Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Sędziowie: Sylwia Dembska

Przemysław Horak

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2023 r. w P. na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...) S.A. z siedzibą w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale : M. D.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 18 czerwca 2021 r. sygn. akt VIII U 952/19

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. na rzecz (...) S.A. w P. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 marca 2019 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 r., poz. 1778) oraz art. 81 ust. 1, art. 85 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r., poz. 1510 ze zm.) stwierdził, że dla M. D. z tytułu zawarcia umowy o świadczenie usług z płatnikiem składek: (...) Spółka Akcyjna (obecnie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w P.), podstawa wymiaru składek, a także składka na ubezpieczenie zdrowotne w grudniu 2015 r. wynosi po ,,0,00” zł.

Na podstawie dokumentów zgromadzonych w trakcie kontroli organ rentowy ustalił, że płatnik składek (...) S.A. w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne M. D. uwzględnił przychód uzyskany z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy o świadczenie usług, w ramach której to umowy M. D. wykonywał pracę na rzecz własnego pracodawcy, tj. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.. W ocenie organu rentowego zawarcie umowy zlecenia z konkretną osobą miało bowiem bezpośredni związek z faktem jej zatrudnienia przez przedsiębiorcę, posiadającego w swojej ofercie sprzedaży produkty (pojazdy, maszyny i urządzenia), które podczas wykonywania swoich obowiązków pracowniczych, oferował klientom ten pracownik. W konsekwencji organ rentowy uznał, że przychód uzyskany przez M. D. z tytułu wykonywania umowy o świadczenie usług, zawartej z (...) S.A. (obecnie (...) S.A.), nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne u wskazanego płatnika składek, gdyż jest to przychód uzyskany z tytułu umowy o świadczenie usług, w ramach której M. D., jako zleceniobiorca świadczył pracę na rzecz własnego pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł (...) S.A. z siedzibą w P., wnosząc o zmianę decyzji w całości poprzez ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości składek pierwotnie zadeklarowanych i opłaconych przez (...) S.A., a nadto o zasądzenie od organu na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołująca spółka zarzuciła decyzji błędy w ustaleniach faktycznych oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 84 w zw. z art. 217 Konstytucji RP w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców oraz art. 20 w zw. z art. 22 Konstytucji RP. Odwołująca podniosła, że czynności wykonywane przez zleceniobiorcę w związku z zawarciem umowy o świadczenie usług, nie stanowią pracy wykonywanej przez zleceniobiorcę na rzecz pracodawcy, a tym samym zleceniobiorca nie może być uznany za pracownika pracodawcy na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Pracodawca nie był bowiem ani rzeczywistym beneficjentem, ani też podmiotem ponoszącym koszty wynagrodzenia z tytułu realizacji czynności, wykonywanych przez zleceniobiorcę na rzecz odwołującej spółki. Odwołująca wskazała również, że pomiędzy (...) S.A. a pracodawcą ubezpieczonego nie została zawarta żadna umowa (w tym umowa o podwykonawstwo), na podstawie której odwołująca spółka obciążałaby pracodawcę kosztami wynagrodzenia zleceniobiorcy, a pracodawca „przejmowałby” efekty czynności, wykonywanych przez zleceniobiorcę na podstawie umowy, zawartej z (...) S.A. W spornej sytuacji, zleceniobiorca w ramach umowy zawartej z odwołującą spółką, nie wykonywał tych samych zadań, które wykonywał w ramach stosunku pracy z pracodawcą. Celem pracodawcy nie było powierzenie pracownikowi na podstawie umowy zawartej z S. (...) realizacji tych samych zadań, które wykonuje w ramach stosunku pracy, a tym samym unikanie obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Zleceniobiorca otrzymywał od pracodawcy wynagrodzenie, a zasadnicza jego część miała charakter stały, niezależnie od tego czy zleceniobiorca był stroną umowy z S. (...), czy nie. W konsekwencji odwołująca spółka podniosła, że skoro efekty działań zleceniobiorcy miały znaczenie przede wszystkim dla niego i to on ponosił koszt wynagrodzenia zleceniodawcy, to prawidłowo zgłosił zleceniobiorcę do ubezpieczenia zdrowotnego i prawidłowo naliczał składki ubezpieczenia zdrowotnego od przychodów uzyskiwanych przez zleceniobiorcę z tytułu umowy cywilnoprawnej.

Postanowieniem z 28 listopada 2019 r. Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹¹ § 2 k.p.c. z urzędu zawiadomił (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. o toczącym się postępowaniu w przedmiocie ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek M. D.. Zainteresowana w zakreślonym terminie 14 dni nie przystąpiła do sprawy, ani nie zajęła w niej stanowiska.

Sąd I instancji nie wzywał M. D. do udziału w postępowaniu odrębnym postanowieniem, bowiem był on już stroną postępowania administracyjnego przed organem rentowym i adresatem decyzji, stając się automatycznie stroną postępowania odwoławczego.

Wyrokiem z 18 czerwca 2021 r., sygn. akt VIII U 952/19, Sąd Okręgowy w Poznaniu, zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla M. D. z tytułu zawarcia umowy o świadczenie składek z płatnikiem składek (...) S.A. (obecnie (...) S.A.) w okresie: 12/2015 stanowi kwota zadeklarowana przez tego płatnika składek (punkt 1 wyroku), zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. na rzecz odwołującego (...) S.A. w P. 90 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2 wyroku).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

(...) S.A. (poprzednio do 7 września 2018 r. (...) S.A.) została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego 9 lipca 2001 r. pod numerem (...). Siedziba spółki mieści się w P. przy ul. (...).

Przedmiotem działalności, prowadzonej przez odwołującą, jest między innymi pośrednictwo pieniężne, leasing finansowy, a także pozostałe formy udzielania finansowania. (...) S.A., podobnie jak jego poprzednik, ma różne źródła pozyskiwania klientów, a głównym źródłem są sieci sprzedażowe. Ponadto Spółka korzysta z innych źródeł pozyskiwania klientów, którymi są doradcy bankowi z grupy kapitałowej, pośrednicy finansowi, dostawcy środków trwałych, a także aktywność własna spółki i działania marketingowe.

W zależności od sytuacji danego podmiotu, odwołująca Spółka zawierała umowy o współpracy – jeśli podmiot prowadził działalność gospodarczą, albo umowy o świadczenie usług – jeśli nie prowadził działalności gospodarczej. Istotą obu umów było promowanie produktu odwołującego, czyli leasingu i pośrednictwo w pozyskiwaniu klientów na produkt, oferowany przez odwołującą Spółkę.

Odwołująca Spółka nie określała w zawieranych umowach o świadczenie usług czasu, miejsca oraz sposobu dotarcia do klienta, wskazywała natomiast, że czynności wykonywane na podstawie tych umów, nie mogą naruszać obowiązków wobec osób trzecich, np. wobec swojego pracodawcy. Praca wykonywana na podstawie tych umów polegała na pozyskaniu klienta do zawarcia umowy leasingowej. Zleceniobiorcy przedstawiali klientom możliwość zawarcia umowy leasingu. Jeżeli klient wyraził zainteresowanie, to następnie zleceniobiorcy przekazywali kontakt do doradcy leasingowego, który dalej prowadził sprawę. Wypłata wynagrodzenia była uzależniona od wartości przedmiotu leasingu. Wynagrodzenie było wypłacane po zawarciu umowy leasingu.

(...) S.A. (poprzednio (...) S.A.) zawierała także umowy o współpracy z różnymi podmiotami, prowadzącymi działalność gospodarczą, czyli ,,Dostawcami”. Jeśli doszło do zawarcia umowy leasingu z klientem, któremu ,,Dostawca” promował świadczoną przez odwołującą usługę, to ,,Dostawca” wystawiał fakturę do zapłaty przez odwołującą.

(...) S.A. nie zawarła w 2015 r. umowy o współpracy z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., w związku z czym na tym przedsiębiorstwie nie ciążyło zobowiązanie promowania usług leasingu i pożyczek, oferowanych przez odwołującą spółkę.

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego 23 września 2003 r. pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych i furgonetek.

M. D. w 2010 r. w trybie art. 23 ¹ k.p. stał się pracownikiem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.. W pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się sprzedażą samochodów marki R. i D. w salonie w J.. Do zakresu obowiązków osób zatrudnionych na takim stanowisku należało m.in. sporządzanie wniosków kredytowych R., sporządzanie umów kredytowych i ich wysyłanie bezpośrednio po podpisaniu przez klienta, a nadto wykonywanie ofert kredytowych i leasingowych z firmami, z którymi Spółka (...) miała podpisaną umowę.

Spółka (...) na przestrzeni lat współpracowała z kilkoma firmami leasingowymi pośrednicząc w sprzedaży usług leasingowych. Głównym podmiotem kredytującym sprzedaż samochodów, jak i świadczącym usługi leasingowe był i jest (...) ( Bank (...)). Sporadycznie, doraźnie Spółka współpracowała z innymi firmami leasingowymi takimi jak (...), (...), (...), (...) S.A., (...) SA.

W maju 2012 r. Spółka (...) zawarła umowę o współpracy z (...) Bank (...) S.A. ( Bank (...) S.A.) w zakresie usług pośrednictwa w udzielaniu kredytów i pożyczek. Postanowienia tej umowy były realizowane poprzez pracowników Spółki (...), którzy zawierali z tym bankiem umowy o świadczenie usług. Wśród tych pracowników były ubezpieczony D.. Rozliczanie z tej współpracy następowało poprzez wystawianie faktur prowizyjnych.

1 kwietnia 2016 r. została zawarta umowa o współpracy pomiędzy (...) Sp. z o.o. a (...) SA. Realizując umowę pracodawca ubezpieczonego zobowiązała się promować świadczone przez Spółkę (...) usługi leasingu oraz pożyczki – polecać klientom nabywającym samochody finansowanie zakupu lub przyjęcia takiego pojazdu do używania w ramach zawartej ze spółką umowy leasingu lub umowy pożyczki.

W Spółce (...) był nieformalny zakaz otrzymywania przez pracowników wynagrodzenia za pośrednictwo sprzedaży produktów kredytowych czy leasingowych pochodzące od innych firm niż te, z którymi umowy miała zawarte sama Spółka.

Pracodawca nie posiadał wiedzy w przedmiocie zawierania przed 2016 r. przez swoich pracowników, w tym B. N. (ze sprawy VII U 1128/19 tut. Sądu) umów o świadczenie usług z (...) Sp. z o.o. ani otrzymywanym z tego tytułu wynagrodzeniu.

24 września 2015 r. A. G. przedstawiciel (...) S.A. (obecnie (...) S.A.) zawarła umowę o świadczenie usług z ubezpieczonym M. D.. Umowę zawarto na czas określony do końca 2015 r. W ramach tej umowy zleceniobiorca zobowiązany był do świadczenia na rzecz odwołującej spółki usług informacyjnych oraz pośrednictwa leasingowego, w celu umożliwienia spółce leasingowej pozyskiwania klientów i doprowadzania do zawarcia umów leasingu/pożyczki pomiędzy odwołującą spółką a tymi klientami (§1 umowy). Świadczone przez zleceniobiorcę usługi pośrednictwa leasingowego polegać miały w szczególności na informowaniu odwołującej spółki o klientach, poszukujących oferty finansowania pojazdów oraz maszyn i urządzeń, z podaniem danych kontaktowych takich klientów oraz – w zależności od okoliczności konkretnego przypadku – na informowaniu klientów o podstawowych parametrach i warunkach oferty odwołującej spółki (§2 umowy). W §3 ust.1 umowy strony postanowiły, że zleceniobiorca może informować klienta o podstawowych parametrach i warunkach oferty odwołującej wyłącznie na podstawie materiałów i informacji otrzymanych od odwołującej. Bez zgody odwołującej, zleceniobiorca nie był uprawniony do dokonywania jakichkolwiek zmian w finansowych i prawnych warunkach oferty odwołującej (§3 ust.2 umowy). W świetle postanowień umowy, odwołująca zachowała pełną swobodę w zakresie konstruowania ofert leasingu/pożyczki, zasad i sposobu oceny zdolności leasingowej klienta, jak również wyłączność na decyzję o zawarciu umowy leasingu/pożyczki z tym klientem. Zleceniobiorca nie był upoważniony do składania oświadczeń w imieniu odwołującej spółki (§4 ust. 1 i 2 umowy). Strony umowy ustaliły, że zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie w wysokości brutto, mieszczącej się w przedziale od 0,1% do 3,0% wartości netto przedmiotu leasingu oddanego w leasing/wypłaconych kwot pożyczek udzielonych klientom, pozyskanym przez odwołującą spółkę w związku z działaniami zleceniobiorcy, po spełnieniu określonych warunków (§5 ust. 1 umowy).

W związku z zawarciem umowy o świadczenie usług, odwołująca Spółka jako płatnik składek zgłosiła M. D. jako zleceniobiorcę do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 24 września 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy o świadczenie usług i od przychodu z tego tytułu obliczyła składki na ubezpieczenie zdrowotne w 12/2015 r.

(...) S.A. obliczyła składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług od podstawy wymiaru:

Powyższa kwota została przekazana przez Spółkę (...) na rachunek bankowy M. D..

W 2015 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. nie miała zawartej umowy o współpracy z (...) Sp. z o.o. Fakt jej zawarcia neguje były pracodawca ubezpieczonego, podobnie jak i odwołujący się S. (...). Także pozwany takiej umowy nie pozyskał i nie przedstawił aż do dnia wyrokowania.

Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne M. D. jako zleceniobiorcy, z tytułu zawarcia umowy o świadczenie usług na rzecz (...) S.A. (obecnie (...) S.A.), została ustalona na poziomie 0 zł przez ZUS O/I P. w toku kontroli przeprowadzonej u odwołującej, zakończonej protokołem kontroli z dnia 4 października 2018 r., uzupełnionym aneksem nr (...) z dnia 2 listopada 2018 r.

Przedmiotem kontroli było między innymi sprawdzenie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS oraz zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2018 r. Podczas kontroli u płatnika składek organ rentowy nie pozyskał umowy współpracy zawartej pomiędzy (...) S.A. (poprzednio (...) S.A.) a Spółką (...). W toku kontroli nie doszło także do przesłuchania ubezpieczonego D., jak i przedstawiciela Spółki (...), dane o przychodach ubezpieczonego pozyskano z Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS, a kopie umowy o świadczenie usług wraz z rachunkami – od odwołującej się Spółki.

W wyniku przeprowadzonej kontroli została wydana 1 marca 2019 r. zaskarżona decyzja, w której wyzerowano podstawę wymiaru składek M. D. u płatnika (...) S.A. (poprzednio (...) S.A.)

Pozwany organ rentowy przesłał ustalenia swojej kontroli do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C., czyli oddziału ZUS właściwego dla pracodawcy ubezpieczonego. W toku podjętego tam postępowania przedstawiciel pracodawcy ubezpieczonego potwierdził, iż Spółka współpracuje w zakresie umów leasingowych z (...) S.A. Dodała, że nie zostały wystawione żadne faktury prowizyjne dotyczące współpracy pomiędzy Spółkami. Mogło być tak, że zapłata za pozyskanie klienta do leasingu i zawarcie samej umowy w tym zakres było rozliczane i przekazywane bezpośrednio między pracownikiem Spółki (...) a Spółką (...).

Następnie sporządzono 7 maja 2019 r. protokół, w którym przypisano składki dla ubezpieczonego M. D. z tytułu wykonywania pracy na rzecz własnego pracodawcy w ramach umowy zawartej z (...). Ponieważ płatnik składek (...) Sp. z o.o. złożył dokumenty korygujące zgodne z ustaleniami protokołu, czyli po dodaniu wynagrodzeń wypłaconych przez z (...), to w konsekwencji ZUS O/C. uznając, że spór nie zaistniał nie wydał decyzji administracyjnej.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał odwołanie za zasadne.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy zacytował treść art. 4 pkt 1, 2a, 9, art. 8 ust. 1, art. 18 ust. 1a, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Następnie Sąd I instancji podkreślił, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, chodzi o jeden, szeroko ujęty pracowniczy tytuł obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym. Z tą regulacją korespondują unormowania zawarte w art. 18 ust. 1a i w art. 20 ust. 1 tej ustawy, w których nakazano uwzględnienie w podstawie wymiaru składek osób w nim wymienionych również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Płatnikiem tych składek, w myśl art. 4 pkt 2a ustawy systemowej, jest pracodawca, który jest zobowiązany uwzględniać w podstawie wymiaru składek za swoich pracowników także przychody uzyskiwane przez tych pracowników z tytułu umów cywilnoprawnych, o ile prace w ramach tych umów wykonują w warunkach objętych dyspozycją art. 8 ust. 2a tej ustawy (vide wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 marca 2014 r., II UK 449/13, LEX nr 1451362; z dnia 6 maja 2014 r., II UK 442/13, LEX nr 1478022, z dnia 23 maja 2014 r., II UK 445/13, LEX nr 1475168; z dnia 4 czerwca 2014 r., II UK 447/13, LEX nr 1480061, z dnia 24 września 2015 r., I UK 490/14, LEX nr 1854103). Nie istnieje zatem odrębny tytuł ubezpieczenia na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, który mógłby stanowić przedmiot sporu przed sądem ubezpieczeń społecznych.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy podał, że z niekwestionowanych przez strony ustaleń Sądu wynika, że ubezpieczony M. D. był pracownikiem (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na stanowisku doradcy handlowego – sprzedawcy samochodów. Równocześnie 24 września 2015 r. ubezpieczony zawarł z odwołującą (...) S.A. z siedzibą w P. (poprzednio: (...) S.A. z siedzibą w P.) umowę o świadczenie usług, w ramach której był zobowiązany do świadczenia na rzecz odwołującej spółki usług informacyjnych oraz pośrednictwa leasingowego, w tym umożliwieniu odwołującej pozyskiwania klientów i doprowadzania do zawarcia umów pomiędzy odwołującą a klientami.

Zwrócił uwagę, że po za sporem pozostaje, że odwołująca spółka uwzględniła w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne M. D., przychód uzyskany z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy o świadczenie usług. Z kolei Spółka (...) na bieżąco obliczyła dla ubezpieczonego składki na obowiązkowe ubezpieczenia od przychodów wypłaconych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, bez przychodów uzyskanych z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług.

Zaznaczył, że w rozpoznawanej sprawie istota sporu sprowadza się zatem do ustalenia, czy w stanie faktycznym znajdzie zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i czy przychód uzyskany przez ubezpieczonego z tytułu wykonywania umowy cywilnoprawnej, zawartej z odwołującą spółką, tj. z innym podmiotem niż własny pracodawca w grudniu 2015 r., stanowi podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia z tytułu pracy wykonywanej w ramach umowy o pracę ze Spółką (...) oraz czy w związku z tym prawidłowo kwoty te odwołująca spółka uwzględniła w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego.

W ocenie Sądu przepis art. 8 ust. 2a nie rodzi problemów interpretacyjnych, a stanowisko judykatury jest w tej mierze ugruntowane. Niezależnie od sytuacji czy pracownik pracodawcy wykonuje na jego rzecz pracę w ramach stosunku cywilnoprawnego łączącego oba te podmioty, czy też w ramach stosunku łączącego pracownika i podmiot trzeci, to w obu tych przypadkach pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika ˗ zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Nie chodzi bowiem o to, aby stosunek cywilnoprawny na podstawie, którego ubezpieczony wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy spełniał również przesłanki stosunku pracy.

Następnie Sąd Okręgowy przytoczył stanowisko judykatury w tym stanowisko Sądu Najwyższego w wyroku z 24 września 2015 r., I UK 490/14, w wyroku z dnia 21 lutego 2019 r., I UK 460/17.

Sąd I instancji podał, że w jego ocenie M. D. wykonywał odrębne czynności, tytułem każdego z wiążących go stosunków prawnych. Jakkolwiek odwołująca spółka zawierała umowy o świadczenie usług z osobami, zatrudnianymi przez podmioty, których przeważającym przedmiotem działalności była sprzedaż samochodów, to okoliczność ta miała na celu przede wszystkim dotarcie do samego klienta. W przedmiotowej sprawie, ubezpieczony przede wszystkim realizował sprzedaż samochodów z oferty swojego pracodawcy – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. a dopiero w chwili, w której potencjalny klient wyrażał zainteresowanie dodatkowym źródłem finansowania zakupu, ubezpieczony przekazywał mu informację o możliwościach uzyskania pożyczki bądź leasingu przede wszystkim w R. Bank, ale i u poprzednika odwołującej się Spółki – (...) SA. Sąd Okręgowy zaznaczył, że ubezpieczony realizował w ten sposób usługi informacyjne oraz pośrednictwa leasingowego, wynikające z umowy o świadczenie usług zawartej z odwołującą spółką 24 września 2015 r. Ostatecznym decydentem co do zaakceptowania oferty banku był sam klient. Jeżeli zatem klient wybrał ofertę odwołującej się spółki, wówczas ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie. Tak stało się w spornym miesiącu objętym zaskarżoną decyzją.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że pracodawca nie nadzorował w żaden sposób czynności ubezpieczonego z umowy łączącej go z odwołującą spółką, nie weryfikował jego skuteczności w tym zakresie, nie pośredniczył w jej zawarciu. Pracodawca ubezpieczonego w 2015 r. nie przekazywał odwołującej spółce, czyli osobie trzeciej środków na sfinansowanie określonego zadania, stanowiącego przedmiot swojej działalności, a odwołująca spółka nie zaciągnęła wobec Spółki (...) zobowiązania, wywiązanie się z którego wymagałoby zatrudniania pracowników zainteresowanej spółki. Odwołująca spółka nie jest podwykonawcą pracodawcy ubezpieczonego – podmioty te w roku 2015 nie łączyła jakakolwiek umowa, nie współpracowały ze sobą. Pierwszą taką umowę zawarto dopiero w kwietniu 2016 r.

Sąd I instancji zaznaczył, że odwołująca spółka i pracodawca ubezpieczonego w 2015 roku nie działali w celu obniżenia kosztów zatrudnienia przez zastąpienie „oskładkowanego” wynagrodzenia za pracę „nieoskładkowanym” wynagrodzeniem za wykonanie usługi. Pomiędzy stronami nie została bowiem zawarta umowa o współpracy, która rodziłaby określone zobowiązania po obu stronach, względnie określone korzyści prowizyjne dla Spółki (...). Ubezpieczony uzyskał prowizję z umowy, zawartej bezpośrednio z odwołującą spółką, poza swoim pracodawcą, w nieznanej mu wysokości (wypłata wynagrodzenia dla zleceniobiorcy uzależniona była od zawarcia umowy leasingu pomiędzy odwołującą spółką a klientem, a jego wysokość od wartości przedmiotu leasingu i to tylko wówczas, gdy klient autonomicznie zdecydował się na produkt leasingowy z oferty odwołującej spółki). Wskazać przy tym także należy, że ubezpieczony nie prezentował klientowi konkretnej oferty odwołującej spółki, nie miał bowiem zgodnie z postanowieniami umowy z 24 września 2015 r. takiego uprawnienia, nie mógł modyfikować treści w materiałach reklamowych odwołującej spółki, zatem jego rola sprowadzała się w zasadzie do wstępnej oceny zdolności kredytowej klienta, poinformowania go o ofercie odwołującej spółki i w przypadku wykazania przez klienta zainteresowania, skontaktowaniu klienta z przedstawicielem odwołującej spółki, który w imieniu spółki dopiero składał klientowi konkretną ofertę. W tym przypadku zlecającym jest płatnik ( (...)), który jest ostatecznym beneficjentem pracy. Finalnym efektem pracy jest doprowadzenie do zawarcia umowy leasingu, w zamian za co płatnik był zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia zleceniobiorcy - ubezpieczonemu.

W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy wyciągnął zbyt daleko idące wnioski z faktu, że ubezpieczony otrzymywał z umowy o świadczenie usług wynagrodzenie. Umowa o świadczenie usług, jak bowiem wskazano, nie była związana ani z realizacją przez ubezpieczonego pracy na rzecz płatnika, ani z realizacją umowy agencyjnej. Odwołująca się Spółka (a w zasadzie jej poprzednik) nie przekazywał pracodawcy ubezpieczonego środków na jego wynagrodzenie z umowy o świadczenie usług. Nie robił tego też pracodawca ubezpieczonego.

W dalszej treści uzasadnienia Sąd Okręgowy zaakcentował, że na kanwie niniejszej sprawy, także z innej przyczyny nie sposób zgodzić się z organem rentowym, że ubezpieczony w ramach umowy z 24 września w świetle przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej świadczył pracę na rzecz pracodawcy. Nawet bowiem, jeżeli nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy zlecenia, to w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, byłyby to wnioski zbyt daleko idące. Ubezpieczony udostępniał klientom dane kontaktowe przedstawiciela odwołującej spółki a przedstawicielowi odwołującej – dane zainteresowanego klienta, po czym nie interesował się, czy do zawarcia umowy leasingowej doszło. Pracodawca uzyskiwał rezultaty z każdej umowy sprzedaży własnych samochodów, niezależnie od źródła finansowania ich zakupu przez klientów, tj. bez znaczenia, czy pożyczkodawcą był zatem polecony przez ubezpieczonego bank czy instytucja leasingowa, czy też obrotny klient sam, bez udziału ubezpieczonego, mógł pozyskać zewnętrzne źródło finansowania swojego zakupu. (...) sp. z o.o. w takim ujęciu każdorazowo uzyskiwałaby korzystny dla siebie rezultat w postaci sprzedaży przedmiotu ze swojej oferty handlowej, wcale nie na skutek pośredniego działania ubezpieczonego. Tym samym, ubezpieczony nie wykonywał czynności w interesie pracodawcy, a wyłącznie w interesie swoim (uzyskując dodatkowe dochody z umowy o świadczenie usług) oraz zleceniodawcy (ułatwiając mu pozyskanie klientów na usługi finansowe). Celem działania ubezpieczonego nie było zwiększenie sprzedaży samochodów. Nie sposób przyjąć, że praca świadczona przez niego w ramach umowy o świadczenie usług nie była kontynuacją pracy w ramach stosunku pracy i co istotne nie była świadczona w ramach umowy o współpracy zawartej między odwołującą spółką a pracodawcą, gdyż takiej umowy nie było. Zatem finalnym beneficjentem i odbiorcą pracy świadczonej przez ubezpieczonego na podstawie umowy o świadczenie usług była odwołująca spółka.

Sąd I instancji podkreślił także, że (...) sp. z o.o. – pracodawca M. D., nie miał wiedzy o tym, że świadczy on pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem. Pracodawca nie był inicjatorem całego przedsięwzięcia. Płatnika składek i pracodawcy ubezpieczonego nie łączyła przed kwietniem 2016 r. umowa o współpracy. Jakkolwiek pracodawca M. D. mógł obiektywnie mieć wiedzę o tym, że jej pracownik – ubezpieczony informuje potencjalnych klientów o produktach leasingowych m.in. odwołującej spółki, to organ rentowy nie wykazał, by Spółka (...) miała taką wolę, aby jej pracownicy etatowi promowali produkty leasingowe, w tym w szczególności odwołującej spółki, wreszcie nie wykazał przekonująco korzyści płynących w spornym miesiącu z tego tytułu dla tej firmy.

W konsekwencji – w ocenie Sądu I instancji, kwota wypłacona ubezpieczonemu przez odwołującą spółkę z tytułu umowy o świadczenie usług nie może stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia w (...) Sp. z o.o. po zsumowaniu z przychodem z tytułu umowy o pracę.

Z treści protokołu z kontroli przeprowadzonej przez ZUS O/C. u tego płatnika nie wynika, by tamtejszy organ rentowy dotarł do dowodów – dokumentów mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Poczynione ustalenia były raczej konsekwencją ustaleń zawartych w protokole z kontroli przeprowadzonej przez pozwany Oddział ZUS. Sporządzenie korekt deklaracji i dopłacenie dobrowolne brakującej części składek może wynikać z chęci uniknięcia dalszego postępowania organu rentowego czy też przed Sądem, zwłaszcza przy uwzględnieniu wielkości składek do dopłacenia i nie musi oznaczać akceptacji ustaleń ZUS. Tym samym, w kontekście ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie, Sąd I instancji nie znalazł przesłanek dla uznania, iż skoro pracodawca ubezpieczonego opłacił składki na ubezpieczenia od umowy zawartej z (...) SA, to tym samym wywiedzione odwołanie należało oddalić.

Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz powołanych przepisów prawa materialnego zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne M. D. z tytułu zawarcia umowy o świadczenie usług z płatnikiem składek (...) S.A. stanowi w grudniu 2015 r. kwota zadeklarowana przez płatnika składek, o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 1 i § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r., poz. 265) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zasądził od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującej spółki 90 zł (adekwatną dla wartości przedmiotu sporu wskazanej przez strony) – punkt 2 wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., zaskarżając go w całości i zarzucając:

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzekania polegający na nieprawidłowym przyjęciu, że prace wykonywana przez ubezpieczonego M. D. (wynikająca z umowy z dnia 24 września 2015r. zawartej z (...) S.A.) nie była wykonywana na rzecz jego pracodawcy płatnika składek (...) Sp. z o.o., podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności z powyższej umowy oraz zeznań samego ubezpieczonego wynika, iż z efektów jego pracy korzystał pracodawca, co skutkowało naruszeniem art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego pominięcie pomimo przesłanek do jego zastosowania w stanie faktycznym sprawy,

będący efektem

⚫

naruszenia reguły swobodnej oceny dowodów określonej w art. 233 § 1 k.p.c.

a.  poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na uznaniu za logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego oraz znajdujące odzwierciedlenie w zebranym materiale dowodowym (w szczególności w umowie z dnia 24 września 2015r.) zeznań świadka A. B. o niewielkim/marginalnym udziale ubezpieczonego przy zwiększeniu obrotów jego pracodawcy, podczas gdy faktycznie zeznania ubezpieczonego oraz dokumenty zgromadzone w postępowaniu nie potwierdzają takiej sytuacji,

b.  poprzez dowolną ocenę zeznań ubezpieczonego M. D. w zakresie w jakim pominięto jego twierdzenia o korzystnym efekcie dla pracodawcy - (...) Sp. z o.o., czynności jakie realizował na podstawie umowy z dnia 24 września 2015r. z (...) Sp. z o.o.,

c.  w związku z art. 227 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, a co za tym idzie błędną ocenę stanu faktycznego mające wpływ na treść wyroku poprzez przyjęcie, iż czynności jakie realizował na podstawie umowy z dnia 24 września 2015r. z (...) Sp. z o.o., nie przyniosły wymiernego rezultatu pracodawcy.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 18 czerwca 2021 r. i oddalenie odwołania. Nadto, wniósł o zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych zgodnie ze wskazaną wartością przedmiotu sporu.

W odpowiedzi na apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. odwołująca (...) S.A. wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w sposób staranny, nieuchybiający zasadzie swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody Sąd I instancji oceniał wszechstronnie, tj. wiarygodność i moc poszczególnych dowodów oceniona została w odniesieniu do całokształtu pozostałych dowodów. Sąd I instancji dokonał ustalenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie i Sąd Apelacyjny podstawę faktyczną wyroku w pełni podziela. Sąd Apelacyjny zaaprobował ustalenia i ocenę prawną Sądu Okręgowego.

Jak słusznie naprowadzał Sąd Okręgowy, poza sporem pozostawało, że odwołujący (...) S.A. uwzględnił w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego, przychód uzyskany z tytułu wykonywania przez ubezpieczonego pracy na podstawie umowy o świadczenie usług. Pracodawca ubezpieczonego z kolei ( (...) Sp. z o.o. ) obliczył za niego składki na obowiązkowe ubezpieczenia od przychodów wypłaconych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, bez przychodów uzyskanych z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług.

Mając na uwadze powyższe, w niniejszej sprawie istota sporu sprowadza się do ustalenia, czy w opisanym stanie faktycznym znajdzie zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i czy przychód uzyskany przez ubezpieczonego z tytułu wykonywania umowy cywilnoprawnej zawartej z odwołującym ( (...) S.A.), tj. z innym podmiotem niż własny pracodawca ( (...) Sp. z o.o.), w miesiącach i kwotach opisanych powyżej (w stanie faktycznym), stanowi podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia z tytułu pracy wykonywanej w ramach umowy o pracę z zainteresowaną spółką a w konsekwencji - czy w związku z tym prawidłowo kwoty te odwołujący (...) S.A. uwzględnił w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego.

Przywołać należy, że zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, za pracownika w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Natomiast stosownie do treści art. 18 ust. 1 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3 stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Z kolei zgodnie z art. 18 ust. 1a powołanej ustawy w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej dodany od 30 grudnia 1999 r. ustawą z 23 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw odnosi się do równoczesnego zobowiązania się pracownika wobec jednego pracodawcy do świadczenia pracy na podstawie stosunku pracy oraz pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, zawartej z innym podmiotem. Na taki wypadek przewidziano w prawie ubezpieczeń społecznych konstrukcję „uznania za pracownika”. Stwierdzenie, że pracownik, który zawarł z innym podmiotem umowę cywilnoprawną wykonuje w ramach takiej umowy w rzeczywistości pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy oznacza, że – bez względu na charakter lub rodzaj tej dodatkowej umowy – podlega z jej tytułu ubezpieczeniu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przypomnieć należy jednocześnie, iż norma wynikająca z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wykreowała nie tylko szerokie pojęcie „pracownika”, ale także szeroką definicję pracowniczego tytułu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, łącząc obowiązek podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom, jako pracownika, z jego aktywnością w ramach stosunku pracy oraz dodatkowo w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej przez niego z pracodawcą lub z osobą trzecią, ale wykonywaną na rzecz pracodawcy. Zastosowany w treści tego przepisu zwrot: „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy” oznacza, iż praca ta świadczona jest w przebiegu realizacji stosunku prawnego łączącego owego pracodawcę ze zleceniodawcą tych pracowników. Jak wyjaśnił przy tym Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 7 lutego 2017 r. (II UK 693/15) celem wprowadzenia art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych było po pierwsze - ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz po drugie - ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (tak uchwała Sądu Najwyższego z 02.09.2009 r. II UZP 6/09, OSNP 2010 nr 3-4, poz. 46 oraz wyroki: z 14.01.2010 r. I UK 252/09, Lex nr 577824; z 02.02.2010 r. I UK 259/09, Lex nr 585727 oraz z 18.10.2011 r. III UK 22/11, OSNP 2012 nr 21-22, poz. 266).

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, iż w przypadku M. D. występowało wyraźne rozdzielenie zadań wykonywanych w ramach umowy o pracę i umowy o świadczenie usług. Ubezpieczony M. D. od 2010 r. jest pracownikiem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.. W pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się sprzedażą samochodów marki R. i D. w salonie w J.. Do zakresu obowiązków osób zatrudnionych na takim stanowisku należało m.in. sporządzanie wniosków kredytowych R., sporządzanie umów kredytowych i ich wysyłanie bezpośrednio po podpisaniu przez klienta, a nadto wykonywanie ofert kredytowych i leasingowych z firmami, z którymi Spółka (...) miała podpisaną umowę. Ubezpieczony pracuje w branży samochodowej od wielu lat i ma wielu klientów.

W dniu 24 września 2015 r. odwołujący zawarł umowę o świadczenie usług z ubezpieczonym M. D., pracownikiem zainteresowanego, na czas określony do 31 grudnia 2015 r. W ramach tej umowy zleceniobiorca zobowiązany był do świadczenia na rzecz odwołującej spółki usług informacyjnych oraz pośrednictwa leasingowego, w celu umożliwienia spółce leasingowej pozyskiwania klientów i doprowadzania do zawarcia umów leasingu/pożyczki pomiędzy odwołującą spółką a tymi klientami (§1 umowy). Świadczone przez zleceniobiorcę usługi pośrednictwa leasingowego polegać miały w szczególności na informowaniu odwołującej spółki o klientach, poszukujących oferty finansowania pojazdów oraz maszyn i urządzeń, z podaniem danych kontaktowych takich klientów oraz – w zależności od okoliczności konkretnego przypadku – na informowaniu klientów o podstawowych parametrach i warunkach oferty odwołującej spółki (§2 umowy). W §3 ust.1 umowy strony postanowiły, że zleceniobiorca może informować klienta o podstawowych parametrach i warunkach oferty odwołującej wyłącznie na podstawie materiałów i informacji otrzymanych od odwołującej. Bez zgody odwołującej, zleceniobiorca nie był uprawniony do dokonywania jakichkolwiek zmian w finansowych i prawnych warunkach oferty odwołującej (§3 ust.2 umowy). W świetle postanowień umowy, odwołująca zachowała pełną swobodę w zakresie konstruowania ofert leasingu/pożyczki, zasad i sposobu oceny zdolności leasingowej klienta, jak również wyłączność na decyzję o zawarciu umowy leasingu/pożyczki z tym klientem. Zleceniobiorca nie był upoważniony do składania oświadczeń w imieniu odwołującej spółki (§4 ust. 1 i 2 umowy). Strony umowy ustaliły, że zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie w wysokości brutto, mieszczącej się w przedziale od 0,1% do 3,0% wartości netto przedmiotu leasingu oddanego w leasing/wypłaconych kwot pożyczek udzielonych klientom, pozyskanym przez odwołującą spółkę w związku z działaniami zleceniobiorcy, po spełnieniu określonych warunków (§5 ust. 1 umowy).

W związku z zawarciem umowy o świadczenie usług, odwołująca Spółka jako płatnik składek zgłosiła M. D. jako zleceniobiorcę do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 24 września 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy o świadczenie usług i od przychodu z tego tytułu obliczyła składki na ubezpieczenie zdrowotne w 12/2015 r.

(...) S.A. obliczyła składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług od podstawy wymiaru:

Przedmiotem działalności prowadzonej przez odwołującego (...) S.A. jest m.in. pośrednictwo pieniężne, leasing finansowy, a także pozostałe formy udzielania kredytów. Odwołujący ma różne źródła pozyskiwania klientów. Głównym źródłem są sieci sprzedażowe. Ponadto odwołujący korzysta z innych źródeł pozyskiwania klientów, którymi są np. doradcy bankowi z grupy kapitałowej, pośrednicy finansowi, dostawcy środków trwałych oraz aktywność własna odwołującego i działania marketingowe. W zależności od sytuacji danego podmiotu, odwołujący zawierał umowy o współpracy – jeśli podmiot prowadził działalność gospodarczą, albo umowy o świadczenie usług – jeśli nie prowadził działalności gospodarczej. Istotą obu umów było promowanie produktu odwołującego, czyli leasingu i pośrednictwo w pozyskiwaniu klientów na produkt oferowany przez odwołującego. Odwołujący zawierał umowy o współpracy z różnymi podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, czyli ,,Dostawcami”. Jeśli doszło do zawarcia umowy leasingu z klientem, któremu ,,Dostawca” promował świadczoną przez odwołującego usługę, to ,,Dostawca” wystawiał fakturę do zapłaty przez odwołującego.

Co istotne – wbrew wywodom apelacji - zainteresowaną spółkę i odwołującego nie wiązała żadna umowa o współpracy (pierwsza umowa współpracy z 1 kwietnia 2016r.).

Mając na uwadze powyższy stan faktyczny Sąd Apelacyjny zaznacza, że do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego w zainteresowanej spółce w głównej mierze należała sprzedaż aut, niezależnie czy za gotówkę, czy też na kredyt czy w systemie leasingu. Natomiast w ramach umowy o świadczenie usług, poza zakresem obowiązków pracowniczych, ubezpieczony przekazywał osobom, które chciały nabyć samochód, a nie posiadały środków własnych na ich zakup, informacje o możliwych środkach finansowania, które oferuje (...) S.A. Jego rola kończyła się na przekazaniu ww. informacji, zaś uzyskanie przez niego wynagrodzenia zależało od skutecznego zawarcia umowy kredytu, czy leasingu przez te strony. Potencjalny klient zgłaszając się do zainteresowanej spółki celem zakupu pojazdu był pytany przez przedstawiciela handlowego o sposób finansowania tego zakupu. Jednakże dla spółki, nie ma znaczenia sposób finansowania tego zakupu tj. czy będzie to zakup gotówkowy, kredytowy czy leasing, gdyż spółka nie wydawała towaru, jeśli nie otrzymała pieniędzy na konto. Sąd Apelacyjny podkreśla, że M. D. jako pracownik zatrudniony jest na stanowisku sprzedawcy samochodów, nie jest jednocześnie pośrednikiem finansowym, albowiem jako sprzedawca tylko sprzedaje towar, a nie usługę pośrednictwa finansowego. Istotne jest również, że pracownik udzielając informacji o możliwości zawarcia umowy leasingu, nie ma wiedzy czy klient skontaktuje się z daną instytucją finansującą (w tym przypadku (...) S.A.), jakie otrzyma warunki i czy jego klient w ogóle spełnia warunki, aby to finansowanie otrzymać (gdyż ostatecznie to (...) S.A. o tym decydował).

Sąd Apelacyjny podkreśla, że wbrew stanowisku apelującego praca wykonywana przez ubezpieczonego w ramach umowy cywilnej nie miała bezpośredniego związku z obowiązkami pracowniczymi, nie była świadczona na rzecz (...) Sp. z o.o. w rozumieniu przepisu art. 8 ust.2a ustawy systemowej.

Z materiału dowodowego wynika ponadto, że świadczone przez M. D. usługi pośrednictwa leasingowego polegały w szczególności na informowaniu spółki o klientach poszukujących oferty finansowania pojazdów, z podaniem danych kontaktowych takich klientów, oraz w zależności od okoliczności konkretnego przypadku – na informowaniu klientów o podstawowych parametrach i warunkach oferty S. (...).

Efekty działań zleceniobiorcy podejmowanych w ramach umowy ze spółką (odwołującą) miały znaczenie dla (...) S.A., a nie dla pracodawcy . Na powyższe wskazuje również kilka okoliczności m.in. to: że celem umowy było zmotywowanie zleceniobiorcy do zachęcania nabywców i najemców składników majątkowych do zawarcia umów finansowania z S. (...), a efekt tych działań miał znaczenie jedynie dla samej spółki (pracodawca nie był nim zainteresowany, gdyż nie ma dla niego większego znaczenia to, czy klient kupi usługę leasingu w spółce, w innym podmiocie czy też sfinansuje nabycie produktów oferowanych przez pracodawcę z własnych środków), koszt wynagrodzenia zleceniobiorcy był ponoszony każdorazowo przez spółkę odwołującą z jej środków i nie był w żaden sposób refakturowany czy refundowany przez pracodawcę (gdyby czynności pośrednictwa wykonywane przez zleceniobiorcę na podstawie umowy ze spółką odwołującą służyły interesom pracodawcy (spółka nie byłaby zainteresowana wynagradzaniem zleceniobiorcy z tego tytułu, gdyż racjonalnie gospodarujący przedsiębiorca nie akceptuje obciążenia siebie kosztami pracy wykonywanej nie na jego rzecz); jako że to odwołująca spółka była bezpośrednim beneficjentem czynności wykonywanych przez zleceniobiorcę na podstawie umowy, to ona ponosiła koszt wynagrodzenia z tytułu wykonania tych czynności, pracodawca nie miał żadnego wpływu na termin i sposób realizacji umowy, a ponadto – pracodawca nie sprawował nad zleceniobiorcą (ani w imieniu własnym ani (...) S.A.) nadzoru nad czynnościami realizowanymi przez zleceniobiorcę na podstawie umowy zawartej ze spółką, odwołująca spółka nie otrzymała od pracodawcy żadnego wynagrodzenia czy też korzyści finansowych związanych z umową; w szczególności, relacja stron w tym zakresie była odmienna od sytuacji funkcjonujących na rynku firm oferujących usługi skutkujące tzn. obniżeniem kosztów pracy (którym to sytuacjom miał zapobiegać art. 8 ust. 2a ustawy o s.u.s.)

W świetle umowy zawartej z (...) S.A., pracodawca (...) Sp. z o.o. nie był ani rzeczywistym beneficjentem, ani też podmiotem ponoszącym koszty wynagrodzenia z tytułu realizacji czynności wykonywanych przez zleceniobiorcę M. D. na rzecz spółki (...) S.A. Efekty działań podejmowanych przez zleceniobiorcę w ramach umowy nie miały znaczenia dla pracodawcy – w szczególności, jak już była mowa wyżej, bez znaczenia było to, czy klient pracodawcy kupił usługę leasingu w odwołującej spółce, w innym podmiocie czy też sfinansował nabycie danego pojazdu z własnych środków. Pracownik (będący jednocześnie zleceniobiorcą odwołującej spółki) musiał w pierwszej kolejności sprzedać towar klientom, ten etap wykonywał jako pracownik (...) Sp. z o.o. i te efekty jego działań służyły jego pracodawcy.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, na całkowity rozdział obowiązków ubezpieczonego, jaki wynikał z umowy o pracę oraz z umowy o świadczenie usług z (...) S.A.

Sąd I instancji słusznie zatem wyłączył zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i uznał, że przychód uzyskany przez ubezpieczonego z tytułu wykonywania umowy o świadczenie usług, zawartej z odwołującym, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne u odwołującego, gdyż jest to przychód uzyskany wyłącznie z tytułu umowy o świadczenie usług.

Powyższe skutkuje oddaleniem apelacji pozwanego organu rentowego.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 2 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zasądzono od organu rentowego na rzecz odwołującej spółki (...) S.A. kwotę 240 zł.

Przemysław Horak Marta Sawińska Sylwia Dembska