Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2022 r.

Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, V Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Kamil Antkowiak

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2022 r. w(...)

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko J. S.

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.653 zł 24 gr (tysiąc sześćset pięćdziesiąt trzy złote dwadzieścia cztery grosze) wraz z odsetkami:



umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 1.647,58 zł od dnia 8 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,



ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 5,66 zł od dnia 8 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty.

2.  Kosztami procesu obciąża pozwaną w całości i z tego tytułu zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 947 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sędzia Kamil Antkowiak

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 12 sierpnia 2019 r. do Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie powód (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowany w niniejszym procesie przez profesjonalnego pełnomocnika, domagał się zasądzenia od pozwanej J. S. kwoty 1.653,24 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie od kwoty: 1.647,58 zł tytułem pozostałego kapitału, w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 8 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty, od kwoty 5,66 zł tytułem skapitalizowanych odsetek z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty, oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że strony zawarły ramową umowę pożyczki nr (...) z dnia 18 września 2018 r., przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, za pośrednictwem pośrednika kredytowego (...) Sp. z o.o. Powód wskazał, że przedmiotem ramowej umowy pożyczki jest określenie zasad na jakich pożyczkodawca oraz pożyczkobiorca będą zawierać umowy pożyczki. Pozwana w dniu 17 marca 2019 r. zawarła umowę pożyczki nr (...) a następnie kwota tej pożyczki została wypłacona zgodnie z dyspozycją pozwanej. Umowa pożyczki została zawarta na okres od dnia 17 marca 2019 r. do dnia 16 kwietnia 2019 r. Powód podał, że pozwana za pomocą formularza rejestracyjnego umieszczonego na stronie internetowej (...) dokonała rejestracji Konta Klienta na Platformie Pożyczkowej. Rejestracja w systemie pożyczkodawcy była równoznaczna ze złożeniem pierwszego wniosku o pożyczkę. Pozwana podczas wnioskowania o pożyczkę sama dokonała wyboru zarówno w zakresie kwoty pożyczki jak i okresu spłaty. Powód podkreślił, że składając wniosek pożyczkobiorca zobowiązany był podać pełne dane identyfikacyjne, w tym nr PESEL, serię i nr dowodu osobistego, stan cywilny, wykształcenie, a także informacje dot. dochodów i miesięcznych wydatków. Ponadto zobowiązany był do odznaczenia odpowiednich pól, które zawierały oświadczenia oraz akceptację postanowień ramowej umowy pożyczki, polityki prywatności oraz regulaminu świadczeń usług droga elektroniczną, zgodę na zautomatyzowane podejmowanie decyzji oraz zgodę na przetwarzanie danych. Pozwana potwierdziła swoje dane osobowe metodą automatyczną (Kontomatik), która weryfikuje klienta i jego rachunek bankowy. Pożyczkodawca w dniu 17 marca 2019 r. przelał zgodnie z dyspozycją pozwanej zawnioskowaną kwotę pożyczki w wysokości 4.000 zł. Zgodnie z postanowieniami umowy pożyczki pozwana była zobowiązana do zwrotu kwoty kapitału wraz z odsetkami umownymi w wysokości wskazanej w umowie.

Powód poinformował, że podjął próbę pozasądowego rozwiązania sporu pomiędzy stronami i wzywał pozwaną do zapłaty należności. Podjęte czynności nie doprowadziły do spłaty zadłużenia.

Postanowieniem z dnia 25 września 2019 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin - Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i na podstawie art. 505 ³³§ 1 kpc przekazał sprawę do Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 12 czerwca 2020 r. w sprawie o sygn. I Nc 4498/20 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W ustawowym terminie pozwana J. S., w dniu 26 sierpnia 2020 r. złożyła od powyższego nakazu zapłaty sprzeciw, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. Pozwana podniosła zarzut niewykazania roszczenia co do zasady jak i co do wysokości, niewykazania zawarcia umowy pożyczki, niepowiadomienia o istotnych postanowieniach umowy. Podniosła ewentualne zarzuty braku wymagalności roszczenia oraz występowania w umowie pożyczki z dnia 17 marca 2019 r. postanowień niedozwolonych – klauzul abuzywnych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana oświadczyła, że kwestionuje roszczenie zarówno co do zasady, jak i wysokości. Nadto wskazała, że powód nie dokonał wypowiedzenia umowy pożyczki, co stanowi warunek konieczny do dochodzenia pełnej kwoty wierzytelności pieniężnej wynikającej z ww. umowy. W ocenie pozwanej w treści umowy pożyczki znajdują się klauzule niedozwolone i w zw. z czym koszty udzielenia pożyczki były zbyt wysokie i nadmierne. Pozwana przywołała stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie w sprawie sygn. I ACa 1185/15. Podała, że strona powodowa nie wykazała daty wymagalności poszczególnych roszczeń, nie przedstawiła także należytych dokumentów (w szczególności potwierdzenia doręczenia wezwania do zapłaty i ewentualnego wypowiedzenia umowy), które mogłoby stanowić dowód podnoszonych przez nią twierdzeń. Wskazała również, że nie otrzymała kompletnego pozwu i załączników w zw. z czym kompleksowe odniesienie się do stanowiska powoda jest znacznie utrudnione.

Pismem procesowym z dnia 11 stycznia 2021 r. powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w całości. W przypadku kwestionowania przez pozwana faktu, że zawierała umowę pożyczki na dalszym etapie postępowania wniósł o zobowiązanie pozwanej do udzielenia informacji, czy rachunek bankowy o wskazanym numerze należy do niej, celem wykazania faktu, że pozwana otrzymała na swój rachunek bankowy wnioskowana kwotę pożyczki, uwzględniając fakt, że podczas wypełniania wniosku pożyczkowego pożyczkobiorca wybrał jako sposób weryfikacji logowanie do swojego rachunku bankowego, potwierdzając jednocześnie zgodę na dostęp do danych bankowych.

W uzasadnieniu powód podkreślił, że pozwana nie zaprzeczyła, że wnioskowała za pośrednictwem strony internetowej o pożyczkę. Podał, że warunkiem zawarcia umowy za pośrednictwem strony internetowej oraz udzielenia pożyczki jest uprzednie utworzenie przez pożyczkobiorcę profilu klienta na stronie internetowej. Podczas składania wniosku o pożyczkę za pośrednictwem internetowego Profilu Klienta pozwana złożyła oświadczenie, że zapoznała się z Ramową Umową Pożyczki zamieszczoną na platformie pożyczkowej i formularzem. Wobec powyższego w ocenie powoda, pozwana dokładnie zapoznała się z treścią umów, znała ich treść, a co najważniejsze – rozumiała zawarte w niej zobowiązania. Powód podkreślił, że bez złożenia oświadczeń nie jest możliwym przejście do kolejnego etapu związanego z zawarciem umowy pożyczki. Składając wniosek o zawarcie umowy pożyczki pożyczkobiorca zobowiązany jest podać propozycję indywidualnych warunków umowy, tj. kwoty pożyczki oraz terminu spłaty pożyczki, z uwzględnieniem oferty pożyczkowej pożyczkodawcy dostępnej na platformie pożyczkowej. Zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy kwota 4000,00 zł została przeznaczona na spłatę nieuregulowanych zobowiązań pożyczkobiorcy. Powód podał też, że kwestię oświadczeń woli wyrażonych w postaci elektronicznej potwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie o sygn. V CZ 127/03. Powód podkreślił, że oświadczenie woli może zostać wyrażone przez każde zachowanie, które w sposób dostateczny ujawnia wolę, przez co należy rozumieć także ujawnienie woli w postaci elektronicznej poprzez zalogowanie się do swojego aktywnego Profilu Klienta i kliknięcie ikony „weź pożyczkę”. Wskazał też, że zgodnie z art. 5 pkt. 13 ustawy o kredycie konsumenckim strony mogą zawrzeć umowę o kredyt konsumencki bez swojej jednoczesnej obecności, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, a powołane przepisy szczególne stanowią wyjątek od zachowania formy pisemnej umowy kredytu konsumenckiego. Zdaniem powoda system profilu klienta dostępny online spełnia kryteria trwałego nośnika, tj. umożliwia dostęp do informacji przez okres właściwy dla celów ich dostarczenia w niezmienionej formie. Pozwana miała i ma dostęp do treści umowy oraz pozostałych dokumentów, w tym do formularza oświadczenia o odstąpieniu od umowy w elektronicznym portalu klienta. W dalszej kolejności powód wskazał, że prowizja jest specyficznym rodzajem wynagrodzenia, gdyż jest ona pobierana za pośrednictwo w zawieraniu umów. Nie ma przepisów, które zakazywałyby pobierania prowizji przy umowach pożyczki. Kwota prowizji została dokładnie oznaczona w umowie pożyczki. Powód podkreślił, że pożyczkobiorca składając wniosek o pożyczkę potwierdził, iż znane są mu warunki umowy oraz, że rozumie i akceptuje ich treść. Na całkowity koszt kredytu składają się wszystkie koszty łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt. Ustawodawca dopuścił pobieranie także innych, obok odsetek kosztów, które mają rekompensować i pokrywać koszty działalności profesjonalnych podmiotów udzielających kredytów konsumenckich. Powód wskazał też, że w świetle obowiązujących przepisów ustawy, nie ma wątpliwości, jeśli chodzi o zgodność z prawem pobierania prowizji.

Umowa pożyczki została zawarta na czas określony, a termin jej spłaty został dokładnie oznaczony w umowie na dzień 16 kwietnia 2019 r. tym samym przedmiotowa wierzytelność w chwili wytoczenia powództwa istniała i była wymagalna. Powód podał, że z uwagi na fakt, że termin wymagalności wierzytelności został dokładnie określony w chwili zawarcia umowy, powód nie był zobowiązany do wystosowania wobec pozwanej wypowiedzenia umowy pożyczki. Końcowo powód podkreślił, że pozwana nie zakwestionowała, że rachunek którego dotyczą przelewy nie należy do niej, nie zakwestionowała także faktu złożenia wniosku za pośrednictwem swojego profilu klienta w związku z powyższym należy uznać te okoliczności za przyznane. Nadto zdaniem powoda pozwana poprzez wpisanie loginu i hasła do swojego rachunku bankowego, w sposób nie budzący wątpliwości potwierdziła swoją tożsamość.

Pismem z dnia 13 maja 2021 r. pozwana wskazała jako, że powód podnosi, że pozwana potwierdziła tożsamość dokonując przelewu bankowego, to powód powinien posiadać takowe potwierdzenie przelewu, czego dotychczas nie zrobił. Co więcej powód nie przedłożył również wniosku pozwanej o udzielenie pożyczki. W ocenie pozwanej zachowanie powoda jest nierzetelne i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Postanowieniem z dnia 31 maja 2021 r. Sąd z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie pominął dowód z przesłuchania pozwanej na podstawie art. 299 kpc. Zobowiązał jednocześnie pozwaną do złożenia w terminie 14 dni informacji, o której mowa we wniosku dowodowym zawartym w pkt 1 pisma procesowego pełnomocnika powoda z dnia 11 stycznia 2021 r., pod rygorem ujemnych skutków procesowych z art. 233 § 2 kpc w zw. z art. 248 § 1 kpc.

Pismem z dnia 6 lipca 2021 r. pozwana podała, że wskazany rachunek bankowy należy do niej. Wskazała, że w niniejszej sprawie istotne jest to, że powód stosuje nieuczciwe praktyki, korzysta z niedozwolonych wzorców umownych i tym samym udziela pożyczek na zawyżonych kosztach, np. opłatach przygotowawczych czy prowizji. Kwoty te są nieuzasadnione i nie są proporcjonalne do pracy ze strony powoda. Konsument nie ma najmniejszej możliwości uzgodnienia indywidualnych zapisów umownych, a o rzeczywistych kosztach dowiaduje się de facto po zawarciu umowy. Nadto pozwana wskazała, że powód nie wykazał istnienia roszczenia. W ocenie pozwanej wszystko co uzyskała od powoda zostało przez nią uregulowane jeszcze przed wytoczeniem powództwa. Pozwana wniosła o zobowiązanie powoda do przedstawienia zestawienia dokonanych przez nią wpłat na poczet wykonania umowy, a w przypadku ich braku do wyjaśnienia przyczyn jego nieposiadania.

Zarządzeniem z dnia 1 października 2021 r. Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do złożenia w terminie 14 dni pisma przygotowawczego podającego wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania.

Zarządzeniem z dnia 11 lutego 2022 r. Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do złożenia w terminie 14 dni dokumentów, o których mowa we wniosku dowodowym pozwanej zawartym w ostatnim akapicie na str. 2 pisma procesowego pozwanej z dnia 6 lipca 2021 r., pod rygorem ujemnych skutków procesowych z art. 233 § 2 kpc.

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2022 r. Sąd wobec przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości i uprzedniego odebrania od stron stanowisk na piśmie zamknąć rozprawę celem wydania orzeczenia na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15zzs ² ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 marca 2019 r. pozwana J. S., podając zgodny z dowodem osobistym nr PESEL i jako swój adres zamieszkania ul. (...) w L., złożyła za pośrednictwem Profilu Klienta na stronie internetowej (...) wniosek o zawarcie umowy pożyczki z (...) S.A. z siedzibą w W., dla którego usługi pośrednictwa świadczyła firma (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W..

Na podstawie ww. wniosku o udzielenie pożyczki pieniężnej w dniu 17 marca 2019 r. została zawarta na odległość umowa pożyczki nr (...) pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. oraz pozwaną J. S.. Pozwana zobowiązała się do spłaty całkowitej pożyczki w kwocie 4.000 zł wypłaconej w celu refinansowania oraz prowizji w kwocie 1.098,60 zł, odsetek w kwocie 32,70 zł. Całkowity koszt pożyczki wynosił 1.131,30 zł, a całkowita kwota do spłaty to 5.131,30 zł. Oprocentowanie pożyczki wynosiło 10% w skali roku. RRSO - w wysokości 1970,3%. Termin spłaty pożyczki ustalono na dzień 16 kwietnia 2019 r. Roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego ustalono na 14 %.

Zgodnie z pkt. (...) integralną częścią niniejszej umowy jest Ramowa Umowa (...) zapisana na Koncie Klienta (w formie pliku PDF możliwego do zapisania w systemie komputerowym pożyczkobiorcy).

Zgodnie z § 2 Ramowej Umowy (...) w dniu 18 września 2018 r. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W., dla której usługi pośrednictwa świadczy (...) Sp. z o.o. a pozwaną J. S., przedmiotem ramowej umowy pożyczki jest określanie zasad na jakich pożyczkodawca (reprezentowany przez pośrednika) oraz pożyczkobiorca zawierać będą umowy pożyczki. Zgodnie z § 3 ww. umowy warunkiem zawarcia umowy jest uprzednia rejestracja i utworzenie przez pożyczkobiorcę Konta Klienta na Platformie Pożyczkowej oraz posiadanie przez pożyczkobiorcę aktywnego Konta Klienta. Rejestracja następuje poprzez wypełnienie formularza rejestracyjnego znajdującego się na platformie pożyczkowej. Składając wniosek pożyczkobiorca zobowiązany był podać pełne dane identyfikacyjne, w tym nr PESEL, serię i nr dowodu osobistego, stan cywilny, wykształcenie, a także informacje dot. dochodów i miesięcznych wydatków. Ponadto pożyczkobiorca zobowiązany był do odznaczenia odpowiednich pól, które zawierały oświadczenia oraz akceptację postanowień ramowej umowy pożyczki, polityki prywatności oraz regulaminu świadczeń usług droga elektroniczną, zgodę na zautomatyzowane podejmowanie decyzji oraz zgodę na przetwarzanie danych. Zgodnie z § 4 pkt. 4.a) pożyczkobiorca oświadcza, że przed złożeniem wniosku zapoznał się z ramową umową pożyczki zamieszczoną na platformie pożyczkowej. Po poprawnym wypełnieniu formularza rejestracyjnego pożyczkobiorca zobowiązany jest do dokonania weryfikacji rachunku bankowego. Zgodnie z § 6 przyznanie pożyczki było uzależnione od pozytywnej weryfikacji wniosku o udzielenie pożyczki oraz oceny ryzyka kredytowego pożyczkobiorcy. Pożyczkodawca dokonując analizy wniosku o udzielenie pożyczki, w szczególności weryfikuje prawdziwość oraz kompletność danych zawartych we wniosku o udzielenie pożyczki na podstawie publicznie dostępnych danych, list i rejestrów oraz badając aktualny stan zadłużenia wobec pożyczkodawcy oraz wobec innych podmiotów na podstawie informacji zawartych w bazach dłużników. Zgodnie z § 7 ww. umowy, pożyczkodawca za pomocą pośrednika poinformuje pożyczkobiorcę o przyznaniu lub odmowie przyznania pożyczki za pomocą komunikatu zamieszczonego na platformie pożyczkowej, drogą elektroniczną (wiadomość e-mail) lub telefonicznie (wysyłając wiadomość sms). Po zaakceptowaniu przez pożyczkodawcę wniosku o zawarcie umowy pożyczki, pożyczkodawca za pośrednictwem pośrednika udostępni pożyczkobiorcy ramową umowę pożyczki, potwierdzenie zawarcia umowy pożyczki, formularz informacyjny oraz formularz odstąpienia, jako dokumenty widoczne po zalogowaniu się przez pożyczkobiorcę do Konta Klienta (w formie umożliwiającej zapis na komputerze pożyczkobiorcy). Dodatkowo dokumenty wskazane w zdaniu poprzednim, pożyczkodawca za pośrednictwem pośrednika wyśle na adres poczty elektronicznej pożyczkobiorcy wskazany w formularzu rejestracyjnym, w formie plików PDF umożliwiających ich zapisanie na komputerze pożyczkobiorcy. Zgodnie z § 10 ust. 1 ww. umowy na całkowity koszt pożyczki składa się prowizja, zgodna z tabelą opłat stanowiącą załącznik do niniejszej ramowej umowy pożyczki oraz odsetki kapitałowe w wysokości określonej w tabeli opłat stanowiącej załącznik do niniejszej ramowej umowy pożyczki. Zgodnie z § 15 w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki pożyczkodawca zastrzega sobie możliwość naliczania odsetek za czas opóźnienia dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych (odsetki maksymalne za opóźnienie).

Na podstawie umowy pożyczki nr (...), zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy, wypłata kwoty 4.000 zł pożyczki została przekazana w dniu 17 marca 2019 r. na rachunek bankowy wskazany przez pozwaną J. S. we wniosku o zawarcie umowy pożyczki.

okoliczności bezsporne, a nadto dowód: umowa pożyczki nr (...) (k. 12),ramowa umowa pożyczki nr (...)_3 wraz z załącznikiem nr 1 tabele opłat i prowizji oraz załącznikiem nr 2 wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy i pełnomocnictwem do zawarcia ramowej umowy pożyczki (k. 13-15), formularz informacyjny dot. kredytu konsumenckiego (k. 16-16v), regulamin serwisu (...).PL (k. 17), potwierdzenie wykonania transakcji wypłaty środków (k. 18)

Zadłużenie pozwanej z tytułu pożyczki na dzień wniesienia pozwu wynosiło 1.653,24 zł, w tym: 1.647,58 zł kapitału, oraz kwota 5,66 zł tytułem skapitalizowanych odsetek umownych za faktyczne opóźnienie w spłacie pożyczki w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

Dowód: okoliczności niekwestionowane skutecznie przez stronę pozwaną

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powyższego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Stanowiły go wyłącznie dokumenty, które Sąd uznał w całości za wiarygodne.

Na mocy art. 243 ² kpc ww. wiarygodne dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowiły dowody bez wydawania odrębnego postanowienia. Skoro cały materiał dowodowy stanowiły opisane wyżej dokumenty, to tym samym z mocy ustawy stanowiły one przedmiot postępowania dowodowego. Powyższe zatem przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości z dokumentów i fakt uprzedniego odebrania od stron stanowisk na piśmie pozwalał Sądowi zamknąć rozprawę celem wydania orzeczenia na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15zzs ² ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

W odniesieniu do wszystkich wydruków komputerowych oraz potwierdzeń wykonania operacji należy natomiast zwrócić uwagę, że w myśl art. 243 ^{( 1)} kpc przepisy Oddziału 2. Pt. Dokumenty stosuje się właśnie do dokumentów zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców. Niewątpliwie takie warunki spełniały w/w wydruki załączników do umowy pożyczki, w tym zestawienie wpłat ratalnych pozwanej, ponieważ zawierają treść i umożliwiają ustalenie ich wystawców. Nadto w myśl art. 77 ^{( 3)} kc dokumentem jest już sam nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Jak zaś wskazuje się w tym kontekście w doktrynie konstytutywną cechą dokumentu jest utrwalenie objętej nim treści intelektualnej (oświadczenia woli lub innego oświadczenia) w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią, a więc odczytanie tej treści lub odtworzenie jej w inny sposób. Definicja dokumentu, zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy, jest bowiem neutralna technologicznie. Treść dokumentu może zatem przyjmować dowolną postać (np. znaków graficznych, dźwięku, obrazu), a także być utrwalona na dowolnym nośniku (np. na papierze, w postaci pliku doc, pdf, wav, mp3 itp.). Utrwalenie należy rozumieć jako możliwość wielokrotnego odczytania lub odtworzenia informacji po powstaniu dokumentu. Dla kwalifikacji nośnika informacji jako dokumentu nie jest konieczne, by był on podpisany (tradycyjnie albo przy użyciu podpisu elektronicznego) lub by zachodziła jakakolwiek możliwość powiązania nośnika z osobą czy osobami, od których pochodzi utrwalona na nim informacja ( Komentarz elektr. do art. 77 ^{( 3)} KC, pod red. Gniewek 2019, wyd. 9/Strugała, teza 2). W rezultacie w/w wydruki komputerowe w pełni mieszczą się w opisanej definicji dokumentu.

Poza tym w przypadku tych dokumentów istnieje zarazem możliwość ustalenia osoby, od której pochodzi oświadczenie ujęte w dokumencie jest, oczywiście, konstytutywną cechą dokumentu, który ma na celu dochowanie wymogu formy dokumentowej w rozumieniu art. 77 ² kc. Tym samym te dokumenty (wydruki) spełniały zarazem wymóg formy dokumentowej. W rozumieniu bowiem art. 77 ² kc do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Z treści zaś obu wydruków wynikały jasne dane, kto te dokumenty wystawiał.

Co więcej, zawierały one zarazem szczegółowe dane osobowe pozwanej, nie tylko jej adres, ale również numery PESEL i dowodu osobistego, a nawet numer jej rachunku bankowego. Zgodnie zaś z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W myśl natomiast art. 231 kpc Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne). W ocenie Sądu w realiach niniejszej sprawy uznać w tym kontekście należało, że strona powodowa wykazała zgodnie z art. 6 kc wszystkie przesłanki istnienia swojego roszczenia wobec pozwanej z tytułu zawartej na odległość umowy pożyczki, natomiast pozwana nie wykazała ewentualnych okoliczności tamujących, bądź niweczących roszczenie strony powodowej, do czego był procesowo zobowiązany również na podstawie ww. art. 6 kc. W ocenie Sądu z ustalonego stanu faktycznego wynika bowiem w szczególności fakt zawarcia ww. umowy oraz wywiązania się przez stronę powodową z zobowiązań wynikających z niej, w szczególności wypłaty na rzecz pozwanej udzielonej kwoty pożyczki. Fakty te wynikają nie tylko ze wskazanej wyżej dokumentacji przedłożonej w toku procesu przez stronę powodową, lecz można je uznać za ustalone na podstawie domniemań faktycznych na zasadzie art. 231 kpc. Nie sposób bowiem uznać, aby bez kontaktu i konsensu ze strony pozwanej strona powodowa wpierw uzyskałaby dostęp do jego szczegółowych danych osobowych, w tym adresu i rachunku bankowego, a następnie przelała zgodnie z dyspozycją pozwanej środki pieniężne bez podstawy prawnej ( causy). Gdyby zaś było inaczej, to niewątpliwie już taki przelew, a tym bardziej wystosowane pisma, spowodowałoby negatywną reakcję ze strony pozwanej, która jednak w najmniejszy sposób jej nie wykazała, a nawet nie próbowała na nią wskazywać. Zresztą właśnie wypłata środków z firmy pożyczkowej potwierdzała domniemanie faktyczne udzielenia jej pożyczki, zaś powód nie był wszakże zobowiązany wykazywać negatywnego faktu braku jej spłaty, którą to pozytywną okoliczność winna była już wykazać strona pozwana.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że w procesie cywilnym obowiązuje pełna zasada kontradyktoryjności. Oznacza to, że Sąd nie ma obowiązku zarządzania dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Sąd nie jest też zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 kpc). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc). Innymi słowy Sąd nie ma obowiązku wyręczania stron procesu w poszukiwaniu dowodów na potwierdzenie ich stanowisk procesowych i opiera się na materiale dowodowym zaprezentowanym przez strony postępowania. Strona, która nie podejmuje inicjatywy dowodowej, musi liczyć się z negatywnymi skutkami takiego postępowania.

Wskazana zasada oznacza, że powód składając pozew powinien udowodnić fakty, które w jego ocenie świadczą o zasadności powództwa. Udowodnienie faktów może nastąpić przy pomocy wszelkich środków dowodowych przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego. Nie ulega także wątpliwości, że co do zasady to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia twierdzeń zawartych w pozwie, bowiem to on domaga się zapłaty i powinien udowodnić zasadność swojego roszczenia. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być jednak pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie. W zależności od rozstrzyganych w procesie kwestii faktycznych i prawnych ciężar dowodu, co do pewnych faktów, będzie spoczywał na powodzie, co do innych z kolei – na pozwanym. W niniejszej sprawie powód sprostał temu obowiązkowi procesowemu. Wykazał bowiem przy pomocy dowodów z dokumentów, że pozwaną łączyła umowa pożyczki, a pożyczkodawca wykonał zobowiązanie zgodnie z jego treścią, zaś pozwana była zobowiązana do spłaty pożyczki w wysokości i terminie wskazanym w umowie, któremu to obowiązkowi nie sprostała. W rezultacie pożyczkodawca wezwał ją do zapłaty pozostałej do spłaty kwoty, która była wymagalna, a wezwanie nie odniosło skutku.

Wobec tego to na pozwanej ciążył obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie powództwa. Dokonując ustaleń faktycznych Sąd miał na uwadze, że każda ze stron obowiązana jest do złożenia zgodnych z prawdą wyjaśnień odnośnie do okoliczności sprawy i oświadczeń, co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych (art. 3 kpc i 210 § 2 kpc), przy czym ogólnikowe zaprzeczenie wszystkim twierdzeniom strony przeciwnej nie czyni zadość temu obowiązkowi (por. uchwała pełnego składu SN z 15.0.1974 r., sygn. akt KW. Pr 2/74, publ. w OSNC 1974/12/203). Strona winna wypowiedzieć się szczegółowo co do konkretnych twierdzeń strony przeciwnej, zaś często stosowane w praktyce zaprzeczenie ogólne wszystkim twierdzeniom wyraźnie nie przyznanym jest obejściem powyższego obowiązku, a co za tym idzie pozbawione jest skutków wypowiedzenia się co do twierdzeń drugiej strony i nie pozbawia sądu możliwości skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 230 kpc. Ów obowiązek wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej i przytoczenia własnych twierdzeń co do okoliczności faktycznych na poparcie swojego stanowiska ma na celu zakreślenie kręgu okoliczności spornych i bezspornych między stronami, co z kolei decydująco wpływa na kierunek prowadzenia ewentualnego postępowania dowodowego. Należy więc przyjąć, że w sytuacji, gdy jedna ze stron zaprzecza określonym twierdzeniom strony przeciwnej, powinna to uczynić w sposób wyraźny i jednocześnie przytoczyć własne twierdzenia odnośnie do spornej kwestii. Tylko konstruktywne zaprzeczenie twierdzeniom strony przeciwnej czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z powołanego przepisu 210 § 2 kpc. Tak rozumiany obowiązek ustosunkowania się do twierdzeń strony przeciwnej dotyczy z natury rzeczy wyłącznie tych okoliczności faktycznych, co do których strona może przytoczyć własne twierdzenia, a więc odnośnie do stanów faktycznych, co do których ma wiedzę. W przeciwieństwie do pozwanej strona powodowa wykazała wyższą staranność procesową i przedstawiła istotne dowody z dokumentów, co skutkowało uwzględnieniem żądania.

W końcu, jeśli chodzi jeszcze o postępowanie dowodowe, to Sąd z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo pozwanej postanowił pominąć na podstawie art. 299 kpc dowód z jej przesłuchania. Pozwana bowiem, mimo prawidłowego wezwania jej w tym celu z urzędu (por. art. 232 zd. 2 kpc), w najmniejszy sposób nie usprawiedliwiła swojej nieobecności. Tym samym ta strona procesu winna była pomieść ujemne skutki procesowe braku wykazania nieistnienia umowy.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Złożone w sprawie powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny był co do zasady między stronami niesporny, pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia umowy pożyczki za pośrednictwem strony internetowej.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu strony pozwanej dotyczącego nie wywiązania się powoda z obowiązków, o których mowa w art. 75c Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, to okazał się on chybiony.

Umowa pożyczki została zawarta na czas określony, a termin jej spłaty został dokładnie oznaczony w umowie na dzień 16 kwietnia 2019 r. Zgodnie z podzielanym przez Sąd poglądem Sądu Najwyższego, wyrażonym, w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 769/00, „ W doktrynie i judykaturze wymagalność roszczenia określana jest jako stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jest to stan potencjalny, o charakterze obiektywnym, którego początek zbiega się z chwilą uaktywnienia się wierzytelności (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90). Początek wymagalności nie da się ująć w jedną regułę obowiązującą dla wszystkich stosunków prawnych, zależy on bowiem od charakteru zobowiązań i ich właściwości. Jednolicie ujęta jest tylko wymagalność w odniesieniu do zobowiązań o charakterze terminowym. Przyjmuje się wtedy, że wierzytelność jest wymagalna, jeśli nadszedł termin świadczenia, bowiem od tej daty wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia, które dłużnik musi spełnić.” Mając zatem powyższe na uwadze przyjąć należy, iż roszczenie w niniejszej sprawie zgodnie z obowiązującą strony umową stało się natychmiast wymagalne z dniem 16 kwietnia 2019 r. Powód nie był zobowiązany do wystosowania wobec pozwanej wypowiedzenia umowy pożyczki, a powołanie się pozwanej na przepis prawa bankowego oraz obowiązek wypowiedzenia umowy nie ma w tym przypadku zastosowania.

Zdaniem Sądu strona pozwana nie zdołała w świetle powyższych rozważań i wiarygodnych dowodów z dokumentów zakwestionować w niniejszym procesie istnienia, skuteczności (ani ważności) wierzytelności wynikającej z niespłaconej pożyczki gotówkowej zaciągniętej przez pozwaną.

Zgodnie z ogólną regułą, wyrażoną w art. 6 kc i art. 232 kpc, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Wskazana zasada oznacza, że powód składając pozew powinien udowodnić fakty, które w jego ocenie świadczą o zasadności powództwa. Udowodnienie faktów może nastąpić przy pomocy wszelkich środków dowodowych przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego. Nie ulega także wątpliwości, że co do zasady to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia twierdzeń zawartych w pozwie, bowiem to on domaga się zapłaty i powinien udowodnić zasadność swojego roszczenia. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być jednak pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie. W zależności od rozstrzyganych w procesie kwestii faktycznych i prawnych ciężar dowodu, co do pewnych faktów, będzie spoczywał na powodzie, co do innych z kolei – na pozwanej.

W niniejszej sprawie powód sprostał temu obowiązkowi procesowemu. Zdaniem Sądu przedstawione przez powoda dokumenty źródłowe umowy pożyczki (uwierzytelnione przez profesjonalnego pełnomocnika powoda), dają pełne podstawy do uznania, iż między powodem (...) S.A. z siedzibą w W. a pozwaną J. S. doszło w dniu 17 marca 2019 r. do zawarcia umowy pożyczki nr (...). Pożyczkodawca wysłał na adres e-mailowy pozwanej informację o przyznaniu pożyczki. Pozwana nie podniosła w sprawie, że pożyczkodawca wysłał do niej wiadomość, którą należy uznać za wiadomość omyłkowo wysłaną, gdyż nie zaciągnęła ona pożyczki, nie zaprzeczyła też np. aby dane osobowe podane w dokumentach oraz podany adres e-mail nie należał do niej. W tej sytuacji nie było żadnych podstaw do uznania, iż kwota pożyczki nie wpłynęła na rachunek bankowy wskazany w dyspozycji przez pozwaną. Podkreślić przy tym należy, że J. S. podała, iż wskazany rachunek bankowy należy do niej (k. 64), czym potwierdziła swoją tożsamość. Na dokumencie umowy pożyczki brak jest podpisu pozwanej, a to z tego względu, że umowa była zawierana na odległość, jak to przewiduje art. 5 pkt 13) ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 Nr 126, poz. 715; t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 246). W przypadku umowy kredytu konsumenckiego zawartej na odległość, ustawodawca na kanwie art. 2 ust. 1 ustawy o prawach konsumenta przewidział, że może być ona zawarta w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej, by były czynione jakiekolwiek z nią indywidualne uzgodnienia w kwestii postanowień umowy, zwrócić należy uwagę, iż we wniosku o udzielenie pożyczki gotówkowej z dnia 17 marca 2019 r. pozwana zwracała się o udzielenie pożyczki pieniężnej krótkoterminowej w kwocie 4.000 zł. Nadto pozwana miała wpływ na treść umowy pożyczki, w tym kwotę udzielonej pożyczki. Zatem zgodzić należy się ze stanowiskiem powoda, iż pozwana złożyła oświadczenie woli w postaci zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki, a tym samym potwierdziła, że zna wysokość i rozumie opłaty oraz prowizje, które wraz z kredytem się wiążą. Uznać należy, że treść postanowień umowy została indywidualnie uzgodniona z pozwaną. Oświadczenie woli w postaci elektronicznej dokonywane on line zostaje złożone z chwilą jego przejścia do systemu informatycznego prowadzonego i kontrolowanego przez odbiorcę, to jest w momencie przyjęcia oświadczenia przez serwer odbiorcy i zarejestrowania na nim odpowiednich danych ( postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie sygn. V CZ 127/03, Legalis nr 66257).

Z opisanych zaś wyżej względów ocenić należało, że strona powodowa wykazała, że istotnie łączyła ją ze stroną pozwaną umowa pożyczki, do której zwrotu ta ostatnia byłaby zobowiązana, a czego nie uczyniła w terminie, ani w całości. W ocenie Sądu należy uznać, że zobowiązanie pozwanej wobec (...) S.A. istniało. Powód na tę okoliczność przedłożył kopię umowy pożyczki nr (...), zawartej przez pozwaną przez Internet i wyjaśnił proces jej zawierania. Zgodnie z umową warunkiem udzielenia pożyczki było posiadanie przez pożyczkobiorcę aktywnego profilu klienta na stronie internetowej. Wniosek pozwanej o udzielenie pożyczki rejestrowany był jedynie na indywidualnym profilu klienta w formie elektronicznej i nie był przekazywany w formie papierowej. Dniem zawarcia umowy był dzień zaksięgowania przelewu na wskazanym przez pożyczkobiorcę rachunku bankowym dotychczasowego pożyczkodawcy. W konsekwencji powód w niniejszym postępowaniu nie domagał się zapłaty prowizji, lecz tylko kapitału. W tych okolicznościach należało uznać, iż doszło do skutecznego zawarcia przedmiotowej umowy. Nadto pozwana wprost przyznała, że w jej ocenie wszystko co uzyskała od powoda zostało przez nią uregulowane jeszcze przed wytoczeniem powództwa. Tym samym to na pozwanej, w świetle powyżej omówionych zasad, spoczywał ciężar wykazania nieistnienia umowy pożyczki, czy zobowiązania pozwanej do jej zwrotu, czemu jednak w żaden sposób nie sprostała. Tymczasem w myśl art. 253 kpc, jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Pozwana jednak na tę okoliczność nie przestawiła jakiegokolwiek dowodu.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości; § 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. Umowa ta jest umową dwustronnie zobowiązującą, bowiem obie strony umowy pożyczki zaciągają zobowiązania, nie jest jednak umową wzajemną, gdyż będący obowiązkiem dłużnika zwrot przedmiotu pożyczki ani nie stanowi świadczenia wzajemnego, ani nie jest przyczyną ( causa) lub odpowiednikiem świadczenia dającego pożyczkę. Istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przeniesienie przez pożyczkodawcę jej przedmiotu na własność pożyczkobiorcy. Przeniesienie własności przedmiotu pożyczki może nastąpić w każdy prawem przewidziany sposób. W wypadku pieniędzy wchodzi w grę wydanie gotówki lub jej wypłacenie z konta ( por. Jacek Gudowski, Komentarz do art. 720 kc, publ. elektr. w: Lex Polonica).

W niniejszej sprawie znajdą również zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, ponieważ zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550,00 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy). Strona pozwana nie kwestionowała natomiast, że udzielona pożyczka była kredytem konsumenckim (mieściła się kwotowo w granicach określonych przez art. 3 ustawy), a pożyczkobiorca był konsumentem przy zawieraniu umowy pożyczki (art. 230 kpc).

Umowa pożyczki może być odpłatna lub niedopłata. Zamieszczenie w umowie wyraźnej klauzuli odpowiedniej treści rozstrzyga w sposób niewątpliwy o darmowym lub odpłatnym charakterze umowy pożyczki. Jeżeli więc umowę pożyczki zawarto pod tytułem odpłatnym, biorący jest zobowiązany do świadczenia tzw. odpłaty zgodnie z treścią czynności prawnej ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 lutego 2005 r., VI ACa 744/2004).

Niewątpliwie umowa z dnia 17 marca 2019 r. była umową odpłatną, bowiem określała wysokość odsetek, kształtując je na poziomie 10 % w skali roku. Stopa odsetek umowny była zgodna z treścią art. 359 § 1 kc, który stanowi, że odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu, jak i z treścią § 2 w zw. z § 2 ¹ tego przepisu. Nie przekraczała bowiem maksymalnej wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej, która nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne), a których to odsetek ustawowych jest równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Odsetki maksymalne wynosiły bowiem od 1 stycznia 2016 r. właśnie 10 %.

Nie ulega wątpliwości, że pozwana nie spłaciła całości zadłużenia wobec pożyczkodawcy. Zadłużenie pozwanej nie było szczegółowo kwestionowane przez stronę pozwaną, która ograniczyła się do twierdzeń, że umowa nie została skutecznie wypowiedziana. Dokumentacja przedstawiona przez stronę powodową potwierdza tymczasem, że to pozwana wzięła przedmiotową pożyczkę, nie spłaciła jej w całości w umówionym terminie. Odnośnie zarzutu pozwanej co do braku należytych dokumentów, które mogłyby stanowić dowód podnoszonych przez nią twierdzeń, wskazać należy, że dowodem może być każdy dokument, z którego treści bezpośrednio lub pośrednio wynika fakt dokonania czynności, w szczególności wystarczający jest list, dowód wypłaty, wycinek prasowy, wydruk komputerowy lub telegram. Zatem umowa stanowiąca wydruk elektroniczny stanowi inny środek dowodowy i dopuszczalne jest skorzystanie z niego jako źródła informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a pozwana mogła się z nim zapoznać (por. art. 61 § 1 kc). Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r. w sprawie I CSK 138/08 nie do przyjęcia jest teza, że skoro wydruki komputerowe nie spełniają wymogów dokumentów, i tym samym nie mogą zostać uznane za dowód w procesie. Nawet jeśli podzielić pogląd, że skoro niepodpisane wydruki komputerowe nie stanowią dokumentu w rozumieniu art. 244 i 245 kpc, to należy uwzględnić, iż w Kodeksie postępowania cywilnego nie zawarto zamkniętego katalogu środków dowodowych i dopuszczalne jest skorzystanie z każdego źródła informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jeśli tylko nie jest to sprzeczne z przepisami prawa. W rachubę wchodziła zatem ewentualność zastosowania przepisu art. 309 kpc. Przepis ten odnosi się bowiem do innych niż wyraźnie wymienionych w kodeksie środków dowodowych i tym samym może mieć zastosowanie także do wydruków komputerowych. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest bowiem złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Pozwana zaś niczym nie wykazała, aby nie mogła się zapoznać z treścią dokumentów.

Zauważyć należy, że w tej sytuacji, to właśnie na pozwanej ciążył obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie powództwa. Dokonując ustaleń faktycznych Sąd miał na uwadze, że każda ze stron obowiązana jest do złożenia zgodnych z prawdą wyjaśnień odnośnie do okoliczności sprawy i oświadczeń, co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych (art. 3 kpc i 210 § 2 kpc), przy czym ogólnikowe zaprzeczenie wszystkim twierdzeniom strony przeciwnej nie czyni zadość temu obowiązkowi (por. uchwała pełnego składu SN z 15.0.1974 r., sygn. akt KW. Pr 2/74, publ. w OSNC 1974/12/203). Strona winna wypowiedzieć się szczegółowo co do konkretnych twierdzeń strony przeciwnej, zaś często stosowane w praktyce zaprzeczenie ogólne wszystkim twierdzeniom wyraźnie nie przyznanym jest obejściem powyższego obowiązku, a co za tym idzie pozbawione jest skutków wypowiedzenia się co do twierdzeń drugiej strony i nie pozbawia sądu możliwości skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 230 kpc. Ów obowiązek wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej i przytoczenia własnych twierdzeń co do okoliczności faktycznych na poparcie swojego stanowiska ma na celu zakreślenie kręgu okoliczności spornych i bezspornych między stronami, co z kolei decydująco wpływa na kierunek prowadzenia ewentualnego postępowania dowodowego. Należy więc przyjąć, że w sytuacji, gdy jedna ze stron zaprzecza określonym twierdzeniom strony przeciwnej, powinna to uczynić w sposób wyraźny i jednocześnie przytoczyć własne twierdzenia odnośnie do spornej kwestii. Tylko konstruktywne zaprzeczenie twierdzeniom strony przeciwnej czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z powołanego przepisu 210 § 2 kpc. Tak rozumiany obowiązek ustosunkowania się do twierdzeń strony przeciwnej dotyczy z natury rzeczy wyłącznie tych okoliczności faktycznych, co do których strona może przytoczyć własne twierdzenia, a więc odnośnie do stanów faktycznych, co do których ma wiedzę. W przeciwieństwie do pozwanej strona powodowa wykazała wyższą staranność procesową i przedstawiła istotne dowody z dokumentów (uwierzytelnionych przez profesjonalnego pełnomocnika powoda), co skutkowało uwzględnieniem żądania. Dokumentacja przedstawiona przez stronę powodową potwierdza tymczasem, że to pozwana wzięła przedmiotową pożyczkę, nie spłaciła jej w całości. Pozwana natomiast nie ustosunkowała się do okoliczności faktycznych podanych przez powoda w pozwie, a wskazujących na sposób zawarcia umowy. Jej zarzuty charakteryzował duży stopień ogólności. Okazały się one niewystarczające do skutecznego podważenia przedstawionego przez powoda stanowiska.

Wymagało też podkreślenia, że J. S. miała świadomość istnienia zadłużenia wobec powoda, skoro częściowo spłaciła pożyczkę. Pozwana złożyła tym samym oświadczenie o tzw. nieprawidłowym uznaniu długu, jednocześnie zobowiązując się pośrednio do zapłaty należności na rzecz wierzyciela. Uznanie takie określa się właśnie jako przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela istnienia długu ( por. wyrok s. apel. w Katowicach z 9.06.2005 r., I ACa 171/05, LEX nr 164613), co miało właśnie miejsce w realiach sprawy.

Na marginesie, odnosząc się do zarzutów pozwanej, Sąd wskazuje, że przedstawione przez stronę powodową wyliczenia uwiarygadniają okoliczność, iż pozwana akurat takie zadłużenie z tytułu rzeczonej umowy posiada. Roszczenie stało się wymagalne po dniu, w którym bezskutecznie upłynął termin spłaty roszczenia. Termin spłaty pożyczki ustalony był na dzień 16 kwietnia 2019 r. Pozwana nie dokonała w tym dniu pełnej spłaty, zatem roszczenie stało się wymagalne z dniem następującym po dniu wyznaczonym na dzień spłaty, tj. dla każdej z niezapłaconych rat po dniu ich wymagalności.

Odnosząc się do podniesionego przez pozwaną zarzutu, iż w umowie pożyczki znalazła zastosowanie niedozwolona klauzula umowna w odniesieniu do prowizji, czyli pozaodsetkowych kosztów kredytu, wskazać należy, że zarzut ten również nie zasługiwał na uwzględnienie.

Sąd zbadał treść wiążącej strony umowy pożyczki pod względem zastosowania w umowie klauzul niedozwolonych, ewentualnie sprzeczności z prawem, czy zasadami współżycia społecznego postanowień umowy dotyczących kosztów prowizji.

Prowizja jest specyficznym rodzajem wynagrodzenia, pobieranym za pośrednictwo w zawieraniu umów. Nie ma przepisów, które zakazywałyby pobierania prowizji przy umowach pożyczki, co więcej - art. 5 pkt 6a ustawy o kredycie konsumenckim jednoznacznie dopuszcza możliwość pobierania prowizji i wszelkiego rodzaju opłat. Zgodnie z art. 13 ust. pkt 10 ww. ustawy, kredytodawca powinien jednak o wszelkich informacjach związanych z tymi kosztami poinformować kredytobiorcę. Należy więc zauważyć, iż umowa konsumencka jest obwarowana warunkami do zastrzeżenia tego rodzaju prowizji, które pożyczkodawca musi spełnić. Niewątpliwie prowizja pełnić ma przede wszystkim funkcję kompensacyjną celem wyrównania poniesionych przez pożyczkodawcę kosztów udzielenia pożyczki.

Sąd oceniając możliwość pobrania od pozwanej przewidzianej w umowie prowizji zbadał ich wysokość mając na względzie dyspozycję art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Przepis art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim stanowi (w brzmieniu obowiązującym w okresie trwania umowy), że maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru: (...) ≤ (K x 25 %) + (K x n/r x 30 %). Poszczególne symbole we wskazanym równaniu oznaczają: (...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, K - całkowitą kwotę kredytu, n - okres spłaty wyrażony w dniach, r - liczbę dni w roku (ust. 1). Ustęp 2 ww. artykułu przewiduje, że pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu, zaś ustęp 3 wprowadza sankcję naruszenia ustępu 1, przewidując, że pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu. Sąd meriti dokonał stosownego przeliczenia wartości wynikających z umowy stron według ustawowego wzoru według ustawowego wzoru: (4.000 x 25 %) + (4.000 x 30/365 x 30 %) uzyskując wynik na poziomie 1.098,63 zł. Porównując ów wynik z wysokością całkowitej kwoty pożyczki (4.000 zł) stwierdzić należy, że pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone na podstawie art. 36a ww. ustawy nie przekraczają całkowitej kwoty kredytu.

Powołane postanowienia umowne z pewnością nie naruszają w sposób „rażący” interesów pozwanej i nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami, zatem nie mogą być uznane za postanowienia niedozwolone (art. 385 ¹ kc a contrario).

Należy wskazać, że w judykaturze uznaje się, że pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy ( por. wyrok SN z dnia 27 października 2006 r., I CSK 173/06). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone. Na uwagę zasługuje, że zakwestionowana prowizja stanowi jedyny pozaodsetkowy koszt kredytu, a jej wysokość odpowiada właściwym przepisom, tj. art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Skoro zaś sam ustawodawca w celu ochrony konsumentów zdefiniował pojęcie nadmiernych pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, wskazując w ust. 3 powołanego unormowania, że nie należą się one w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu, to tym samym co do zasady należy przyjmować, że koszty mieszczące się we wskazanych ramach interesu podmiotów chronionych ustawą o kredycie konsumenckim nie naruszają.

Zauważyć należy, że formą wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału są nie tylko odsetki. Zresztą pełnią one także funkcję waloryzacyjną, a więc kompensują spadek wartości nabywczej pieniądza, co może mieć miejsce szczególnie w sytuacji, gdy spłata zobowiązania pieniężnego jest rozciągnięta w czasie, co miało miejsce w sprawie przedmiotowej. Całkowity koszt kredytu obejmuje wszelkie elementy kosztów, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z określoną umową o kredyt konsumencki. Przepis art. 5 pkt 6 lit. a - b powołanej ustawy o kredycie konsumenckim wylicza także opłaty, prowizje i marże; przy czym wyliczenie rodzajów kosztów ma charakter przykładowy.

Pożyczkodawca zawarł umowę w ramach prowadzanej działalności gospodarczej nakierowanej na osiąganie zysku. Dla jego uzyskania konieczne jest przede wszystkim pokrycie kosztów działalności: wynajmu pomieszczeń, zatrudnienia pracowników, działań marketingowych, windykacyjnych, zużycia paliwa, amortyzacji samochodów służbowych, obsługi teleinformatycznej, ciężarów publicznoprawnych, zakupu koniecznego wyposażenia, materiałów biurowych, przesyłu korespondencji itp. Opłaty, marże i prowizje nie wiążą się zatem jedynie z obsługą i kosztami danego stosunku zobowiązaniowego, lecz - w stosownej części - wszelkich kosztów ponoszonych przez przedsiębiorcę i stanowią należne zryczałtowane wynagrodzenie za przeprowadzenie całego procesu, składającego się zarówno z czynności faktycznych, jak i prawnych, mających na celu udzielenie pożyczki. Nie bez znaczenia pozostaje również problematyka związana z niespłacalnością kredytów konsumenckich. W stosunku do instytucji pożyczkowych możliwość weryfikacji części informacji na temat potencjalnego pożyczkobiorcy jest ograniczona, a zatem towarzyszy tym instytucjom wyższe niż w przypadku banków ryzyko kredytowe, rozumiane jako zagrożenie niewywiązania się dłużnika ze zobowiązań powstałych na podstawie umowy pożyczki gotówkowej. Tym samym prowizja stanowi swego rodzaju element rekompensaty ryzyka ewentualnego braku spłaty zaciągniętej przez pożyczkobiorcę pożyczki.

Warto zauważyć, że nakładając w ustawie o kredycie konsumenckim na pożyczkodawcę szereg obowiązków, ustawodawca nie wprowadził wymogu specyfikowania, w jaki sposób wyliczona została pobrana prowizja, poprzez wyliczenie konkretnych kosztów, jakie ma pokryć, ryzyka, jakie ma zabezpieczyć, planowanego zysku. Gdyby taka intencja istniała, to ustawodawca nałożyłby na instytucje pożyczkowe obowiązek zawarcia takich informacji w formularzu informacyjnym. Obowiązek taki nie jest znany także w innych branżach. Trudno również wyobrazić sobie sytuację, iż każdorazowo każdy konsument, już po kupnie lub świadczeniu usługi, neguje wysokość wynagrodzenia lub cenę, która była mu wcześniej znana, poprzez żądanie wykazania i wyliczenia, co składało się na wynagrodzenie sprzedającego czy też zleceniobiorcy, jaką część stanowiły koszty związane z działalnością przedsiębiorcy, czy z daną usługą.

Podsumowując, zastrzeżenie w postanowieniach zawartej umowy prowizji jako dodatkowego kosztu pożyczki, niezależnego od odsetek kapitałowych, jest nie tylko dopuszczalne w przypadku kredytów konsumenckich, udzielanych na podstawie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim przez przedsiębiorców, ale także stanowi powszechnie akceptowalną praktykę rynkową, stosowaną nie tylko wśród instytucji pożyczkowych, ale także i innych instytucji sektora finansowego. Gdyby uznać prowizję należną powodowi za klauzulę abuzywną, oznaczałoby to zastosowania względem niej instytucji tzw. „sankcji kredytu darmowego” określonej w przepisie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, która polega na pozbawieniu kredytodawcy przychodów z tytułu umowy. Tymczasem nie może budzić wątpliwości, że na gruncie niniejszej sprawy brak było ku temu przesłanek ( por. wyrok SO w Sieradzu - I Wydział Cywilny z dnia 17 kwietnia 2019 r., I Ca 159/19).

W konsekwencji nie ma podstaw do przyjęcia, że zapis umowy wiążący strony niniejszego postępowania w zakresie prowizji jest sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszał prawa konsumenta oraz obciążył pozwanego ponad dopuszczalnie prawnie limity, czy też stanowił obejście przepisy o odsetkach maksymalnych i był bezwzględnie nieważny na podstawie wskazywanego przez art. 58 § 1 albo § 2 kc. Wprawdzie pozaodsetkowe koszty kredytu w przedmiotowej umowie z całą pewnością nie były niskie, to jednak pozwana decydując się na pożyczkę oferowaną w sektorze pozabankowym godziła się na ich poniesienie. Pamiętać także należy, że pożyczkobiorca ma możliwość odstąpienia od umowy w terminie 14 dni, które to działanie rodzi wyłącznie koszty odsetkowe, a więc obiektywnie niewysokie. Oczywiste jest również, że skoro ustawodawca przewidział możliwość naliczania pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości oznaczonej w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, a jednocześnie, o czym była już mowa, brak jest przepisów prawa, które zabraniałyby stronom stosunku zobowiązaniowego umawiania się na prowizję, czy też opłaty przygotowawcze za udzielenie pożyczki, nie sposób przyjąć, aby zastrzegając sporne opłaty pierwotny wierzyciel działał w sposób sprzeczny z ustawą, bądź też dążył do jej obejścia.

Powyższe stanowisko koresponduje z koncepcją racjonalności polskiego ustawodawcy, zgodnie z którą działanie w ramach przepisów prawa nie powinno zostać uznane za kształtujące obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub zasadami współżycia społecznego. Nieuprawnione jest twierdzenie, by działanie w ramach jasnych i niebudzących wątpliwości co do ich wykładni przepisów ustawy, służącej w istocie ochronie interesów konsumenta, pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego czy dobrymi obyczajami.

Także przywołane przez pozwaną orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie sygn. I ACa 1185/15, odmiennie niż pozwana wskazuje, że pojęcia prowizji nie można utożsamiać z pojęciem odsetek. Prowizja winna być definiowana jako forma wynagrodzenia za dokonanie czynności prawnej. Przepisy art. 359 § 2 ¹ i § 2 ² kc dotyczą odsetek maksymalnych. Nie ma podstaw, by przepisy dotyczące odsetek maksymalnych stosować w odniesieniu do prowizji.

Ustalone warunki pożyczki nie budziły wątpliwości Sądu pod kątem ważności umowy i oceny z punktu widzenia istnienia klauzul abuzywnych. Postanowienia umowy mieszczą się w ramach swobody kontraktowej (art. 353 ^{( 1)} kc) i nie sprzeciwiają się naturze stosunku prawnego, ustawie, czy zasadom współżycia społecznego. Reasumując, należy stwierdzić, iż umowa pożyczki została ważnie zawarta i jest skuteczna, wobec czego powodowi przysługuje legitymacja czynna do dochodzenia na drodze sądowej tej wierzytelności.

Zadłużenie strony pozwanej wynosiło 1.653 zł 24 gr, zatem Sąd zasądził od pozwanej J. S. na rzecz powoda w punkcie 1 wyroku taką kwotę wraz z należnymi odsetkami:

- umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 1.647,58 zł od dnia 8 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 5,66 zł od dnia 8 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty, które stanowiły odpowiednio kwoty skapitalizowanych odsetek umownych oraz karnych związanych z niewywiązaniem się pozwanej z zaciągniętej pożyczki. Nie zostały one jednak skutecznie zakwestionowane przez stronę pozwaną. Dlatego też roszczenie w tym zakresie należało uznać za przyznane na podstawie art. 230 kpc.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 ¹ kc zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia następującego po dniu wymagalności do dnia kapitalizacji odsetek, tj. od dnia 17 kwietnia 2019 r. do dnia 7 sierpnia 2019 r., zatem odsetki należne są od dnia 8 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc, mając na uwadze zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu. Z uwagi na to, że pozwana przegrała proces w całości, to zgodnie z tą zasadą obciążają ją koszty procesu. Sąd zasądził więc od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 947 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą składają się: 30 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego powoda (na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

sędzia Kamil Antkowiak