Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 26 maja 2023 r.

Sąd Rejonowy w Łęczycy, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Wojciech Wysoczyński

po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2023 r., na posiedzeniu niejawnym, w Ł.

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 9.384 / dziewięć tysięcy trzysta osiemdziesiąt cztery złote / z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 października 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  podwyższa rentę na zwiększone potrzeby powódki przyznaną od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi dnia z dnia 5 listopada 2013 roku, sygn. akt I C 1044/10 z kwoty 1.000 / jeden tysiąc złotych / do kwoty 2.626 / dwa tysiące sześćset dwadzieścia sześć złotych / płatną miesięcznie w terminie do 10-ego każdego następującego po sobie miesiąca od dnia:

a)  1 sierpnia 2016 roku i na przyszłość wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat w przyszłości, co do kwoty 1.782 / jeden tysiąc siedemset osiemdziesiąt dwa złote /;

b)  16 lipca 2021 roku i na przyszłość wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat w przyszłości, co do kwoty 844 / osiemset czterdzieści cztery złote/;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.463 zł / siedem tysięcy czterysta sześćdziesiąt trzy złote / tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje zwrócić powódce ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 1.000 / jednego tysiąca złotych / tytułem zwrotu niewykorzystanej zaliczki uiszczonej w dniu 9 września 2020 roku, poz. 500064750487;

5.  obciąża i nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 9.123,18 / dziewięć tysięcy sto dwadzieścia trzy złote 18/100/ tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 października 2016 r. powódka M. P. reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika w osobie adwokata wniosła o zasądzenie od pozwanej Towarzystwa (...) SA z siedzibą w W. kwoty 9 384 zł z tytułu skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby od dnia 1 sierpnia 2015 r. do dnia 31 lipca 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 października 2016 r. do dnia zapłaty oraz o podwyższenie renty miesięcznej na zwiększone potrzeby wypłacanej przez pozwanego na rzecz powódki z kwoty po 1000 zł miesięcznie do kwoty 1782 zł miesięcznie, płatnej z góry do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od dnia 1 sierpnia 2016 r. i na przyszłość wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że na dochodzoną kwotę składają się m.in. wynikające ze zmiany stosunków w zakresie zwiększonych potrzeb koszty zakupu leków, masażu, karnetu na basen, koszty dojazdów, koszty opieki osób trzecich.

Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

/pozew, k. 2 – 9/

W odpowiedzi na pozew pozwana reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika w osobie radcy prawnego wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

/odpowiedź na pozew, k. 56 – 59/

W piśmie procesowym z dnia 13 lipca 2021 r. (data wpływu) powódka rozszerzyła powództwo w ten sposób, że wniosła o podwyższenie renty miesięcznej na zwiększone potrzeby zasądzonej od pozwanej na rzecz powódki z kwoty 1000 zł złotych miesięcznie do kwoty 2626 zł miesięcznie płatnej z góry do 10-go dnia każdego miesiąca począwszy od dnia:

- 1 sierpnia 2016 r. i na przyszłość wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat w przyszłości – w zakresie dochodzonej kwoty 1782 zł;

- doręczenia pozwanej odpisu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa i na przyszłość wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat w przyszłości – w zakresie dalszej kwoty 844 zł.

/pismo, k. 561 – 562/

Odpis pisma z dnia 13 lipca 2021 roku doręczono pełnomocnikowi pozwanej w dniu 16 lipca 2021 roku.

/ zwrotne poświadczenie odbioru k. 577 /.

W piśmie z dnia 27 lipca 2021 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, tj. także w rozszerzonym zakresie.

/pismo, k. 573/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

dnia 22 października 2009 r. powódka uległa wypadkowi komunikacyjnemu, którego sprawca był ubezpieczony w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. W wyniku wypadku powódka doznała szeregu obrażeń, m.in. urazu wielonarządowego, urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu, uszkodzenia nerwów gałkoruchowych po stronie lewej, rany płatowej głowy w okolicy czołowo – ciemieniowej prawej, rany szarpanej kolana prawego, rany tłuczonej podudzia prawego, rany tłuczonej przedramienia lewego, złamania żeber II i IV po stronie prawej z odmą opłucnową prawostronną, złamania trzonu kości łokciowej lewej, złamania nasady dalszej kości promieniowej prawej, złamania rękojeści mostka bez przemieszczenia.

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1044/10 Sąd Okręgowy w Łodzi m.in. ustalił na rzecz powódki rentę na zwiększone potrzeby od dnia 1 kwietnia 2010 r. i na przyszłość w wysokości po 1000 zł miesięcznie, płatną z góry do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

/bezsporne; wyrok, k. 9/

W uzasadnieniu wyroku rozstrzygnięcia wskazano, że, Sąd uwzględnił zgłoszone wydatki: maści i leków 200 zł. dojazdów na wizyty do lekarzy i okulisty 90 zł. masaży - rehabilitacji 400 zł.

Z uwagi na utrudnienia w samodzielnym poruszaniu się poza domem, utrzymujące się ogólne dolegliwości bólowe i lękowe oraz niepewne rokowania, Sąd Okręgowy ustalił dalszy zakres pomocy powódce - w rozmiarze średnio 30 godzin miesięcznie - wydatek ok. 300 zł. Pomoc obejmowała zarówno asekurację w poruszaniu się poza domem, wyrękę w cięższych czynnościach domowych jak i przy realizacji wizyt lekarskich, terapii, przejazdu na basen. Łącznie zatem wysokości renty zwiększone potrzeby za okres od dnia 1 kwietnia 2010r. i na przyszłość została ustalona w wyroku pkt 2 - na kwotę po 1.000,- zł. miesięcznie, płatną z góry do dnia 10 każdego miesiąca.

/uzasadnienie wyroku, k. 24/

Trwałym skutkiem wypadku z dn. 22.10.2009 roku u powódki w zakresie narządu wzroku jest dwojenie i praktycznie jednooczność, opadanie powieki, uszkodzenie źrenicy oraz uszkodzenie pola widzenia OL. Dwojenie z powodu pourazowego uszkodzenia nerwów ruchowych gałki ocznej lewej: w zakresie mięśni zewnętrznych skutkuje brakiem ruchomości, zezem porażennym z dwojeniem we wszystkich kierunkach spojrzenia i opadnięciem powieki oka lewego, w zakresie mięśni wewnętrznych - uszkodzeniem źrenicy OL. Uszkodzenie pola widzenia jest skutkiem uszkodzenia drogi wzrokowej. Leczenie operacyjne na mięśniach gałkoruchowych zniosło dwojenie tylko przy nieruchomym spojrzeniu na wprost. W pozostałych wszystkich kierunkach spojrzenia utrzymuje się dwojenie obrazu. Uporczywe dwojenie uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Jednooczność utrudnia: precyzyjną pracę wzrokową, ogranicza zdolność do pracy przed ekranem monitora do 4 godzin dziennie, utrudnia przechodzenie przez jezdnię z powodu braku oceny odległości, szybkości, chodzenie po nierównych drogach oraz wyklucza pracę na wysokości i przy maszynach w ruchu ciągłym. Wyklucza zawodowe prawo jazdy, pracę w służbach mundurowych, ponadto ogranicza zdolność do uprawiania sportów zespołowych i sportów ekstremalnych.

Z powodu stanu narządu wzroku nie ma konieczności zażywania leków. Z powodu narządu wzroku powódka korzysta z leczenia na koszt NFZ. Z powodu narządu wzroku pomoc osób trzecich niekonieczna.

Dwojenie obrazu powoduje znaczne ograniczenie, także przy codziennych czynnościach, z powodu braku prawidłowej oceny odległości.

Przy przygotowaniu posiłków - stwarza narażenie na oparzenie przy nalewaniu gorącej herbaty, skaleczenie podczas operowania nożem lub nożyczkami, rozsypanie cukru, trafienie do zamka itp.

Sprzątanie - dwojenie pourazowe wyklucza prace na wysokości: mycie okien, wycieranie kurzu, utrudnia precyzyjne podlewanie kwiatów doniczkowych itp.

Zakupy - utrudniona orientacja w marketach, osoba z dwojeniem obrazu widzi podwójne ilości artykułów, podwojoną ilość monet, banknotów. Okulary korygują istniejącą wadę wzroku, nie mają związku 2 wypadkiem.

/opinia biegłego okulisty, k. 84 – 89; opinia uzupełniająca, k. 110; akta sprawy I C 1044/10 – k. 260 – 273/

Aktualne skutki wypadku dla powódki to niewielkie ograniczenie ruchów nadgarstka lewego i prawego, ale bez upośledzenia chwytności i sprawności manualnej. Powyższe nie powoduje w chwili obecnej jakichkolwiek skutków w życiu codziennym. Nie występuje konieczność zażywania jakichkolwiek leków i farmaceutyków. Nie ma też konieczności korzystania z jakiejkolwiek rehabilitacji czy sprzętu medycznego. Nie ma konieczności jakiejkolwiek terapii specjalistycznej, manualnej, rehabilitacyjnej. Powódka nie wymaga jakiejkolwiek pomocy innych osób. Potrzeby powódki nie zwiększyły się w najmniejszym stopniu , stan jest absolutnie stabilny.

Przeprowadzone badanie ortopedyczne wykazało jedynie niewielkie ograniczenie ruchów nadgarstków (o około 10% prawidłowego zakresu) i to bez ograniczenia chwytności i sprawności manualnej. Poza tym siła mięśniowa i pozostałe ruchy w stawach są prawidłowe. W obrębie narządu ruchu nie występują jakiekolwiek objawy stanu zapalnego. Dodatkowo należy stwierdzić, że powódka zgłasza w obrębie narządu ruchu dolegliwości jedynie w obrębie kręgosłupa. Jednak jak wynika z analizy dokumentacji powypadkowej u powódki nie doszło w czasie przedmiotowego zdarzenia do urazu kręgosłupa. Poza tym wykonane badania obrazowe nie wykazały w obrębie kręgosłupa jakichkolwiek zmian pourazowych.

Złamanie żeber i mostka nie wpłynęło na zwiększenie dolegliwości kręgosłupa , albowiem te złamania żeber i mostka nie spowodowały zagięcia osi kręgosłupa. Zmiany w obrazie kręgosłupa piersiowego mogą być przyczyną dolegliwości kręgosłupa, ale nie są spowodowane przedmiotowym zdarzeniem , albowiem w czasie przedmiotowego zdarzenia nie doszło do urazu kręgosłupa piersiowego.

/ opinia biegłego ortopedy – traumatologa k. 120-123, opinia uzupełniająca k. 280 /.

Według oceny biegłego chirurga ortopedy w wyniku wypadku w dniu 22 października 2009 nie doszło do złamania trzonów Th 8 i Th 9. Stwierdzane na zdjęciach rtg kręgosłupa piersiowego, śladowe sklinowacenia kręgów Th 8 i Th 9 nie są jedyną przyczyną dolegliwości bólowych ze strony kręgosłupa. W czasie wypadku w dniu 22.10.2009 r nie doszło do zmian urazowych kręgosłupa.

Zmiany zwyrodnieniowe są schorzeniem samoistnym i one mogą być przyczyną zgłaszanych dolegliwości bólowych kręgosłupa, a przebyty uraz, w czasie nieodległym od urazu, mógł nasilić dolegliwości bólowe. Obecne dolegliwości nie mają związku przyczynowego z wypadkiem w dniu 22.10.2009 r.

/opinia biegłego chirurga k. 373-377, oraz opinia uzupełniająca k. 389/.

Bezpośrednim skutkiem wypadku dla zdrowia powódki z punktu widzenia rehabilitacji medycznej jest niewielka dysfunkcja nadgarstka prawego. Nie utrudnia ona wykonywania czynności życia codziennego.

Z powodu obrażeń odniesionych przez powódkę w wypadku z dnia 22 X 2009 r. nie ma konieczności korzystania z leczenia specjalistycznego i rehabilitacji w placówkach specjalistycznych, nie jest wymagana farmakoterapia ani korzystanie ze specjalistycznych sprzętów medycznych. Powódka nie wymaga pomocy osób trzecich w czynnościach życia codziennego z powodu doznanych obrażeń kończyn.

Ze względu na skutki obrażeń doznanych w wypadku powódki potrzeby nie są aktualnie zwiększone w stosunku do tych ustalonych w postępowaniu prowadzonym przed SO w Łodzi w sprawie I C 1044/10.

/opinia biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej, k. 194 – 199/

Przyczyną dolegliwości bólowych kręgosłupa piersiowego u powódki jest samoistna choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjno – piersiowego z ostetofitozą trzonów i wielopoziomową dyskopatią piersiową modelującą i uciskającą rdzeń kręgowy. Choroba ta powoduje konieczność korzystania z leczenia specjalistycznego i rehabilitacji. Jej występowanie powoduje także konieczność doraźnego stosowania leków przeciwbólowych doustnych i w formie żeli. Choroba ta powoduje ograniczenia w długotrwały staniu, częstym schylaniu się czy wykonywaniu prac w wymuszonych pozycjach oraz w przenoszeniu ciężarów wynikają z samoistnej zwyrodnieniowej choroby kręgosłupa.

Wskazaniem do korzystania z leczenia specjalistycznego i rehabilitacji w tym uczęszczania na basen jest samoistna choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, a na rozwój której nie można wykluczyć wpływu przebytego uraz w 2009 roku. Powódce przysługuje co 6 miesięcy 1 cykl fizjoterapii ambulatoryjnej refundowanej przez NFZ. Koszt 1 terapii w prywatnych Zakładach Fizjoterapii wynosi od 120 do 150 złotych. Koszt 1 masażu leczniczego kręgosłupa wynosi 60-80 złotych. Koszt korzystania z 1 godziny basenu wynosi średnio 15 złotych. Przeciwbólowe cykle fizjoterapeutyczne obejmują 10 -15 zabiegów powtarzanych nie częściej niż co 2 miesiące. Koszt odpłatnego cyklu fizykoterapii w zależności od rodzaju zabiegu wynosi od 200 do 400 złotych.

/opinia biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej, k. 194 – 199; opinia uzupełniająca k. 209 – 210, k. 259 /

U powódki bezpośrednio po wypadku stwierdzono prawidłową wysokość trzonów kręgosłupa piersiowego z szerokością szczelin międzykręgowych w granicach normy, a w odcinku szyjnym kręgosłupa niewielkie zmiany zwyrodnieniowe w dolnych kręgach szyjnych, świadczące o istnieniu przed wypadkiem przedwczesnej, samoistnej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.

/opinia uzupełniająca biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej, k. 209 – 210/.

W wyniku wypadku powódka doznała szeregu obrażeń w tym wypadku głównie w obrębie narządu wzroku, aparatu ruchowego gałek ocznych oraz uszkodzeń obwodowych. Uszkodzenia te zostały opisane w dokumentacji medycznej oraz w opiniach biegłych. Powódka była również oceniana przez biegłego neurochirurga pod kątem ewentualnego leczenia patologii kręgosłupa piersiowego (przepukliny dokanałowe). Jak się wydaje obrażenia związane z funkcja wzroku i ruchomością gałek ocznych są utrwalone. Obecnie podnoszone objawy w postaci przewlekłego, okresowo zaostrzonego zespołu bólowego znajdują odzwierciedlenie w diagnostyce MR. U powódki stwierdza się nieprawidłowe ustawienie odcinka szyjnego kręgosłupa z tendencją do kifozy i wtórnie zmniejszenie rezerwy płynowej wokół rdzenia szyjnego. W odcinku piersiowym jak w badaniu z 2013 roku, nieco klinowaty kształt trzonów kręgów Th7, Th8 i Th9. Niewielkie przepukliny dokanałowe o stabilnym obrazie. Nadal bez wskazań do leczenia neurochirurgicznego. Opisywane dolegliwości bólowe kręgosłupa zgłaszano również w poprzedniej sprawie.

Biorąc pod uwagę mechanizm urazu (zderzenie czołowe pojazdów samochodowych) oraz siły działające na ciało powódki ( prędkość zderzeniową obu pojazdów około 180 km/h) uszkodzenie biostruktury kręgosłupa jest wielce prawdopodobne.

Należy zgodzić się ze stanowiskiem bieglej, że w piątej dekadzie życia połowa społeczeństwa ma zmiany opisywane w MR jako zwyrodnieniowe. Jednak jak wynika z analizy powódka przed wypadkiem nie leczyła się z powodu patologii kręgosłupa czy dyskopatii. Należy zatem przyjąć, że obecny stan powódki w zakresie dolegliwości bólowych jest skutkiem doznanego urazu wielomiejscowego być może na tle wcześniej istniejących zmian biologicznych. O ile przed wypadkiem nie wykonano badania MR kręgosłupa takie dywagacje mają charakter jedynie przypuszczenia. Obraz MR odcinka Th jest zatem podobny jak w 2013r.

Obecnie nadal dominują zaburzenia narządu wzroku. Powoduje to istotne problemy funkcjonalne. szczególnie poza mieszkaniem. Zespół bólowy kręgosłupa przy nasileniu ogranicza typowe funkcjonowanie osób w tej grupie wiekowej.

Nie można wykluczyć okresowego stosowania leków p-bólowych i p-zapalnych przy zaostrzeniu bólu kręgosłupa. Koszt takich leków zazwyczaj nie przekracza 50zl./mc.

Analizując obraz aktualnego badania MR wskazanym jest profilaktyczne stosowanie sztywnego kołnierza szyjnego i wysokiego gorsetu obejmującego odcinek Th i L/S kręgosłupa. Oba środki pomocnicze są częściowo refundowane przez NFZ. Oba środki pomocnicze stosuje się głównie w trakcie dłuższej podróży i mają zmniejszyć naprężenia w trakcie np. transportu czy komunikacji.

Ocena zakresu rehabilitacji oraz koszty przedstawiono w opinii biegłej z zakresu rehabilitacji medycznej. Terapia w przypadku powódki ma raczej charakter podtrzymujący. Nie wymaga ona klasycznej neurorehabilitacji a jedynie zajęcia podtrzymujące dotychczasową wydolność kręgosłupa i kończyn. Zazwyczaj zaleca się również stacjonarne pobyty w szpitalu uzdrowiskowym 2 razy w roku w ramach NFZ lub NZOZ.

Na obecnym etapie wskazane jest wsparcie w sytuacjach wymagających prawidłowej dwuoczności. Również wskazane jest wsparcie w przypadkach ponadnormatywnego obciążenia kręgosłupa. Trudno wyliczyć ramy czasowe takiego wsparcia, ale przeciętnie 2 godziny dziennie nie będzie okresem wygórowanym i zależnie od realnych potrzeb wykazanych przez stronę.

W trakcie postępowania powódka wśród innych, utrwalonych prezentowała objawy w postaci przewlekłego, okresowo zaostrzonego zespołu bólowego. Pośrednim dowodem na możliwość występowania zespołów bólowych ze strony kręgosłupa jest diagnostyka obrazowa. W badaniach poprzednich i kontrolnych z 2020 roku stwierdza się nieprawidłowe ustawienie odcinka szyjnego kręgosłupa z tendencją do kifozy i wtórnie zmniejszenie rezerwy płynowej wokół rdzenia szyjnego. W odcinku piersiowym jak w badaniu z 2013 roku nieco klinowaty kształt trzonów kręgów Th7, Th8 i Th9. Niewielkie przepukliny dokanałowe o stabilnym obrazie. Jak stwierdzono w opinii obraz jest podobny do badania z 2013 roku a co za tym idzie nadal bez wskazań do leczenia neurochirurgicznego.

Co do podnoszonego zagadnienia istnienia zmian zwyrodnieniowych u powódki przed wypadkiem to faktycznie mogły one być już obecnie (jak to również zaznaczyła biegła rehabilitacji medycznej). Jednak w procesie odszkodowawczym istotnym czynnikiem jest stopień tego uszkodzenia i jego wpływ na funkcjonowanie poszkodowanego oraz stosowane leczenie. Powódka przed wypadkiem nie leczyła się z powodu patologii kręgosłupa czy dyskopatii. Należy zatem przyjąć, że obecny stan powódki w zakresie dolegliwości bólowych jest skutkiem doznanego urazu wielomiejscowego, być może na tle wcześniej istniejących zmian biologicznych. W przypadkach nieurazowych rzeczywiście obserwuje się okresowo różnego stopnia nasilenie bólu kręgosłupa nawet z promieniowaniem, ale są to zdarzenia krótkotrwałe i ustępujące po klasycznym leczeniu przeciwzapalnym, często związane też z nadmiernym wysiłkiem, przeciążeniem czy błędem ruchowym pacjenta. W przypadku powódki, jak wynika z zeznań, dolegliwości są niemal stałe, z zaostrzeniem i w różnym stopniu ograniczają codzienną egzystencję.

Co do sugerowanej przez stronę powodową konfrontacje opinii biegłego chirurga i neurochirurga o należy stwierdzić, że opinie te po części się uzupełniają co wynika z zakresu ich specjalności, aczkolwiek w pewnym obszarze są odmienne co do wniosków, ale wynika to z innego podłoża oceny urazu jakiego doznała powódka i jego następstw. Specjalność jaką jest chirurgia ortopedyczna zajmuje się głównie urazami kości, stawów, więzadeł kończyn, obręczy czy klatki piersiowej. Urazy kręgosłupa zajmują osobne miejsce i są na pograniczu neurochirurgii a to ze względu na istotną zawartość w postaci rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych. Co więcej, na pograniczu tym wytworzyła się podspecjalność w postaci chirurgii kręgosłupa. Przypadki z dominującym uszkodzeniem struktur nerwowych z zasady podlegają neurochirurgii. W przypadku powódki rzeczywiście nie doszło do złamań kręgów o czym pisze chirurg ale nikt wcześniej nie stawiał takiego rozpoznania. Również w opinii neurochirurga ograniczono się do prawdopodobnego urazu kręgosłupa również piersiowego, co wynikało z patomechanizmu urazu wielonarządowego, ale nigdzie nie opisywano złamań.

Reasumując, pojawienie się dolegliwości bólowych czy ograniczeń wydolności kręgosłupa w przypadku powódki można uzasadnić doznanym rozległym urazem wielonarządowym. Obecność zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych przed wypadkiem jest zjawiskiem biologicznym związanym z naturalnym starzeniem się tkanek i narządów, ale w żadnej mierze nie może zwalniać z odpowiedzialności ubezpieczyciela za pogorszenie stanu zdrowia poszkodowanego.

Opinia neurochirurga bierze pod uwagę całość struktur biologicznych tworzących kręgosłup jako wielomiejscowe źródło bólu i ograniczenia ruchomości. Poprzednie opinie odnosiły się ściśle do specjalizacji wydających. Ortopeda wypowiedział się z zakresie urazów kończyn i klatki piersiowej, aczkolwiek stwierdził, że nie doszło do uszkodzenia kręgosłupa.

Co do kwestii uszkodzenia wzroku to ocena ta jest podobnie na pograniczu specjalizacji okulistyki i neurologii. Biegła stwierdziła funkcjonalnie jednooczność, ale jak wiadomo w czasie wypadku nie doszło do bezpośredniego zranienia oczu ani aparatu ochronnego gałek ocznych.

Ponadnormatywne obciążenie kręgosłupa" o których biegły pisze w punkcie 6 opinii z dnia 6 marca 2020 roku określa wszystkie czynności, których nie może wykonywać powódka, a które to ograniczenia pojawiły się po wypadku. Kierowanie pojazdami (wszelkimi), wyłączenie aktywności codziennej i np. sportowej gdzie wymagana jest dwuoczność, wszelkie ograniczenia życia zawodowego i prywatnego wtórnie z tym związane w zakresie koordynacji wzrokowo - ruchowej. Dotyczy to również zwykłych czynności codziennych związanych z dźwiganiem, pracą wymuszonej pozycji. Biegły przedstawia tylko podstawy tych ograniczeń.

/ opinia biegłego neurochirurga k. 314-328, k. 546-547, k. 641-644 /.

Aktualnie u chorej nadal występują zaburzenia ze strony nerwów po stronie lewej powodujące podwójne widzenie oraz zaburzenia równowagi, kłopoty z pamięcią, stany depresyjne oraz nasilenie wcześniej występujących dolegliwości bólowych ze strony całego kręgosłupa.

Zaburzenia widzenia, podwójne widzenie, zaburzenia równowagi, stany lękowe, Depresyjne są następstwem zdarzenia i pozostają w związku przyczynowo- skutkowym z wypadkiem. Natomiast wypadek mógł nasilić występujące wcześniej zmiany w kręgosłupie. Jedynie dolegliwości bólowe kręgosłupa mogą wynikać z choroby samoistnej chociaż zdarzenie mogło te dolegliwości nasilić i przyśpieszyć. Natomiast pozostałe dolegliwości wynikają z przebytego urazu.

Zaburzenia widzenia, podwójne widzenie, praktycznie widzenie jednooczne jest znacznym utrudnieniem życia codziennego powódki. Dodatkowo na tą dolegliwością są stany depresyjne, lękowe oraz dolegliwości bólowe co dodatkowo wzmaga utrudnienia życia codziennego. Istnieje konieczność zażywania przez powódkę leków i farmaceutyków w związku ze skutkami wypadku z dnia 22 października 2009 roku jednakże pytanie o jakość, ilość i koszt ich powinno zostać skierowane do okulisty, psychologa, psychiatry czy neurologa a nie do neurochirurga. Nie istnieje konieczność korzystania przez powódkę ze specjalistycznych sprzętów rehabilitacyjnych i medycznych

Powódka powinna korzystać z leczenia specjalistycznego itp., jednakże pytanie tak postawione powinno zostać skierowane do instytucji czy organizatorów tego leczenia a nie do neurochirurga.

Nie można wykluczyć, że powódka pomimo zmian zwyrodnieniowych nie odczuwałaby bólowych kręgosłupa, gdyby nie obrażenia doznane w wyniku wypadku.

Zaburzenia widzenie, podwójne widzenie, stany depresyjne, lękowe oraz dolegliwości bólowe utrudniają, a w niektórych przypadkach uniemożliwiają powódce dokonywanie prostych czynności życia codziennego.

W przypadku powódki wymaga ona wsparcia w pewnych sytuacjach czy pomocy, ale nie jest to równoznaczne z opieką osoby trzeciej. Biegły L. P. podzielił ocenę dr n.med. M. S. (1) wyrażoną w opinii z dn. 08.04.2021 r. i w opinii z dn. 06.03.2020 r. Poddawanie się przez powódkę w/w zabiegom jest uzasadnione.

/ opinia biegłego neurochirurgaL. P. k. 715-739 i k. 773-779/.

Od daty orzeczenia wydanego przez Sąd Okręgowy zdaniem powódki jej stan zdrowia pogorszył się. Powódki odczuwa częściej, zwiększony ból. Jej oko pracuje coraz gorzej. Powódka odczuwa stale bóle głowy i kręgosłupa.

Ze względu na dwuoczność powódka nie może wykonywać czynności które wiążą się z koniecznością patrzenia „w dół”. Każda czynność która wymaga spojrzenia „w dół” jest dla powódki niewykonalna. Powódka nie może samodzielnie przygotowywać posiłków, sprzątać itp. Przedmiotowe schorzenie utrudnia powódce chodzenie. Idąc powódka nie mogę patrzeć na ziemię, pod nogi. Gdy powódka patrzy „na wprost” widzi dwa obrazy, a sam obraz jest rozmyty.

Powódka odczuwa silne i praktycznie permanentne bóle kręgosłupa. Ze względu na uraz kręgosłupa ma problemy z poruszaniem. Nagły skręt ciała powoduje, że powódce wypadają kręgi.

Ze względu na ból kręgosłupa powódka stale przyjmuje leki przeciwbólowe zarówno w formie tabletek jak i maści. Recepturowy lek przeciwbólowy kosztuje około 10 złotych za opakowanie. Powódce wystarcza ten lek na 20 dni. Powódka wydaje na ten lek około 15 złotych miesięcznie. Dodatkowo powódka przyjmuje leki przeciwbólowe bez recepty takie jak Pyralgin i Nurofen. Miesięcznie na te leki powódka wydaje około 20 złotych. Dodatkowo powódka stosuje maści takie jak Tramal i Diclotica. Maści te kosztują 50-60 złotych na miesiąc. Dodatkowo ze względu na ból, powódka stosuje alternatywne środki walki z bólem takie jak akupunktura. Wizyta kosztuje 150 złotych za godzinę.

Z uwagi na powyższe, powódka otrzymała z poradni rehabilitacyjnej zalecenia do podjęcia masaży kręgosłupa. Powódka korzysta z odpłatnych masaży 1-2 razy w tygodniu. Godzina masażu kosztuje 140 złotych. Powódka opłaca od 4 do 8 masaży w miesiącu, ze względu na to, że nie stać jej na wykupienie większej liczby masaży. Podczas rehabilitacji powódka korzysta z basenu i sauny. Powódka uczęszcza na basen około 8 razy w miesiącu. Jedna wizyta na basenie kosztuje 30 złotych. Powódka korzysta też z sauny, która kosztuje 20 złotych za godzinę. Saunę zalecił powódce rehabilitant ze względu na konieczność rozluźniania mięśni. Powódka na basen i rehabilitacje dojeżdża do U. tj. 13 kilometrów od jej miejsca zamieszkania. Raz w tygodniu powódka dojeżdża na rehabilitację do D., to jest około 18 km od jej miejsca zamieszkania. Powódkę na zabiegi i basen wozi maż lub zięć prywatnym samochodem.

Powódka leczy się okulistycznie. Powódka dojeżdża na badania okulistyczne raz na cztery miesiące. Na badania dowozi powódkę mąż albo zięć. Na leczenie okulistyczne powódka wydaje miesięcznie około 200 złotych.

Po wypadku powódka ma kłopoty z koncentracją i pamięcią. Po wypadku zaczęła leczyć się na depresję ze względu na to, że powódka na skutek permanentnego bólu traci ochotę do życia. Z tej przyczyny powódka przyjmuje leki antydepresyjne o nazwie Axyven. Miesięcznie na ten lek powódka wydaje 20 złotych.

Powódka suplementuje specjalistyczne witaminy. Na witaminy powódka wydaje około 200 złotych.

W konsekwencji pogorszenia się stanu zdrowia u powódki jej sytuacja rodzinna uległą zmianie. Ze względu na to, że mąż powódki przeszedł zawał serca, do powódki przeprowadziła się jedna z jej córek z rodziną, aby pomagać powódce w bieżącym funkcjonowaniu. Powódce potrzebna jest pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Córka powódki przygotowuje posiłki, pierze i sprząta dom. Mąż i zięć powódki robią zakupy. Powódka posiada prawo jazdy ale ze względu na dwuoczność nie prowadzi pojazdu. Na wizyty lekarskie, rehabilitację oraz basen zawozi powódkę zięć lub mąż.

/ zez. świadka P. K. rozprawa z dnia 14.02.2017 r. 00:23:49, zeznania powódki rozprawa z dnia 7.09.2021 00:04:05, rozprawa z dnia 14.03.2023 roku 00:04:05/

Zgodnie z § 6 uchwały nr. XX/174/2013 Rady Gminy Ś. z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze (...) cena za 1 godzinę usługi opiekuńczej, specjalistycznej usługi opiekuńczej wynosi 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego w parciu o przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę / uchwała k. 563-564 /.

Minimalne wynagrodzenie za pracę na terenie RP wyniosło:

- od 1 stycznia 2015 roku – 1750 złotych;

- od 1 stycznia 2016 roku – 1.850 złotych;

- od 1 stycznia 2017 roku – 2.000 złotych;

- od 1 stycznia 2018 roku – 2.100 złotych;

- od 1 stycznia 2019 roku – 2.250 złotych;

- od 1 stycznia 2020 roku – 2.600 złotych;

- od 1 stycznia 2021 roku – 2.800 złotych;

- od 1 stycznia 2022 roku – 3.010 złotych;

- od 1 stycznia 2023 roku – 3.490 złotych;

- od 1 lipca 2023 roku – 3.600 złotych / informacja powszechnie dostępna nie wymagająca dowodu – art. 228 § 2 k.p.c. /.

Pismem z dnia 8 sierpnia 2016 r. powódka zgłosiła roszczenia Towarzystwu (...) S.A. / wezwanie do zapłaty k. 38-42 /.

Pozwana pismem z dnia 31 sierpnia 2016 r. zwrócił się do powódki o dalszą dokumentację w sprawie za okres od stycznia 2013 roku / pismo k. 34 /.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wymieniony wyżej materiał dowodowy. Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, których treść i autentyczność nie budziła wątpliwości.

Sąd dał wiarę dowodom z opinii biegłych z zakresu okulistyki, rehabilitacji medycznej, chirurgii urazowo ortopedycznej oraz opinii biegłych z zakresu neurochirurgii. Opinie te jawiły się jako logiczne i konsekwentne.

Wymaga podkreślenia, że wnioski opinii biegłych nie wykluczają się wzajemnie.

W jasny i całkowicie przekonywujący dla Sądu sposób wyjaśnił przedmiotową okoliczność biegły neurochirurg M. S. wskazując, że złożone opinie po części się uzupełniają - co wynika z zakresu ich specjalności, aczkolwiek w pewnym obszarze są odmienne co do wniosków. Przedmiotowa okoliczność wynika z innego podłoża oceny urazu jakiego doznała powódka i jego następstw.

Specjalność jaką jest chirurgia ortopedyczna zajmuje się głównie urazami kości, stawów, więzadeł kończyn, obręczy czy klatki piersiowej. Urazy kręgosłupa zajmują osobne miejsce i są na pograniczu neurochirurgii, a to ze względu na istotną zawartość w postaci rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych. Przypadki z dominującym uszkodzeniem struktur nerwowych z zasady podlegają neurochirurgii.

Opinia neurochirurga bierze natomiast pod uwagę całość struktur biologicznych tworzących kręgosłup jako wielomiejscowe źródło bólu i ograniczenia ruchomości. Opinie innych biegłych odnosiły się ściśle do specjalizacji wydających. Ortopeda wypowiedział się z zakresie urazów kończyn i klatki piersiowej, aczkolwiek stwierdził, że nie doszło do uszkodzenia kręgosłupa. Co do kwestii uszkodzenia wzroku to ocena ta jest podobnie na pograniczu specjalizacji okulistyki i neurologii.

Z przyczyny opinie biegłych neurochirurgów stanowiły podstawę do ustaleń w przedmiotowej sprawie jako pełnowartościowy materiał dowodowy. Warto zaznaczyć, że wnioski płynące z opinii M. S. poparł biegły neurochirurg L. P..

Wymaga podkreślenia, że biegła w zakresie rehabilitacji medycznej zwracała uwagę na konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego neurochirurga, co świadczy o zasadności argumentacji podniesionej przez biegłych neurochirurgów w zakresie ustaleń, że urazy doznane przez powódkę dotyczą pogranicza specjalizacji biegłych.

Brak jest jakichkolwiek powodów do uznania opinii biegłych neurochirurgów za sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym w sprawie, a zwłaszcza opiniami innych biegłych.

Podstawą do ustaleń faktycznych w sprawie były też spójne i koherentne zeznania powódki oraz świadka. Przedmiotowe zeznania uzupełniają się wzajemnie ze złożonymi w toku rozprawy rachunkami potwierdzającymi wydatki powódki związane z leczeniem po wypadku / kserokopie rachunków k. 134-184, k. 436- 531, k. 588-617/.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo należało uznać za zasadne.

Zgodnie z art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Zgodnie zaś z § 2 wskazanego przepisu, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Zgodnie z art. 907 § 2 k.c. jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie. Tym samym, jak stwierdza się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „artykuł 907 § 2 k.c., jak wynika wyraźnie z jego treści ("chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie"), przewiduje odstępstwo od zasady materialnej prawomocności wyroków i materialnej skuteczności ugód, w zakresie określenia wysokości i czasu trwania renty” (Wyrok SN z 10.04.2014 r., II PK 191/13, OSNP 2015, nr 7, poz. 91).

W postępowaniu o podwyższenie renty wynikającej z ustawy, a zasądzonej wyrokiem sądowym, Sąd nie bada na nowo przesłanek odpowiedzialności zobowiązanego z tytułu zdarzenia szkodzącego, ograniczając się do badania przesłanek uzasadniających zmianę wysokości renty (tak m.in. SA w Krakowie w wyroku z 20.12.2018 r., I ACa 5/18, LEX nr 2712631). Jak trafnie wskazuje się w doktrynie, „ocena, czy nastąpiła zmiana stosunków, uzasadniająca żądanie modyfikacji wysokości lub czasu trwania renty, wymaga porównania stanu faktycznego ustalonego w chwili orzekania o zasądzeniu renty lub w dacie zawarcia ugody (sądowej lub pozasądowej) w tym przedmiocie oraz stanu z chwili, której dotyczy żądanie zmiany. O zmianie można bowiem mówić jedynie wówczas, gdy nastąpiła ona po wydaniu wyroku zasądzającego rentę lub po zawarciu umowy w tym przedmiocie” (T. Bielska-Sobkowicz [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom V. Zobowiązania. Część szczegółowa, wyd. II, red. J. Gudowski, Warszawa 2017, art. 907). Należy także pamiętać, że powództwo oparte na art. 907 § 2 k.c. nie może zmierzać do poprawienia poprzedniego orzeczenia (Wyrok SA w Krakowie z 9.04.2013 r., I ACa 9/13, LEX nr 1439112).

W przedmiotowej sprawie renta powódki orzeczona na jej rzecz od pozwanego wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi miała swoją podstawę w art. 444 § 2 k.c. Obowiązek płacenia renty wynikał więc z ustawy, a co za tym idzie powódka mogła w razie nastąpienia zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty.

Punktem wyjścia dla oceny zasadności roszczeń powódki było ustalenie na podstawie opinii biegłych neurochirurgów, że obecny stan powódki w zakresie dolegliwości bólowych jest skutkiem doznanego urazu wielomiejscowego ( tj. wypadku ). Powódka przed wypadkiem nie leczyła się z powodu patologii kręgosłupa czy dyskopatii. Należy zatem przyjąć, że obecny stan powódki w zakresie dolegliwości bólowych jest skutkiem doznanego urazu wielomiejscowego, być może na tle wcześniej istniejących zmian biologicznych. Według biegłych neurochirurgów pojawienie się dolegliwości bólowych czy ograniczeń wydolności kręgosłupa w przypadku powódki można uzasadnić doznanym rozległym urazem wielonarządowym. Obecność zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych przed wypadkiem jest zjawiskiem biologicznym związanym z naturalnym starzeniem się tkanek i narządów, ale w żadnej mierze nie może zwalniać z odpowiedzialności ubezpieczyciela za pogorszenie stanu zdrowia powódki.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało zatem, że stan zdrowia powódki od momentu wydania wyroku ustalającego rentę do chwili zamknięcia rozprawy w przedmiotowej sprawie uległ pogorszeniu. U powódki wskutek doznanego urazu rozwinęła się choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjno – piersiowego z ostetofitozą trzonów i wielopoziomową dyskopatią piersiową modelującą i uciskającą rdzeń kręgowy, która to powoduje szereg dolegliwości bólowych oraz wiąże się z koniecznością odbywania rehabilitacji, masaży i przyjmowania leków przeciwbólowych. Z powodu zespołów bólowych u powódki wskazane jest doraźne stosowanie niesterydowych leków przeciwbólowych - doustnych i w formie żeli.

Pogłębienie się schorzeń u powódki musi być traktowane jako źródło zwiększenia się potrzeb powódki i uzasadniające zmianę wysokości zasądzonej uprzednio renty w rozumieniu przepisu art. 907 § 2 k.c.

Na roszczenia powódki złożyły się kwoty: koszty zakupu leków – 100 złotych miesięcznie; koszty wizyt w Klinice Leczenia bólu – 150 złotych miesięcznie; koszty zakupu karnetu na basen 130 złotych na miesiąc; koszty masaży – 360 złotych miesięcznie; koszt leczenia okulistycznego 66 miesięcznie; koszty dojazdów na rehabilitacje i do placówek medycznych – 140 złotych miesięcznie; oraz w pozostałym zakresie zwrot kosztów opieki nad powódką sprawowaną przez osoby trzecie.

Roszczenia powódki w tym zakresie należy uznać za usprawiedliwione, udowodnione i pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem.

Jak ustalono powódka zmuszona jest przyjmować leki przeciwbólowe w formie tabletek i żeli w zwiększonych dawkach. Wydatki z tym związane biegli oszacowali na kwotę około 50 złotych. Dodatkowo powódka suplementuje specjalistyczne witaminy. Na witaminy powódka wydaje około 200 złotych miesięcznie. Ponadto powódka przyjmuje leki przeciwdepresyjne na które wydaje 20 złotych miesięcznie. Łączne koszty zakupu lekarstw wynoszą zatem około 270 złotych miesięcznie.

Ze względu na występujące u powódki schorzenia powódka korzysta z rehabilitacji, masaży oraz uczęszcza na basen i saunę. Powódce przysługuje co 6 miesięcy 1 cykl fizjoterapii ambulatoryjnej refundowanej przez NFZ, jednakże powódka korzysta z odpłatnej rehabilitacji i masaży w ilości od 4 do 8 jednostek miesięcznie. Koszt jednego masażu wynosi około 140 złotych. Minimalna kwota kosztów masażu i rehabilitacji wynosi zatem 560 złotych miesięcznie ( 4 x 140 zł). Maksymalnie miesięcznie jest to kwota 1.120 zł. ( 8 x 140 złotych). Uśredniając wydatki powódki w tej części za zasadną należy przyjąć kwotę 850 złotych miesięcznie ( 6 x 140 złotych).

Wymaga podkreślenia, że przedmiotowa stawka znajduje potwierdzenie we wnioskach z opinii biegłego ds. rehabilitacji, który wskazał, że koszt 1 terapii w prywatnych Zakładach Fizjoterapii wynosi od 120 do 150 złotych. Dodatkowo powódce przy procesie rehabilitacji zalecono korzystanie z basenu i sauny. Powódka korzysta z basenu 8 razy w miesiącu. Jedna wizyta na basenie to koszt 30 złotych. Łączny koszt z tego tytułu wynosi 240 złotych.

Za usprawiedliwione i udowodnione uznać należy koszt leczenia okulistycznego powódki tj. 66 miesięcznie, oraz koszty dojazdów na rehabilitacje i do placówek medycznych – 140 złotych miesięcznie. Jak ustalono powódka na basen i rehabilitacje dojeżdża do U. tj. 13 kilometrów od jej miejsca zamieszkania ( miesięcznie uczęszcza na basen i masaże 8 razy, albowiem powódka łączy wizyty). Raz w tygodniu powódka dojeżdża na rehabilitację do D., to jest około 18 km od jej miejsca zamieszkania. Powódkę na zabiegi i basen wozi mąż lub zięć prywatnym samochodem. Mając powyższe na uwadze, powódka zmuszona jest pokonywać łącznie na basen i rehabilitację 252 km ( 2 x 13 km - 8 razy w miesiącu oraz 2 x 18 km - 4 razy w miesiącu). Mając na uwadze wysokość stawek za przejechany 1 km określonej w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz. U. z 2002 r. nr 27, poz. 271 ze zm.) koszty dojazdu za poszczególne lata wyniosły: 2013 – 2022 roku - 210 złotych, zaś za lata 2022 – 2023 – 261 złotych.

Wymaga zaznaczenia, że poddawanie się przez powódkę wyżej opisanym zabiegom biegli neurochirurdzy ( oraz pośrednio biegła z zakresu rehabilitacji medycznej ) uznali za uzasadnione i pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem.

Pogłębienie się schorzeń u powódki wiąże się również z koniecznością sprawowania nad powódką opieki przez osoby trzecie.

Jak ustalono, w konsekwencji pogorszenia się stanu zdrowia u powódki jej sytuacja rodzinna uległa zmianie. Ze względu na to, że mąż powódki przeszedł zawał serca, do powódki przeprowadziła się jedna z jej córek z rodziną, aby pomagać powódce w bieżącym funkcjonowaniu. Powódce potrzebna jest pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Córka powódki przygotowuje posiłki, pierze i sprząta dom. Mąż i zięć powódki robią zakupy. Powódka posiada prawo jazdy ale ze względu na dwuoczność nie prowadzi pojazdu. Na wizyty lekarskie, rehabilitację oraz basen zawozi powódkę zięć lub mąż.

Nie sposób podzielić podniesionego przez pozwanego zarzutu, ze powódka nie wykazała, że z tytułu koniecznej, sprawowanej przez nią opieki przez osoby bliskie powódka wydatkowała jakiekolwiek środki i poniosła z tego tytułu określone koszty.

Opieka nieprofesjonalna, czyli opieka sprawowana przez najbliższych, poświęcony przez nich czas, nierzadko kosztem pracy zawodowej czy własnego życia, ma realny wymiar ekonomiczny i musi być zrekompensowana.

Niewątpliwie poszkodowany może domagać się zwrotu kosztów opieki nad nim i kosztów rehabilitacji poniesionych przez członków jego najbliższej rodziny i związane z tym koszty stanowią koszty leczenia w rozumieniu art. 444 § 1 k.c. (por. wyrok SN z 15 lutego 2007 r., II CSK 474/06, LEX nr 274155; wyrok SN z 4 marca 1969 r., I PR 28/69, OSN 1969, nr 12, poz. 229 i wyrok SN z 4 października 1973 r., II CR 365/73, OSN 1974, nr 9, poz. 147). Powyższa linia orzecznicza została ugruntowana w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższy z dnia 22 lipca 2020 r. w sprawie III CZP 31/19 (LEX nr 3032914).

Również renta przysługuje wtedy, gdy opiekę czy inną pomoc niezbędną poszkodowanemu świadczyli nieodpłatnie członkowie jego rodziny (por. wyrok SN z 8 lutego 2012 r., V CSK 57/11, LEX nr 1147804). Nieodpłatna opieka posiada bowiem wymierną ekonomicznie wartość, niezależnie od tego, czy świadczona jest przez domownika, czy przez osobę obcą, której należy się z tego tytułu wynagrodzenie. Celem renty jest naprawienie szkody, co nie oznacza, że może pokrywać tylko te wydatki, które poszkodowany rzeczywiście poniósł. Dla jej zasądzenia wystarcza bowiem samo istnienie zwiększonych potrzeb, bez względu na to, czy pokrzywdzony poniósł koszt ich pokrycia. Renta z tytułu zwiększonych potrzeb ma na celu pokrycie wydatków związanych z koniecznością uzyskania niezbędnej opieki, a bliscy pokrzywdzonego nie są zobowiązani do sprawowania takiej opieki w celu zmniejszenia zobowiązań odpowiedzialnych za szkodę.

Utrwalony jest zatem pogląd, iż renta z tytułu zwiększonych potrzeb dotyczy sytuacji, gdy w wyniku doznanej szkody istnieje konieczność ponoszenia wyższych kosztów utrzymania w zakresie usprawiedliwionych potrzeb w porównaniu ze stanem sprzed wyrządzeniem szkody, przy czym przyznanie renty z tego tytułu nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki, tak samo bez znaczenia jest, że opiekę tę sprawują osoby najbliższe, członkowie rodziny na której utrzymaniu poszkodowany pozostawał, wystarczy wykazanie samego istnienia zwiększonych potrzeb (tak w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 listopada 2019 r. sygn. akt V ACa 518/19, Lex nr 2797440).

Jak wynika z opinii biegłych oraz zeznań samej powódki, powódce niezbędne jest wsparcie w sytuacjach wymagających prawidłowej dwuoczności. Również wskazane jest wsparcie w przypadkach ponadnormatywnego obciążenia kręgosłupa. Zaburzenia widzenie, podwójne widzenie, stany depresyjne, lękowe oraz dolegliwości bólowe utrudniają, a w niektórych przypadkach uniemożliwiają powódce dokonywanie prostych czynności życia codziennego.

Trudno wyliczyć ramy czasowe takiego wsparcia, ale według biegłego neurochirurga przeciętnie 2 godziny dziennie nie będzie okresem wygórowanym. Uwzględniając powyższe należało przyjąć, że powódka wymaga wsparcia przez 2 godziny dziennie ( tj. przez 60 godzin w miesiącu ).

Zgodnie z § 6 uchwały nr. XX/174/2013 Rady Gminy Ś. z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze (...) cena za 1 godzinę usługi opiekuńczej, specjalistycznej usługi opiekuńczej wynosi 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego w oparciu o przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Minimalne wynagrodzenie za pracę na terenie RP wyniosło: od 1 stycznia 2013 roku – 1.600 złotych; od 1 stycznia 2014 roku – 1.680 złotych; od 1 stycznia 2015 roku – 1750 złotych; od 1 stycznia 2013 roku – 1.600 złotych; od 1 stycznia 2016 roku – 1.850 złotych; od 1 stycznia 2017 roku – 2.000 złotych; od 1 stycznia 2018 roku – 2.100 złotych; od 1 stycznia 2019 roku – 2.250 złotych; od 1 stycznia 2020 roku – 2.600 złotych; od 1 stycznia 2021 roku – 2.800 złotych; od 1 stycznia 2022 roku – 3.010 złotych; od 1 stycznia 2023 roku – 3.490 złotych; od 1 lipca 2023 roku – 3.600 złotych.

Miesięczny koszt opieki na powódką przez 2 godziny dziennie za poszczególne lata kształtował się zatem następująco:

- rok 2015 to kwota 1.050 złotych ( bo 1.750 zł x 1%= 17,50 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2016 to kwota 1.110 złotych ( bo 1.850 zł x 1%= 18,50 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2017 to kwota 1.200 złotych ( bo 2.000 zł. x 1%= 20 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2018 to kwota 1.260 złotych ( bo 2.100 zł. x 1%= 21 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2019 to kwota 1.350 złotych ( bo 2.250 zł. x 1%= 22,50 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2020 to kwota 1.560 złotych ( bo 2.600 zł. x 1%= 26 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2021 to kwota 1.680 złotych ( bo 2.800 zł. x 1%= 28 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2022 to kwota 1.806 złotych ( bo 3.010 zł. x 1%= 30,10 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

- rok 2023 to kwota 2.094 złotych ( bo 3.490 zł. x 1%= 34,90 zł za godzinę x 60 godzin miesięcznie);

Jako miarodajne do oceny kosztów opieki przyjęte zostały stawki przyjęte w uchwale Rady Gminy Ś., będące najbardziej obiektywnym miernikiem na potrzeby ustalenia kosztów opieki w opisanym zakresie.

Resumując na ustaloną kwotę renty złożyły się: koszty zakupu leków – 270 złotych miesięcznie; koszty wizyt na basenie 240 złotych na miesiąc; koszty masaży – 840 złotych miesięcznie; koszt leczenia okulistycznego 66 miesięcznie; koszty dojazdów na rehabilitacje i do placówek medycznych – 210 złotych miesięcznie; oraz w pozostałym zakresie zwrot kosztów opieki nad powódką sprawowaną przez osoby trzecie za poszczególne lata ustalona jak powyżej. Łączna wysokość wydatków powódki w danym roku kształtowała się zatem różnie, zależnie od wysokości kosztów opieki, które wzrastały wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Jednakże minimalna kwota tychże kosztów w 2015 roku wyniosła łączną kwotę 2.666 złotych miesięcznie, a więc kwotę wyższą niż ta, jakiej powódka domaga od pozwanego się w rozszerzonej części powództwa. Za kolejne lata jest to kwota zdecydowanie wyższa, a w roku 2023 koszty leczenia powódki wzrastają do kwoty 3.660 złotych

Na marginesie tylko zaznaczyć należy, że w przypadku obliczania renty z tytułu zwiększonych potrzeb sąd nie jest zobowiązany do drobiazgowej dokładności. W tym zakresie powinien się kierować wskazaniami z art. 322 k.p.c. (wyr. SN z 3 listopada 2009 r., II CSK 249/09, L.).

Oceniając żądania powódki zwrócić należy uwagę na jeszcze jeden aspekt. W sprawach z powództw opartych na art. 907 § 2 k.c. sąd obowiązany jest uwzględnić nie tylko zmianę stosunków powołaną przez stronę, ale także wszelkie inne zmiany, jakie dokonały się po wydaniu wyroku lub zawarciu ugody, nie wyłączając okoliczności znanych sądowi lub stronom przy zawieraniu ugody, lecz nie wziętych pod uwagę przy określeniu wysokości i czasu trwania renty uzupełniającej (wyrok SN z 19.01.1972 r., II PR 406/71, OSNCP 1972/7–8, poz. 139).

Zmianę stosunków, o której mowa w art. 907 § 2 k.c. należy rozumieć jako zmianę w całokształcie okoliczności, w jakich znajdują się strony stosunku prawnego renty. Ponieważ jest tu mowa o "stosunkach", a nie o "sytuacji", należy przez to rozumieć zmianę w okolicznościach zewnętrznych i mających charakter ogólny w stosunku do stron zobowiązania (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2022 r. I PSKP 76/21)

Istotny spadek siły nabywczej pieniądza, o którym mowa w art. 358 ¹ § 3 k.c. może uzasadniać zmianę wysokości renty odszkodowawczej wyłącznie na podstawie przepisu art. 907 § 2 k.c. ( por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2000 r. w sprawie sygn.. akt II UKN 494/99 - LEX nr 1218596 ).

Mając na uwadze powyższe oraz uwzględniając wzrost cen lekarstw, usług medycznych oraz kosztów opieki zwłaszcza w ostatnim okresie - roszczenia powódki są w pełni zasadne. Wymaga podkreślenia, że powódka żąda od pozwanego zwrotu kosztów jej leczenia i opieki w zakresie dla siebie niezbędnym i niewygórowanym. Jej żądania obejmują jedynie wydatki które powódka realnie ponosi, aby funkcjonować w podstawowym zakresie i bez permanentnego bólu, a stosowana u powódki rehabilitacja ma za zdanie zatrzymanie dalszej degradacji stanu zdrowia powódki.

Mając na uwadze powyższe okoliczności powództwo należało uznać za zasadne.

Z uwagi na powyższe, w punkcie 1 wyroku zasądzono na rzecz powódki tytułem skapitalizowanej renty za okres roku wstecz tj. od dnia 1 sierpnia 2015 r. do 31 lipca 2016 r. kwotę 9.384 złotych - 12 miesięcy x 782 zł (różnica pomiędzy rentą należną powódce a rentą wypłaconą przez (...) S.A. ).

Zgodnie bowiem z prezentowanym w orzecznictwie stanowiskiem z uwagi na deklaratywny charakter orzeczenia w sprawach wszczętych na podstawie art. 907 § 2 k.c., dopuszczalne jest żądanie zasądzenia dodatkowej renty uzupełniającej na okres sprzed daty wytoczenia powództwa, o ile już w tym czasie nastąpiła istotna zmiana stosunków / Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1972 r. II PR 185/72 SIP Lex 14199 /.

Za takim stanowiskiem wypowiedział się SN m.in. w następujących orzeczeniach: wyr. SN z 7 lutego 2012 r. I PK 105/11. L.: wyr. SN z 3 sierpnia 2011 r., I PK 36/11, OSNAPiUS 2012, Nr 19-20, poz. 239; wyr. SN z 21 stycznia 2004 r., IV CSK 358/02. L.; uchw. SN z 6 sierpnia 1991 r., III CZP 66/91, OSP 1992. Nr 5, poz. 102; wyr. SN z 15 kwietnia 1972 r., II PR 48/72, OSNCP 1972, Nr 9, poz. 171: wyr. SN z 3 marca 1972 r., II PR 423/71. OSP 1973, Nr 2, poz. 30; wyr. SN z 17 marca 1972 r., II PR 26/72, OSP 1972, Nr 11, poz. 211; wyr. SN z 19 stycznia 1972 r., II PR 406/71, OSNCP 1972, Nr 7-8, poz. 139; wyr. SN z 10 lutego 1968 r., II PR 510/68, niepubi.).

Wynikające z orzecznictwa ograniczenia możliwości zmiany wysokości (lub czasu trwania) renty za okres wcześniejszy dotyczą tego, że zmiana nie może sięgać dalej wstecz niż data, w której doszło do zmiany stosunków stanowiącej przesłankę zastosowania art. 907 § 2 k.c. (por. wyr. SN z 10 lutego 1968 r. II PR 510/68.niepubi.: wyr. SN z 14.11.1972 /., II PR 185/72, L.), niż 3 lata (termin przedawnienia roszczenia o świadczenia okresowe - art. 118 k.c. - wyr. SN z 18 kwietnia 1972 r., II PR 46/72.OSNCP 1972.Nr 11, poz. 203) ani data ostatniej zmiany wysokości renty dokonanej prawomocnym orzeczeniem albo ostatniej zmiany wysokości renty dokonanej na podstawie ugody pomiędzy stronami (por. uchw. SN z 5 listopada 1987 r., III CZP 63/87, OSNCP 1989. Nr 4, poz. 60: wyr. SN z 28.11.1972 : III PRN 94/72, OSNCP 1974, Nr 2, poz. 22; uchw. SN (7) z 18.10.19 72 r. III PZP 25/72, OSNCP 19 73, Nr 3, poz. 38; wyr. SN z 19 stycznia 1972 r., II PR 406/71, OSNCP 1972, Nr 7-8, poz. 139).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono w oparciu o z art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c.

Strona powodowa pismem z dnia 8 sierpnia 2016 r. zgłosiła roszczenia Towarzystwu (...) S.A. Pozwany pismem z dnia 31 sierpnia 2016 r. zwrócił się o dalszą dokumentację w sprawie za okres od stycznia 2013 r. Strona powodowa nie udzieliła pozwanemu informacji ze względu na to, że do zmiany okoliczności na postawie, której powódka żąda podwyższenia renty doszło w okresie lipca-sierpnia roku 2015, potrzebna dokumentacja za ten okres została doręczona wraz ze zgłoszeniem roszczeń.

Spełnienie świadczenia w terminie późniejszym niż 30 dniowy termin przewidziany w art. 817 § 1 k.c. może być usprawiedliwione jedynie wówczas, gdy ubezpieczyciel powoła się na istnienie przeszkód w postaci niemożliwości wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia, pomimo działań podejmowanych ze szczególną starannością ( por. wyrok SN z dnia 18 listopada 2009 r., II CSK 257/09). Ratio legis wskazanego przepisu art. 817 k.c., opiera się na uprawnieniu do wstrzymania wypłaty odszkodowania w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją niejasności odnoszące się do samej odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości szkody. Ustanawiając krótki termin spełnienia świadczenia ustawodawca wskazał na konieczność szybkiej i efektywnej likwidacji szkody ubezpieczeniowej. / por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie - I Wydział Cywilny z dnia 1 grudnia 2015 r. I ACa 418/15/.

Po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku ubezpieczyciel jako profesjonalista korzystający z wyspecjalizowanej kadry i w razie potrzeby z pomocy rzeczoznawców (art. 355 § 2 k.c.) - obowiązany jest do ustalenia przesłanek swojej odpowiedzialności, czyli samodzielnego i aktywnego wyjaśnienia okoliczności wypadku oraz wysokości powstałej szkody. Nie może też wyczekiwać na prawomocne rozstrzygnięcie sądu. Bierne oczekiwanie ubezpieczyciela na wynik toczącego się procesu naraża go na ryzyko popadnięcia w opóźnienie lub zwłokę w spełnieniu świadczenia odszkodowawczego. Rolą sądu w ewentualnym procesie może być jedynie kontrola prawidłowości ustalenia przez ubezpieczyciela wysokości odszkodowania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 stycznia 2000 r., III CKN 1105/98, OSNC 2000 r. Nr 7-8, poz. 134, z dnia 19 września 2002 r., V CKN 1134/00, i z dnia 15 lipca 2004 r., V CK 640/03).

Skoro sama strona powodowa wskazywała, że do zmiany okoliczności na postawie, której powódka żąda podwyższenia renty doszło w okresie lipca-sierpnia roku 2015 roku, żądanie przez pozwaną dokumentacji za okres wcześniejszy było bezprzedmiotowe. Pozwana nie wykazała w toku procesu, aby istniały jakiekolwiek przeszkody w postaci niemożliwości wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia wysokości świadczenia, pomimo działań podejmowanych ze szczególną starannością.

Stosownie do art. 98 § 1 k.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Mając na uwadze powyższe w punkcie 3 wyroku zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.463 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Wskazane koszty stanowiły koszty zastępstwa procesowego w kwocie 4.817 złotych ( pozew został złożony w dniu 21 października 2016 roku), kwota 1.200 złotych wydatkowana przez powódkę na poczet dowodu z opinii biegłego oraz opłaty od pozwu w kwocie 1.446 złotych.

Na podstawie art. art. 83 ust 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 755 z późn. zm.) nakazano zwrócić powódce ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 1.000 tytułem zwrotu niewykorzystanej zaliczki uiszczonej w dniu 9 września 2020 roku, poz. 500064750487.

Wydatki związane ze sporządzaniem opinii biegłych wyniosły łącznie 10.323,18 zł, z czego 1.200 zł pokryto z zaliczki uiszczonej przez powódkę. Wydatki poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa wyniosły zatem 9.123,18 złotych, którą to kwotę należało pobrać od pozwanej zgodnie z art. 83 ust 2. w zw. z art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 755 z późn. zm.).