Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 marca 2023 roku w Warszawie

sprawy A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania A. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 18 stycznia 2021 roku, znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 18 stycznia 2021 roku, znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującemu A. G. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych począwszy od dnia 17 grudnia 2020 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującego A. G. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Renata Gąsior

UZASADNIENIE

A. G., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w dniu 26 lutego 2021 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 18 stycznia 2021 r. znak: (...). Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

-

naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w szczególności przejawiający się brakiem zbadania wszystkich przesłanek wypłaty rekompensaty wskazanych w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) i całkowitym pominięciem wyjaśnienia kwestii, na jakim konkretnie stanowisku (nie tylko literalne brzmienie, ale zakres obowiązków, poziom narażenia, szczególnej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej) ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych i brakiem uwzględnienia przy wydawaniu skarżonej decyzji treści złożonego do niniejszego postępowania świadectwa pracy w warunkach szczególnych i korekty do świadectwa pracy i wyjaśnień pracodawcy, wskazujących na wykonywanie przez skarżącego pracy w warunkach szczególnych w okresie uprawniającym wnioskodawcę na podstawie art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych, skutkującym błędnym ustaleniem przez organ rentowy, że nie przysługuje ubezpieczonemu A. G. prawo do tej rekompensaty;

-

błędne ustalenie, że skarżący wykonywał pracę jako „Kierownik Zmiany” oraz błędne przyjęcie, że Ubezpieczony wykonywał „również inne prace np. o charakterze administracyjno-biurowym, których zakres obowiązków wykraczał poza osobiste dozorowanie czy kontrole robotniczych stanowisk pracy”, podczas gdy A. G. wykonywał pracę na stanowisku Dyżurny Inżynier Ruchu i przez cały okres zatrudnienia wykonywał ten sam zakres obowiązków w szczególnych warunkach, a zmiana nazw stanowisk wynikała ze zmian organizacyjnych i nie była związana ze zmianą zakresu obowiązków, co umknęło organowi rentowemu i skutkowało w efekcie decyzją odmowną;

-

pominięcie i brak odniesienia się do okoliczności, iż ubezpieczony legitymuje się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wyjaśnieniem do świadectwa załączonych do akt niniejszego postępowania, z którego wyraźnie wynika, jaki rodzaj pracy, w jakich warunkach i w jakim zakresie ubezpieczony wykonywał swoje obowiązki, ponadto potwierdza, że jest ono zgodne z Wykazem A, Działem II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na stanowiskach: Dyżurny Inżynier Ruchu-Kierownik Zmiany oraz Główny Dyspozytor Systemu (...) Inżynier Ruchu wymienionych w wykazie A, Dziale II „W energetyce”, poz. 1 „Prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”, pkt. 3 „Dyżurny inżynier ruchu”, wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r., w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (znak: (...)).

W konsekwencji powyższych błędnych ustaleń zdaniem odwołującego organ dopuścił się naruszenia prawa materialnego:

-

art. 21 w zw. z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do rekompensaty, co skutkowało wydaniem decyzji odmownej, podczas gdy A. G. spełnił wszystkie ustawowe przesłanki do otrzymania przedmiotowej rekompensaty, czym wypełnił dyspozycję wskazanej normy prawnej;

-

rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach łub szczególnym charakterze, które stanowi wykaz stanowisk, które dokładnie wypełniał ubezpieczony.

W oparciu o powyższe odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania A. G. wskazał, że organ dysponuje treścią świadectwa pracy, z którego jednoznacznie wynika, że stanowiska zajmowane przez ubezpieczonego przez cały okres zatrudnienia były zgodne z Wykazem A, Działem II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na stanowiskach: Dyżurny Inżynier Ruchu-Kierownik Zmiany oraz Główny Dyspozytor Systemu (...) Inżynier Ruchu wymienionych w wykazie A, Dziale II „W energetyce”, poz. 1 „Prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”, pkt. 3 „Dyżurny inżynier ruchu”, wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r., w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (znak: BS/ 24/1601/36/83).

Odwołujący wskazał, że z treści świadectwa pracy (korekty), świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz wyjaśnień (...) S.A. wyraźnie wynika, że A. G. w okresie od 01.10.1990 do 26.09.2019 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, zgodnie z wykazem A, Działem II ziałem II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

W ocenie odwołującego dokumenty znajdujące się w aktach sprawy nie budzą wątpliwości. Z ich treści wynika, że różna nazwa stanowisk wynika ze zmiany organizacyjnych i nie była związana ze zmianą zakresu obowiązków.

Nazwa stanowisk pracy A. G. tj. Dyżurny Inżynier Ruchu - Kierownik Zmiany oraz Główny Dyspozytor Systemu (...) - Dyżurny Inżynier Ruchu podana w świadectwie pracy wynikała z uregulowań wewnątrzzakładowych i związana była z taryfikatorem pracy i wynagradzania stosowanym u Pracodawcy.

Zdaniem odwołującego spełnienia warunków do przyjęcia wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie można uzależniać od nazwy stanowiska pracy. O tożsamości stanowisk decyduje przede wszystkim charakter pracy związany z zatrudnieniem pracownika na danym stanowisku, a nie różnice w nazwie takiego stanowiska.

Odwołujący wskazał, że skoro pracodawca potwierdził i zakwalifikował pracę A. G. na stanowiskach wskazanych w świadectwie pracy jako pozwalający przyjąć, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, to organ rentowy nie był uprawniony do kwestionowania takich twierdzeń i okoliczności, stwierdzając lakonicznie, że „Kierownik Zmiany” nie kwalifikuje się do przyznania rekompensaty.

W ocenie odwołującego organ rentowy pominął w całości całokształt materiału dowodowego, którego należyta ocena winna prowadzić do wydania decyzji pozytywnej tj. przyznającej prawo do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Organ rentowy w uzasadnieniu decyzji w całości pomija dokumenty, które potwierdzają, że skarżący wykonywał prace na stanowisku zgodnym z Wykazem A, Działem II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na stanowiskach: Dyżurny Inżynier Ruchu-Kierownik Zmiany oraz Główny Dyspozytor Systemu (...)Dyżurny Inżynier Ruchu wymienionych w wykazie A, Dziale II „W energetyce”, poz. 1 „Prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”, pkt. 3 „Dyżurny inżynier ruchu”, wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r., w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (znak: (...)).

Odwołujący wskazał, że pismem z dnia 13 sierpnia 2020 r. organ rentowy sam wskazał, że sprawa może być ponownie rozpatrzona po dostarczeniu z (...) poprawnie wystawionego świadectwa pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Ubezpieczony w dniu 17 grudnia 2020 r. dostarczył korektę do świadectwa pracy z dnia 26.09.2019 r. Pomimo tego, wydana została decyzja odmowna. Z przedmiotowego świadectwa pracy, jak wskazano powyżej, wyraźnie wynika jaką pracę i w jakim charakterze, na jakim stanowisku i w jakim okresie wykonywał A. G. (odwołanie, k. 3-10 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Argumentując swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach łub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Przy czym zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Powyższe okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach (...) lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia). Ponadto, zgodnie z § 1 ust. 2 wskazanego wyżej rozporządzenia w sprawie wieku... właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił ww. prawa do ustalenia wysokości emerytury z rekompensatą, ponieważ odwołujący nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych do 31.12.2008 r.

Organ rentowy nie uwzględnił do tego stażu okresów od 01.10.1990 r. do 31.07.1999 r., 01.02.2003 r. do 31.03.2006 r. i od 01.06.2006 r. do 31.12.2008 r. wskazanych w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 10.12.2020 r. wystawionym przez (...).

W wykazie A, dział II, poz. 1 pkt 3 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministerstwa Górnictwa i Energetyki z dnia; 12.08.1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki na których są wykonywana prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. WUG nr 8, z 1983r., poz. 12) wskazane jest stanowisko dyżurny inżynier ruchu.

Natomiast we wskazanych okresach odwołujący był Kierownikiem Zmiany - Dyżurnym Inżynierem Ruchu, co nie jest wymienione w wykazie. W ocenie organu rentowego jest to stanowisko o większym zakresie obowiązków niż Dyżurny Inżynier Ruchu. Z samej nazwy wynika, że praca polegała na nadzorowaniu zadań wykonywanych przez podwładnych. Trudno uznać, aby osoba kierująca zespołem ludzi nie wykonywała również prac o charakterze administracyjno - biurowym. Wobec tego ww. nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy Dyżurnego Inżyniera Ruchu (odpowiedź na odwołanie, k. 12-12v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. G. ur. (...) posiada wyższe wykształcenie. W dniu 28 marca 1979 r. ukończył studia i uzyskał tytuł magistra inżyniera na Politechnice (...). Następnie był zatrudniony od 4 czerwca 1979 r. do 30 listopada 1979 r. w (...) jako asystent technologa. W okresie od dnia 3 grudnia 1979 r. do 31 grudnia 1987 r. był zatrudniony w (...) na stanowisku starszego referenta technicznego. Od dnia 1 stycznia 1988 r. do 30 września 1990 r. pracował we (...)jako dyżurny główny dyspozytor. Od 1 października 1990 r. do 26 września 2019 r. pracował w spółce (...) S.A. W tej spółce był zatrudniony na różnych stanowiskach:

-

Dyżurnego Inżyniera Ruchu - kierownika zmiany (od 1 października 1990r. do 31 lipca 1999r.),

-

Głównego Dyspozytora systemu (...) Dyżurnego Inżyniera Ruchu (od 1 sierpnia 1999 r. do 31 stycznia 2003 r.),

-

Kierownika Zmiany - Dyżurnego Inżyniera Ruchu (od 1 lutego 2003 r. do 31 marca 2006 r.),

-

Głównego Specjalisty (od 1 kwietnia 2006 r. do 31 maja 2006 r.),

-

Kierownika Zmiany - Dyżurnego Inżyniera Ruchu (od 1 czerwca 2006 r. do 31 grudnia 2008 r.),

-

Głównego Specjalisty (od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2016 r.),

-

Głównego Dyspozytora systemu (...) (od 1 stycznia 2017 r. do 26 września 2019 r.) (zaświadczenie z 18 lutego 2002 r., świadectwo pracy z 30 listopada 1979 r., świadectwo pracy z 20 lutego 2002 r., świadectwo pracy z 28 września 1990 r.- nienumerowane karty akt rentowych, świadectwo pracy z 26 września 2019 r. k. 5 a.r.).

Pracodawca (...) potwierdził, że odwołujący wykonywał w okresie od 1 października 1990 r. do 26 września 2019 r. pracę Dyżurnego Inżyniera Ruchu, związane z przesyłaniem energii elektrycznej wymienione w Wykazie A, Dziale II, poz. 1 pkt 3., będącego załącznikiem nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określania stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. Pracodawca wskazał, że różna nazwa stanowisk odwołującego wynikała ze zmian organizacyjnych, nie była związana ze zmianą zakresu obowiązków. Nazwy stanowisk w tej spółce zmieniały się wielokrotnie pomimo wykonywania tej samej pracy, nie zmieniał się jej charakter (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z dnia 26 września 2019 r. k. 7 a.r., zeznania L. R. k. 48-53 a.s.).

Praca w Krajowej Dyspozycji Mocy była trzyzmianowa i prowadzona 24 godziny na dobę 365 dni w roku z uwagi na konieczność utrzymania bezpieczeństwa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Rolą i zadaniem odwołującego w trakcie pracy w spornym okresie była odpowiedzialność za bezpieczeństwo (...) ((...)). Nadzorował on pracę całego zespołu wykonując jednocześnie swoje obowiązki na stanowisku podczas dyżuru (zmiany). Stanowisko Dyżurnego Inżyniera Ruchu – Kierownika Zmiany i Głównego Dyspozytora Systemu (...) Dyżurnego Inżyniera Ruchu nie różniły się w żaden sposób zakresem obowiązków, a wyłącznie w nazwie stanowiska. Na stanowisku Dyżurnego Inżyniera Ruchu czy Kierownika Zmiany nie były wykonywane obowiązki administracyjno-biurowe. Praca odwołującego w (...) odbywała się w ruchu ciągłym. Praca w ruchu ciągłym wyklucza pracę administracyjną. Dyspozytorzy na zmianie są zobowiązani do stałego monitoringu, prognozowania pracy systemu, likwidowania zagrożeń i awarii, podejmowania i wykonywania decyzji technicznych. Do zakresu wykonywanych przez odwołującego czynności na zajmowanych przez niego stanowiskach pracy w spornym okresie czasu pracy należały:

-

prowadzenie ruchu (...) ((...)) i powiązań z innymi systemami,

-

podejmowanie decyzji w zakresie realizacji planów pracy elektrowni, planów remontu sieci oraz planów wymiany mocy,

-

współpraca ze służbami dyspozytorskimi w kraju i za granicą,

-

określanie aktualnych ograniczeń sieciowych,

-

kierowanie likwidacją awarii w sieci przesyłowej (...) oraz nadzorowanie likwidacji awarii w obszarowych układach sieciowych,

-

wydawanie poleceń w zakresie nastawień automatyk systemowych,

-

uczestnictwo w procesie planowania dobowego pracy elektrowni i sieci,

-

prowadzenie kontroli i regulacji napięć w węzłach sieci oraz obciążeń linii oraz autotransformatorów,

-

zapewnienie opracowania informacji ruchowych o charakterze statystycznym i aktualnej sytuacji w (...),

-

uzgadnianie kupna/sprzedaży energii elektrycznej,

-

kontrola właściwego wykonywania obowiązków przez poszczególnych członków zmiany dyspozytorskiej,

-

nadzór nad pracą zmian dyspozytorskich w Obszarowych Dyspozycjach Mocy,

-

korygowanie planów pracy (...),

-

zapewnienie regulacji przez system polski salda wymiany systemów (...) w stosunku do systemów (...),

-

kontrola działania (...),

-

kontrola planów pracy (...),

-

ekonomiczne prowadzenie ruchu elektrowni wodnych,

-

podejmowanie działań w warunkach deficytu mocy,

-

zdalne sterowanie pracą elektrowni szczytowo - pompowych,

-

współpraca z dyspozytorami, (...) i (...),

-

nadzór nad tworzeniem operatywnie bilansów mocy (...),

-

nadzór nad przygotowaniem danych dla bieżącego planowania pracy (...),

-

nadzór nad opracowywaniem danych przekazywanych przez wytwórców dla potrzeb rozliczeń energii elektrycznej i usług systemowych,

-

nadzór nad stanem baz danych wykorzystywanych do prowadzenia ruchu i rozliczeń,

-

nadzór nad prowadzeniem ewidencji ruchu i stanu bloków oraz ustalaniem znaczników dla rynku energii,

-

nadzór nad przygotowaniem raportów do analizy pracy (...).

Zakres obowiązków odwołującego na różnie nazwanych stanowiskach nie różnił się. Odwołujący w okresie od dnia 1 października 1990 r. do dnia 26 września 2019 r. wykonywał te same czynności. Prace te obejmowały w szczególności prowadzenie ruchu (...) ((...)) i powiązań z innymi systemami, a także nadzór i kontrolę nad pracą członków zmiany dyspozytorskiej i kierowanie likwidacją awarii. Od momentu uzyskania uprawnień do samodzielnego prowadzenia systemu krajowego tj. (...) ubezpieczony wykonywał bezprzerwowo te same czynności, nie ulegały one zmianie. Nałożone na niego obowiązki były wykonywane przez cały okres czasu, nie ulegały zmianie (wykaz obowiązków stałych na stanowisku Główny Dyspozytor Systemu (...) z dnia 14.01.2002 r. - k. 29, akta osobowe, standard opisu stanowiska pracy - Dyspozytor - Kierownik Zmiany - (...), z dnia 29.05.2005 r. - B.14 akta osobowe, standard opisu stanowiska pracy - Dyspozytor - Kierownik Zmiany - (...), z dnia 24.03.2011 r. - B.48 akta osobowe, zeznania L. R. k. 48-53 a.s. zeznania M. K. k. 63-70 a.s., zeznania odwołującego się 247-248 a.s.).

W dniu 13 sierpnia 2019 r. A. G. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą (wniosek z 13 sierpnia 2019 r. - nienumerowane karty akt rentowych).

Decyzją z dnia 2 września 2019 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał A. G. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2019 r. w kwocie 7.579,08 zł (decyzja ZUS z 2 września 2019 r. - nienumerowane karty akt rentowych).

Tego samego dnia organ rentowy wydał również decyzję znak: (...), którą odmówił A. G. prawa do rekompensaty. Organ rentowy poinformował, że rekompensata nie przysługuje, ponieważ nie udowodnił on 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na dzień 31 grudnia 2008 r. Zakład nie uznał okresu zatrudnienia od 3 grudnia 1979 r. do 31 grudnia 1998 r. w (...) w W. jako okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z powodu błędnie wystawionego świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 19 kwietnia 2004 r. oraz z powodu rozbieżności między dokumentami złożonymi do ustalenia kapitału początkowego. Rozbieżności dotyczą wskazanych stanowisk pracy (decyzja ZUS z 2 września 2019 r.
- nienumerowane karty akt rentowych).

W dniu 27 września 2019 r. odwołujący wystąpił do ZUS z wnioskiem o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego, załączając do wniosku świadectwo pracy z (...) z dnia 26 września 2019 r. oraz świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych oraz legitymację ubezpieczeniową (wniosek z dnia 27 września 2019 r. wraz z załącznikami - nienumerowane karty akt rentowych).

Decyzją z dnia 31 października 2019 r. ZUS odmówił przyznania odwołującemu prawa do rekompensaty, wskazując, że odwołujący nie udowodnił co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Zakład nie zaliczył okresu zatrudnienia od 3 grudnia 1979 r. do 31 grudnia 1998 r. w (...) jako ww. okresu ponownie wskazując na błędnie wystawione świadectwo pracy w warunkach szczególnych oraz rozbieżności między dokumentami złożonymi do ustalenia kapitału początkowego dotyczące wskazanych stanowisk pracy. W złożonym świadectwie pracy w warunkach szczególnych z dnia 19 kwietnia 2004 r. nie został wskazany rodzaj wykonywanej pracy, zostały wskazane dwa stanowiska pracy bez wyszczególnienia okresów zatrudnienia. Jak również nie zostało wymienione stanowisko głównego dyspozytora. Zakład nie zaliczył także okresu od 1 października 1990 r. do 31 grudnia 2008 r. w (...), ponieważ we wskazanym przez zakład pracy Wykazie A dziale II, poz. 1 pkt 3 nie ma wymienionego stanowiska pracy: Dyrektor Inżynier Ruchu – Kierownik Zmiany, Dyżurny /Dyspozytor Systemu (...). Ponadto organ rentowy wskazał, że sprawa może być ponownie rozpoznana po złożeniu prawidłowo wystawionych świadectw pracy w warunkach szczególnych (decyzja z dnia 31 października 2019 r. - nienumerowane karty akt rentowych).

Wobec powyższego odwołujący złożył kolejny wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno–rentowego w dniu 7 lutego 2020 r. i załączył wyjaśnienia (...) odnośnie danych zawartych w świadectwie pracy w warunkach szczególnych (wniosek z załącznikiem z 7 lutego 2020 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Decyzją z dnia 25 lutego 2020 r. ZUS ponownie odmówił przyznania odwołującemu prawa do rekompensaty, wskazując, że w okresach od 1 października 1990 r. do 31 lipca 1999 r. i od 1 lutego 2003r. do 31 marca 2006 r. oraz od 1 czerwca 2006 r. do 31 grudnia 2018 r. odwołujący był Kierownikiem Zmiany, a zatem pracownikiem dozoru wyższego szczebla, wykonywał więc inne prace np. administracyjno-biurowe. Zakres obowiązków odwołującego wykraczał poza osobiste dozorowanie, czy kontrole robotniczych stanowisk (decyzja ZUS z dnia 25 lutego 2020 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Wobec powyższego odwołujący złożył kolejny wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno–rentowego w dniu 17 grudnia 2020 r. i załączył poprawione świadectwo pracy oraz świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z dnia 10 grudnia 2020 r. z (...) (wniosek z załącznikiem z 17 grudnia 2020 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Decyzją z dnia 18 stycznia 2021 r. ZUS ponownie odmówił przyznania odwołującemu prawa do rekompensaty, wskazując tożsamo jak w poprzedniej decyzji z dnia 25 lutego 2020 r., że w okresach od 1 października 1990 r. do 31 lipca 1999 r. i od 1 lutego 2003r. do 31 marca 2006 r. oraz od 1 czerwca 2006 r. do 31 grudnia 2018 r. odwołujący był Kierownikiem Zmiany, a zatem pracownikiem dozoru wyższego szczebla, wykonywał więc inne prace np. administracyjno-biurowe. Zakres obowiązków odwołującego wykraczał poza osobiste dozorowanie czy kontrole robotniczych stanowisk. Brak jest podstaw do uznania, że zatrudnienie na stanowisku Kierownik Zmiany odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Biorąc pod uwagę powyższe zdaniem organu brak jest podstaw do rekompensaty . Dodatkowo ZUS wskazał, że stanowisko „Kierownik Zmiany nie jest wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. (decyzja ZUS z dnia 25 lutego 2020 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Od powyższej decyzji ubezpieczony złożył odwołanie, inicjując niniejsze postępowanie sądowe (odwołanie k. 3-10 a.s.).

W toku niniejszego postępowania Sąd postanowieniem z 24 września 2021 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego A. G. w (...) S.A. w W. w okresie od 1 października 1990 r. do 26 września 2019 r. wykonywana była w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) oraz w innych Rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I Kategorii Zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów, ewentualnie w ustawie o emeryturach pomostowych (postanowienie z 24 września 2021 r. k. 72 a.s.).

Biegły sądowy z zakresu A. P. w opinii z 7 stycznia 2022 r. wskazał, że prace, jakie wykonywał odwołujący w okresie zatrudnienia wymienionym w postanowieniu Sądu, nie zostały wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Prace, jakie wykonywał odwołujący w ww. okresie, nie zostały wymienione również w załącznikach do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (opinia biegłego sądowego z zakresu A. P., k. 80-97a.s.).

Do powyższej opinii zarzuty wniosła pełnomocnik odwołującego wskazując, że biegły przekroczył zakres swoich uprawnień oraz zakres powierzonego mu zadania oraz wywiódł nieuprawnione wnioski. Pełnomocnik odwołującego wskazała także, że brak w przedmiotowej opinii merytorycznego odniesienia się do faktycznie wykonywanej przez odwołującego pracy, co zrodziło błędne wnioski i spowodowało, że opinia jest nieprzydatna w sprawie (pismo za dnia 9 marca 2022 r. k. 107 a.s.).

Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 28 marca 2022 r. dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego ds. BHP A. P. celem ustosunkowania się do ww. zarzutów (postanowienie z dnia 28 marca 2022 r. k. 124 a.s.).

Biegły odniósł się do powyższych zarzutów odwołującego i wskazał, że odwołujący w okresie wymienionym w postanowieniu sądu z dnia 24 września 2021 r. tj. od 1 października 1990 r. do 26 września 2019 r. nie wykonywał prac w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) oraz w innych Rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I Kategorii Zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów, ewentualnie w ustawie o emeryturach pomostowych (opinia z 25 czerwca 2022 r. k. 131- 139 a.s.).

Do powyższej opinii zarzuty wniosła pełnomocnik odwołującego i wskazała, że nie zgadza się z nią z uwagi na nieustosunkowanie się przez biegłego do meritum sprawy. Pełnomocnik wskazał, że biegły nie odniósł się do kwestii merytorycznych, a jedynie przekazał negatywne treści na temat pełnomocnika czy odwołującego. Wobec powyższego strona odwołująca wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego (pismo z dnia 25 lipca 2022 r. k. 150-154 a.s.).

Zgodnie z wnioskiem strony odwołującej Sąd postanowieniem z 29 lipca 2022 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (z wyłączeniem biegłego A. P.) celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego A. G. w (...) S.A. w W. w okresie od 1 października 1990 r. do 26 września 2019 r. wykonywana była w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) oraz w innych Rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I Kategorii Zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów, ewentualnie w ustawie o emeryturach pomostowych (postanowienie z 29 lipca 2022 r. k. 156 a.s.).

Biegły sądowy z zakresu Z. C. w opinii z 30 sierpnia 2022 r. wskazał, że całość dokumentacji załączonej do akt sprawy pozwala na stwierdzenie, że odwołujący w spornym okresie czasu pracy (od 1 października 1990 r. do 31 grudnia 2008 r.) wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danych stanowiskach pracy w oparciu o wymagania ustawy o emeryturach z FUS lub Rozporządzenia Rady Ministrów, natomiast nie wykonywał w okresie od dnia 1 stycznia 2009r. do dnia 26 września 2019 r., (podobnie jak w całym okresie pracy odwołującego w (...)) pracy w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania ustawy o emeryturach pomostowych. Biegły wskazał, że wprawdzie ubezpieczony zatrudniony był na różnie nazwanych stanowiskach, jednak w oparciu przede wszystkim o zapisy znajdujące się w aktach osobowych (głównie - zakresy obowiązków i odpowiedzialności), a także zeznania świadków biegły wskazał, że odwołujący w spornym okresie czasu pracy (tj. od dnia 1 października 1990 r. do dnia 26 września 2019 r.) wykonywał praktycznie te same czynności. Prace te obejmowały (jako podstawowe) prowadzenie ruchu (...) ((...)) i powiązań z innymi systemami zgodnie z przyjętymi standardami w oparciu o odpowiednie instrukcje dyspozytorskie, układy normalne pracy sieci oraz plany dobowe pracy elektrowni, a także nadzór i kontrola nad pracą członków zmiany dyspozytorskiej i kierowanie likwidacją awarii w sieci przesyłowej (...) (opinia biegłego Z. C. z dnia 30 sierpnia 2022 r. k. 161-177 a.s.).

Pełnomocnik odwołującego wniosła do powyższej opinii zarzuty wskazując, że zgadza się z treścią opinii w zakresie okresu pracy odwołującego od 1 października 1990 r. do 31 grudnia 2008 r., jednak nie zgada się z treścią opinii dotyczącej pracy ubezpieczonego od 1 stycznia 2009 r. Odwołujący wskazał, że zgodnie z opinią biegłego nie ma podstaw do przyjęcia, że w tym okresie odwołujący nie wykonywał również pracy w warunkach szczególnych (pismo z dnia 23 września 2022 r., k. 203- 204 a.s.).

Do powyższej opinii zastrzeżenia wniósł również organ rentowy wskazując, że nie zgadza się z jej treścią i popiera treść opinii biegłego A. P.. Jednak organ rentowy wskazał, że hipotetyczny staż pracy odwołującego w szczególnych warunkach, przyjmując okres zatrudnienia od 1 października 1990 r. do 31 grudnia 2008 r. z wyłączeniem okresów nieskładkowych wynosiłby 15 lat, 6 miesięcy i 27 dni (pismo z dnia 26 września 2022 r. k. 206 a.s.).

Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 4 listopada 2022 r. dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego ds. BHP Z. C. celem ustosunkowania się do ww. zarzutów (postanowienie z dnia 4 listopada 2022 r. k. 218 a.s.).

Biegły odniósł się do powyższych zarzutów stron i wskazał w pierwszej kolejności odnosząc się do zarzutu odwołującego, że zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych prawo do uzyskania rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 r., które przed denim 1 stycznia 2009 r. wykonywał pracę przez co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych, wobec powyższego biegły nie uwzględnił okresu pracy odwołującego od 1 stycznia 2009 r. Następnie biegły odniósł się do zarzutów organu rentowego i wskazał konkretne dokumenty z akt sprawy, na których oparł się wydając pierwszą opinię, której wnioski w całości podtrzymał. Biegły wskazał, że opierał się na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy, z których wynika, że odwołujący wykonywał pracę w warunkach szczególnych, a zwrotu „z dużym prawdopodobieństwem” użył jedynie z uwagi na fakt, że dowody te nie były dokumentami urzędowymi (opinia z 30 listopada 2022 r. k. 222- 227 a.s.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obejmującego przede wszystkim dowody z dokumentów wchodzących w skład akt osobowych odwołującego, a także akt rentowych. Wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony postępowania, w związku z czym Sąd dał im wiarę w całości. Sąd oparł się również na zeznaniach odwołującego i świadków M. K. i L. R. oraz opinii biegłego sądowego z zakresu Z. C.. Opinii tej należało dać wiarę, gdyż była zgodna ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym i zeznaniami świadków oraz odwołującego się, które jako spójne i rzetelne również zostały ocenione jako wiarygodne. Świadkowie natomiast przedstawili wykonywane przez ubezpieczonego obowiązki i ich współpracę zgodnie ze swoją wiedzą, co znalazło potwierdzenie w dokumentach z akt osobowych ubezpieczonego. Sąd dał wiarę zeznaniom tych świadków w całości.

Ponadto w toku postępowania Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu A. P. na okoliczność ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego w spornych okresach była wykonywana w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Wobec zgłaszanych pod jej adresem zastrzeżeń przez pełnomocnika odwołującego się Sąd dopuścił także dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu A. P., celem odniesienia się do stawianych zarzutów do opinii głównej. Sąd miał przy tym na względzie, że zarzuty strony odwołującej i odpowiedzi na te zarzuty sformułowane w opinii uzupełniającej biegłego w istocie stanowiły jedynie wzajemną polemikę między biegłym a pełnomocnikiem odwołującego się i były to w dużej mierze utarczki słowne wykraczające poza tezę dowodową zakreśloną w postanowieniu Sądu. Sąd nie neguje przy tym merytorycznych wniosków wynikających z opinii głównej oraz uzupełniającej biegłego A. P. związanych z tezą dowodową, jednakże z uwagi na negatywne nastawienie biegłego do pełnomocnika strony postepowania w postaci kwestionowania twierdzeń pełnomocnika, jego kompetencji oraz tym podobnych sprawia, że z opinii tych Sąd nie mógł skorzystać. Z tych wszystkich przyczyn Sąd nie uznał opinii głównej oraz uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu A. P. za obiektywne. Pełnomocnik odwołującego się wnosił o dopuszczenie opinii biegłego z wyłączeniem A. P.. Wobec powyższego Sąd Okręgowy dopuścił opinię innego biegłego tej samej specjalności, który przedstawił wnioski przeciwne od prezentowanych przez A. P..

Sąd zgodnie z regułą wyrażoną w art. 233 k.p.c. ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Dowód tego rodzaju podlega oczywiście ocenie sądu, ale tylko pod względem fachowości osoby, która ją sporządziła, dokładności przeprowadzonych badań, rzetelności oraz logiczności, jak też sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w opinii biegłego wniosków (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 18 września 2014 r., I UK 22/14; 24 czerwca 2015 r., I UK 345/14, także wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 września 2017 r. III AUa 258/17). Sąd z powyżej wskazanych przyczyn, nie oparł się więc na opiniach biegłego sądowego z zakresu A. P., które zostały sporządzone w sprawie z uwagi na nierozważenie wszystkich kwestii merytorycznych dotyczących pracy odwołującego oraz negatywne nastawienie biegłego do pełnomocnika strony postępowania, co mogło uzasadniać stronniczość biegłego do strony postępowania, a co z kolei należało brać pod uwagę, przy ocenie rzetelności sporządzonej opinii. Wobec tego Sąd uznał za zasadne dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy innego niż A. P..

Opinia sporządzona przez biegłego sądowego Z. C. została oceniona jako rzetelna, gdyż została wyczerpująco i przekonująco uzasadniona. Opinia ta nie budziła w ocenie Sądu wątpliwości, biegły opierał się na szczegółowej i obszernej dokumentacji szczególnie z akt osobowych. Ponadto, zauważyć należy, że biegły w opinii uzupełniającej szczegółowo odniósł się do zastrzeżeń stron, wskazując, na jakich konkretnych okolicznościach opierał swoje wnioski, przytaczając dowody i dokumenty zgromadzone w toku postępowania. Do opinii uzupełniającej tego biegłego strony nie wnosiły natomiast zastrzeżeń, a jej treść w sposób logiczny i jasny potwierdzała wywiedzione przez biegłego wnioski odnośnie pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonego. W konsekwencji Sąd oparł się w całości na opiniach ww. biegłego.

Sąd miał na uwadze, że strony nie wnosiły o uzupełnienie postępowania dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 18 stycznia 2021 r. znak: (...) podlegało uwzględnieniu.

Regulacja dotycząca rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, o którą ubiegał się ubezpieczony, została wprowadzona do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz. U. z 2022 r., poz. 1340). Art. 2 pkt 5 tej ustawy zawiera definicję rekompensaty rozumianej jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Z kolei warunki jej przyznawania oraz sposób jej obliczenia wskazują art. 21 – 23 zamieszczone w Rozdziale III „Rekompensata”. Art. 23 stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę oraz że przyznawana jest ona w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W art. 21 ust. 1 ustawy wskazano natomiast, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Z art. 21 ust. 2 ustawy wynika zaś, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, o której mowa w cytowanych przepisach, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej, 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro jednak, zgodnie z art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 r. Słuszność wskazanej interpretacji potwierdził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 17 grudnia 2015r. (III AUa 717/15, Lex nr 1964970).

Jeśli chodzi o wskazane wyżej przesłanki pozytywne nabycia prawa do rekompensaty, to analiza cytowanych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W rozpatrywanej sprawie, zdaniem Sądu, ubezpieczony legitymuje się wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji oraz odpowiedzi na odwołanie wskazał, że nie uwzględnił do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia A. G. od 01.10.1990 r. do 31.07.1999 r., 01.02.2003 r. do 31.03.2006 r. i od 01.06.2006 r. do 31.12.2008 r. w (...) z uwagi na wskazanie w świadectwach pracy i świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, że odwołujący w ww. okresach był Kierownikiem Zmiany - Dyżurnym Inżynierem Ruchu. Stanowisko to nie zostało wymienione w wykazie. W ocenie organu rentowego jest to stanowisko o większym zakresie obowiązków niż Dyżurny Inżynier Ruchu. Zdaniem organu z samej nazwy wynika, że praca polegała na nadzorowaniu zadań wykonywanych przez podwładnych oraz wykonywaniu prac o charakterze administracyjno - biurowym.

Z takim stanowiskiem organu rentowego nie sposób się zgodzić. Nie można zgodzić się z ogólnikowym stwierdzeniem organu rentowego, że zajmowanie stanowisk kierowniczych zawsze wiąże się z czynnościami przykładowo administracyjno-biurowymi. W tym zakresie należy każdy przypadek traktować oddzielnie i wziąć pod uwagę, jaka praca była faktycznie wykonywana przez osobę na danym stanowisku. Odnosząc się do wskazanych okoliczności, że stanowisko odwołującego w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych zostało określone jako Kierownik zmiany, które nie zostało wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r., na co powołał się Zakład, należy podnieść, że wprawdzie wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 grudnia 2013 r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). Poza tym w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych nie ma takich ograniczeń dowodowych jak w postępowaniu przez Zakładem i wnioskodawca nie tylko świadectwem pracy w warunkach szczególnych może wykazać, że faktycznie pracował w warunkach szczególnych. W tym celu może przedstawić również i inne dowody. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 4 listopada 2008 roku ( III AUa 3113/08, Lex nr 552003) „Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.” Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Jeśli chodzi natomiast o zajmowane przez wnioskodawcę stanowiska, to podkreślić trzeba, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Uwzględniając zaprezentowane poglądy i przepisy, Sąd – ustalając, czy A. G. wykonywał prace w warunkach szczególnych w spornych okresach – przesłuchał odwołującego się i dopuścił dowód z pisemnych zeznań świadków oraz dowód z akt osobowych, akt rentowych, a także dowody z opinii biegłych sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy .

Z przeprowadzonych przez Sąd dowodów jednoznacznie wynika, że A. G. pracował w okresie od 1 października 1990 r. do 26 września 2019 r. w (...) w W. na stanowiskach Dyżurnego Inżyniera Ruchu - kierownika zmiany, Głównego Dyspozytora systemu (...) Dyżurnego Inżyniera Ruchu, Kierownika Zmiany - Dyżurnego Inżyniera Ruchu, Głównego Specjalisty, które miały różne nazwy jednak odwołujący wykonywał wciąż te same czynności Dyżurnego Inżyniera Ruchu. Powyższe potwierdzają zakresy obowiązków znajdujące się w aktach osobowych, zeznania świadków, wyjaśnienia (...), a także opinia biegłego Z. C.. Przy tym zostało również wykazane, że praca ta była wykonywana przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a czynności, które wówczas wykonywał Sąd opisał ustalając stan faktyczny. Oceniając je biegły sądowy z zakresu bhp Z. C. wskazał w opinii, że w okresie od dnia 1 października 1990 r. do 31 grudnia 2008 r., ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach w oparciu o wymagania ustawy o emeryturach z FUS oraz Rozporządzeń Rady Ministrów. Z tym stanowiskiem biegłego Sąd się zgodził, podobnie jak ubezpieczony. Zgodnie z nim można i należy przyjąć, że ubezpieczony, pracując na różnych stanowiskach wykonywał pracę Dyżurnego Inżyniera Ruchu, co wynika z zeznań świadków oraz akt osobowych i pozostałych dokumentów zebranych w toku postępowania. Akta osobowe zawierały bowiem szczegółowe dokumenty dotyczące pracy ubezpieczonego w szczególności zakresy obowiązków, które biegły dokładnie przeanalizował. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w tym przede wszystkim liczne dokumenty z akt osobowych przykładowo zakresy obowiązków i odpowiedzialności, a także zeznania świadków wykazały, że praca ubezpieczonego była stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywana w warunkach szczególnych mimo odrębnego nazewnictwa jego stanowisk. W aktach osobowych wskazano, że ubezpieczony wykonywał nadzór merytoryczny nie administracyjny, co pozwala zaliczyć pracę ubezpieczonego jako pracę w warunkach szczególnych. Powyższe okoliczności wskazują, że ubezpieczony wykonywał prace wskazane w wykazie A, dziale II poz. 1 pkt 3 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu powyższe okresy, które należało zaliczyć jako okres pracy w warunkach szczególnych łącznie przekraczały 15 lat, a więc są wystarczające, by przyjąć, że A. G. spełnił przesłankę, od której ustawa o emeryturach pomostowych uzależnia przyznanie prawa do rekompensaty, a więc posiada 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych. Poza tą przesłanką, w przypadku ubezpieczonego spełnione są także inne warunki, o których była mowa, tj. A. G. nie nabył prawa do emerytury pomostowej, a emerytura, którą uzyskał w 2019 r. nie jest emeryturą wcześniejszą, lecz przyznaną w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. To z kolei oznacza, że nie wystąpiła przesłanka negatywna, o której wcześniej była mowa, zatem zachodzą podstawy do przyznania ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie A. G., dokonując zmiany zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., o czym orzekł w punkcie 1 wyroku. Z uwagi na treść art. 23 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę, Sąd przyznał A. G. emeryturę z rekompensatą od dnia 17 grudnia 2020 r. tj. od daty złożenia wniosku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. rozstrzygającego o zasadzie odpowiedzialności za wynik postępowania. Natomiast ich wysokość została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800).

SSO Renata Gąsior