Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 4 stycznia 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy D. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji D. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 31 lipca 2023 r. sygn. akt VIII U 663/23

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 stycznia 2023 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.) oraz ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2022 r., poz. 1340 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 15 listopada 2022 r., odmówił D. P. prawa do emerytury pomostowej.

Organ odmówił prawa do emerytury na podstawie art. 4 ustawy pomostowej, bowiem po dniu 31 grudnia 2008 r wnioskodawca nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, a od 1 stycznia 2009 r. nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych. Zakład odmówił też emerytury na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych i art. 49 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem na dzień 1 stycznia 2009 r. wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w wymiarze co najmniej 15 lat, wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy pomostowej. Organ nie uznał okresu pracy od 1 lipca 1982 r. do 31 grudnia 2008 r., ponieważ pracodawca nie potwierdził, iż wnioskodawca wykonywał prace wymienione w ww. załącznikach.

Odwołanie od decyzji złożył D. P., domagając się jej zmiany i przyznania mu emerytury pomostowej.

Wyrokiem z 31 lipca 2023 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt VIII U 633/23 oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

D. P. urodził się (...) Odwołujący legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 42 lat, 10 miesięcy i 27 dni, z czego 25 lat, 2 miesiące i 5 dni stanowi okres pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

W okresie od 1 lipca 1982 r. do 31 grudnia 2000 r. odwołujący był zatrudniony w (...), a od 1 stycznia 2001 r. do 30 września 2020 r. w (...) Państwowych S.A. na stanowiskach rzemieślnika specjalisty, murarza – tynkarza, starszego rzemieślnika, magazyniera, administratora nieruchomości.

Początkowo odwołujący wykonywał prace budowlano remontowe w budynkach mieszkalnych oraz budynkach użytkowych i służbowych należących do (...). Pracował też na peronach układając płyty chodnikowe. Prace te wykonywał przez około 15 lat. Od 1997 r. do 2005 r. był magazynierem, gdzie przyjmował i wydawał towar – śruby, farby oraz inne rzeczy potrzebne do remontu budynków.

Od 2005 r. do 2022 r. odwołujący pracował jako administrator nieruchomości. W ramach swoich obowiązków odwołujący przeprowadzał przeglądy, wizje lokalne budynków należących do (...).

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym oddalił odwołanie D. P..

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że odwołanie ubezpieczonego D. P. okazało się bezzasadne. W dalszej części uzasadnienia zacytował treść art. 4, art. 3 ust. 1, 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

Podkreślił, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1 (ust. 4). Za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 3 (ust. 5).

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust.7).

Zgodnie treścią art. 49 ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Dla uzyskania prawa do emerytury pomostowej koniecznym jest łączne spełnienie wymienionych powyżej warunków, gdyż brak spełnienia któregokolwiek z nich uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia.

Sąd Okręgowy podkreślił, że okolicznością bezsporną w sprawie było, iż ubezpieczony D. P. urodził się po dniu 31 grudnia 1948r., ukończył wiek 60 lat, legitymuje się 25 - letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Bezspornym jest również, iż ubezpieczony udowodnił 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych o jakiej mowa w art. 4 pkt 2 ustawy w związku z art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Okresy takiej pracy przypadają jednak przed dniem 1 stycznia 1999r.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wymienione w załącznikach 1 i 2 do ustawy pomostowej.

Sąd Okręgowy dokonując analizy przedstawionych przez odwołującego dokumentów stwierdził, że prace opisane przez odwołującego nie zostały ujęte w załącznikach do ustawy o emeryturze pomostowej.

W załączniku nr 2 pkt 5-7 wskazano, że praca w szczególnym charakterze to praca maszynistów pojazdów trakcyjnych (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych) i kierowników pociągów, prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra) oraz prace funkcjonariuszy straży ochrony kolei.

Tymczasem jak podkreślił Sąd I instancji odwołujący zajmował się remontowaniem budynków mieszkalnych oraz budynków użytkowych i służbowych należących do (...), układaniem płyt chodnikowych na peronach, a następnie był magazynierem i wreszcie pracował jako administrator nieruchomości. Na żadnym z wymienionych stanowisk nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy zaakcentował, że zgodnie z art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu procesowym). Z kolei stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu materialnym). Żądanie oparte na uprawnieniu musi być wykazane uzasadniającymi je faktami. Tak samo strona zaprzeczająca istnieniu takiego uprawnienia obowiązana jest udowodnić, że świadczące o tym fakty zaistniały lub nawet istnieją nadal.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołujący nie wykazał swoich racji zgłoszonych
w odwołaniu na tyle, aby można je było uznać, bowiem po 31 grudnia 2008 r.
nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 4 ustawy pomostowej. Powyższe dotyczy również pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 4 w zw. z art. 49 ustawy pomostowej. W ocenie Sądu Okręgowego odwołujący nie udowodnił bowiem, by prace, które wykonywał w spornym okresie były tymi, które zostały wymienione, w którymkolwiek załączniku do ustawy pomostowej. Odwołujący nie zaprezentował w tym przedmiocie żadnych dowodów np. w postaci świadectw pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze czy świadków. Z kolei z zeznań odwołującego nie wynika, by pracował w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze po 1 stycznia 2008 r. Ponadto okresu pracy przed 1 stycznia 2008 r., która na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – była pracą w szczególnych warunkach, nie można jednak zaliczyć do wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ na gruncie ustawy o emeryturach pomostowych praca wykonywania przez odwołującego nie została uznana za pracę w szczególnych warunkach.

Reasumując Sąd I instancji wskazał, że odwołujący nie spełnił przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury pomostowej, przewidzianych w art. 4 w zw. z art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej tj. nie wykonywał takiej pracy po 31 grudnia 2008 r. oraz art. 4 w zw. z art. 49 ustawy, gdyż nie wykonywał prac ujętych w załącznikach 1 i 2 ustawy pomostowej.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

Apelację od powyższego wyroku wniósł odwołujący D. P., zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa materialnego przepisów ustawy emeryturach pomostowych w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze, poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że odwołujący nie udowodnił prawa do emerytury, gdy przy prawidłowym zastosowaniu tych przepisów, Sąd powinien przyznać prawo do emerytury.

Odwołujący podkreślił, że w całym spornym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach, podając, że była to praca na rzecz (...) S.A., a zatem winna zostać uznana za pracę w warunkach szczególnych (praca na kolei). Odwołujący podkreślił, że tereny (...) S.A. są terenami zamkniętymi, bez możliwości wykonywania jakichkolwiek prac przez inne podmioty (po za uprawnionymi) na terenach zamkniętych bez zgody i nadzoru właściciela (...) S.A.

Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zaliczenie spornych okresów i przyznanie mu emerytury pomostowej.

Organ rentowy nie wniósł odpowiedzi na apelację odwołującego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał dowodowy poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, z których wyprowadził prawidłowe wnioski. Sąd Odwoławczy w pełni podziela te ustalenia, jak również rozważania prawne leżące u podstaw zaskarżonego wyroku, a w konsekwencji przyjmuje je za własne.

Bezsporne w niniejszej sprawie jest posiadanie wymaganego przez odwołującego wieku 60 lat i dysponowanie 25 latami okresów składkowych i nieskładkowych. Nadto organ rentowy nie kwestionował tego, że przed dniem 1 stycznia 1999r. odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w wymiarze 25 lat, 2 miesięcy i 5 dni.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wymienione w załącznikach 1 i 2 do ustawy pomostowej.

Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008r., nr 237, poz. 1656), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy - prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Art. 3 ust. 3 - prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Stosownie do art. 49 tej ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3

Podobnie jak w przypadku emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach tak i w przypadku emerytur pomostowych katalog prac kwalifikowanych jako prace w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze jest zamknięty (enumeratywnie ujęty) w załącznikach nr 1 (praca w szczególnych warunkach) i nr 2 (prace w szczególnym charakterze). Oznacza to, że tylko prace ujęte w tych załącznikach mogą być kwalifikowane jako prace wykonywane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 maja 2014 r. UK 460/13 OSNP 2015/4/55; z dnia 13. (...)., II UK 164/11, OSNP 2013 nr 5-6, poz. 62; z dnia 24 stycznia 2014 r. III UK 33/13 OSNP 2015/4/).

Należy również przypomnieć, że prawo do emerytury pomostowej podobnie jak prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach są regulacjami wyjątkowymi, uprzywilejącymi określone grupy pracowników, a jak wiadomo przepisy wprowadzające wyjątek od ogólnych zasad nabywania prawa do emerytury nie powinny być wykładane w sposób rozszerzający. W prawie ubezpieczeń społecznych zresztą z zasady przepisy powinny być wykładane w sposób ścisły z wyraźną dominacją wykładni literalnej. Nie powinno się więc stosować do nich zasadniczo wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych, a zatem nie można ich poddawać ani wykładni rozszerzającej, ani zwężającej, modyfikującej (por. w tym zakresie wyroki Sadu Najwyższego z: z dnia 8 stycznia 1993 r., III ARN 84/92, OSNC 1993 Nr 10, poz. 183; z dnia 8 maja 1998 r., I CKN 664/97, OSNC 1999 Nr 1, poz. 7; z dnia 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03, OSNC 2004 Nr 1, poz. 1; z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006 nr 13-14, poz. 218; z dnia 23 października 2006 r., wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 187/99, OSNAPiUS 2001 Nr 4, poz. 121; wyrok z 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006 nr 13-14, poz. 218 i z dnia 25 czerwca 2008 r., II UK 315/07, LEX nr 496396, I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23-24, poz. 359; z dnia 29 stycznia 2008 r., I UK 239/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 103; z dnia 4 marca 2008 r., II UK 129/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 155; z dnia 19 maja 2009 r., III UK 6/09, LEX nr 509028; z dnia 25 października 2016 r., I UK 386/15, LEX nr 2169474).

W świetle prawidłowych ustaleń Sądu Okręgowego, odwołujący się po dniu 31 grudnia 2008 r. nie pracował w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy pomostowej, co wyklucza możliwość nabycia przez niego prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy.

W okresie od 1 lipca 1982 r. do 31 grudnia 2000 r. odwołujący był zatrudniony w (...), a od 1 stycznia 2001 r. do 30 września 2020 r. w (...) Państwowych S.A. na stanowiskach rzemieślnika specjalisty, murarza – tynkarza, starszego rzemieślnika, magazyniera, administratora nieruchomości. Początkowo odwołujący wykonywał prace budowlano remontowe w budynkach mieszkalnych oraz budynkach użytkowych i służbowych należących do (...). Pracował też na peronach układając płyty chodnikowe. Prace te wykonywał przez około 15 lat. Od 1997 r. do 2005 r. odwołujący był magazynierem, gdzie przyjmował i wydawał towar – śruby, farby oraz inne rzeczy potrzebne do remontu budynków. Od 2005 r. do 2022 r. odwołujący pracował jako administrator nieruchomości. W ramach swoich obowiązków odwołujący przeprowadzał przeglądy, wizje lokalne budynków należących do (...).

Prace, które wykonywał w spornym okresie odwołujący (rzemieślnika specjalisty, murarza – tynkarza, starszego rzemieślnika, magazyniera, administratora nieruchomości) nie stanowią jednak pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Powyższe stanowiska nie ujęto bowiem w wykazach prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określonych w załącznikach nr 1 i nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

W załączniku nr 2 pkt 5 wskazano, że praca w szczególnym charakterze to praca maszynistów pojazdów trakcyjnych (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych) i kierowników pociągów, z kolei w pkt 6 załącznika nr 2 wskazano, że do ww. pracy zalicza się również, prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra), natomiast w pkt 7 załącznika nr 2 zaliczono pracę funkcjonariuszy straży ochrony kolei.

Tymczasem z ustalonego w sprawie stanu faktycznego nie wynika, by odwołujący wykonywał pracę wymienioną powyżej (pkt 5-7 załącznika nr 2), gdyż odwołujący zajmował się remontowaniem budynków mieszkalnych oraz budynków użytkowych i służbowych należących do (...), układaniem płyt chodnikowych na peronach, następnie był magazynierem, a potem pracował jako administrator nieruchomości. Odwołujący pracował w tzw. dziale gospodarczym (...), na żadnym z wymienionych wyżej stanowisk odwołujący nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych).

Skoro zatem wymogiem nabycia prawa do emerytury pomostowej jest wykazanie łącznie legitymowaniem się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (w rozumieniu powołanej ustawy lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, a więc po 1 stycznia 2009 r. (w rozumieniu obecnych przepisów), stwierdzić należy, że tych przesłanek apelujący nie spełnia.

Brak wykazania okresu pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r. powoduje, iż nie jest możliwe nabycie prawa do emerytury przez odwołującego na podstawie art. 4 ustawy. Nabycie zaś na podstawie na podstawie art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych dotyczy ubezpieczonych, którzy nie kontynuują pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów. Osoba taka może nabyć prawo do przedmiotowego świadczenia ale jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów jako prace w warunkach szczególnych (art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 tej ustawy). Brak zatem podstaw prawnych do przyznania - z mocy art. 49 ustawy - emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze nie jest okresem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2015 r. III UK 73/14; z dnia 13 marca 2012 r., II UK 164/11, OSNP 2013 nr 5 - 6, poz. 62; z dnia 4 września 2012 r., I UK 164/12, OSNP 2013). W tym przypadku organ rentowy w odniesieniu do art. 49 ustawy nie uznał odwołującemu żadnego okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach przed dniem 31 grudnia 2008 r., który mieściłby się teraz w katalogu załącznika nr 1 lub 2 do ustawy pomostowej, a 15 lat takiej pracy było koniecznym warunkiem nabycia prawa emerytury pomostowej.

Sąd Okręgowy słusznie ustalił, że ubezpieczony przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze, natomiast okoliczność ta jest niewystarczająca do przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej. Jak bowiem wskazano wyżej, nawet jeśli wnioskodawca po dniu 1 stycznia 2009 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 lub 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a legitymuje się stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, to może nabyć prawo do emerytury pomostowej tylko wówczas, gdy jego dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (tj. przepisów art. 3 ust. 1 lub 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

W rozpoznawanej sprawie jednak pracy wnioskodawcy na stanowiskach rzemieślnika specjalisty, murarza – tynkarza, starszego rzemieślnika, magazyniera, administratora nieruchomości nie można zakwalifikować do prac w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów.

W konsekwencji ustalenie przez Sąd Okręgowy, że odwołujący nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze prac wymienionych w załączniku nr 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych jest prawidłowe i zgodnie ze swobodną oceną dowodów, o której mowa w treści art. 233 § 1 k.p.c.

Zgodnie z treścią powołanego przepisu Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Przy tej ostatniej czynności Sąd jest zobligowany uwzględnić wszystkie dowody przeprowadzone w postępowaniu, jak też uwzględnić wszelkie okoliczności towarzyszące ich przeprowadzaniu (wyrok SN z 11.07.2002r. sygn. IV CKN 1218/00). Granice swobodnej oceny dowodów winny być wyznaczone wymogami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia. W myśl powyższych dyrektyw Sąd I instancji rozważa w sposób racjonalny i wszechstronny materiał dowodowy, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych, a wiążąc ich moc i wiarygodność odnosi do pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (wyrok SN z 10.06.1999r. w sprawie II UK 685/98).

W związku z powyższym o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. można mówić w sytuacji wykazania Sądowi I instancji uchybienia podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego rozumowania, zasadom doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Sąd Apelacyjny wskazuje, że w realiach niniejszej sprawy takich uchybień w rozumowaniu Sądu Okręgowego nie sposób się dopatrzeć.

Prawidłowe ustalenia faktyczne pozwoliły Sądowi I instancji na dokonanie trafnej wykładni prawa materialnego. Odwołujący nie spełnia przesłanek opisanych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem nie wykonywał prac o szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008r. Nie spełnia zatem warunku opisanego w art. 4 pkt 6 omawianej ustawy. Nie spełnia także przesłanek wynikających z treści art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż w dniu wejścia w życie ustawy nie legitymował wymaganym 15 letnim okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W orzecznictwie podkreśla się, że przesłanki do nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (tak wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt III AUa 252/12).

W ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych przyjmuje się, że jeśli osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do „nowego” świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (wyrok Sądu Najwyższego z 14.06.2011 r. I UK 415/10, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 14.05.2014 r. III AUa 1850/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13.03.2014 r. III AUa 3489/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 25.04.2013 r. III AUa 1857/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 01.02.2017 r., III AUa 841/16).

Sąd Apelacyjny podkreśla raz jeszcze, że prace w szczególnych warunkach zostały określone poprzez definicję zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, wyliczenie rodzajów prac związanych z czynnikami ryzyka występującymi w szczególnych warunkach pracy zawarte w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych oraz wykaz takich prac zawarty w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast prace o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych i wyliczone w załączniku nr 2 do tej ustawy. W orzecznictwie sądów administracyjnych trafnie przyjmuje się, że wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy „o szczególnym charakterze„ lub „w szczególnych warunkach” nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 29 czerwca 2011 r., IV SA/Po 335/11).

Sąd Apelacyjny zaznacza, że żadne z zajmowanych przez odwołującego stanowisk w spornym okresie nie zostało wymienione w wykazach stanowiących załączniki nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, zatem praca ta, nie jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.

Na marginesie zwrócić uwagę w tym miejscu należy, że przedmiotem niniejszej sprawy nie jest prawo do wcześniejszej emerytury wynikające z art. 32 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, lecz prawo do emerytury pomostowej, regulowane odrębnymi przepisami, zawężającymi katalog prac uznawanych za prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Reasumując w ocenie Sądu Apelacyjnego twierdzenia odwołującego zawarte w apelacji przedstawiały własną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, nie zostały poparte przekonującymi dowodami, a zatem nie zasługiwały na uwzględnienie.

Wobec powyższego brak jest zatem w analizowanym stanie faktycznym podstaw do zastosowania ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych i przyznania odwołującemu prawa do emerytury pomostowej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny, w oparciu o treść art. 385 k.p.c. oddalił apelację odwołującego.

sędzia Marta Sawińska