samodzielnym człowiekiem oraz to, że dobrze odnajduje się w życiu, w którym musiał poradzić sobie bez wsparcia matki i jej utrata nie spowodowała żadnego trwałego uszczerbku w sferze jego zdrowia psychicznego.

W przeciwieństwie do odszkodowania za szkodę majątkową, wysokość zadośćuczynienia nie może być zatem określona za pomocą obiektywnych kryteriów. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia powinno nastąpić z uwzględnieniem cen obowiązujących w chwili zasądzenia zadośćuczynienia.

Mając na uwadze powyżej wskazane kryteria i opisane wcześniej doznane przez powoda cierpienia psychiczne należało uznać, że kwota w wysokości (...) złotych, której dochodził powód (łącznie (...)zł) była wygórowana.

Należy jeszcze raz zauważyć, że w chwili śmierci matki powód był już dojrzałym człowiekiem. Utrata rodzica przez osobę dorosłą niesie za sobą nieporównywalnie mniejsze poczucie pustki i osamotnienia niż w przypadku niesamodzielnego dziecka. Przeżycia osoby dorosłej, która jest świadoma ryzyka odejścia bliskiej osoby, nawet gdy nie jest ona w podeszłym wieku, nie są tak intensywne, nawet w przypadku nagłej śmierci, jak osoby, która traci rodzica bardzo młodym wieku, gdy wsparcie i doświadczenie rodziców jest najistotniejsze. Istotne jest także, że powód po śmierci matki mógł liczyć na wsparcie rodziny. Nadto powód nie korzystał z pomocy psychologicznej, co jest wskazane przy przeżywaniu traumy po stracie bliskiej osoby. Sąd miał jednak na uwadze, że dla powoda matka stanowiła ogromne oparcie i łączyła ich szczególnie mocna więź oparta na głębokim uczuciu i bliskości.

Można także zauważyć, że pozwany ubezpieczyciel w toku procesu przedstawił propozycję dopłaty do zadośćuczynienia w kwocie(...) zł

Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu adekwatnym zadośćuczynieniem z tytułu krzywdy doznanej przez powoda jest łączna kwota (...) złotych. Na poczet tej kwoty należy zaliczyć zadośćuczynienie wypłacone przez pozwanego przed wytoczeniem powództwa w wysokości (...) złotych.

Z tego względu na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., należało orzec jak w punkcie I wyroku, tj. zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę (...) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 listopada 2017 r. oraz oddalić powództwo w pozostałym zakresie w punkcie II.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie odsetek ustawowych oparto na treści przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c. Zadośćuczynienie z tytułu doznanej krzywdy jako zobowiązanie powstałe z deliktu jest świadczeniem bezterminowym do którego zastosowanie ma art. 455 k.c. Jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie, powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 448 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. W niniejszej sprawie powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty(...) zł tytułem zadośćuczynienia jeszcze przed wytoczeniem powództwa. Zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Natomiast w przypadku gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie.

W niniejszej sprawie pozwany ubezpieczyciel przed upływem 30 dni od dnia zgłoszenia szkody wezwał powoda do przedłożenia dokumentu wskazującego na stosunek pokrewieństwa z K. P.. Należy podkreślić, że zakład ubezpieczeń nie ma uprawnienia do uzyskania z urzędu stanu cywilnego powyższych dokumentów, a jednocześnie są one wyłącznym dowodem stwierdzonych w nich zdarzeń. Z tego względu należało przyjąć, że termin na wypłatę zadośćuczynienia upływał w 14. dniu po złożeniu żądanych przez zakład dokumentów, co nastąpiło dopiero w dniu 20 listopada 2017 listopada 2017 r. Wypłacając zadośćuczynienie w dniu 23 listopada 2017 r. pozwany nie pozostawał zatem w opóźnieniu. Wobec powyższego odsetki za opóźnienie od zasądzonej w niniejszym postępowaniu kwoty należało zasadzić od dnia 24 listopada 2017 r. Rozmiar krzywdy powoda był już wówczas znany i pozwany powinien już w dniu 23 listopada 2017 r. spełnić świadczenie w całości, tj. w kwocie (...) zł.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 100 k.p.c. Powód wygrał proces w 56%, stąd należny mu był zwrot kosztów procesu w tym zakresie. Na podstawie stosunkowego rozdzielenia kosztów od pozwanego na rzecz powódki należało zasądzić (...) złotych.

W punkcie IV wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanego kwotę (...) złotych, tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa (art. 113 ust. 1 u.k.s.c.).

Z przytoczonych wyżej względów, Sąd orzekł jak w sentencji.

Sygn. akt IV Ca 1811/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Paulina Wawrzynkiewicz

Protokolant: Joanna Piątkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 marca 2022 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. P. (1)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Legionowie

z dnia 17 czerwca 2019 r., sygn. akt I C 597/18

1.  apelację oddala;

2.  zasądza od M. P. (1) na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę (...) ((...)) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.