Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lipca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że R. J. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, chorobowemu w okresie od dnia 18 marca 2015 roku i podstawa wymiaru składek wynosi:

•

podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy wynosi:

•

podstawa wymiaru składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wynosi:

W ocenie ZUS złożone wyjaśnienia i dokumenty potwierdzają okoliczności zatrudnienia ubezpieczonej od dnia 18 marca 2015 roku i wykonywania przez nią pracy, natomiast nie stanowią uzasadnienia dla podwyższenia wynagrodzenia od marca 2022 roku.

(decyzja – k. 54-56 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła R. J. wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że przysługuje jej prawo do świadczeń od zadeklarowanej przez płatnika podstawy wymiaru składek. Ubezpieczona podniosła, że zgłoszona podstawa wymiaru składek od marca 2022 roku była adekwatna do pracy jaką wykonuje na stanowisku samodzielnej księgowej w (...) Sp. z o.o. i zmiana podstawy wymiaru składek była w tym czasie w pełni uzasadniona.

(odwołanie – k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 17-18)

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku wnioskodawczyni poparła odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa wskazanych w odpowiedzi na odwołanie. Jednocześnie płatnik składek (...) Sp. z o.o. przyłączył się do odwołania.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):20:39-00:22:36 – płyta CD – k. 113)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. została zarejestrowana zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 13 stycznia 2014 roku. Jako siedzibę i adres spółki wskazano: ul. (...), kod pocztowy: (...)-(...) Ł.. Wspólnikami spółki są: M. G. (1) (10 udziałów o łącznej wartości 2000,00 zł); R. J. (10 udziałów o łącznej wartości 2000,00 zł), B. J. (30 udziałów o łącznej wartości 6000,00 zł). Organem upoważnionym do reprezentacji spółki jest zarząd, w którego skład wchodzi: R. J. (prezes zarządu); M. G. (1) (członek zarządu).

(wypis z KRS – k. 65-69, k. 20 verte-22 załączonych do sprawy akt organu rentowego, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):03:31-00:15:47 – płyta CD – k. 113 w związku z rozprawą z dnia 15 listopada 2022 roku e-protokół (...):03:34-00:19:59 – płyta CD – k. 79)

R. J. ukończyła na Uniwersytecie (...) studia podyplomowe na stanowisku rachunkowość i zarządzanie finansowe.

(świadectwo – k. 19 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 9 część A akt osobowych załączonych do sprawy, k. 6 verte)

R. J.:

1.  ukończyła kurs z zakresu obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;

2.  ukończyła szkolenie przeciwdziałanie praniu pieniędzy;

3.  ukończyła szkolenie zasady pracy w programie Interaktywny Płatnik (...);

4.  ukończyła kurs księgowości – samodzielny księgowy na księgach handlowych kurs księgowości I i II stopnia;

5.  była uczestnikiem I Ogólnopolskiej Konferencji (...) i (...);

6.  uczestniczyła w szkoleniu Zmiany w przepisach podatkowych wchodzące w życie w 2018 roku;

7.  ukończyła kurs zmiany w podatkach VAT, CIT, PIT w 2019 roku;

8.  ukończyła kurs rachunkowość i opodatkowanie funkcji i stowarzyszeń – podstawy.

(zaświadczenia – k. 12-18 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 6-8 część A akt osobowych załączonych do sprawy, k. 7-8, k. 85)

W dniu 18 marca 2015 roku pomiędzy (...) Sp. z o.o. reprezentowaną przez W-ce Prezesa Spółki M. J. (obecnie G.), a R. J. została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony od dnia 18 marca 2015 roku, na mocy której ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku księgowej w wymiarze czasu pracy 0, (...) etatu z wynagrodzeniem w wysokości 3000,00 złotych brutto miesięcznie plus premia uznaniowa. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano: Ł., ul. (...).

(aneks – k. 25, umowa – k. 24 załączonych do sprawy akt organu rentowego i w części B akt osobowych załączonych do sprawy, korespondencja e-mail – k. 56-57 verte, rozliczenie – k. 58-62, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):03:31-00:15:47 – płyta CD – k. 113 w związku z rozprawą z dnia 15 listopada 2022 roku e-protokół (...):03:34-00:19:59 – płyta CD – k. 79)

Od marca 2015 roku płatnik składek rozliczał składki na ubezpieczenie społeczne za wnioskodawczynię od kwoty 3000,00 zł.

(okoliczność bezsporna)

Od dnia 1 marca 2022 roku płaca zasadnicza ubezpieczonej wynosiła 5000,00 złotych brutto miesięcznie plus premia uznaniowa. Zmiana wynagrodzenia skarżącej w 2022 roku powiązana była z rozpoczęciem obsługi spółek z kapitałem zagranicznym. Dwanaście z osiemnastu spółek z kapitałem zagranicznym pojawiło się między 2018-2022 rokiem. Do obsługi dwóch ze wskazanych spółek koniecznym jest posługiwanie się językiem chińskim i angielskim, a takie umiejętności spośród pracowników zatrudnionych w (...) Sp. z o.o. posiada tylko skarżąca.

(aneks – k. 25 załączonych do sprawy akt organu rentowego, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):03:31-00:15:47 – płyta CD – k. 113 w związku z rozprawą z dnia 15 listopada 2022 roku e-protokół (...):03:34-00:19:59 – płyta CD – k. 79)

W dniu 18.03.2015 roku oraz skarżąca odbyła szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy.

(karta szkolenia wstępnego - część B akt osobowych załączonych do sprawy)

Z przedłożonego orzeczenia lekarskiego z dnia 5 kwietnia 2022 roku wynikało, że ubezpieczona była zdolna do podjęcia pracy.

(orzeczenie lekarskie – k. 23 załączonych do sprawy akt organu rentowego i w części B akt osobowych załączonych do sprawy)

Wynagrodzenie za pracę wypłacane było wnioskodawczyni przelewem na rachunek bankowy.

(listy płac – k. 38, k. 40, k. 43, wydruki z konta – k. 37, k. 39, k. 41-42 załączonych do sprawy akt organu rentowego, potwierdzenia przelewów wynagrodzeń – k. 48-54)

Skarżąca podpisywała listy obecności.

(listy obecności –k. 34-36 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni od dnia 9 lipca 2015 roku do dnia 7 lipca 2016 roku pobierała zasiłek macierzyński, od dnia 16 września 2016 roku do dnia 9 czerwca 2021 roku przebywała na urlopie wychowawczym, od dnia 10 czerwca 2021 roku do dnia 28 lutego 2022 roku na urlopie bezpłatnym.

(okoliczność bezsporna)

W 2022 roku wnioskodawczyni była niezdolna do pracy w okresach: od dnia 16 maja 2022 roku do dnia 20 maja 2022 roku, od dnia 30 maja 2022 roku do dnia 3 czerwca 2022 roku, od dnia 6 czerwca 2022 roku do dnia 10 czerwca 2022 roku.

(zestawienie zaświadczeń – k. 108, (...) k. 109-109 verte, ZUS RCA – k. 110-110 verte, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):03:31-00:15:47 – płyta CD – k. 113 w związku z rozprawą z dnia 15 listopada 2022 roku e-protokół (...):03:34-00:19:59 – płyta CD – k. 79)

Decyzją z dnia 22 lipca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił R. J. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 16 maja 2022 roku do dnia 20 maja 2022 roku i od dnia 30 maja 2022 roku do dnia 3 czerwca 2022 roku z podstawy wyższej niż 3010 zł po odliczeniu kwoty 13,71 % tego wynagrodzenia.

(decyzja – k. 72-73)

Przychody netto spółki (...) Sp. z o.o. w czerwcu 2022 roku (156 151,76 zł) w porównaniu do czerwca 2021 roku (135 725,43 zł) wzrosły o 20 426,33 złotych. Również wynagrodzenia w spółce w czerwcu 2022 roku (96 274,54 zł) w porównaniu do czerwca 2021 roku (70 896,46 zł) wzrosły o 25 378,08 złotych. W styczniu 2021 roku spółka zanotowała przychód netto w wysokości 17 332 zł, a w lipcu 2022 roku w wysokości 30 332 złotych.

(rachunek zysków i strat – k. 8 verte, zrzuty z ekranu – k. 9-10 verte, wyciąg bankowy – k. 11-11 verte, wykaz przychodów i dochodów od 01/2021 – 07/2022 – k. 31, potwierdzenia zapłat za składki – k. 34-46, CIT-8 – k. 44 verte-47 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W spółce (...) Sp. z.o.o. zatrudnieni są:

1.  M. G. (1) na podstawie umowy o pracę od dnia 2 lutego 2015 roku;

2.  M. G. (2) na podstawie umowy zlecenia od dnia 16 sierpnia 2021 roku;

3.  B. J. na podstawie umowy o pracę od dnia 1 maja 2014 roku do dnia 16 grudnia 2019 roku w pełnym wymiarze czasu pracy, a od dnia 16 stycznia 2020 roku w wymiarze 0,25 etatu;

4.  R. J. na podstawie umowy o pracę od dnia 18 maja 2015 roku w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wynagrodzenia w/w pracowników kształtują się w następujący sposób:

(...)

1.  M. G. (1)- 4850 zł

2.  M. G. (2)- 3524 zł

3.  B. J.- URLOP BEZPŁATNY

4.  R. J.- URLOP BEZPŁATNY

(...)

1.  M. G. (1)- 5800 zł

2.  M. G. (2)- 4800 zł

3.  B. J.- 300 zł, URLOP BEZPŁATNY DO 18.10.2021

4.  R. J.- URLOP BEZPŁATNY

(...)

1.  M. G. (1)- 4930 zł

2.  M. G. (2)- 3524 zł

3.  B. J.- 700 zł

4.  R. J.- URLOP BEZPŁATNY

(...)

1.  M. G. (1)- 5332,14 zł

2.  M. G. (2)- 3524 zł.

3.  B. J.- 1153,79 zł

4.  R. J.- URLOP BEZPŁATNY

(...)

1.  M. G. (1)- 5324,66 zł

2.  M. G. (2)- 3524 zł

3.  B. J.- (...).87 zł

4.  R. J.- URLOP BEZPŁATNY

(...)

1.  M. G. (1)- 5285,68 zł

2.  M. G. (2)- 3524 zł

3.  B. J.- 952,50 zł

4.  R. J.- URLOP BEZPŁATNY

5.  ROMANOWSKA ELŻBIETA- 364.45 zł

(...)

1.  M. G. (1)- 5600 zł

2.  M. G. (2)- 3524 zł.

3.  B. J.- 952,50 zl

4.  R. J.- 5600 zł

(...)

1.  M. G. (1)- 5876,80 zł

2.  M. G. (2)- 3524 zł

3.  B. J.- 1152,50 zł

4.  R. J.- 5900 zł

(...)

1.  M. G. (1)- 5845,57 zł.

2.  M. G. (2)- 3524 zł.

3.  B. J.- (...).95 zł

4.  R. J.- 4774,98 zł, ZASIŁEK OPIEKUŃCZY: 16.05-20.05 (5 DNI), 30.05- 31.05 (2 DNI)

(...)

1.  M. G. (1)- 6606,70 zł

2.  M. G. (2)- 4500 zł

3.  B. J.- 1052,50 zł

4.  R. J.- 6859,14 zł, ZASIŁEK OPIEKUŃCZY 01.06-03.06 (3 DNI), WYNAGRODZENIE CHOROBOWE ZE ŚRODKÓW PRACODAWCY 06.06-10.06 (5 DNI)

(...)

1.  M. G. (1)- 6600 zł

2.  M. G. (2)- 4500 zł

3.  B. J.- 1586,91 zł

4.  R. J.- 8743,52 zł ( W (...). ZUS)

(...)

1.  M. G. (1)- (...).15 zł ( W (...). ZUS)

2.  M. G. (2)- 4500 zł

3.  B. J.- 1052,50 zł

4.  R. J.- 7066,75 zł

(wykaz – zatrudnienie z wynagrodzeniem brutto (...) Sp. z o.o. – k. 32-32 verte, potwierdzenia zapłat za składki – k. 34-46)

W 2022 roku do obsługi doszły cztery spółki, co powiązane było ze zwiększeniem ilości pracy. Jedna ze spółek znacząco rozszerzyła swoją działalność, zatrudnienie zwiększyło się o 50%. W latach 2017-2019 odeszły trzy ważne spółki. Pod koniec 2021 roku wnioskodawczyni wiedziała, że dojdą do obsługi trzy nowe spółki. W 2022 roku doszły kolejne, a jedna się rozwinęła.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):03:31-00:15:47 – płyta CD – k. 113 w związku z rozprawą z dnia 15 listopada 2022 roku e-protokół (...):03:34-00:19:59 – płyta CD – k. 79)

(...) Sp. z o.o. zawarła umowy o prowadzenie ksiąg rachunkowych:

1.  w dniu 12 stycznia 2022 roku z (...) Sp. z o.o.;

2.  w dniu 17 lutego 2022 roku z (...) Sp. z o.o.;

3.  w dniu 9 marca 2022 roku (...) Sp. z o.o.;

4.  w dniu 1 marca 2022 roku z (...) Sp. z o.o.;

5.  w dniu 4 lutego 2022 roku z (...) Sp. z o.o.;

6.  w dniu 1 lipca 2022 roku z FUNDACJĄ (...);

(umowy – k. 86-107)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny materiału dowodowego i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Na wstępie wymaga zaznaczenia, że zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2022.0.1009) do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Natomiast art. 83 ust. 1 pkt 1-3 ww. ustawy stanowi, że zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, a także przebiegu ubezpieczeń oraz ustalania wymiaru składek i ich poboru.

Dokonywana przez organ rentowy kontrola zgłoszeń do ubezpieczenia oraz prawidłowości i rzetelności obliczenia składki oznacza przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień (por. postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 stycznia 2013 r., III AUa 1039/12 i z dnia 25 września 2012 r., III AUa 398/12). Organ rentowy ma bowiem obowiązek podejmować odpowiednie działania w każdym przypadku, w którym zostanie stwierdzone, że obowiązek ubezpieczeń społecznych danej osoby został określony w nieprawidłowy sposób przez płatnika składek, bądź jeżeli poweźmie wątpliwości co do faktycznego wykonywania przez pracownika czynności w ramach nawiązanego stosunku prawnego, czy to w formie umowy o pracę, czy też umowy cywilnoprawnej. Obliguje go do tego przepis art. 68 ust. 1 pkt. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten nakłada na organ rentowy zadania m. in. z zakresu stwierdzania i ustalania obowiązku ubezpieczeń społecznych. Z dalszej treści tego przepisu wynika, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przeprowadzić kontrolę wykonywania – zarówno przez płatników, jak i ubezpieczonych – obowiązków w zakresie tych ubezpieczeń.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2022.0.504), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Na mocy art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3. (art. 20 ust. 1 powołanej ustawy).

Zgodnie z definicją ustawową sformułowaną w art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przychód oznacza przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Stosownie do treści art. 12 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2022.0.2647) za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W myśl art. 36 ust. 1 wspomnianej ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli zaś niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (ust. 2).

Natomiast zgodnie z art. 40 w/w ustawy w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.

Przy tym bezsprzecznie pozwany organ rentowy może kontrolować tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym i w tym zakresie decyzję może opierać również na przepisach prawa cywilnego (przykładowo na art. 83 § 1 KC), gdy umowę o pracę zawarto dla pozoru. Warunkiem prowadzenia postępowania nie jest wystąpienie przez pozwanego do sądu o ustalenie stosunku prawnego i aby dopiero w zależności od wyniku tego procesu mógł wydać decyzję w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym. Pozwany ma samodzielne prawo do kontroli tytułu ubezpieczenia i podstawy wymiaru składek, nie tylko na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale także na podstawie przepisów dotyczących stosunku pracy i zawierania umów. Już wcześniej orzecznictwo potwierdzało wykładnię i stosowanie prawa, pozwalające pozwanemu na kontrolę i weryfikowanie podstaw ubezpieczenia. /Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lipca 2020 r. II UK 201/19/.

Bezspornym jest między stronami, iż ubezpieczona podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, chorobowemu od dnia 18 marca 2015 roku jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o.

W przedmiotowej sprawie spór pomiędzy stronami dotyczył wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia od dnia 1 marca 2022 roku kiedy to zawarto kwestionowany przez ZUS aneks do umowy o pracę, na mocy którego podwyższono płacę zasadniczą skarżącej do kwoty 5000,00 złotych brutto miesięcznie plus premia uznaniowa. Strona odwołująca wskazywała na zasadność kwoty wynagrodzenia, jaką ustaliły strony, podnosząc, że kwota ta powinna być przyjęta jako podstawa wymiaru składek.

Podkreślić należy, że Zakład ma prawo badać zarówno tytuł zawarcia umowy, jak i ważność jej poszczególnych postanowień. Nie jest ograniczony do kwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia we wskazanej kwocie, lecz może też ustalić stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach. Potwierdził to wyraźnie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005r. (II UZP 2/05), w której stwierdził, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Wynika to z tego, że nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ( 1) k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia, albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012r., III AUa 420/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013r., III AUa 294/13).

Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p. jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważności pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191, z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05 oraz z dnia 5 czerwca 2009r., I UK 19/09).

Wprawdzie w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, jednak bezspornym pozostaje, że wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Należy bowiem pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Powyższe wynika przede wszystkim z treści art. 353 ( 1) k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a postanowienia umowy o pracę sprzeczne z zasadami współżycia społecznego są nieważne bezwzględnie. Dopuszczalność oceniania ważności treści umów o pracę według reguł prawa cywilnego, na podstawie art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p., nie jest w judykaturze kwestionowana (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2004r., I PK 203/03, oraz z dnia 28 marca 2002r., I PKN 32/01).

Zdaniem Sądu zaskarżona w niniejszym postępowaniu decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zmieniająca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych odwołującej nie jest prawidłowa.

Należy podkreślić, iż Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska organu rentowego, dotyczącego oceny zawarcia aneksu do umowy o pracę między wnioskodawczynią a płatnikiem składek, że zmiana warunków zatrudnienia miała głównie na celu chęć uzyskania przez skarżącą wyższych świadczeń z tego tytułu finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd, kierując się treścią cytowanych wyżej przepisów i uwzględniając wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego, stwierdził, że przewidziane w powołanym aneksie do umowy o pracę wynagrodzenie za pracę przysługujące ubezpieczonej było adekwatne w stosunku do powierzonych jej zadań, obowiązków, posiadanych przez nią kwalifikacji oraz wymiaru czasu pracy, ale przede wszystkim sytuacji ekonomiczno-finansowej przedmiotowej spółki, która to uległa znacznej poprawie w 2022 roku.

Zdaniem Sądu, przyjęcie przez organ rentowy, że w przypadku ubezpieczonej podstawę wymiaru składek od dnia 1 marca 2022 roku stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia tj. 3010,00 zł jest stanowiskiem błędnym.

Przepisy ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207) wskazują pracodawcom, że osoby zatrudniane przez nich na podstawie umowy o pracę nie mogą być wynagradzane poniżej ustalonego przez ustawodawcę poziomu. Jednocześnie ustawodawca nie przewidział żadnego progu maksymalnego wynagrodzenia. Wobec powyższego, pracodawca uwzględniając ustawowe minimum w postaci płacy minimalnej, powinien tak ukształtować wynagrodzenie osoby zatrudnianej, aby uwzględniało ono wskazania wspomnianego wcześniej art. 78 k.p. Tenże przepis stanowi wyraz tego, że zamiarem ustawodawcy było wprowadzenie zasady zróżnicowania płacy w zależności od kwalifikacji oraz jakości i ilości pracy, a nie zrównywanie sytuacji płacowej pracowników przez wprowadzenie zasady przyznawania płacy minimalnej. Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę nie została wprowadzona więc, aby ustalić płacę, którą będą otrzymywać wszyscy pracownicy, ale po to, aby zakreślić niezbędne minimum przysługujące pracownikowi i zasygnalizować pracodawcy, że nie może przyznawać wynagrodzenia, które byłoby niższe niż to minimum. W związku z tym nie można przyjmować, że każdy pracownik, niezależnie od posiadanego wykształcenia, zakresu obowiązków, czy też rodzaju i charakteru wykonywanej pracy ma otrzymywać minimalne wynagrodzenie. Zgodnie z przytoczonymi wyżej poglądami orzecznictwa każdy stosunek pracy należy rozpatrywać indywidualnie w zakresie tego, jakie zadania pracownik realizuje, jaka jest jego odpowiedzialność, jak jest oceniany przez pracodawcę, w jakim wymiarze czasu powierzone zadania realizuje i wreszcie jakie posiada kwalifikacje. Godziwość (adekwatność) wynagrodzenia, o której mowa w art. 13 k.p., powinna być oceniania w oparciu o te właśnie kryteria.

Rozstrzygając przedmiotową sprawę Sąd wziął pod uwagę szereg okoliczności, które były istotne dla oceny wysokości wynagrodzenia przysługującego wnioskodawczyni od dnia 1 marca 2022 roku.

Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga bowiem uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 r., I PKN 465/99). Takie rozumienie godziwości wynagrodzenia odpowiada kryteriom ustalania wysokości wynagrodzenia z art. 78 § 1 k.p., który nakazuje ustalenie wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało ono w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzenia za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie uwzględniał również warunki obrotu i życia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014 r. I UK 302/13). Stąd też zasadne jest wskazanie, że ustalenie wynagrodzenia powinno nastąpić nie w oderwaniu od zakresu obowiązków, lecz w powiązaniu z tym faktem. Wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju, charakteru oraz intensywności pracy wykonywanej przez pracownika, jego kompetencji, jak również kondycji finansowej pracodawcy.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 21 maja 2010 roku, w sprawie o sygn. akt I UK 43/10, umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nadto w ocenie Sądu Najwyższego, podleganie ubezpieczeniom społecznym wynika z prawdziwego zatrudnienia, a nie z samego faktu zawarcia stosownej umowy, dokument w postaci umowy nie jest niepodważalnym dowodem na to, że osoby podpisujące go, jako strony, faktycznie złożyły niewadliwe oświadczenie woli o treści zapisanej w tym dokumencie.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

Złożenie oświadczenia woli dla pozoru w rozumieniu art. 83 § 1 KC oznacza, iż osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym oświadczeniem. Natomiast czynność prawna mająca na celu obejście ustawy w ujęciu art. 58 § 1 KC polega na takim ukształtowaniu jego treści, która z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu ustawowo zakazanego. Czynność zmierzająca do obejścia prawa nie może więc być jednocześnie czynnością pozorną, gdyż pierwsza zostaje rzeczywiście dokonana, zaś druga jest jedynie symulowana.

Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy. Zakładając, że nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował wskazuje się na dopuszczalność rozważania, czy w danym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa, zwłaszcza, jeżeli jedynym celem umowy było umożliwienie pracownikowi skorzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych. /III UK 437/19 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 04-06-2020/

Dlatego w niniejszej sprawie należało zbadać, czy postanowienia w/w aneksu miały być przez strony rzeczywiście realizowane, czy też zostały zawarte tylko dla pozoru.

Zdaniem sądu ekonomicznie uzasadnionym w aspekcie sytuacji finansowej spółki (...) Sp. z o.o. było zwiększenie wynagrodzenia ubezpieczonej w kontekście jej zatrudnienia z wynagrodzeniem w wysokości 5000,00 złotych plus premia uznaniowa. Argumentacja organu rentowego sprowadzała się zdaniem sądu właściwie do przedstawienia poszczególnych faktów dotyczących zatrudnienia ubezpieczonej bez pogłębionej analizy uwzględniającej choćby kwalifikacje ubezpieczonej czy jej doświadczenia zawodowego. W toku postępowania sąd ustalił, że wnioskodawczyni ukończyła liczne kursy, szkolenia czy to z zakresu księgowości czy rachunkowości. Z zeznań wnioskodawczyni wynikało, że tylko ona spośród wszystkich pracowników zatrudnionych w (...) Sp. z o.o. posługuje się językiem chińskim i angielskim, które są konieczne do obsługi zagranicznych spółek. W ocenie Sądu Okręgowego tego rodzaju praca, jaką realizowała ubezpieczona, była istotna z punktu widzenia interesów, a nawet bytu pracodawcy, który przy tym posiadał środki na wypłatę ustalonej kwoty. Stąd też lakoniczne stwierdzenie organu rentowego, że z udostępnionego zeznania CIT-8 za 2021 rok wynika, że w 2021 roku (...) Sp. z o.o. nie uzyskiwała dochodu na poziomie wynagrodzenia ustalonego dla wnioskodawczyni nie zasługiwało na aprobatę sądu. Organ rentowy, dokonując oceny, całkowicie pominął wskazane okoliczności i przyjął niejako automatycznie, że wnioskodawczyni, bez względu na jej umiejętności i rodzaj realizowanych obowiązków, powinna otrzymywać minimalne wynagrodzenie. Posługiwanie się przez ZUS wyłącznie zeznanie CIT-8 jest niewystarczające do oceny możliwości finansowych spółki. W ocenie sądu sytuacja finansowa przedmiotowej spółki w 2022 roku bez wątpienia pozwalała na rozliczenie przez płatnika składek od marca 2022 roku składek na ubezpieczenia za wnioskodawczynię od podwyższonych podstaw wymiaru tj.: za marzec 2022 roku – 5600,00 zł; za kwiecień 2022 roku – 5900,17 zł; za maj 2022 roku – 4774,98 zł. Do takich wniosków sąd doszedł po przeanalizowaniu złożonej w toku postępowania dokumentacji (...) Sp. z o.o., w tym m.in.: rachunku zysków i strat, wykazu przychodów i dochodów od 01/2021 – 07/2022. W powyższym zakresie sąd uwzględnił także zeznania ubezpieczonej, które były jasne, spójne, konsekwentne i rzeczowe, a przede wszystkim korelowały z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Zeznania te również nie były kwestionowane przez ZUS. Skarżąca wprost wyjaśniła, że podwyższenie przysługującego jej wynagrodzenia na mocy spornego aneksu powiązane było z rozpoczęciem obsługi spółek z kapitałem zagranicznym. Jak zeznała dwanaście z osiemnastu spółek z kapitałem zagranicznym pojawiło się między 2018-2022 rokiem. Pod koniec 2021 roku wnioskodawczyni miała świadomość, że do obsługi dojdą trzy nowe spółki, stąd też zdecydowała się powrócić do pracy. Takie zachowanie wnioskodawczyni uznać należało za w pełni racjonalne z punktu widzenia funkcjonowania przedmiotowej spółki oraz zmian jakie w niej zaszły wraz z rokiem 2022. W 2022 roku (...) Sp. z o.o. zawarła liczne umowy o prowadzenie ksiąg rachunkowych, w tym np. z: (...) Sp. z o.o.; (...) Sp. z o.o. czy (...) Sp. z o.o., co przyczyniło się bezpośrednio do zwiększenia obrotów spółki. J. z dokumentacji (...) Sp. z o.o. Sąd wywiódł, że przychody netto spółki (...) Sp. z o.o. w czerwcu 2022 roku (156 151,76 zł) w porównaniu do czerwca 2021 roku (135 725,43 zł) wzrosły o 20 426,33 złotych. Również wynagrodzenia w spółce w czerwcu 2022 roku (96 274,54 zł) w porównaniu do czerwca 2021 roku (70 896,46 zł) wzrosły o 25 378,08 złotych. Z kolei w styczniu 2021 roku spółka zanotowała przychód netto w wysokości 17 332 zł, a w lipcu 2022 roku w wysokości 30 332 złotych. Znamiennym jest także, że przedmiotowa spółka nie posiada zobowiązań finansowych, wypłaca wynagrodzenia w terminie, opłaca ZUS w terminie. Stąd też bez wątpienia podwyższenie podstawy wymiaru składek wnioskodawczyni powiązane było ze zdarzeniem ekonomicznym, który pozwalało na ponoszenie stałych kosztów w postaci składek na kwotę ponad minimalne wynagrodzenie.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy stwierdził zatem, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji, jest niezasadne. Całokształt okoliczności faktycznych sprawy ustalonych w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe, dał podstawy do przyjęcia, że wynagrodzenie wnioskodawczyni ustalone od dnia 1 marca 2022 roku w kwocie 5000,00 zł plus premia uznaniowa jest wynagrodzeniem godziwym i adekwatnym do posiadanych przez nią kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, powierzonego stanowiska i zakresu obowiązków służbowych. Co prawda wynagrodzenie to było wyższe od wynagrodzenia pozostałych pracowników zatrudnionych w (...) Sp. z o.o., ale wynikało to z tego, że skarżąca miała wyższe umiejętności od pozostałych zatrudnionych w spółce osób. Wskazać nadto należy, że w świetle ustaleń dotyczących sytuacji finansowej płatnika, należało przyjąć, że przyznanie ubezpieczonej wynagrodzenia w powyższej kwocie było w pełni racjonalne.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 19 maja 2009r. (III UK 7/09) Sąd Najwyższy stwierdził, że nie każda nieadekwatność wynagrodzenia do wartości wykonywanej pracy może być podstawą interwencji organu rentowego. Może mieć ona miejsce wyłącznie w sytuacjach, gdy wynagrodzenie w sposób rażący odbiega od wartości wykonywanej pracy. Ponadto, ingerencja Sądu w umówione przez strony stosunku pracy wynagrodzenie powinna mieć miejsce tylko w wypadku rażąco wysokiego pułapu wynagrodzenia za pracę w stosunku do okoliczności danego przypadku. W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie wystąpiła taka sytuacja. Jak zostało wskazane, kwota, którą ustaliły strony stosunku pracy, nie może być oceniona jako zbyt wysoka i rażąco wygórowana. Z kolei kwota, którą w zaskarżonej decyzji oznaczył organ rentowy, jest nieadekwatna do zadań ubezpieczonej oraz jej doświadczenia.

Konkludując, po dokonaniu analizy zgromadzonego materiału dowodowego, Sąd Okręgowy przyjął, że wynagrodzenie za pracę wnioskodawczyni ustalone od dnia 1 marca 2022 r. na kwotę 5000,00 zł plus premia uznaniowa było usprawiedliwione i godziwe, a także zachodziła ekwiwalentność między jego wysokością a rodzajem, ilością i jakością pracy ubezpieczonej. Z kolei organ rentowy, który twierdził przeciwnie, nie dowiódł prawidłowości swego stanowiska, choć przypomnieć należy, że wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia tego organu od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z przepisu art. 6 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2010r. w sprawie II UK 148/09, publik. LEX nr 577847). Podnoszone okoliczności przez organ rentowy, że ubezpieczona miała dodatkowe zatrudnienie, pozostają bez wpływu na treść rozstrzygnięcia, wobec niezakwestionowana przez ZUS podlegania ubezpieczeniom społecznym przez ubezpieczoną w związku z zatrudnieniem w pełnym wymiarze czasu pracy.

Mając na względzie powyższe należało zmienić zaskarżoną decyzję ZUS, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w sentencji wyroku.