Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 sierpnia 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

Protokolant: st. sekr. sąd. Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 lipca 2023 r. w Warszawie

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

przy udziale K. C.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 7 września 2020r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż M. K. jako pracownik K. C. podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 3 lutego 2020r.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz M. K. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1529/20

UZASADNIENIE

M. K., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w dniu 19 października 2020 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 7 września 2020 r. nr (...) i wniosła o jej zmianę poprzez ustalenie, że odwołująca jako pracownik u płatnika składek (...)- K. C. podlega od dnia 3 lutego 2020 r. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu.

Zaskarżonej decyzji ubezpieczona zarzuciła, że została ona wydana na skutek wadliwej oceny zgromadzonego w spawie materiału dowodowego, skutkującej błędnym ustaleniem, iż odwołująca wraz z płatnikiem składek (zainteresowanym) zawarła umowę o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że w toku postępowania przed organem rentowym przedłożone zostały umowy o pracę oraz orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku „Specjalista ds. Certyfikowania dokumentów” i karta szkolenia wstępnego BHP. Następnie odwołująca powołała się na przepis art. 229 § 1 ¹ pkt 2 i 1 ² k.p. podkreślając, że wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby przyjmowane u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badanie lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. Ubezpieczona wskazała, że przepis ma ten zastosowanie odpowiednio w przypadku przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą. Odwołująca była właśnie w takiej sytuacji, ponieważ była zatrudniona w oparciu o umowę o pracę w spółce (...) S.A, a orzeczenie lekarskie było aktualne. Odnośnie braku szkolenia z zakresu bhp odwołująca powołała się na art. 237 ³ § 2 ² k.p. Odwołująca wskazała, że została zatrudniona z uwagi na swoje kompetencje i doświadczenie w przygotowywaniu dokumentów kredytowych i opisała na czym polegała jej praca. Następnie powołano się na orzecznictwo Sądu Apelacyjnego oraz wskazano, że wynagrodzenie ustalone między stronami odpowiadało zarobkom uzyskiwanym w sektorze bankowości. W odwołaniu wskazano, że odwołująca nawiązała z zainteresowanym stosunek pracy i zobowiązała się do wykonywania pracy określonego rodzaju- asystenta eksperta, którym w systemie bankowym był K. C. z uwagi na jego doświadczenie, a prace odbywała pod kierownictwem K. C., który przekazywał określone wnioski kredytowe. Do odwołania załączono dokumentację dotyczącą zatrudnienia odwołującej (odwołanie z dnia 13 października 2020 r. k.3-19 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi organ rentowy wskazał, że ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik od dnia 3 lutego 2020 roku, a deklaracja zgłoszeniowa wpłynęła do Zakładu w dniu 2 marca 2020 roku. Od dnia 12 marca 2020 roku odwołująca stała się niezdolna do pracy (niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży). Organ rentowy powołując się na orzecznictwo wskazał, że specyfika systemu ubezpieczeń społecznych wymaga starań w zapewnieniu uszczelnienia procedur związanych z wypłacaniem świadczeń pieniężnych w razie choroby lub macierzyństwa, co ma na celu zapobiegnięcie naruszaniu zasad współżycia społecznego poprzez świadome dążenie do osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 marca 2019 r. III AUa 846/18). Następnie powołując się na art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74) organ rentowy wskazał, że do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzenie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Organ rentowy powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych wskazujące, że zawarcie umowy o pracę dla pozoru nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników, a możliwość zastosowania instytucji pozorności do oświadczeń woli stron zawierających umowę nazwaną umową o pracę wynika z relacji pomiędzy art. 22 KP, art. 29 KP a art. 83 KC stosowanymi do stosunku pracy odpowiednio w związku z art. 300 KP. Organ rentowy następnie wskazał, że stwierdzenie pozorności umowy o pracę przesądza o jej nieskuteczności nawet wtedy, gdy jej formalna treść odpowiada art. 22 i art. 29 KP (postanowienie Sądu Najwyższego z 14 listopada 2018 r., III UK 18/18, wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2017 r., III UK 172/16 oraz powołane tam orzeczenia). ZUS wskazał, że odwołująca nie udowodniła świadczenia pracy na podstawie zatrudnienia pracowniczego, nie przedstawiła żadnych materialnych dowodów świadczących o wykonywaniu obowiązków wynikających z zawartej umowy o pracę. ZUS powołał się na okoliczność, że płatnik przekazał w toku postępowania umowę o prace, badanie wstępne i kartę szkolenia bhp (przy czym dwa ostatnie zostały zlecone przez innego płatnika, dotyczą okresu sprzed zatrudnienia u płatnika oraz innego stanowiska pracy), jednakże sporządzenie dokumentacji kadrowej nie może być uznane za dowód na faktyczne wykonywanie pracy.

Następnie organ rentowy podkreślił, że jak wynika z analizy konta - odwołująca w okresie od dnia 2 grudnia 2018 roku była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych przez (...) Finanse S.A z wymiarem czasu pracy 1/40 etatu. Ponadto w okresie od 18 listopada 2015 r. do 31 maja 2016 roku oraz od dnia 31 marca 20117 roku dokonała zgłoszenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Z tego tytułu opłacała składki na ubezpieczenie zdrowotne, a w okresie od dnia 1 grudnia 2018 r do dnia 31 stycznia 2020 r. wyłącznie składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne liczone od najniższej podstawy. Zatem podjęcie zatrudnienia z wysoka podstawa wymiaru składek w istotny sposób rzutuje na wysokość potencjalnego zasiłku macierzyńskiego. Mając powyższe na względzie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie z dnia 1 grudnia 2020 r. k.20-23 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) K. C. z siedzibą w W. przy ul. (...) prowadzi działalność w zakresie doradztwa finansowego. K. C. równocześnie zatrudniony był w spółce (...) S.A na stanowisku eksperta. W dniu 3 lutego 2020 r. K. C. zawarł umowę o pracę na czas nieokreślony z M. K. zatrudniając ją w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku asystenta eksperta z wynagrodzeniem 7.000 zł brutto ( umowa o pracę z dnia 3 lutego 2020 r. k. 54 a.s.).

M. K. urodzona (...) z zawodu jest bankowcem, ukończyła studia licencjackie na kierunku zarządzanie w specjalności bankowość i finanse. Ubezpieczona od 2011 r. pracowała w różnych instytucjach finansowych. Bezpośrednio przed zatrudnieniem u K. C. pracowała na stanowisku starszego eksperta ds. finansów/kierownika zespołu eksperckiego w spółce (...) S.A. z oddziałem w W. (dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia, świadectwa pracy, CV odwołującej się- znajdujące się w aktach osobowych M. K. przekazanych przez płatnika składek- k.54 a.s.).

K. C. zajmował stanowisko eksperta ds. kredytów w spółce (...) S.A. i zatrudnił M. K. na stanowisku swojej asystentki. Odwołująca podjęła zatrudnienie u K. C. z uwagi na swoją sytuację rodzinną- chciała znaleźć pracę, która pozwoli jej na częstsze przebywanie w domu i będzie mniej obciążająca. Do zadań odwołującej podczas zatrudnienia u K. C. na stanowisku asystenta eksperta należał kontakt z klientami, kompletowanie dokumentów do umowy kredytowej, dbałość o obieg dokumentacji, zajmowanie się dokumentami, kontakt z bankami, zamówienia, obsługa telefoniczna i kontrola kalendarza. Praca odwołującej u K. C. polegała w głównej mierze na pracy z dokumentami. Odwołująca kopiowała dokumentację kredytową, dokumentację nieruchomości i przygotowywała teczki kredytowe, adresowała teczki do danych banków, zajmowała się odbieraniem telefonów od klientów, uzupełnianiem danych w systemach bankowych, rejestrowała wnioski kredytowe, spotykała się z klientami, jeździła do banków, deweloperów- jeśli zachodziła taka potrzeba. Odwołująca wykonywała swoją pracę w różnych miejscach, miała możliwość korzystania z biura, jednak nie miała tam stałego miejsca, nie miała własnego biurka. Pracę wykonywała w biurze oraz poza nim, ponieważ charakter pracy nie wymagał tego, aby była przez cały czas w biurze. Praca odwołującej trwała osiem godzin dziennie, ale zdarzało się, jeśli zachodziła taka potrzeba, że zostawała w pracy po godzinach. Przygotowanie wniosków kredytowych polega na wydrukowaniu wielu załączników z danymi osobowymi klienta, a także z wypełnieniem wniosków danych nieruchomości, na którą brany jest kredyt hipoteczny. M. K. spotykała się również z klientami, aby podpisali dokumentację, kontaktowała się z klientami, jeździła do centrali spółki (...) S.A. po dokumenty i dane celem prawidłowego uzupełniania wniosków. Odwołująca raportowała swoją pracę K. C. telefonicznie, mailowo oraz osobiście. Spotykała się z nim w biurze, gdy przekazywali sobie dokumentację, następnie M. K. przygotowywała dokumentację i kompletowała wniosek.

Odwołująca będąc w ciąży przeszła na zwolnienie lekarskie z uwagi na trwającą pandemię C.-19 i obawy przed ewentualnym pogorszeniem stanu zdrowia. Z uwagi na pandemię większość pracowników spółki (...) S.A. przeszła na pracę zdalną. Po przejściu odwołującej na zwolnienie lekarskie początkowo zainteresowany nie zatrudnił nikogo na jej miejsce, ponieważ nie było takiej potrzeby, bo w tym okresie liczba klientów spadła, dopiero od 1 listopada 2021 r. zatrudnił na jej miejsce M. D. z uwagi na ponowny wzrost ilości pracy (zeznania świadka B. G.- k.82 a.s., zeznania świadka B. C. k.83 a.s., zeznania świadka M. Ś. k.84 a.s., zeznania zainteresowanego K. C. k. 110,115-116, 184-185 a.s. zeznania świadka J. S. k.111-112 a.s., zeznania odwołującej się M. K. k.112-114 a.s.).

Odwołująca została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych w związku z zawartą umową o pracę z płatnikiem składek (...) K. C. od 3 lutego 2020 r. W dniu 12 marca 2020 r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby, a niezdolność ta przypadała w okresie ciąży. M. K. została dopuszczona do pracy na podstawie karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP z dnia 3 grudnia 2018 r. oraz zaświadczenia lekarskiego z dnia 29 listopada 2018 r. o braku przeciwskazań zdrowotnych do podjęcia pracy w (...) S.A, które dotyczyły analogicznego stanowiska, z takim samym zakresem obowiązków na rzecz płatnika składek (...) K. C. (zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy z dnia 26 listopada 2018 r. k. 54 a.s., karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia3 grudnia 2018 r.).

W dniu 17 lipca 2020 r. organ rentowy zawiadomił M. K. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie prawidłowości zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia u (...) K. C. (zawiadomienie z dnia 9 lipca 2020 r. nienumerowana karta a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 7 września 2020 r. wydał decyzję, w której na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt. 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy stwierdził, że M. K. jako pracownik w u płatnika składek (...) K. C. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu od 3 lutego 2020 r. (decyzja z dnia 7 września 2020 r. nienumerowana karta a.r.).

Ubezpieczona odwołała się od tej decyzji, inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 13 października 2020 r. k.3-19 a.s.).

Postanowieniem z 17 lutego 2022 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu ginekologii na okoliczność ustalenia czy ubezpieczona w dniu 3 lutego 2020 roku była zdolna do wykonywania pracy na stanowisku asystentki eksperta w realiach opisywanych przez strony i świadków niniejszej sprawy oraz w jakiej dacie dowiedziała się o ciąży, (postanowienie z 17 lutego 2022 r. k. 116-117 a.s.).

W opinii z dnia 28 marca 2023 r. biegły z zakresu ginekologii stwierdził, że odwołująca w dniu podjęcia pracy była w 11 tygodniu ciąży i była zdolna do wykonywania pracy w charakterze asystentki eksperta w realiach opisywanych przez strony i świadków w przedmiotowej sprawie. Biegły wskazał, że jak wynika z dokumentacji medycznej, odwołująca M. K. o fakcie bycia w ciąży wiedziała już co najmniej 28 grudnia 2019 r. (opinia biegłego z zakresu ginekologii k. 122-123 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy (w tym w aktach rentowych) oraz opinii biegłego i zeznań świadków: B. G., B. C., M. Ś., J. S., zeznania zainteresowanego K. C. i zeznaniach odwołującej się M. K..

Zdaniem Sądu, dokumenty, w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia,
są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z treści tych dokumentów okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Opinia biegłego sądowego dr. n. med. S. B. została oceniona jako rzetelna i wiarygodna, gdyż została wydana w oparciu o dokumenty zebrane w aktach sprawy. Ponadto treść opinii jest jasna i logiczna, a także wyczerpująco i przekonująco uzasadniona. Strony nie zgłosiły zastrzeżeń do opinii biegłego. W ocenie Sądu wskazana opinia zasługiwała na uwzględnienie. Z kolei zeznania świadków, odwołującej się i zainteresowanego korespondują ze sobą oraz ze zgromadzonym materiałem dowodowym.

Ubezpieczona i zaineresowany wyjaśnili intencje związane z zawarciem umowy i przedstawili charakter wykonywanych przez ubezpieczoną czynności oraz faktyczne podjęcie przez nią pracy, jak też faktyczne potrzeby płatnika składek w zakresie obowiązków wykonywanych przez ubezpieczoną. Zainteresowany podkreślił w swoich zeznaniach, że w przedmiotowym okresie czasu szukał kogoś do pomocy z uwagi na swoją sytuację osobistą i konieczność poświęcenia większej ilości czasu sprawom prywatnym. Zainteresowany wskazał, że zatrudnił M. K. ponieważ miała ona duże doświadczenie w sektorze finansowym i bankowym, znała procedury bankowe i posiadała duże kompetencje. Odwołująca wskazała z kolei, że zdecydowała się na zatrudnienie u K. C. z uwagi na potrzebę zmiany pracy na mniej obciążającą i wymagającą od niej mniejszego zaangażowania, tak aby mogła poświecić więcej czasu sprawom osobistym i opiece nad dziećmi. Jej wynagrodzenie zostało ustalone na podstawie średniego wynagrodzenia jakie otrzymywały inne osoby zatrudnione na analogicznym stanowisku. Zeznania te zostały potwierdzone zeznaniami świadków, którzy byli osobami, z którymi ubezpieczona spotykała się w trakcie swojej pracy, które potwierdziły że widziały odwołującą się jak wykonywała swoje obowiązki, jak spotykała się w biurze spółki z K. C. celem odebrania/ przekazania dokumentów. Osoby te potwierdziły, że odwołująca faktycznie wykonywała prace na rzecz zainteresowanego. Świadkowie wskazali, że w spornym okresie widzieli ubezpieczoną podczas świadczenia pracy na rzecz płatnika składek. Ponadto, zeznania zainteresowanego odnośnie potrzeby zatrudnienia pracownika i przebiegu rekrutacji są jasne i spójne z zeznaniami odwołującej się. Zeznania świadków i stron w tym zakresie są ponadto zgodne z przedstawionymi w sprawie dokumentami w szczególności z umową o pracę zawartą pomiędzy stronami i dokumentacją lekarską, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne.

Z powyższych względów sąd uznał materiał dowodowy zgromadzony w sprawie za kompletny i wystarczający do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. K. zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się na ustaleniu, czy M. K. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę od 3 lutego 2020 r. u płatnika składek K. C..

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2023 r., poz. 1230 z późn. zm.) , zwanej dalej ,,ustawą” obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. W myśl definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia odwołującej ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy powołując tezy orzecznictwa wskazywał, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru i jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jako podstawę nieważności zawartej przez odwołujących umowy o pracę organ rentowy w zaskarżonej decyzji wskazał art. 58 § 1 k.c., natomiast w odpowiedzi na odwołania organ rentowy wskazywał, że umowa zawarta pomiędzy stronami miała charakter pozorny, co wskazuje na pozorność ich oświadczeń woli zgodnie z art. 83 § 1 k.c. Jak wynika z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z 8 marca 1995 r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 1997 r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (wyroki Sądu Najwyższego: z 26.02.2013 r., I UK 472/12, z 24.08.2010 r. I UK 74/10, z 13.11.2008 r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r., III UK 43/11) . Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można by mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym.

Przenosząc zaprezentowane poglądy orzecznictwa na toczący się spór w rozpatrywanej sprawie sąd zważył, że nie zaszły okoliczności wskazujące na nieważność zawartej umowy o pracę. W pierwszej kolejności strony logicznie uargumentowały potrzeby związane z nawiązaniem stosunku pracy. Płatnik składek poszukiwał pracownika na stanowisko asystenta, który odciąży go od nadmiaru obowiązków. Jak wynika z zeznań płatnika składek w ówczesnym okresie poszukiwał on doświadczonej osoby, która pomoże mu w pełnieniu obowiązków z uwagi na dużą ilość spraw i brak czasu. K. C. w przedmiotowym okresie czasu, w związku z problemami rodzinnymi chciał znaleźć osobę, która odciąży go w obowiązkach pracowniczych. W związku z czym powstała konieczność zatrudnienia pracownika. Poszukiwanie pracownika prowadził pośród swoich znajomych oraz przez portal internetowy. Zdaniem sądu, w tym zakresie strony jasno i precyzyjnie przedstawiły proces zatrudnienia ubezpieczonej i powody jej zatrudnienia. M. K. odpowiedziała na ogłoszenie o ofercie pracy płatnika składek, o którym dowiedziała się od swojego znajomego. Płatnik składek zdecydował się na zatrudnienie M. K. z uwagi na jej doświadczenie w sektorze bankowym i finansowym i jej zaangażowanie w pracę. Bezpośrednio po przejściu ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie K. C. nie zatrudnił nikogo na jej miejsce, co wynikało z okoliczności trwającej pandemii C.-19 i trwającej recesji i mniejszej ilość pracy. Niemniej jednak po unormowaniu się sytuacji spółki płatnik składek od listopada 2021 r. zatrudnił na miejsce odwołującej M. D., którego przeszkolenie płatnikowi składek zajęło około roku czasu. W konsekwencji sąd zważył, że zarzuty organu rentowego, jakoby ubezpieczona potrzebowała jedynie ochrony ubezpieczeniowej są niezasadne, gdyż ubezpieczona i płatnik składek logicznie umotywowali swoje działania związane z zawarciem umowy o pracę.

W ocenie Sądu, istotne w sprawie było wystąpienie wszystkich elementów koniecznych dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Wbrew stanowisku prezentowanego przez ZUS, zgromadzony materiał dowodowy potwierdził wykonywanie pracy przez ubezpieczoną. Znajdujemy w aktach informacje o wykonywania czynności przez odwołującą. Dowodem wskazującym na ten fakt są zeznania świadków, odwołującej się i płatnika składek oraz przedstawione dokumenty, na podstawie których należy uznać, że od dnia nawiązania stosunku pracy M. K. wykonywała zadania, jakie były jej zlecane w zakresie powierzonego jej stanowiska pracy.

Zdaniem Sądu, ubezpieczona wykazała, że faktycznie wykonywała obowiązki pracownicze za wynagrodzeniem oraz pod nadzorem pracodawcy. K. C. nadzorował pracę ubezpieczonej oraz prowadził proces jej rekrutacji. Jego zeznania i zeznania ubezpieczonej zgodnie wykazały, że wykonywała ona obowiązki asystentki eksperta i w ich ramach zajmowała się głównie czynnościami biurowymi: przygotowywała wnioski kredytowe, kontaktowała się z klientami, deweloperami, bankami. Głównym zadaniem odwołującej było kompletowanie wniosków kredytowych, wprowadzanie danych do systemów bankowych, co znacznie odciążyło w pracy K. C., który nie musiał tych wszystkich czynności wykonywać samodzielnie. Powyższe zostało również potwierdzone zeznaniami pozostałych świadków. Świadkowie wskazali, że ubezpieczona bywała się w biurze spółki, odbierała od K. C. niezbędną dokumentację, kontaktowała się z klientami, bankami oraz deweloperami.

Sąd zważył, że rzeczywiście odwołująca była w ciąży w momencie zawarcia umowy, jednak brak jest przepisów, które ograniczałyby możliwości zatrudnienia kobiety w ciąży. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego bądź też podwyższenie świadczeń związanych z nadchodzącym macierzyństwem i potencjalnym okresem niezdolności do pracy, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem; przeciwnie, jest to postępowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 6.02.2006 r., III UK 156/05).

W zakresie spóźnionego zgłoszenia M. K. do ubezpieczeń społecznych została wykazane, że doszło do niego z niedopatrzenia i natłoku pracy, jaki w tym okresie występował. Opóźnienie to nie było znaczne, nastąpiło przed wystąpieniem niezdolności do pracy ubezpieczonej i nie może wpłynąć na ważność zawartej przez strony umowy o pracę, podobnie na nieważność tej umowy w żaden sposób nie wpływa wypłacanie wynagrodzenia w formie gotówkowej, które nie jest zakazane przez przepisy prawa.

Zdaniem sądu, z materiału dowodowego jasno wynika, że sporna umowa była faktycznie realizowana. W rozpoznawanej sprawie istotne jest to, że strony przystąpiły do realizacji umowy o pracę. Wbrew twierdzeniom organu rentowego nie wystąpiły żadne okoliczności, które mogłyby potwierdzać nieważność umowy.

Mając na względzie powyższe okoliczności sąd stwierdził, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji było nieuzasadnione. Uwzględniając całokształt okoliczności faktycznych ustalonych w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowego sąd nie znalazł podstaw do uznania, że umowa o pracę zostało zawarta wyłącznie w celu uzyskania przez ubezpieczoną świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wobec powyższych ustaleń Sąd stwierdził, że odwołanie było zasadne, co skutkowało jego uwzględnieniem i stosowną zmianą skarżonej decyzji, o czym sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt II sentencji wyroku, zasądzając od organu rentowego na rzecz odwołującej się kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800.).