Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 listopada 2022 r. (znak: (...)- 2022) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ustalił dla A. K. kapitał początkowy na dzień 01.01.1999 r.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 752,07 zł ustalono decyzją z dnia
21 października 2022 roku o ustaleniu kapitału początkowego.

Do obliczenia kapitału początkowego organ rentowy przyjął łącznie: 11 lat, 1 miesiąc i 3 dni, tj. 133 miesiące okresów składkowych oraz 1 miesiąc, 21 dni tj. 1 miesiąc okresów nieskładkowych, okres sprawowania opieki na dzieckiem – 8 miesięcy, 29 dni, okres nauki w szkole wyższej – 4 lata, 2 miesiące, 0 dni – czyli łącznie okres nieskładkowy w wymiarze 5 lat, 0 miesięcy i 20 dni, tj.60 miesięcy.

Współczynnik proporcjonalny do- osiągniętego do 31.12.1998r – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 56,22%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do obliczenie współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 16 lat, 1 miesiąc i 23 dni.

Średnie dalsze trwanie życia - wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz.173).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 63 128,45 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów: od 5 maja 1986 roku do 28 lutego 1987 roku – okresu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej – w spółdzielni kółek rolniczych z powodu braku informacji o ilości faktycznie przepracowanych dni, od 19 maja 198 4 roku do 19 maja 1994 roku, od 12 lipca 1994 roku do 12 lipca 1994 roku, od
23 lipca 1994 roku do 23 lipca 1994 roku, gdyż w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych.

Ponadto organ poinformował, że do ustalenia kapitału początkowego za okres zatrudnienia od 15 maja 1985 roku do 30 września 1985 roku, od 1 listopada 1985 roku do 3 maja 1986 roku, od 2 marca 1987 roku do 31 marca 1988 roku, od 30 grudnia 1988 roku do 31 marca 1989 roku, od
3 listopada 1997 roku do 24 stycznia 1998 roku, za które nie udokumentowano wynagrodzeń, przyjęto kwoty minimalnych wynagrodzeń, obowiązujących w tych latach proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

/decyzja oraz obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego k. 16-17 plik II akt ZUS /

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą wnioskodawca złożył od niej odwołanie, wnosząc o zmianę zakwestionowanej decyzji. Ubezpieczony podniósł, że decyzja nie uwzględnia jego rzeczywistych zarobków w okresach zatrudnienia: od 15 maja 1985 roku do 30 września 1985 roku w (...) Spółdzielni (...) w R., od 1 listopada 1985 roku do 3 maja 1986 roku w (...) Spółdzielni (...) w W., od 2 marca 1987 roku do 31 marca 1988 roku i od 30 grudnia 1988 roku do 31 marca 1989 roku w (...) Spółdzielni (...) w W.. ZUS przyjął bowiem minimalne wynagrodzenie w tych okresach pomimo dostarczenia świadectw pracy z faktyczną wysokością wynagrodzeń.

/ odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 stycznia 2023 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo ZUS wskazał dokładnie jakie okresy składkowe i nieskładkowe zostały przyjęte do obliczenia wysokości kapitału początkowego. Jednocześnie ZUS wskazał, że wnioskodawca nie przedłożył dokumentów umożliwiających ustalenie wysokości zarobków uzyskanych w spornych okresach, bowiem złożone do akt emerytalnych świadectwa pracy co do zasady potwierdzają jedynie wynagrodzenie uzyskane w ostatnim miesiącu zatrudnienia.

/ odpowiedź na odwołanie k. 4-5/

Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2023 r. wnioskodawca poparł odwołanie, wnosząc o ustalenie wysokości kapitału początkowego w wyższej wysokości, niż ten wskazany w hipotetycznym wyliczeniu organu rentowego (73,15%), podnosząc, że wysokość jego wynagrodzenia przez cały okres zatrudnienia w O. (...) M. (a przynajmniej po powrocie z urlopu wychowawczego) obejmowała kwoty wskazane w świadectwie pracy. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowisko wnioskodawcy - e-prot. z 13.12.2023 r.: 00:00:55-00:04:39 – płyta CD k.98/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca A. K. urodził się w dniu (...)

/ niesporne/

W dniu 6 września 2022 r. złożył wniosek o emeryturę.

/wniosek k. 1-2 plik I akt ZUS /

Decyzją z dnia 21 października 2022 r. (znak: (...)- 2022) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ustalił dla A. K. kapitał początkowy na dzień 01.01.1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1989r. do 31.12.1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 61,60%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 61,60% przez kwotę 1.220,89 zł (61,60% x 1.220,89 zł = 752,07 zł).

Do obliczenia kapitału początkowego organ rentowy przyjął łącznie: 10 lat, 9 miesięcy i 14 dni, tj. 129 miesięcy okresów składkowych oraz 1 miesiąc, 21 dni, okres sprawowania opieki na dzieckiem – 8 miesięcy, 29 dni, okres nauki w szkole wyższej – 4 lata, 6 miesięcy, 0 dni – czyli łącznie okres nieskładkowy w wymiarze 5 lat, 4 miesiące i 20 dni, tj.64 miesiące.

Współczynnik proporcjonalny do- osiągniętego do 31.12.1998r – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 56,27%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do obliczenie współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 16 lat, 2 miesiące i 4 dni.

Średnie dalsze trwanie życia - wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz.173).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 62 846,30 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów: od 5 maja 1986 roku do 28 lutego 1987 roku – okresu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej – w spółdzielni kółek rolniczych z powodu braku informacji o ilości faktycznie przepracowanych dni, od 19 maja 198 4 roku do 19 maja 1994 roku, od 12 lipca 1994 roku do 12 lipca 1994 roku, od
23 lipca 1994 roku do 23 lipca 1994 roku, gdyż w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych.

Ponadto organ poinformował, że do ustalenia kapitału początkowego za okres zatrudnienia od 15 maja 1985 roku do 30 września 1985 roku, od 1 listopada 1985 roku do 3 maja 1986 roku, od 2 marca 1987 roku do 31 marca 1988 roku, od 30 grudnia 1988 roku do 31 marca 1989 roku, od
3 listopada 1997 roku do 24 stycznia 1998 roku, za które nie udokumentowano wynagrodzeń, przyjęto kwoty minimalnych wynagrodzeń, obowiązujących w tych latach proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

/decyzja oraz obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego k. 5-6 plik II akt ZUS /

Zaskarżoną decyzją z dnia 18 listopada 2022 r. (znak: (...)- 2022) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ustalił dla A. K. kapitał początkowy na dzień 01.01.1999 r.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 752,07 zł ustalono decyzją z dnia
21 października 2022 roku o ustaleniu kapitału początkowego.

Do obliczenia kapitału początkowego organ rentowy przyjął łącznie: 11 lat, 1 miesiąc i 3 dni, tj. 133 miesiące okresów składkowych oraz 1 miesiąc, 21 dni tj. 1 miesiąc okresów nieskładkowych, okres sprawowania opieki na dzieckiem – 8 miesięcy, 29 dni, okres nauki w szkole wyższej – 4 lata, 2 miesiące, 0 dni – czyli łącznie okres nieskładkowy w wymiarze 5 lat, 0 miesięcy i 20 dni, tj.60 miesięcy.

Współczynnik proporcjonalny do- osiągniętego do 31.12.1998r – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 56,22%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do obliczenie współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 16 lat, 1 miesiąc i 23 dni.

Średnie dalsze trwanie życia - wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz.173).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 63 128,45 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów: od 5 maja 1986 roku do 28 lutego 1987 roku – okresu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej – w spółdzielni kółek rolniczych z powodu braku informacji o ilości faktycznie przepracowanych dni, od 19 maja 198 4 roku do 19 maja 1994 roku, od 12 lipca 1994 roku do 12 lipca 1994 roku, od
23 lipca 1994 roku do 23 lipca 1994 roku, gdyż w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych.

Ponadto organ poinformował, że do ustalenia kapitału początkowego za okres zatrudnienia od 15 maja 1985 roku do 30 września 1985 roku, od 1 listopada 1985 roku do 3 maja 1986 roku, od 2 marca 1987 roku do 31 marca 1988 roku, od 30 grudnia 1988 roku do 31 marca 1989 roku, od
3 listopada 1997 roku do 24 stycznia 1998 roku, za które nie udokumentowano wynagrodzeń, przyjęto kwoty minimalnych wynagrodzeń, obowiązujących w tych latach proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

/decyzja oraz obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego k. 16-17 plik II akt ZUS /

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto:

- w 1989 r. – 53 400,00 zł, wwpw 8,61 %,

- w 1990 r. – 3 571 066,00 zł, wwpw 86,71 %,

- w 1991 r. – 25 171 000,00 zł, wwpw 118,51 %,

- w 1992 r. – 38 747 000,00 zł, wwpw 110,01 %,

- w 1993 r. – 38 960 100,00 zł, wwpw 81,27 %.

- w 1994 r. – 32 006 300,00 zł wwpw 50,06 %,

- w 1995 r. – 1 769,40 zł wwpw 31,48 %,

- w 1996 r. – 3 971,26 zł wwpw 50,54 %,

- w 1997 r. – 4 953,54 zł wwpw 42,41 %,

- w 1998r. – 4 058,04 zł wwpw 36,38 %.

/obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego k. 7 plik II akt ZUS /

Wnioskodawca w okresie od dnia 15 maja 1985 roku do dnia 30 września 1985 roku był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w R. na stanowisku kierownika zmianowego produkcji. W świadectwie pracy z dnia 30 września 1985 roku wskazano, że otrzymywał wynagrodzenie wg. XIV kat. zaszeregowania, tj. 9.000 tys. zł, dodatek funkcyjny w wysokości 1.600 zł plus premia regulaminowa.

/świadectwo pracy – k. 8 plik I akt ZUS, świadectwo pracy w aktach osobowych k. 33/

Z powyższego okresu zatrudnienia zachowała się dokumentacja osobowo-płacowa wnioskodawcy, w tym listy płac z podpisami odwołującego, z których wynika, że w tym okresie otrzymał wynagrodzenie w łącznej wysokości 86 430,00 zł.

/akta osobowe i listy płac – k.33-40, pismo ZUS – k.62/

A. K. w okresie od dnia 1 listopada 1985 roku do dnia 3 maja 1986 roku był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w W. na stanowisku kierownika zmianowego. W świadectwie pracy z dnia 30 kwietnia 1986 roku wskazano, że otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze 9.000 zł miesięcznie, dodatek funkcyjny w wysokości 2.000 zł plus premia regulaminowa do 110% wynagrodzenia zasadniczego, premię motywacyjną 20% wynagrodzenia zasadniczego, deputat śniadaniowy w naturze.

/świadectwo pracy – k. 10 plik I akt ZUS/

Z powyższego okresu zatrudnienia zachowała się dokumentacja płacowa wnioskodawcy, w tym listy płac z podpisami odwołującego, z których wynika, że w 1985 roku otrzymał wynagrodzenie w łącznej wysokości 46 322,00 zł, a w 1986 roku – 115 973,00 zł.

/ listy płac – k.45-52, pismo ZUS – k.62/

Odwołujący był następnie zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w W. w okresie od dnia 2 marca 1987 roku do dnia 31 marca 1989 roku na stanowisku kierownika zmiany. W okresie od dnia 1 kwietnia 1988 roku do dnia 29 grudnia 1988 roku przebywał na urlopie wychowawczym. W umowie o pracę z dnia 2 marca 1987 roku podano, że w trakcie trwania umowy o pracę skarżący będzie otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 11.000 zł, dodatek funkcyjny w wysokości 1.400 zł oraz premie i dodatki na zasadach i warunkach określonych w protokole dodatkowym nr 23 z dnia 27.11.1981r. z późn. zm. W świadectwie pracy z dnia 22 maja 1989 roku wskazano, że otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze wg. kat. XVI – 46.000 zł miesięcznie plus prawo do premii zadaniowej w wysokości 120% plus deputat śniadaniowy w wysokości 2.300 zł plus dodatek funkcyjny w wysokości 600 zł.

/świadectwo pracy – k. 12 plik I akt ZUS, umowa – k.21; zeznania wnioskodawcy – 00:06:12 – 00:14:24 – płyta CD k.98/

Uwzględniając, że odwołujący w powyższym okresie zatrudnienia (z wyłączeniem okresu, gdy przebywał na urlopie wychowawczym) otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 11.000 zł, dodatek funkcyjny w wysokości 1.400 zł, natomiast w ostatnim miesiącu zatrudnienia otrzymał wynagrodzenie w wysokości określonej w świadectwie pracy – to łącznie wysokość jego wynagrodzenia wyniosła w poszczególnych latach:

- w okresie od dnia 2 marca 1987 roku do dnia 31 grudnia 1987 roku – 123 600,00 zł,

- w okresie od dnia 1 stycznia 1988 roku do dnia 31 marca 1988 roku i od 30 grudnia 1988 roku do dnia 31 grudnia 1988 roku – 38 000,00 zł,

- w okresie od dnia 1 stycznia 1989 roku do 31 marca 1989 roku – 73 700,00 zł.

/wyliczenie – k.92/

Przy uwzględnieniu powyższego wynagrodzenia wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w W. oraz uwzględniając, że w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w R. od dnia 15 maja 1985 roku do dnia 30 września 1985 roku jego wynagrodzenie wyniosło 86 430,00 zł, a w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w W. od dnia 1 listopada 1985 roku do dnia 3 maja 1986 roku - w 1985 roku otrzymał wynagrodzenie w łącznej wysokości 46 322,00 zł, a w 1986 roku – 115 973,00 zł, to wskaźnik wysokości kapitału początkowego wynosi 73,15 zł (wyliczony z okresu 01.01.1985 – 31.12.1994).

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto:

- w 1985 r. – 150 316,00 zł, wwpw 93,92 %,

- w 1986 r. – 321 773,00 zł, wwpw 111,29 %,

- w 1987 r. – 175 050,00 zł, wwpw 49,98 %,

- w 1988 r. – 38 000,00 zł, wwpw 17,89 %,

- w 1989 r. – 73 700,00 zł, wwpw 11,88 %.

- w 1990 r. – 3 571 066,00 zł wwpw 86,71 %,

- w 1991 r. – 25 171 000,00 zł wwpw 118,51 %,

- w 1992 r. – 38 747 000,00 zł wwpw 110,01 %,

- w 1993 r. – 38 960 100,00 zł wwpw 81,27 %,

- w 1994r. – 32 006 300,00 zł wwpw 50,06 %.

/wyliczenia – k. 62, k.92, obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego – k. 93/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, ale także częściowo na podstawie zeznań wnioskodawcy. Sąd oparł się w szczególności na zachowanych dokumentach ze spornych okresów zatrudnienia oraz hipotetycznym wyliczeniu wysokości kapitału początkowego dokonanym przez ZUS.

Z dokumentacji zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Spółdzielni (...) w R., (...) Spółdzielni (...) w W. bezspornie wynika, w jakiej wysokości otrzymał wynagrodzenie, bowiem zachowała się z tych okresów zatrudnienia dokumentacja płacowa w postaci list płac. Natomiast z okresu zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w W. zachowała się jedynie dokumentacja w postaci umowy o pracę i świadectwa pracy – przedłożone w postępowaniu przez odwołującego. Nie udało się ustalić zaś miejsce przechowywania innej dokumentacji osobowo – płacowej skarżącego z tego okresu.

Te dokumenty pozwolił w sposób pewny ustalić wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy od początku zatrudnienia – w oparciu o umowę o pracę, zaś w ostatnim miesiącu zatrudnienia w oparciu o świadectwo pracy. Sąd nie dał wiary wnioskodawcy, że po zakończeniu urlopu wychowawczego otrzymywał wynagrodzenie w wysokości określonej w świadectwie pracy, gdyż odwołujący nie udowodnił tych twierdzeń żadnymi innymi dowodami, czy to w postaci zeznań świadków, czy też dowodem z dokumentu. Brak jest zatem jednoznacznych dowodów, od kiedy doszło do zmiany wysokości wynagrodzenia A. K., ustalonego pierwotnie w umowie o pracę. W ocenie Sądu, zapis w świadectwie pracy daje jedynie pewność co do tego, że w ostatnim miesiącu zatrudnienia wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie w wysokości opisanej w tym dokumencie.

Sąd przyjął także, że odwołujący otrzymywał od początku zatrudnienia w O. (...) M. wynagrodzenie określone w umowie (z wyjątkiem ostatniego miesiąca – okoliczności wyjaśnione powyżej), tj. wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 11.000 zł, dodatek funkcyjny w wysokości 1.400 zł. Pomimo zapisu w umowie, że wnioskodawca otrzymywał także „premie i dodatki na zasadach i warunkach określonych w protokole dodatkowym nr 23 z dnia 27.11.1981r. z późn. zm.” Sąd nie uwzględnił tych składników przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, wobec braku jakichkolwiek dowodów wskazujących na wysokość tych składników w poszczególnych miesiącach zatrudnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne częściowo.

Stosownie do art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych
w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych
w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przepis ust. 2 art. 174 stanowi, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, to jest w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego
i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego
w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i 5 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

oraz

4)  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Z kolei na podstawie ust. 2a dodanego do art. 15 z dniem 1 stycznia 2009 r., jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

W świetle § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U.
z 2011 r. Nr 237 poz. 1412) jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument,
w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Należy podkreślić, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornymi okresami zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Spółdzielni (...) w R., (...) Spółdzielni (...) w W. i (...) Spółdzielni (...) w W., co dało podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle zarzutów ubezpieczonego.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dokumentacja płacowa z okresów zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Spółdzielni (...) w R. i (...) Spółdzielni (...) w W. pozwoliła w sposób pewny ustalić wysokość wynagrodzeń wnioskodawcy ze wszystkimi składnikami. Zachowały się bowiem z tych okresów zatrudnienia listy płac odwołującego z jego podpisami. Natomiast z okresu zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w W. zachowała się jedynie dokumentacja w postaci umowy o pracę i świadectwa pracy. Te dokumenty pozwolił w sposób pewny ustalić wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy od początku zatrudnienia – w oparciu o umowę o pracę, zaś w ostatnim miesiącu zatrudnienia w oparciu o świadectwo pracy.

Jednocześnie wnioskodawca żądał, aby wynagrodzenie z okresu zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w W. zostało ustalone w wysokości wskazanej w świadectwie pracy – nie tylko w ostatnim miesiącu zatrudnienia, ale już wcześniej – przynajmniej po powrocie z urlopu wychowawczego.

Stanowiska tego Sąd jednakże nie podzielił. W istocie dostępny materiał dowodowy nie pozwalał na ustalenie, od kiedy faktycznie odwołujący otrzymywał wynagrodzenie w takiej wysokości.

Skarżący nie udowodnił bowiem w sposób pewny i konkretny, wiarygodnymi dokumentami płacowymi, czy chociażby zeznaniami świadków, od kiedy nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia. Wnioskodawca, na którym zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodowy, nie udowodnił swojego roszczenia w tym zakresie.

Stosownie bowiem do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok SN z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342).

Nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Podobny pogląd zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku
z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygn. akt III AUa 1096/05, wskazując,
iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie powołanego powyżej Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. są zgodne co do tego, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z §20 tego Rozporządzenia obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano, iż w postępowaniu sądowym nie obowiązuje ograniczenie co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określanych w § 20 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, Lex nr 32696). W sprawach emerytalno – rentowych wyliczenie wysokości świadczenia może nastąpić jedynie na podstawie zarobków faktycznie otrzymanych i to tych, od których istniał obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie społeczne, co wynika jednoznacznie z treści art.15 ww. Ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie o wysokość emerytury możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzenie wszelkich dowodów, w tym także dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania samego ubezpieczonego lub innych pracowników. Nie jest jednak możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczonego, bowiem uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy (wyrok SN z 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, Lex nr 390123). Co za tym idzie, zasada obliczania świadczeń w oparciu o rzeczywiste zarobki nie może zostać zastąpiona domniemaniem wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym. Zgodnie zaś ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r. (II UKN 440/97, Lex nr 34199), przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Prymat nadany dokumentacji pracowniczej prowadzi do gradacji mocy dowodowej polegającej na tym, że dokumentacja ta stanowi podstawę weryfikacji pozostałych dowodów przedłożonych przez strony. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków oraz strony - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, Lex 32696; wyrok Sądu Najwyższego z 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, Lex 303869). Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń ubezpieczonego. Twierdzenia te muszą być udowodnione.

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela ww. stanowiska, podobnie jak stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 3.09.2013 r., III AUa 303/13 (Lex nr 1366097), że Sąd nie może ustalać wysokości zarobków na podstawie przypuszczeń i uśrednień. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być bowiem uwzględnione tylko wynagrodzenie faktyczne uzyskane przez zainteresowanego w danym okresie. Jego wysokość musi być niewątpliwa i bezwarunkowa. Podkreślić bowiem należy, iż stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały wyznaczone pomiędzy pracodawcą a jego konkretnym pracownikiem.

Rzeczą sądu jest zatem dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości i co do odprowadzonych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. Nie można natomiast przyjmować wysokości wynagrodzenia opartego wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach ubezpieczonego, jak też dowodach niejasnych, gdyż .bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa ubezpieczeń społecznych nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony. /tak trafnie wyrok SA w Łodzi z dnia 19.10.2016, III AUa 2185/15LEX nr 2152862/.

Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą Sądów Okręgowych, Apelacyjnych i Sądu Najwyższego w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację z akt osobowych, taką jak min.: umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia uwzględniając tylko „pewne” składnik wynagrodzenia, wypłacane w danym okresie stale i w określonej wysokości przy przyjęciu wymiaru czasu pracy udowodnionego przez ubezpieczonego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 11.12.2017 r. III AUa 1071/16, LEX nr 2423321, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.08.2016 r. III AUa 1723/15, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24.05.2016 r. III AUa 119/16 , L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29.10.2015 r. III AUa 822/15, L., wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z 18.09.2013 r. V U 466/13, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12.02.2013 r. III AUa 1024/12, L.).

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje jakakolwiek niepewność czy nie zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy.

W niniejszym postępowaniu istota sporu sprowadzała się do ustalenia czy ubezpieczony w spornych okresach osiągał wynagrodzenie w wyższej wysokości niż minimalne wynagrodzenie, które przyjął organ rentowy. Bezspornym było, że ustalenie wyższych zarobków przekładałoby się na wysokość jego kapitału początkowego.

Dlatego, w niniejszej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące dowód z przesłuchania wnioskodawcy oraz dokumentacji osobowo – płacowej ze spornych okresów zatrudnienia, co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność jego żądania.

Jak już podniesiono powyżej wnioskodawca nie przedłożył żadnych miarodajnych dowodów potwierdzających od kiedy dokładnie w okresie zatrudnienia w O. (...) M. – otrzymywał wynagrodzenie w wysokości wskazanej w świadectwie pracy. W ocenie Sądu, zapis w świadectwie pracy daje jedynie pewność co do tego, że w ostatnim miesiącu zatrudnienia wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie w wysokości opisanej w tym dokumencie. Sąd przyjął także, że odwołujący otrzymywał od początku zatrudnienia w O. (...) M. wynagrodzenie określone w umowie (z wyjątkiem ostatniego miesiąca – okoliczności wyjaśnione powyżej), tj. wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 11.000 zł, dodatek funkcyjny w wysokości 1.400 zł. Pomimo zapisu w umowie, że wnioskodawca otrzymywał także „premie i dodatki na zasadach i warunkach określonych w protokole dodatkowym nr 23 z dnia 27.11.1981r. z późn. zm.” Sąd nie uwzględnił tych składników przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, wobec braku jakichkolwiek dowodów wskazujących na wysokość tych składników w poszczególnych miesiącach zatrudnienia.

Natomiast z dokumentacji zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Spółdzielni (...) w R., (...) Spółdzielni (...) w W. bezspornie wynika, w jakiej wysokości otrzymał wynagrodzenie, bowiem zachowała się z tych okresów zatrudnienia dokumentacja płacowa w postaci list płac.

Wątpliwości nie budzi ustalony przez ZUS wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, przy uwzględnieniu powyższego wynagrodzenia wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w W. oraz uwzględniając, że w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w R. i (...) Spółdzielni (...) w W. wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy wynika z listy płac - wskaźnik wysokości kapitału początkowego wynosi 73,15 zł (wyliczony z okresu 01.01.1985 – 31.12.1994).

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego uległ zmianie (podwyższeniu) z 61,60 % na 73,15%.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i § 2 k.p.c., orzekł jak sentencji.