UZASADNIENIE |
||||
Formularz (...) |
Sygnatura akt |
II Ko 35/20 |
||
1. WNIOSKODAWCA |
||||
R. S. |
||||
2. ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA |
||||
1. |
Odszkodowanie (kwota główna) |
Odsetki |
||
125.505,60 zł (sto dwadzieścia pięć tysięcy pięćset pięć złotych |
Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. |
|||
2. |
Zadośćuczynienie (kwota główna) |
Odsetki |
||
3.817.462 zł (trzy miliony osiemset siedemnaście tysięcy czterysta sześćdziesiąt dwa) |
Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. |
|||
3. |
Inne |
|||
Zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 6-krotności stawki minimalnej z uwagi na zawiłość sprawy. |
1.3. Ustalenie faktów |
|||||||||||
0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||||||||
Lp. |
Fakt |
Dowód |
Numer karty |
||||||||
1.1. |
Wnioskodawca R. S. jest synem I. S.. A. S. jest synem R. S.. I. S. nie miał dzieci poza R. S.. |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Zeznania A. S. |
156 |
||||||||||
Odpis skrócony aktu zgonu |
17 |
||||||||||
Odpis skrócony aktu urodzenia |
18 |
||||||||||
1.2. |
I. S. urodził się w dniu (...) |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Zeznania A. S. |
156 |
||||||||||
Informacja MSW |
19-22 |
||||||||||
Odpis skrócony aktu zgonu |
17 |
||||||||||
1.3. |
I. S. w grudniu 1948 roku współpracował NZW było polską, konspiracyjną organizacją wojskowo-polityczną działającą w latach 1944-1956. Po klęsce Powstania (...), organizacja ta kontynuowała działalność dywersyjną oraz konspiracyjną przeciwko komunistycznej władzy, skupiając byłych żołnierzy Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych. W. S. ps. (...) był dowódcą oddziału bojowego 11 Grupy Operacyjnej NZW, działającego m. in. w powiecie (...). Został aresztowany w dniu 8 lutego 1949 r., zaś jego oddział kontynuował działalność opozycyjną, mającą na celu walkę z ustrojem Polski Ludowej oraz przywrócenie Państwu Polskiemu niepodległości. |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Zeznania A. S. |
156 |
||||||||||
Protokół przesłuchania podejrzanego I. S. |
38 |
||||||||||
Notatka urzędowa |
42 |
||||||||||
Informacja dot. W. S. ps. (...) |
52-53 |
||||||||||
Fakt notoryjny |
--- |
||||||||||
1.4. |
W dniu 7 marca 1949 r. wobec I. S. wydano rozkaz zatrzymania. W dniu 8 marca 1949 roku wobec I. S. wszczęto śledztwo |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Rozkaz zatrzymania |
35 |
||||||||||
Postanowienie |
36 |
||||||||||
Kwestionariusz personalny |
37 |
||||||||||
Protokół przesłuchania podejrzanego |
38 |
||||||||||
1.5. |
I. S. został umieszczony w Publicznym Urzędzie (...) Państwowego w P.. Został poddany intensywnemu śledztwu. Podjęto próbę wydobycia od niego informacji dotyczących imion, nazwisk i pseudonimów członków oddziału NZW oraz miejsca ich przebywania. Warunki panujące w (...) w P. były skrajnie złe. Osadzonych przetrzymywano w nieumeblowanych, wilgotnych celach. Spali oni przeważnie na gołej ziemi. Więźniów politycznych przetrzymywano i przesłuchiwano tak, żeby wydobyć wszystkie informacje na temat konspiracyjnego podziemia. Nie dbano o kondycję fizyczną Osadzonych zmuszano do trwających godzinami przysiadów, kazano siadać na nodze od krzesła, bito ich do nieprzytomności po całym ciele, w tym kopano w krocze, wlewano im wodę do nosa. Osadzonych głodzono i nie pozwalano im odpocząć po trwających godzinami przesłuchaniach. |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Zeznania A. S. |
156 |
||||||||||
Informacje |
75-78 |
||||||||||
Fakt notoryjny |
--- |
||||||||||
1.6.. |
W dniu 20 kwietnia 1949 r. postanowiono o pociągnięciu I. S. do odpowiedzialności karnej, za to, że w połowie miesiąca grudnia 1948 r. (bliżej daty nie ustalonej) w swym mieszkaniu we wsi C., gm. R., pow. (...), wiedząc, że banda ma na celu zbrodnie, udzielił pomocy członkom tejże bandy „C. przez to, że zakwaterował czterech bandytów w domu, czym zaopatrzył w środki ułatwiające osiągnięcie zamierzonego celu. |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Postanowienie |
39-40 |
||||||||||
1.7. |
W dniu 21 kwietnia 1949 r. wydano postanowienie o zamknięciu śledztwa. Tego samego dnia zaznajomiono I. S. z materiałami śledztwa oraz sporządzono akt oskarżenia przeciwko I. S. oskarżając go o to, że: w połowie grudnia 1948 r. (bliżej daty nie ustalonej) w swym mieszkaniu we wsi C., gm. R., pow. P., wiedząc, że banda ma na celu zbrodnie udzielił pomocy członkom tejże bandy (...) przez to, że zakwaterował 4-ch bandytów w domu czym zaopatrzył w środki ułatwiające osiągnięcie zamierzonego celu, tj. o czyn z art. 14 § 1 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 roku. |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Postanowienie |
44 |
||||||||||
Akt oskarżenia |
48 |
||||||||||
1.8. |
W dniu 21 kwietnia 1949 r. I. S. został przetransportowany do więzienia w P.. Panujące w tym miejscu warunki również były złe. Cele były wilgotne |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Skorowidze więźniów |
24-26, 28, 30, 32 |
||||||||||
1.9. |
Wyrokiem z dnia 10 maja 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie |
133-134 |
||||||||||
1.10. |
W dniu 8 marca 1950 roku I. S. został przetransportowany do więzienia w R.. Centralne więzienie w R. było jednym z najcięższych na terenie kraju. Panowały tu skrajnie złe warunki zakwaterowania, wyżywienia oraz opieki medycznej. Więzienie było przeludnione. Zachowanie strażników wobec więźniów politycznych było nacechowane sadyzmem. Strażnicy oraz oficerowie śledczy znęcali się fizycznie oraz psychicznie nad osadzonymi. |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Skorowidze więźniów |
24-26, 28, 30, 32 |
||||||||||
Informacje |
75-76, 79-84 |
||||||||||
1.11. |
I. S. został zwolniony z więzienia – po odbyciu 2 lat kary więzienia – w dniu 8 marca 1951 r. |
Wniosek |
4-14v. |
||||||||
Skorowidz więźniów |
30, 32 |
||||||||||
1.12. |
I. S. po opuszczeniu więzienia chorował na zapalenie płuc. Był leczony w tym kierunku. |
Zeznania A. S. |
156 |
||||||||
1.13. |
I. S. zmarł 11 stycznia 1974 roku w P.. |
Odpis skrócony aktu zgonu |
17 |
||||||||
Zeznania A. S. |
156 |
||||||||||
Wniosek |
4-14v. |
||||||||||
1.14. |
Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2020 roku, sygn. akt II Ko 233/19, Sąd Okręgowy w Płocku stwierdził nieważność wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie na sesji wyjazdowej w P. z dnia 10 maja 1949 roku, sygn. akt Sr 763/49, wydanego wobec I. S., syna J. i M. z domu K., urodzonego dnia (...) w G.. |
Postanowienie Sądu Okręgowego w Płocku |
103-105v. |
||||||||
0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||||||||
Lp. |
Fakt |
Dowód |
Numer karty |
||||||||
1.1. |
Brak faktów uznanych za nieudowodnione. |
--- |
--- |
4. ocena DOWODów |
|||||||
2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
|||||||
Lp. faktu z pkt 3.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
|||||
1.1.-1.3., 1.5., 1.12., 1.13. |
Zeznania A. S. |
Sąd uznał zeznania A. S. za wiarygodne. Zeznania te były jasne, spójne i rzetelne. Korespondowały i uzupełniały się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w postaci dokumentów. Jednocześnie żadne z zebranych w sprawie dowodów nie podważają twierdzeń świadka, który zgodnie ze stanem własnej pamięci relacjonował informacje pozyskane bezpośrednio od wnioskodawcy – R. S.. Informacje te dotyczyły zarówno zdarzenia, |
|||||
1.1.-1.11., 1.13. |
Wniosek |
Sąd dał wiarę twierdzeniom zawartym we wniosku o zadośćuczynienie |
|||||
1.1.-1.11., 1.13.-1.14. |
Dokumentacja |
Zgromadzone w aktach dokumenty wytworzone zostały przez instytucje powołane do ich gromadzenia i przetwarzania, a ich treści żadna ze stron nie kwestionowała. Również dokumentacja w postaci publikacji historycznych oraz naukowych nie były przez strony kwestionowane. Sąd opierał zatem na nich swoje ustalenia faktyczne. |
|||||
0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów 0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów) |
|||||||
Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
|||||
--- |
--- |
Brak dowodów nieuwzględnionych przy ustaleniu faktów. |
|||||
3. PODSTAWA PRAWNA |
|||||||
Odszkodowanie |
|||||||
1. |
Kwota główna |
Odsetki |
|||||
Żądanie oddalone w całości. |
--- |
||||||
Zwięźle o powodach podstawy prawnej |
|||||||
Podstawę prawną roszczenia wnioskodawców stanowi przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz. 2099), na mocy którego osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia (…) przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców. W pierwszej kolejności, w ocenie Sądu, konieczne było poczynienie ustaleń w zakresie zaistnienia szkody. Analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do przekonania, że I. S. prowadził gospodarstwo rolne, z którego utrzymywała się cała rodzina. Z zeznań A. S. – syna wnioskodawcy i wnuka I. S. – wynika natomiast, że żadna szkoda w majątku I. S. – z uwagi na prowadzone postępowanie oraz wykonywanie kary pozbawienia wolności – nie zaistniała. Jak wskazał A. S.
„W czasie gdy dziadek był W związku z powyższym przyjąć należało, że skoro brak jest szkody, to brak jest podstaw do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy odszkodowania, a tym samym żądanie w tym zakresie należało oddalić. Za niewystarczającą Sąd uznał metodykę, przyjętą za podstawę dochodzonego roszczenia we wniosku pełnomocnika, który szkodę wyliczył poprzez przemnożenie czasu pozbawienia wolności (24 miesiące) przez wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, które w listopadzie 2019 r. (w dacie złożenia wniosku) wyniosło 5.229,40 zł. Sąd uznał, iż skoro nie została wykazana szkoda majątkowa, to również przyjęta metodyka wyliczenia jej wysokości, jest niewystarczająca do zasądzenia odszkodowania. |
|||||||
Zadośćuczynienie |
|||||||
2. |
Kwota główna |
Odsetki |
|||||
90.000 (dziewięćdziesiąt tysięcy) złotych na rzecz wnioskodawcy. Żądanie oddalone w części przewyższającej kwotę zasądzonego zadośćuczynienia. |
Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. |
||||||
Zwięźle o powodach podstawy prawnej |
|||||||
Podstawę prawną roszczenia wnioskodawców o zadośćuczynienie stanowi wskazana wyżej norma art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz. 2099). Wskazać należy, że wymiar zadośćuczynienia za doznaną krzywdę musi kształtować potrzeba dostosowania tego świadczenia do funkcji, którą powinno ono spełnić. Zadośćuczynienie powinno spełniać funkcję kompensacyjną i służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, jednak jednocześnie nie powinno być sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych i nieuzasadnionego wzbogacenia ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015r., III KK 252/14; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 października 2017r., II AKa 296/17; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 lipca 2016r., II AKa 164/16; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 października 2015r., II AKa 249/15). Kwota zadośćuczynienia mająca skompensować krzywdę w sposób odpowiadający jej rzeczywistemu rozmiarowi powinna wprawdzie przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, jednak musi również mieścić się w rozsądnych granicach, uwzględniających realia społeczne, to jest odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015r., III KK 252/14; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 stycznia 2014r., II AKa 282/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 czerwca 2013 roku, II AKa 194/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 lipca 2014r., II AKa 116/14; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 listopada 2016r., II AKa 353/16; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 października 2015r., II AKa 249/15). W odniesieniu do żądania o zadośćuczynienie dodatkowo podnieść należy, iż stanowi ono swoiste odszkodowanie za szkodę niematerialną, wynikłą z wydania i wykonania wyroku, uznanego następnie za nieważny. Chodzi przy tym o naruszenia dóbr osobistych, które nie wywołują skutków Kierując się wskazanymi kryteriami i uwzględniając omówione wcześniej okoliczności niniejszej sprawy, Sąd uznał, że w ramach słusznego zadośćuczynienia krzywdzie I. S., zaś wynikłej z prowadzonego wobec niego postępowania karnego oraz wykonywania kary pozbawienia wolności – od dnia 8 marca 1949 r. do dnia 8 marca 1951 r. – będzie zasądzenie kwoty 90.000 złotych na rzecz wnioskodawcy. I. S. niewątpliwie doznał krzywd w związku z prowadzonym postępowaniem oraz wykonywaniem wymierzonej mu kary, co zostało wskazane w części 3 pkt. 1.5., 1.8. i 1.10. Kwota zadośćuczynienia nie ma z pewnością charakteru symbolicznego i zarazem nie osiąga nadmiernie wygórowanego rozmiaru. Jest ona adekwatna do rozmiarów krzywdy doznanej przez J. G., ale także odpowiednia, czyli ustalona na poziomie odpowiadającym poczuciu sprawiedliwości. W przekonaniu Sądu spełni zatem cel kompensacyjny, jaki ma osiągnąć. Natomiast żądanie zadośćuczynienia w wyższej kwocie Sąd ocenił jako zdecydowanie wygórowane i w tej części je oddalił.
Art. 359 § 1 k.c. stanowi, że odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika |
|||||||
Inne |
|||||||
3. |
Sąd, w toku postępowania, poczynił stosowne ustalenia w zakresie
statio fisci Skarbu Państwa. Mianowicie przepis art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku
o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
(tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz. 2099), w zakresie spraw o odszkodowanie - ustawa z dnia 05 kwietnia 1955 r. o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej (Dz. U. 1955, nr 15, poz. 83): art. 1 § 1 (kompetencje dawnych (...) przekazano do właściwości sądów powszechnych), - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 maja 1975 r. w sprawie utworzenia sądów wojewódzkich i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. 1975, nr 18, poz. 99); Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 06 lutego 1928 r., w wersji obowiązującej od 01 lipca 1985 r. (Dz. U. 1964, nr 6, poz. 40) (kompetencje (...) miały sądy wojewódzkie jako sądy powszechne do 31 grudnia 1998 r.), - ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 1994, nr 7, poz. 25) - art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 1998 r. nr 160, poz. 1064); rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz.U. z 1998 r. nr 166, poz. 1253, z późn. zm.). - sądy wojewódzkie stały się sądami okręgowymi od dnia 01 stycznia 1999 r. |
||||||
W zakresie, w jakim roszczenie wnioskodawcy nie zostało uwzględnione (część roszczenia |
|||||||
Zwięźle o powodach podstawy prawnej |
|||||||
Zadośćuczynienie ma charakter stopniowalny, adekwatny do wyrządzonej krzywdy. Sąd rozważył okoliczności sprawy i uwzględnił roszczenie o zadośćuczynienie w części – do wysokości 90.000 złotych, zaś w pozostałej części – przewyższającej wskazaną kwotę – roszczenie oddalił. Odnosząc się natomiast do żądania związanego z obowiązkiem naprawienia szkody wskazać należy, iż roszczenie to – w ocenie Sądu – nie zostało udowodnione, szkoda nie została wykazana. |
|||||||
4. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA |
|||||||
Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia |
|||||||
Odszkodowanie |
|||||||
1. |
Kwota główna |
Odsetki |
|||||
Żądanie w zakresie odszkodowania zostało oddalone |
--- |
||||||
W zakresie powodów rozstrzygnięcia Sąd wypowiedział się szczegółowo w pkt 5. uzasadnienia. |
|||||||
Zadośćuczynienie |
|||||||
2. |
Kwota główna |
Odsetki |
|||||
90.000 (dziewięćdziesiąt tysięcy) złotych na rzecz wnioskodawcy, zaś żądanie ponad wskazaną kwotę zostało oddalone. |
Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. |
||||||
W zakresie powodów rozstrzygnięcia Sąd wypowiedział się szczegółowo w pkt 5. uzasadnienia. |
W zakresie powodów rozstrzygnięcia Sąd wypowiedział się szczegółowo w pkt 5. uzasadnienia. |
||||||
Inne |
|||||||
3. |
--- |
||||||
5. Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU |
|||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||||||
2. |
Żądanie w części wykraczającej poza zakres zasądzonego zadośćuczynienia należało oddalić. |
6. KOszty procesu |
|
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
3. 4. |
Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz. 2099) oraz § 11 ust. 6, § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r., poz. 1800, ze zm.) Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz I. S. kwotę 1.440 (jednego tysiąca czterystu czterdziestu) złotych tytułem zwrotu uzasadnionych wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika. Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz. 2099) Sąd ustalił, iż koszty postępowania ponosi Skarb Państwa. Wskazać należy, iż uznanie zasadności roszczenia wnioskodawców – co
de facto równoznaczne jest ze stwierdzeniem niezgodnego z prawem działania organu państwa – wywołuje materialnoprawne skutki również w zakresie kosztów. Uznanie powyższego musiało zatem skutkować zwrotem przez Skarb Państwa wydatków związanych |
7. PODPIS |