Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 109 / 12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Małgorzata Wąchała

po rozpoznaniu w dniu 08.08.2014 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. we W.

przeciwko (...)w L.(poprzednio (...) sp. z o.o.w U.i Gminie S.

o zapłatę 103 570, 32 zł

I. zasądza od pozwanego (...) sp. z o.o. w L.na rzecz powoda solidarnie wraz z A. P.zobowiązanym prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 07.02.2014 r. 103 570, 32 zł (sto trzy tysiące pięćset siedemdziesiąt dwa złote, trzydzieści dwa grosze) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16.07.2011 r. do dnia zapłaty;

II. oddala dalej idące powództwo skierowane przeciwko pozwanemu(...) sp. z o.o.;

III. oddala powództwo skierowane przeciwko pozwanej Gminie S.;

IV. zasądza od pozwanego (...) sp. z o.o. na rzecz powoda solidarnie wraz z A. P.zobowiązanym prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 07.02.2014 r. 8 796 zł kosztów procesu;

V. zasądza od powoda na rzecz pozwanej Gminy S. 3 600 zł kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o. o. we W. wniósł o zasądzenie od pozwanych A. P., (...) sp. z o. o. w U. oraz Gminy S. solidarnie 103 570, 32 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27.05.2011 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanych solidarnie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 04.04.2011 r. zawarł z pozwanym A. P., jako podwykonawcą pozwanego (...) sp. z o. o. umowę nr (...) na wykonanie robót budowlanych „Rozbudowa zaplecza (...) Ośrodka (...) wraz z parkingiem przy ul. (...) w S.”. Powód był dalszym podwykonawcą inwestycji realizowanej w ramach zamówienia publicznego pozwanej Gminy S.. Umowa obejmowała wykonanie robót w zakresie biblioteki oraz zaplecza sceny budynku kina.

W § 4 ust. 4 umowy strony przewidziały wypłatę powodowi jako wykonawcy określonego w umowie wynagrodzenia częściowo – proporcjonalnie do postępu objętych umową prac. Stan prac miał być potwierdzany nie częściej niż raz w miesiącu na podstawie protokołu częściowego świadczącego o wykonanych robotach. Zgodnie z § 5 ust. 5 umowy pierwsza z faktur VAT miała zostać wystawiona przez powoda za roboty wykonane w kwietniu 2011 r. i zapłacona przez pozwanego A. P. nie później niż do dnia 15.05.2011 r. W wykonaniu umowy z dnia 04.04.2011 r. w miesiącu kwietniu 2011 r. powód prowadził roboty na terenie objętej umową inwestycji w zakresie biblioteki oraz zaplecza budynku kina. Na prośbę pozwanego A. P., który tłumaczył się sytuacją finansową, powód przesunął potwierdzenie stanu wykonania robót z miesiąca kwietnia 2011 r. i w dniu 19.05.2011 r. przedstawił pozwanemu do zatwierdzenie protokół częściowy stwierdzający stan rzeczowego postępu prac oraz należnego wynagrodzenia częściowego wraz ze szczegółowym zestawieniem. Protokół został zaakceptowany i podpisany w dniu 19.05.2011 r. przez Z. K., który został wskazany w umowie z dnia 04.04.2011 r. jako kierownik budowy ze strony pozwanego A. P. sprawujący w jego imieniu nadzór nad wykonaniem przez powoda prac objętych umową. Na podstawie powyższego protokołu powód wystawił w tym samym dniu zgodnie z § 5 ust. 5 umowy fakturę VAT nr (...) na kwotę 103 570, 32 zł, którą złożył pozwanemu w dniu 23.05.2011 r. w jego biurze. W związku z przesunięciem na prośbę pozwanego terminu wystawienia faktury powód przesunął pozwanemu termin płatności za fakturę z 15.05.2011 r. Faktura VAT wystawiona przez powoda w dniu 19.05.2011 r. została odebrana i zaakceptowana przez kierownika robót pozwanego A. P. Z. K..

Według wiedzy powoda roboty objęte protokołem zaawansowania z dnia 19.05.2011 r. podpisanym między powodem a pozwanym A. P. zostały również zaakceptowane przez pozostałych pozwanych w drodze stosownych protokołów, a pozwany A. P. otrzymał wynagrodzenie za te roboty.

Pozwany A. P. nie zapłacił powodowi wynagrodzenia objętego fakturą z dnia 19.05.2011 r.

Powód wskazał, że prace objęte umową z dnia 04.04.2011 r. wykonywał za wiedzą i zgodą pozostałych pozwanych. Umowa była negocjowana i została zawarta na podstawie wykorzystywanego przez pozwanych. Powód w okresie wykonywania robót pozostawał w stałych kontaktach z przedstawicielami pozwanych jako generalnego wykonawcy i inwestora. Powód wykonywał większość robót w ramach opisanego zadania inwestycyjnego, w okresie od kwietnia 2011 r. do czerwca 2011 r. nie występował praktycznie inny podmiot wykonujący roboty budowlane. Powód aktywnie uczestniczył w regularnych naradach, które odbywały się co dwa tygodnie, w których brali udział przedstawiciele wszystkich pozwanych. Powód prowadził również z pozwanymi rozmowy, ustalenia i korespondencję.

Pomimo braku zapłaty w terminie wynagrodzenia za roboty objęte fakturą z dnia 19.05.2011 r., powód kontynuował w maju i czerwcu 2011 r. wykonanie umowy z dnia 04.04.2011 r. Wobec tego, iż zwłoka w zapłacie należnego wynagrodzenia przekraczała już dwa miesiące, w dalszym ciągu zwracał się do pozwanego A. P.o zapłatę należnego wynagrodzenia, zaś w braku takiej zapłaty zwrócił się o taką zapłatę także do pozwanego (...), informując o zaistniałej sytuacji pozwaną Gminę.

Pozwany A. P. wypowiedział powodowi umowę z 04.04.2011 r. zarzucając powodowi zaniechanie prowadzenia robót w czerwcu 2011 r., jednocześnie żądając – bezpodstawnie – zapłaty kar umownych. Powód prowadził roboty przez cały czas, natomiast to pozwany nie wywiązał się z obowiązku przekazania całości frontu robót.

Powód podkreślił, że pozwany A. P. wielokrotnie uznał jego wierzytelność wynikającą z faktury nr (...) z dnia 19.05.2011 r. na kwotę 103 579, 32 zł. Natomiast kierowane do powoda oświadczenia o potrąceniu były bezskuteczne jako nakierowane wyłącznie na uchylenie się pozwanego od zapłaty, gdyż pozwany nie posiadał wobec powoda wierzytelności.

Mimo wezwań pozwani nie uiścili kwoty 103 570, 32 zł. Pozwani (...) i Gmina odmówili zapłaty, powołując się na brak ich zgody na udział powoda jako podwykonawcy w realizacji inwestycji mimo wcześniejszej akceptacji powoda jako dalszego podwykonawcy.

Powód powołał jako podstawę swojego żądania art. 647¹ § 5 kc. Podniósł, że pozwani (...) i Gmina S.wiedzieli o wykonywaniu przez powoda robót w ramach zadania i ich zakresie – powód był jedynym wykonawcą robót w okresie 04.-06.2011 r. Z zachowania pozwanych jasno wynika, że akceptowali oni przez okres od kwietnia 2011 r. do czerwca 2011 r. wykonywanie robót przez powoda w ramach realizowanego zadania inwestycyjnego jako dalszego podwykonawcy, zgadzali się na pobyt powoda na placu budowy i prowadzenie przez niego prac. Pozwani wiedzieli o umowie między powodem a A. P., o wymagalnych zobowiązaniach wobec powoda, a także o zakresie prac wykonywanych przez powoda na budowie. Przedstawicieli pozwanych kontaktowali się z powodem, wspólnie dokonywali z nim uzgodnień, a także byli obecni na placu budowy. Zatem ogólne reguły wykładni oświadczeń woli pozwalają na stwierdzenie, że pozwani wyrazili skutecznie zgodę na umowę, z czego wynika ich odpowiedzialność solidarna wobec powoda.

W odpowiedzi na pozew z dnia 16.02.2012 r. (k. 73-75) pozwana Gmina S. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Podniosła, że, aby zaistniała odpowiedzialność z art. 647¹ § 5 kc, muszą być spełnione warunki przewidziane w art. 647¹ § 3 kc. Powód zawierając umowę z pozwanym A. P. nie przedstawił pozwanej Gminie tejże umowy. A. P. był jedynym zgłoszonym podwykonawcą firmy (...). Dopiero w dniu 04.07.2011 r. powód zwrócił się do pozwanej o rozwiązanie sytuacji braku płatności wynagrodzenia przez pozwanego A. P.. Do pisma dołączył umowę wraz z fakturą. W piśmie z dnia 03.07.2011 r. pozwana wskazała na brak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności solidarnej – brak zgody inwestora na realizację robót przez powoda, a nadto wyraziła sprzeciw co do realizacji umowy przez powoda. Podniesione przez powoda twierdzenia odnośnie dorozumianej zgody wyrażonej przez pozwaną na wykonywanie robót budowlanych są chybione.

W odpowiedzi na pozew z dnia 20.02.2012 r. (k. 79-82) pozwany (...) sp. z o. o. w U. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Pozwany podniósł, że nie łączył i nie łączy go z powodem żaden stosunek prawny, z którego miałby wynikać obowiązek zapłaty solidarnie z pozostałymi pozwanymi. Pozwany nie znał warunków, na jakich powód i A. P.zawarli umowę o roboty budowlane, nie miał wiedzy o tym, że taka umowa została zawarta, a jej szczegóły zostały mu przedstawione dopiero po doręczeniu pozwu. Pozwany zaprzeczył, aby zachodziła po jego stronie odpowiedzialność solidarna wobec powoda z tytułu rzekomych należności za wykonane roboty budowlane. Stanowisko pozwanego zostało wyrażone jednoznacznie dwoma pismami odpowiadającymi na dwa wezwania do zapłaty: z dnia 04.07.2011 r. oraz z dnia 18.07.2011 r. Pozwany już wówczas wskazywał, iż nie odpowiada za żaden dług pozwanego A. P., w szczególności w zakresie wskazanym w wezwaniu do zapłaty z 24.06.2011 r. i 24.10.2011 r. Nie było i nie ma przesłanki, na podstawie której pozwany ponosiły solidarną odpowiedzialność za dług cudzy – pozwanego A. P.. Nie miała miejsca czynność prawna, która zrodziłaby ewentualną odpowiedzialność cywilnoprawną, zaś przywołany przez powoda art. 647¹ § 5 kc nie ma zastosowania. Pozwany A. P.w okresie do lipca 2011 r. był jedynym zgłoszonym przez pozwanego (...) podwykonawcą. A. P.ani powód nie zgłaszali pozwanym powoda jako podwykonawcy robót budowlanych wraz z projektem umowy i wskazanie, które praca (jaki zakres) zostanie przekazany podwykonawcy do wykonania. Pozwany zaprzeczył twierdzeniom powoda, jakoby zgodził się na pobyt powoda na placu budowy i prowadzenie przez powoda prac. Roboty budowlane były wykonywane przez pozwanego A. P.i pracownicy budowlani na budowie, niezależnie od formy zatrudnienia, byli traktowani jako przedstawiciele pozwanego A. P.. Nigdy na placu budowy nie przedstawiono ekip jako pracowników powoda.

W pismach z dnia 21.03.2012 r. (k. 111-113 i 115-117) powód odnosząc się do odpowiedzi na pozew podtrzymał twierdzenia zawarte w pozwie.

Podniósł, że przedstawiciele pozwanych byli w kontakcie z przedstawicielami powoda w toku narad na terenie inwestycji, a nadto prowadzili między sobą korespondencję elektroniczną.

W piśmie z dnia 29.03.2012r. (k. 121-122) pozwany (...) sp. z o. o. podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Podniósł, że przedstawiciele powoda nigdy nie brali udziału w naradach na terenie inwestycji. Jedynym podwykonawcą robót była A. P., zaś poszczególni robotnicy byli zawsze identyfikowani z firmą tego pozwanego, a nigdy z powodem. Nie są zgodne z prawdą twierdzenia powoda, iż tożsamość i charakter powoda jako podwykonawcy pozwanego był dobrze znany uczestnikom narad na budowie.

W piśmie z dnia 23.05.2012 r. (k. 134-136) pozwana Gmina S. podtrzymała swoje stanowisko w sprawie. Podniosła, że umowa z dnia 04.04.2011 r. nie została przedstawiona do akceptacji, a więc nie została spełniona podstawowa przesłanka odpowiedzialności solidarnej, jaką jest wiedza inwestora o zakresie przedmiotowym i podmiotowym umowy, na mocy której odpowiedzialność tę ma ponosić. Odpowiedzialność solidarna ma charakter wyjątkowy i jeżeli jej podstawą jest przepis prawa, to w jego interpretacji nie można stosować wykładni rozszerzającej. Nie jest prawdą, jakoby pozwana wiedziała o fakcie wykonywania robót przez powoda. Podczas narad przedstawiono uczestników narad z ramienia podwykonawcy jako przedstawicieli/pracowników jedynego zgłoszonego podwykonawcy – A. P.. Pozwana nie mogła „zamanifestować” braku zgody na podwykonawstwo powoda, gdyż o realizacji umowy przez powoda nie wiedziała. O wykonywaniu robót przez powoda dowiedziała się dopiero w dniu 04.07.2011 r.

Pozwany A. P. nie stawił się na rozprawę, nie złożył odpowiedzi na pozew, nie zajął w inny sposób stanowiska w sprawie.

Wyrokiem częściowym zaocznym z dnia 10.02.2014 r. sąd:

I. zasądził od pozwanego A. P. na rzecz powoda (...) sp. z o.o. we W. 103 570, 32 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27.05.2011 r. do dnia zapłaty;

II. zasądził od pozwanego A. P. na rzecz powoda (...) sp. z o.o. we W. 8 796 zł kosztów procesu;

III. nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 13.03.2014 r.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

W dniu 05.11.2010 r. Gmina S. jako zamawiający oraz T. K. prowadzący (...) w U. i (...) sp. z o.o. w U. (lider) działający wspólnie na podstawie umowy z dnia 06.10.2010 r. jako wykonawcy zawarli umowę nr (...), po rozstrzygnięciu w dniu 20.10.2010 r. przetargu nieograniczonego zorganizowanego na podstawie ustawy z dnia 29.01.2004 r. – Prawo zamówień publicznych.

Przedmiotem tej umowy było wykonanie robót budowlanych pn. „Rozbudowa zaplecza (...) Ośrodka (...) wraz z parkingiem” przy ul. (...) w S. na działkach nr (...) na podstawie projektu budowlanego autorstwa mgr inż. arch. A. K., decyzji pozwolenia na budowę nr (...) oraz Specyfikacji (...) § 1.1.

Strony umowy przewidziały terminy realizacji robót - § 2:

1) rozpoczęcie – z dniem podpisania umowy,

2) zakończenie – 29.10.2011 r.

Zamawiający ustanowił inspektorów nadzoru i wyznaczył W. K. koordynatorem ich czynności na budowie - § 3.1.

Wykonawca wskazał Z. K. jako kierownika budowy - § 3.2.

Wynagrodzeniem wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy była cena ryczałtowa zaoferowana w Ofercie Wykonawcy stanowiącej załącznik nr (...) do umowy - § 4.1.

Strony ustaliły całkowite ryczałtowe wynagrodzenie wykonawcy w wysokości 5 742 506, 82 brutto - § 4.2.

Zamawiający miał wypłacić do 80 % całkowitego wynagrodzenia wykonawcy w formie częściowych płatności dokonywanych proporcjonalnie do rzeczowego postępu prac - § 4.4.

Rzeczowy postęp prac miał być stwierdzany na podstawie zatwierdzonego przez zamawiającego potwierdzenia wykonania robót (zwanego także świadectwem płatności) z wnioskiem o płatność, z którym wykonawca miał występować nie częściej niż raz w miesiącu - § 4.5.

Zamawiający miał wypłacić pozostałe 20 % całkowitego wynagrodzenia wykonawcy na podstawie protokołu odbioru końcowego zatwierdzonego przez zamawiającego po zrealizowaniu przez wykonawcę pełnego zakresu przedmiotu umowy - § 4.6

Zapłata wynagrodzenia miała nastąpić na podstawie prawidłowo wystawionych przez wykonawcę faktur VAT - § 4.7.

Podstawą wystawienia przez wykonawcę faktury VAT było przyjęcie przez zamawiającego wykonanej części zamówienia potwierdzonej zatwierdzonym świadectwem płatności przez zamawiającego - § 4.8.

Rozliczenie robót miało odbywać się fakturami częściowymi wystawionymi na podstawie zatwierdzonego świadectwa płatności - § 5.1, przy czym w przypadku, gdy roboty były wykonywane z udziałem podwykonawców podstawę do wystawienia faktury stanowił:

a) częściowy protokół odbioru robót podpisany przez inspektora nadzoru z określeniem zakresu rzeczowego i finansowego wykonywanego przez podwykonawców oraz operat kolaudacyjny,

b) kopie faktur wystawionych wykonawcy (wraz z poświadczeniem wykonawcy o zgodności kopii z oryginałem) przez podwykonawców za wykonane przez nich roboty,

c) kopie przelewu bankowego lub inny dokument świadczący o dokonaniu zapłaty (wraz z poświadczeniem wykonawcy o zgodności z oryginałem) do pełnej wysokości kwoty wynikającej z przedstawionych faktur.

Rozliczenie robót miało się odbyć fakturą końcową wystawioną po zakończeniu i odbiorze całości robót - § 5.2.

Podstawę do wystawienia faktury końcowej miał stanowić protokół odbioru końcowego robót podpisany przez komisję odbiorową powołaną przez zamawiającego oraz operat kolaudacyjny - § 5.3.1a, a w przypadku, gdy roboty wykonywane były z udziałem podwykonawców - § 5.3.2:

a) protokół odbioru końcowego robót podpisany przez komisję odbiorową powołaną przez zamawiającego z określeniem zakresu rzeczowego i finansowego wykonywanego przez podwykonawców oraz operat kolaudacyjny,

b) kopie faktur wystawionych wykonawcy (wraz z poświadczeniem wykonawcy o zgodności kopii z oryginałem) przez podwykonawców za wykonane przez nich roboty,

d) oryginał oświadczenia podwykonawców (lub notarialnie poświadczona kopia) o otrzymaniu od wykonawcy pełnego wynagrodzenia za wskazany na fakturach podwykonawcy zakres robót.

Faktura miała być wystawiona przez lidera konsorcjum na zamawiającego - § 5.5.

Zapłata faktury miała nastąpić w formie przelewu na konto wykonawcy w terminie 30 dni od daty wpływu faktury do siedziby zamawiającego - § 5.6.

/ dowód: umowa z dnia 05.11.2010 r. – k. 322-332 /

(...) sp. z o.o. powierzył prowadzenie całości robót A. P., z którym współpracował przy realizacji kilkunastu hal.

W dniu 12.11.2010 r. (...) sp. z o.o. jako zamawiający oraz A. P. prowadzący Przedsiębiorstwo (...) w D. zawarli umowę nr (...).

Strony umowy przewidziały terminy realizacji robót - § 2:

1) rozpoczęcie – z dniem podpisania umowy,

2) zakończenie – 28.10.2011 r.

Strony przewidziały, iż inspektorów nadzoru ustanawia inwestor - § 3.1.

Wykonawca wskazał Z. K. jako kierownika budowy - § 3.3.

Wynagrodzeniem wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy była cena ryczałtowa zaoferowana w Ofercie Wykonawcy stanowiącej załącznik nr 2 do umowy - § 4.1.

Strony ustaliły całkowite ryczałtowe wynagrodzenie wykonawcy w wysokości 5 627 656, 68 zł brutto - § 4.2.

Zamawiający miał wypłacić do 80 % całkowitego wynagrodzenia wykonawcy w formie częściowych płatności dokonywanych proporcjonalnie do rzeczowego postępu prac - § 4.4.

Zapłata wynagrodzenia miała nastąpić na podstawie prawidłowo wystawionych przez wykonawcę faktur VAT - § 4.7.

a) częściowy protokół odbioru robót podpisany przez inspektora nadzoru z określeniem zakresu rzeczowego i finansowego wykonywanego przez podwykonawców oraz operat kolaudacyjny,

b) kopie faktur wystawionych wykonawcy (wraz z poświadczeniem wykonawcy o zgodności kopii z oryginałem) przez podwykonawców za wykonane przez nich roboty,

Rozliczenie robót miało się odbyć fakturą końcową wystawioną po zakończeniu i odbiorze całości robót - § 5.2.

b) kopie faktur wystawionych wykonawcy (wraz z poświadczeniem wykonawcy o zgodności kopii z oryginałem) przez podwykonawców za wykonane przez nich roboty,

d) oryginał oświadczenia podwykonawców (lub notarialnie poświadczona kopia) o otrzymaniu od wykonawcy pełnego wynagrodzenia za wskazany na fakturach podwykonawcy zakres robót.

Faktura miała być wystawiona przez wykonawcę na zamawiającego - § 5.5.

Zapłata faktury miała nastąpić w formie przelewu na konto wykonawcy w terminie 30 dni od daty wpływu faktury do siedziby zamawiającego - § 5.6.

/ dowód: umowa z dnia 12.11.2010 r. – k. 343-350; zeznania świadka M. L. – e-

protokół z dnia 23.10.2012 r. 00.03.37-00.16.57 /

W dniu 04.04.2011 r. A. P. jako zamawiający oraz (...) sp. z o.o. zawarli umowę nr (...).

Przedmiotem umowy było wykonanie robót budowlanych pn. „Rozbudowa zaplecza (...) Ośrodka (...) wraz z parkingiem” przy ul. (...) w S. na działkach nr (...) na podstawie projektu budowlanego autorstwa mgr inż. arch. A. K., decyzji pozwolenia na budowę nr (...) oraz Specyfikacji (...) § 1.1.

Strony umowy przewidziały terminy realizacji robót - § 2:

- rozpoczęcie – z dniem podpisania umowy,

- zakończenie – 30.09.2011 r.

Zamawiający ustanowił kierownika budowy w osobie Z. K. - § 3.1.

Wynagrodzeniem powoda jako wykonawcy była cena ryczałtowa zaoferowana w Ofercie Wykonawcy stanowiącej załącznik nr (...) do umowy - § 4.1.

Strony ustaliły całkowite ryczałtowe wynagrodzenie wykonawcy w wysokości 1 116 733, 48 zł powiększone o podatek VAT - § 4.2.

Zamawiający miał wypłacać wynagrodzenia wykonawcy w formie częściowych płatności dokonywanych proporcjonalnie do rzeczowego postępu prac - § 4.4.

Rzeczowy postęp prac miał być stwierdzany na podstawie zatwierdzonego przez zamawiającego świadectwa wykonanych robót – protokołu częściowego (zwanego także świadectwem płatności) z wnioskiem o płatność, z którym wykonawca miał występować nie częściej niż raz w miesiącu - § 4.5.

Zapłata wynagrodzenia miała nastąpić na podstawie prawidłowo wystawionych przez wykonawcę faktur VAT - § 4.6.

Rozliczenie robót miało odbywać się fakturami częściowymi wystawionymi na podstawie zatwierdzonego świadectwa płatności - § 5.1.

Podstawę do wystawienia faktury końcowej miał stanowić protokół odbioru końcowego robót podpisany przez komisję odbiorową powołaną przez zamawiającego oraz operat kolaudacyjny; w skład komisji odbiorowej miał wchodzić co najmniej jeden przedstawiciel wykonawcy - § 5.2.

Zapłata faktury miała nastąpić w formie przelewu na konto wykonawcy w terminie 30 dni od daty wpływu faktury do siedziby zamawiającego, z wyjątkiem pierwszej faktury za kwiecień 2011 r., płatnej w terminie do 15.05.2011 r. - § 5.6.

/ dowód: umowa z dnia 04.04.2011 r. – k. 15-17 /

Przed zawarciem umowy negocjacje prowadzili członkowie zarządu (...) sp. z o.o. M. S. i K. K. oraz A. P. i Z. K.. Z. K. uściślał szczegóły. A. P. podejmował decyzje, np. co do cen.

/ dowód: zeznania wiceprezesa zarządu powoda M. S. – e-protokół z dnia 24.06.2014 r.

00.03.25-00.23.26 /

Pracownicy powoda weszli na budowę w kwietniu 2011 r. Zaczęli prace od rozbiórki obiektu biblioteki.

Prace wykonane w kwietniu, maju i na początku czerwca 2011 r. objęły roboty w piwnicach, na parterze i w połowie piętra budynku kina oraz rozbiórkę połowy budynku biblioteki.

Powód realizował całość robót. Na terenie budowy nie było pracowników zatrudnionych przez A. P. ani innego podwykonawcy. Z jego strony obecny był jedynie Z. K.. Pracownicy powoda dysponowali kluczami do obiektu. Roboty wykonywane przez powoda nadzorował z jego strony M. S..

/ dowód: zeznania świadka P. B. – e-protokół z dnia 23.10.2012 r. (...).58-00.24.38;

zeznania wiceprezesa zarządu powoda M. S. /

Na terenie budowy odbywały się co dwa tygodnie w środę narady, w których uczestniczyli:

- przedstawiciele (...) sp. z o.o.: M. L., dyrektor ds. realizacji kontraktów K. W.,K. R.,

- inspektor nadzoru W. K.,

- kierownik robót Z. K.,

- A. P..

A. P. przyprowadził przedstawicieli powoda M. S. i K. K., którzy przekazali M. L. wizytówki i wskazali, że reprezentują (...) sp. z o.o. W kolejnych naradach uczestniczył koordynujący roboty z ramienia powoda wiceprezes zarządu M. S..

Nikt z obecnych nie zgłaszał zastrzeżeń wobec obecności przedstawicieli powoda podczas narad na budowie

W trakcie tych narad omawiany był przebieg robót, a także nieścisłości w dokumentacji projektowej. Z narad były sporządzane protokoły i listy obecności, przebieg narad był też

nagrywany przez inspektora nadzoru.

/ dowód: zeznania świadków: M. L., P. B., A. R. – e-protokół

z dnia 23.10.2012 r. 00.25.39-00.35.01; zeznania M. S. /

A. P. ani (...) sp. z o.o. nie zgłosili inwestorowi – Gminie S. powoda jako podwykonawcy, nie przedstawili umowy z powodem inwestorowi – Gminie S.. (...) sp. z o.o. nie przedstawił inwestorowi umowy zawartej z A. P..

Przedstawiciele inwestora uważali, że osoby reprezentujące powoda i pracownicy są zatrudnieni przez A. P..

/ dowód: zeznania świadka A. R. /

Roboty wykonane przez powoda w kwietniu 2011 r. zostały odebrane protokolarnie.

Dnia 19.05.2011 r. kierownik budowy Z. K. i wiceprezes zarządu powoda M. S. podpisali protokół zaawansowania robót nr 1 za okres od dnia 04.04.2011 r. do dnia 30.04.2011 r. Przedmiotem odbioru były roboty o wartości netto 84 203, 51 zł. Załącznikiem do protokołu był kosztorys powykonawczy.

/ dowód: protokół zaawansowania robót – k. 23; zeznania wiceprezesa zarządu powoda M.

S. /

Dnia 19.05.2011 r. powód wystawił A. P. fakturę VAT nr (...)za roboty budowlane, budynek kina w S., ul. (...), wg protokołu zaawansowania robót nr(...) z dnia 19.05.2011 r., na kwotę 84 203, 51 zł netto, 103 570, 32 zł brutto.

Faktura została odebrana dnia 23.05.2011 r. przez Z. K..

/ dowód: faktura VAT nr (...) – k. 30 /

Dnia 20.05.2011 r. koordynator inspektorów nadzoru W. K.oraz kierownik budowy Z. K.dokonali odbioru i podpisali świadectwo płatności nr (...) za okres od dnia 01.01.2011 r. do dnia 20.05.2011 r., w którym potwierdzili wykonanie następujących robót:

3. budynek istniejącego kina:

3.2. roboty ziemne – wartość netto 6 769, 83 zł,

3.3. fundamenty – wartość netto 11 194, 96 zł,

4. budynek dobudowany w rejonie sceny:

4.1. roboty ziemne – wartość netto 12 979, 48 zł,

4.2. fundamenty – wartość netto 17 504, 02 zł,

4.3 ściany – wartość netto 9 998, 41 zł,

4.4. konstrukcje stalowe – wartość netto 5 892, 65 zł,

4.7. podłoża i posadzki – wartość netto 4 774, 38 zł,

6. stal zbrojeniowa, wieńce żelbetowe – wartość netto 4 334, 65 zł,

tj. roboty o łącznej wartości netto 73 448, 38 zł i wartości narastającej netto 137 417, 72 zł.

/ dowód: świadectwo płatności – k. 355-358 /

Powód nie otrzymał od A. P. wynagrodzenia za wykonane i odebrane roboty pomimo upływu terminu płatności faktury z dnia 19.05.2011 r.

Przedstawiciele powoda M. S. i K. K. rozmawiali z A. P. na temat rozliczenia należnego powodowi wynagrodzenia. A. P. mówił, że ma kłopoty finansowe, że musi ściągnąć pieniądze z innych budów. Kilkakrotnie M. S. jeżdził do biura przedsiębiorstwa (...), ale ten był nieobecny lub unikał kontaktu.

Przedstawiciele powoda proponowali A. P. złożenie cesji płatności na rzecz powoda.

/ dowód: zeznania M. S., zeznania prezesa zarządu powoda K. K. –

e-protokół z dnia 24.06.2014 r. 00.23.27-00.29.11 /

W dniu 29.06.2011 r. podczas narady na budowie K. W.i K. R.– przedstawiciele generalnego wykonawcy, M. L.oraz Z. K.– kierownik budowy sporządzili notatkę, w której stwierdzili, że na terenie budowy nie są wykonywane żadne prace budowlane, jak również przygotowawcze, od dnia 06.06.2011 r. brak jakiegokolwiek postępu robót, front robót przewiduje możliwość wykonania rozbiórki biblioteki oraz dalsze prace przy zapleczu sceny.

/ dowód: notatka z dnia 29.06.2011 r. – k. 39 /

Dnia 29.06.2011 r. A. P. skierował do powoda oświadczenie, że w związku z

zaistniałymi dużymi opóźnieniami prac prowadzonych na zadaniu „Rozbudowa zaplecza (...) Ośrodka (...) wraz z parkingiem” i zapisami w notatce sporządzonej tego samego dnia wypowiada umowę zawartą w dniu 04.04.2011 r. z naliczeniem kar. Wskazał na brak postępu robót, brak pracowników na budowie, oburzenie lidera kontraktu oraz zamawiającego, co miało zaistnieć z winy powoda.

/ dowód: pismo z dnia 29.06.2011 r. – k. 38 /

A. P.zwrócił się do (...) sp. z o.o.o polubowne rozwiązanie umowy oraz nienaliczanie kar umownych. Poinformował o czynnościach podwykonawcy, tj. (...) sp. z o.o., a także o tym, że nie zostało dokonane rozliczenie. K. W.i K. R. spotykali się z A. P.na budowie. (...) sp. z o.o.szukał nowego podwykonawcy. Wtedy A. P.wskazał, że może (...) sp. z o.o.podejmie się realizacji robót.

/ dowód: zeznania świadka M. L. /

Przedstawiciel powoda M. S. zgłosił się bezpośrednio do (...) sp. z o.o., z którą to spółką (...) realizował budowę hali w D.. Spotkał się tam z K. W., który go wyprosił z tej budowy. Kiedy M. S. poinformował, że powód nie uzyskał pieniędzy za roboty wykonane na zlecenie A. P., K. W. powiedział, że przelewa A. P. pieniądze.

/ dowód: zeznania wiceprezesa zarządu powoda M. S. /

Pismem z dnia 30.06.2011 r. powód skierował do (...) sp. z o.o. wezwanie do zapłaty kwoty 103 570, 32 zł wraz z odsetkami w terminie 7 dni. Wskazał, że powyższa kwota wynika z faktury VAT nr (...) z dnia 19.05.2011 r., która nie została uregulowana. Powód podkreślił, iż roboty budowlane wykonane przez niego zostały w dniu 19.05.2011 r. odebrane przez A. P., z której to czynności został sporządzony protokół odbioru.

Powód podniósł, że skoro na zasadzie solidarności adresat wezwania jest odpowiedzialny za wypłatę wynagrodzenia powoda, żąda jej od pozwanego.

/ dowód: pismo z dnia 30.06.2011 r. – k. 34-35 /

Pismem z dnia 01.07.2011 r. powód skierował do A. P. wezwanie do zapłaty 153 570, 32 zł wraz z ustawowymi odsetkami do dnia 08.07.2011 r., wskazując, iż na żądaną kwotę składają się kwota 103 570, 32 zł wskazana w fakturze nr (...) z dnia 19.05.2011 r. oraz kwota 50 000 zł tytułem należnej kary umownej w związku z odstąpieniem od umowy z winy zamawiającego.

/ dowód: pismo z dnia 01.07.2011 r. – k. 32-33 /

Pismem z dnia 04.07.2011 r. (...) sp. z o.o. odpowiadając na wezwanie do zapłaty doręczone dnia 01.07.2011 r. odmówił uczynienia zadość temu wezwaniu.

Podniósł, że nie jest zobowiązany do zapłaty należności z faktury dokumentującej usługi, które mogły być wykonane na rzecz A. P.. Spółka (...) nigdy nie przystąpiła do długu A. P., nigdy nie oświadczała wobec A. P. czy jego kontrahentów, iż będzie regulowała cudze zobowiązania. Zobowiązanie udokumentowane fakturą VAT nr (...) jest długiem cudzym, za który spółka ta nie odpowiada ani osobiście ani subsydiarnie, zaś w szczególności nie można mówić o rzekomej odpowiedzialności solidarnej spółki. Stwierdził, iż nie był stroną żadnej czynności prawnej, która rodziłaby skutki materialno-prawne wobec powoda. Z żadnego przepisu rangi ustawowej także nie wynika powstanie odpowiedzialności solidarnej wobec powoda wespół z A. P.. Wskazał na warunki powstania odpowiedzialności solidarnej na podstawie art. 647¹ kc.

/ dowód: pismo z dnia 04.07.2011 r. – k. 45 /

Pismem z dnia 04.07.2011 r. powód zwrócił się do Burmistrza Miasta i Gminy S. o zajęcie się sprawą. Wskazał, że w dniu 04.04.2011 r. zawarł z A. P. umowę na wykonanie robót budowlanych „Rozbudowa zaplecza (...) Ośrodka (...) wraz z parkingiem”, przedkładając ją w załączeniu, zgodnie z którą wartość wykonanych przez niego robót budowlanych miała wynosić 1 116 733, 48 zł, zaś pierwsza faktura miała zostać zapłacona do dnia 15.05.2011 r. Pomimo wystawienia faktury, przesunięcia jej terminu płatności do dnia 26.05.2011 r. oraz licznych wezwań ustnych i pisemnych nie otrzymał od A. P. należnego wynagrodzenia. Do chwili obecnej wykonał kolejną część prac, jednak pomimo wezwania A. P. do ich odbioru nie otrzymał żadnej odpowiedzi. Do odpowiedzialności nie poczuwa się generalny wykonawca (...) sp. z o.o.

Powód podał, że w dniu 01.07.2011 r. odstąpił od umowy z A. P., bowiem nie tylko nie wywiązywał się on z dokonywania płatności, ale również uniemożliwiał wykonywanie dalszych prac, m.in. poprzez nieprzygotowanie stosownych zabezpieczeń terenu przyległego do terenu budowy. W dalszym ciągu część wykonanych robót jest nieodebrana, co uniemożliwia wykonywanie dalszych prac czy to przez powoda czy też innego wykonawcę.

Powód zwrócił uwagę, że wskazane powyżej okoliczności mogą poważnie wpłynąć na wykonanie robót w terminie, zatem zwraca się z prośbą o pomoc w rozwiązaniu powstałej, niekorzystnej dla każdej ze stron sytuacji.

/ dowód: pismo z dnia 04.07.2011 r. – k. 36-37; zeznania świadka A. R. /

Pismem z dnia 05.07.2011 r., doręczonym dnia 07.07.2011 r., (...) sp. z o.o. złożył A. P. oświadczenie o odstąpieniu od umowy nr (...) z dnia 12.11.2010 r. w zakresie prac niewykonanych i wezwał do stawienia się w terminie natychmiastowym na budowie w celu dokonania inwentaryzacji robót wykonanych i wciąż pozostających do wykonania. (...) sp. z o.o. wskazał, że odstąpienie następuje w związku z porzuceniem przez A. P. placu budowy - § 9 umowy.

/ dowód: pismo z dnia 05.07.2011 r. – k. 89-91 /

Pismem z dnia 07.07.2011 r. Burmistrz Gminy S. poinformował powoda, iż jako inwestor przedsięwzięcia pn „Rozbudowa zaplecza (...) Ośrodka (...) wraz z parkingiem” Gmina S. nie jest obowiązana do ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności za działania podwykonawcy A. P.. Gmina powzięła tylko i wyłącznie informację o tym, iż podwykonawcą w realizowanym przedsięwzięciu ma być A. P.. Gmina nie posiada wiedzy o zgłoszeniu powoda jako podwykonawcy roböt budowlanych (nie przedłożono umowy/projektu umowy, Gmina nie wyrażała zgody na realizację umowy przez powoda). Oświadczył, iż wyraża sprzeciw na realizowanie umowy przez powoda jako podwykonawcę, co zwalnia Gminę od przyjęcia solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania A. P. względem powoda. Zaznaczył, iż inwestor nie ma wiedzy odnośnie stosunków prawnych czy faktycznych łączących powoda z A. P. (nie posiada wiedzy odnośnie zasadności wystawienia faktury).

/ dowód: pismo z dnia 07.07.2011 r. – k. 47; zeznania świadka A. R. /

Pismem z dnia 08.07.2011 r. A. P. skierował do powoda oświadczenie o potrąceniu należności z wystawionej przez powoda faktury VAT nr (...) z karami umownymi naliczonymi:

- za nieprzedłożenie polisy zgodnie z § 8 ust. 5 w zw. z § 11 ust. 4 umowy nr (...) – 38 500 zł,

- za odstąpienie od umowy przez zamawiającego z winy wykonawcy zgodnie z § 11 ust. 3 umowy nr (...) – 50 000 zł,

- z tytułu innych kar umownych wskazanych w umowie,

do wysokości 103 570, 32 zł.

/ dowód: pismo z dnia 08.07.2011 r. – k. 40 /

Z powodu braku płatności oraz braku pozwolenia na zajęcie chodnika, co zatrzymało prace na obiekcie biblioteki, powód wstrzymał prowadzone roboty.

/ dowód: zeznania wiceprezesa zarządu powoda M. S. /

M. L., A. R., K. R. zaproponowali powodowi przejęcie realizacji robót. M. L.przesyłał powodowi e-mailem rozliczenia, kosztorysy, które były przedmiotem oferty.

Przedstawiciele powoda spotykali się z przedstawicielami inwestora, także z burmistrzem pozwanej Gminy, oraz z przedstawicielem (...) sp. z o.o. K. W..

Powód nie zgodził się na kontynuowanie robót z uwagi na zaproponowane mu warunki finansowe, albowiem inwestor oczekiwał dalszych prac, ale nie zapewniał zapłaty za roboty już wykonane.

/ dowód: zeznania prezesa zarządu powoda K. K. /

W dniu 19.07.2011 r. powód zszedł z terenu budowy i przekazał (...) klucze.

Przekazanie placu budowy nowemu podwykonawcy przez (...) nastąpiło po zejściu powoda

/ dowód: zeznania świadka M. L.; zeznania wiceprezesa powoda M. S. /

Pismem z dnia 24.10.2011 r. powód skierował do (...) sp. z o.o. wezwanie do zapłaty kwoty 207 898, 50 zł wraz z odsetkami w terminie 7 dni od daty otrzymania

wezwania, wskazując, że kwota ta wynika z faktur VAT:

- nr (...) z dnia 19.05.2011 r. – kwota brutto 103 570, 32 zł,

- nr (...)z dnia 19.05.2011 r. – kwota brutto 104 328, 18 zł,

wystawionych A. P. zgodnie z treścią umowy nr (...) z 04.04.2011 r. w związku z robotami budowlanymi wykonanymi w (...) Ośrodku (...).

Do chwili obecnej należności za faktury nr (...) nie została zapłacona przez A. P.. Na zasadzie solidarności (...) sp. z o.o. jest odpowiedzialna za wypłatę wynagrodzenia powoda.

/ dowód: pismo z dnia 24.10.2011 r. – k. 48-51 /

Pismem z dnia 14.11.2011 r. powód skierował do Burmistrza Gminy i Miasta S. wezwanie do zapłaty kwoty 207 898, 50 zł wraz z odsetkami w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, wskazując, że kwota ta wynika z faktur VAT:

- nr (...)z dnia 19.05.2011 r. – kwota brutto 103 570, 32 zł,

- nr (...)z dnia 19.05.2011 r. – kwota brutto 104 328, 18 zł,

wystawionych A. P. zgodnie z treścią umowy nr (...) z 04.04.2011 r. w związku z robotami budowlanymi wykonanymi w (...) Ośrodku (...).

Powód podniósł, że wykonywał większość robót w ramach opisanego zadania inwestycyjnego powierzonych przez Gminę S. przedsiębiorstwu (...) sp. z o.o., a następnie A. P. przez (...) sp. z o.o. – na terenie zadania inwestycyjnego w okresie od kwietnia 2011 r. do czerwca 2011 r. nie występował praktycznie inny podmiot wykonujący roboty budowlane. Zgodnie z art. 647¹ § 5 kc (...) sp. z o.o. jako główny wykonawca oraz Gmina S. jako inwestor ponoszą solidarną odpowiedzialność z A. P. za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez powoda. Do chwili obecnej należności za faktury nr (...) nie zostały zapłacone ani przez A. P. ani (...) sp. z o.o., w związku z czym powód wzywa Gminę S. jako solidarnie odpowiedzialną za wypłatę wynagrodzenia należnego powodowi do zapłaty wskazanej kwoty wymagalnej należności.

/ dowód: pismo z dnia 14.11.2011 r. – k. 50-51 /

Pismem z dnia 18.11.2011 r. (...) sp. z o.o. poinformował powoda, iż odmawia uczynienia zadość wystosowanemu do niego wezwaniu z dnia 24.10.2011 r.

Podniósł, iż nie jest zobowiązany do zapłaty należności z tytułu faktury, która dokumentuje usługi, które mogły być wykonane na rzecz A. P.. Spółka (...) nigdy nie przystąpiła do długu A. P., nigdy nie oświadczała wobec A. P. czy jego kontrahentów, że będzie regulować cudze zobowiązania. Powód nie został zgłoszony jako podwykonawca robót budowlanych. Nigdy nie została przedłożona umowa lub projekt umowy z A. P.. Nigdy tym bardziej nie mogło dojść do nawet dorozumianej akceptacji powoda jako podwykonawcy, ponieważ nie wpłynęło nigdy żadne wystąpienie w tym zakresie.

/ dowód: pismo z dnia 18.11.2011 r. – k. 95-96 /

Pismem z dnia 22.11.2011 r. Burmistrz Gminy S. w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty doręczone dnia 16.11.2011 r. poinformował powoda, że wykonawcą rozbudowy była firma (...) sp. z o.o. Umowa podpisana z wykonawcą dopuszczała zaangażowanie podwykonawców wyłącznie po zgłoszeniu i zaakceptowaniu przez inwestora. Do Gminy S. czyli inwestora został zgłoszony i zaakceptowany jeden podwykonawca, czyli A. P., natomiast nic nie było wiadomo, że jeszcze na inwestycji działali inni podwykonawcy. Umowy zawarte pomiędzy „legalnym podwykonawcą” a jego podwykonawcami nie były przedkładane do akceptacji Gminie S.. W dniu 07.07.2011 r. poszło nawet oficjalne pismo do powoda, gdzie zgodnie z art. 647¹ § 2 kc wyrażono sprzeciw na realizację robót przez podwykonawcę (...) sp. z o.o. Wobec powyższego jasne jest, że wezwanie jest bezzasadne i nieskuteczne, tym samym nie wyraża zgodę na zapłatę wnioskowaną w wezwaniu do zapłaty.

/ dowód: pismo z dnia 22.11.2011 r. – k. 54 /

Dnia 30.12.2013 r. dokonana została zmiana umowy spółki (...) sp. z o.o.obejmującą m.in. zmianę firmy i siedziby na (...)sp. z o.o. w L..

Zmiana została zarejestrowana dnia 17.02.2014 r.

/ dowód: odpis pełny z KRS nr (...) – k. 398-401 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie jedynie wobec pozwanego (...) sp. z o.o. (poprzednio (...) sp. z o.o.).

Powód dochodzi od pozwanych solidarnie (...) sp. z o.o. (poprzednio (...) sp. z o.o.) oraz Gminy S.zapłaty wynagrodzenia za wykonane na zamówienie A. P.roboty na terenie inwestycji w S.. Powód był podwykonawcą A. P., który z kolei był podwykonawcą (...) sp. z o.o.na terenie inwestycji realizowanej na zamówienie inwestora – Gminy S..

Powód powołał się na solidarną odpowiedzialność pozwanych jako wykonawcy oraz inwestora na podstawie art. 647¹ § 5 kc.

Brak jest jednakże podstaw do poszukiwania takiej odpowiedzialności po stronie pozwanej

Gminy S..

Zgodnie z art. 647 § 5 kc zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Będąca inwestorem pozwana Gmina S. zgłosiła jako zasadniczy zarzut przeciwko adresowaniu wobec niej roszczenia brak akceptacji dla osoby powoda jako podwykonawcy oraz brak wiedzy w zakresie umowy łączącej powoda i A. P. oraz zakresu robót wykonywanych przez powoda, a nawet w ogóle co do wykonywania przez powoda robót na terenie inwestycji.

Zgodnie z art. 647¹ § 1 kc w umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 kc, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców. Zgodnie zaś z art. 647 § 2 kc do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora; jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy.

Zgoda inwestora może zostać wyrażona albo w stosunku do projektu umowy pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą, jeszcze przed jej zawarciem przez te strony, albo wobec umowy już przez nie zawartej.

Decydujące znaczenie dla powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy robót budowlanych ma zatem wyrażenie przez inwestora zgody na zawarcie przez wykonawcę robót umowy z podwykonawcą.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28.06.2006 r., III CZP 36/06, OSNC 2007/4/52, skuteczność zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o wykonanie zadań wchodzących w zakres umowy o roboty budowlane wymaga przedstawienia mu umowy z podwykonawcą lub jej projektu oraz odpowiedniej dokumentacji. Natomiast w wyroku z dnia 15.11.2006 r., V CSK 256/06, Sąd Najwyższy stwierdził, że jeśli przy żądaniu zgody inwestora, o której mowa w art. 647¹§ 2 kc, nie przedstawiono umowy lub jej projektu oraz części dokumentacji, to skutki zawarcia umowy o podwykonawstwo, także w zakresie zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy, obowiązują tylko strony tej umowy, a nie powstaje solidarna odpowiedzialność inwestora na podstawie art. 647¹§ 5 kc.

W pierwszej kolejności zatem przepis art. 647¹ § 5 kc, a przez to możliwość przypisania inwestorowi solidarnej odpowiedzialności za zobowiązanie wykonawcy do zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy, znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy inwestor został w pełni zaznajomiony z umową wykonawcy z podwykonawcą.

Przedstawienie inwestorowi umowy z podwykonawcą ma służyć zapewnieniu mu swobody

zajęcia w tej kwestii stanowiska, skoro istnieje potencjalna możliwość obciążenia go odpowiedzialnością za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy, niezależnie od tego, czy zostało zapłacone wynagrodzenie na rzecz wykonawcy (teza 2 uchwały SN z dnia 28.06.2006 r.). Wyrażenie przez inwestora zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą ma zasadnicze znaczenie dla powstania jego solidarnej współodpowiedzialności wobec tego podwykonawcy.

Powód nie wykazał, aby wykonawca robót – (...) sp. z o.o., albo podwykonawca tegoż – A. P. skierował do pozwanej Gminy S. projekt umowy zawartej z powodem lub samą umowę po jej podpisaniu, a także aby przedstawił inwestorowi – czy to na etapie złożenia oferty czy później już po przystąpieniu do realizacji umowy – zakres robót, który miał zostać wykony przez podwykonawcą, a konkretnie przez powoda.

Świadek A. R. – przedstawiciel inwestora na terenie budowy – zeznał, że pozwanej Gminie S. nie była znana treść umowy łączącej powoda oraz A. P., co więcej, powód nie został Gminie S. przedstawiony jako podwykonawca, w przeciwieństwie do samego A. P. wskazanego w tym charakterze przez drugiego pozwanego – (...) sp. z o.o. jako bezpośredniego kontrahenta Gminy.

Pozwana Gmina, nie mając nie tylko wiedzy, ale w istocie także powodów do przypuszczenia, iż A. P. nie wykonuje robót siłami własnymi, tylko z udziałem dalszego jeszcze, odrębnego podmiotu, nie miała sposobności poznania umowy łączącej powoda i znanego jej podwykonawcę.

W orzecznictwie sądowym wymóg akceptacji przez inwestora umowy wykonawcy z podwykonawcą doznał pewnego złagodzenia. Za ugruntowane obecnie należy uznać stanowisko, iż akceptacja inwestora dla działań podwykonawcy może zostać ujawniona należycie w różny sposób, nie tylko poprzez jednoznaczne oświadczenie, w szczególności w formie pisemnej, ale także poprzez czynności faktyczne, dorozumiane stanowiące zachowania zarówno aktywne, jak i pasywne. Sąd Najwyższy wskazał, że zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona również w sposób dorozumiany po zawarciu takiej umowy – wyroki z dnia 02.07.2009 r., V CSK 24/09, oraz z dnia 09.04.2008 r., V CSK 492/07, a nadto, że zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona w każdy sposób bez konieczności przedstawienia inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu z odpowiednią dokumentacją – wyroki z dnia 20.06.2007 r., II CSK 108/07, oraz z dnia 03.10.2008 r., I CSK 123/08.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 04.02.2011 r., III CSK 132/10, wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12.07.2012 r., I ACa 665/12, wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28.02.2013 r., I ACa 705/12, oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18.12.2013 r., I ACa 1031/13, sformułowane zostało następujące stanowisko: „ Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona w dwojaki sposób - bierny (pasywny) oraz czynny (aktywny). Wyrażenie zgody w sposób bierny objawia się brakiem zgłoszenia na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie. Przyjmuje się fikcję prawną, że inwestor zgodę wyraził. Ponieważ jednak w art. 647¹ kc chodzi o odpowiedzialność inwestora za cudzy dług, interes inwestora został zabezpieczony poprzez obowiązek przedstawienia mu stosownej dokumentacji. Przyjmując fikcję wyrażenia w sposób bierny zgody, ustawodawca zakłada, że inwestor zapoznał się, a w każdym razie mógł się zapoznać z tą dokumentacją i ma, bądź powinien posiadać, wiedzę o zakresie robót i wynagrodzeniu uzgodnionym w umowie z podwykonawcą. Drugi sposób wyrażenia zgody (czynny) może przybrać różną formę. Inwestor może wyrażać ją w sposób wyraźny pisemne bądź ustnie, albo poprzez inne zachowanie, które w sposób dostateczny ujawnia jego wolę (art. 60 kc). Może zatem nastąpić to poprzez czynności faktyczne, w sposób dorozumiany, na przykład przez tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót, oraz dokonywanie podobnych czynności. Przepis art. 647¹ § 2 kc nie uzależnia odpowiedzialności inwestora od przedłożenia mu dokumentacji, jeśli wyraża w sposób czynny zgodę na udział podwykonawcy w realizacji inwestycji. Może on uzyskać wiedzę o umowie pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą z dowolnego źródła, zarówno przed jej zawarciem, jak i później. Ustawodawca zakłada, że jeżeli inwestor zgodę w sposób czynny wyraża, to wie co robi i nie jest już potrzebny żaden mechanizm obronny.”. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 17.01.2014 r., V ACa 627/13, stwierdził, że: „ Dla przyjęcia tego, że inwestor w sposób dorozumiany wyraził zgodę na udział podwykonawcy w procesie inwestycyjnym konieczna jest jego wiedza co do przedmiotu umowy wykonawcy z podwykonawcą, należnego temu ostatniemu wynagrodzenia i zasad jego zapłaty, którą to wiedzę pozyskać może inwestor w jakikolwiek sposób, niekoniecznie poprzez zapoznanie się z treścią umowy zawartej przez wykonawcę z podwykonawcą bądź też możliwość uzyskania przez inwestora tej wiedzy. Zgoda inwestora musi być odniesiona od konkretnej umowy, jeśli skutkiem tej zgody nie jest sam w sobie udział podwykonawcy w procesie inwestycyjnym, ale gwarancyjna, solidarna z wykonawcą odpowiedzialność inwestora za zapłatę podwykonawcy jego wynagrodzenia, jak stanowi art. 647¹ § 2 kc. ”. Z kolei Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 09.08.2012 r., I ACa 134/12, wyraził następujący pogląd: „ Z treści art. 647¹ § 2 zd. 1 kc wynika, że do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora. Zgoda ta może zostać udzielona przez inwestora w sposób bierny (milczący), co reguluje art. 647¹ § 2 zd. 2 kc, lub czynny - w tym wypadku zgodnie z regułą wynikającą z art. 60 kc wola inwestora może zostać wyrażona przez każde zachowanie, który ujawnia ją w sposób dostateczny, w tym również w sposób dorozumiany. W tej drugiej sytuacji nie jest konieczne przedstawienie inwestorowi ani umowy z podwykonawcą, czy też jej projektu, ani odpowiedniej części dokumentacji. Inwestor nie musi znać treści całej umowy (jej projektu), wystarczająca jest bowiem znajomość tych elementów, które konkretyzują daną umowę i decydują o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wynagrodzenie podwykonawcy. Elementami tymi są przede wszystkim zakres prac powierzonych zindywidualizowanemu podmiotowo podwykonawcy oraz jego wynagrodzenie, w szczególności sposób jego ustalenia, czy też dochodzenia. Podkreślenia wymaga, że chodzi o stworzenie inwestorowi możliwości zapoznania się z ww. istotnymi postanowieniami umownymi, przy czym może to nastąpić

zarówno przed zawarciem umowy, jak i po zawarciu takiej umowy.”.

W wyroku z dnia 06.10.2010 r., II CSK 210/10, Sąd Najwyższy stwierdził, iż dorozumiana zgoda inwestora na zawarcie umowy wykonawcy z podwykonawcą (art. 647¹ § 2 kc) wyrażona w sposób czynny, jest skuteczna, gdy dotyczy umowy, której istotne postanowienia, decydujące o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy są znane inwestorowi, albo z którymi miał możliwość zapoznania się. Zatem nawet późniejsze, dorozumiane czynności inwestora, jakie mogłyby wskazywać na akceptację dla podwykonawcy, muszą zostać podjęte w warunkach zapewnienia inwestorowi możliwości zapoznania się z istotnymi elementami umowy pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą.

Przywołane tezy wskazują na inne niż samo przedłożenie umowy wraz z dokumentacją możliwe formy akceptacji inwestora dla udziału podwykonawcy, pod warunkiem jednakże, iż inwestor zachowuje możliwość zapoznania się z podstawą udziału podwykonawcy w procesie budowy, osobą podwykonawcy, zakresem jego czynności i – choćby w sposób dorozumiany przyjmuje to do wiadomości, akceptuje, toleruje i uznaje za prawidłowy, normalny element tego procesu.

Powód podniósł, że realizował praktycznie całość robót, jego przedstawiciele brali udział w cyklicznych naradach dotyczących przebiegu realizacji robót. Jednakże nic nie wskazuje, aby ich obecność na budowie i udział w naradach ujawniały inwestorowi powoda jako samoistnego uczestnika procesu realizacji inwestycji. Z zeznań świadka A. R. – przedstawiciela inwestora wynika, że pracownicy i reprezentanci powoda nie zostali ujawnieni jako działający w imieniu i na rzecz innego podmiotu niż znany Gminie podwykonawca A. P.. Nie sposób zatem przyznać udziałowi powoda w naradach, spotkaniach czy prowadzeniu korespondencji na temat realizacji obiektu cechy podwykonawstwa akceptowanego przez inwestora czy choćby znanego inwestorowi w sposób umożliwiający zastosowanie w relacji pomiędzy powodem a Gminą S. reguł

odpowiedzialności wynikających z art. 647¹ kc.

Pozwana Gmina S. podniosła, że odmówiła wręcz swojej akceptacji dla czynności powoda jako podmiotu aktywnego na budowie pismem z dnia 04.07.2011 r. Pismo to zostało skierowane do powoda, a zatem miał on świadomość, iż inwestor odmawia przyjęcia do wiadomości, iż powód wykonuje roboty na rzecz A. P. jako podwykonawca, a w konsekwencji odmawia przyjęcia solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie przypadające powodowi od jego kontrahenta. W tej sytuacji w żaden sposób nie można mówić o zgodzie inwestora na zawarcie umowy z podwykonawcą czy też szerzej na udział podwykonawcy skutkującej współodpowiedzialnością solidarną wobec podwykonawcy na podstawie art. 647¹ § 5 kc.

Zachowanie procedur określonych w art. 647¹ kc jest niezbędnym warunkiem do obarczenia inwestora solidarną odpowiedzialnością. Przepis art. 647¹ jest przepisem bezwzględnie obowiązującym. Oznacza to, że strony umowy o roboty budowlane (inwestor i wykonawca) nie mogą wyłączyć jego zastosowania. Pozwany inwestor – Gmina S. wobec nieuzyskania jego zgody na zawarcie umowy z powodem jako podwykonawcą oraz aneksów do tej umowy rozszerzających zakres robót powierzonych powodowi nie ponosi wobec powoda solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie za te roboty mającej znajdować podstawę w art. 647¹ § 5 kc.

Brak zgody ze strony inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą nie wpływa na samą ważność umowy zawartej pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą, lecz jedynie na zakres odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy. Mimo braku zgody inwestora na zawarcie umowy z podwykonawcą umowa taka jest ważna. Brak zgody przesądza jednakże o tym, że inwestor nie ponosi odpowiedzialności za wynagrodzenie podwykonawcy.

Z tych powodów roszczenie zgłoszone przez powoda o zapłatę należnego mu wynagrodzenia nie mogło zostać adresowane wobec Gminy S. jako inwestora.

Nieco inaczej natomiast przedstawiała się sytuacja relacji pomiędzy powodem a (...) sp. z o.o. będącym generalnym wykonawcą robót. Z zeznań świadka M. L. wynika, iż spółka ta oraz A. P. współpracowali przy budowie kilkunastu hal. W tym samym okresie była realizowana wspólnie przez te podmioty inwestycja w D.. Dodatkowo funkcję kierownika budowy na rzecz obu wskazanych podmiotów pełniła ta sama osoba – Z. K.. Został on wskazany w takiej właśnie roli w umowie o roboty budowlane pomiędzy Gminą S. a (...) sp. z o.o., gdzie został wskazany przez pozwanego (...) sp. z o.o. oraz w umowie o podwykonawstwo pomiędzy (...) sp. z o.o. a A. P., gdzie został wskazany przez A. P.. Z zeznań świadków i przedstawicieli powoda wynika, że Z. K. działał na terenie robót w imieniu zarówno A. P., jak i (...) sp. z o.o.

Fakt kilkunastokrotnej współpracy pomiędzy pozwanymi oraz jednoczesnego prowadzenia kilku inwestycji pozwala na przyjęcie, iż pozwany (...) sp. z o.o. bez potrzeby prowadzenia jakichkolwiek szczególnych czynności sprawdzających miał możliwość oceny zasobów rzeczowych i osobowych swojego podwykonawcy A. P. i możliwości realizacji przez niego powierzonych mu do wykonania robót. W przypadku inwestycji w S. najpierw inwestor – Gmina S. przekazał całość prowadzenia robót (...) sp. z o.o., następnie ten wykonawca przekazał całość prowadzenia robót A. P. jako podwykonawcy, wreszcie A. P. przekazał całość prowadzenia robót powodowi jako dalszemu podwykonawcy. Powód realizował roboty samodzielnie, na terenie budowy nie działał żaden inny podmiot realizujący roboty. Pozwany (...) sp. z o.o. musiał być tego świadomy i mógł z łatwością zweryfikować przyporządkowanie osób faktycznie dokonujących czynności na budowie do konkretnego przedsiębiorcy. Na terenie budowy obecni byli reprezentujący powoda M. S., a także P. B.. Z kolei, jak wskazał prezes zarządu powoda K. K., Z. K. uczestniczył także w czynnościach poprzedzających zawarcie umowy z powodem, a zatem znał i zakres i przyczynę powierzenia robót powodowi, jaką stanowiło realizowanie równolegle innej inwestycji i wynikający z tego brak możliwości samodzielnego działania A. P.. Ten sam stan wiedzy może zostać przypisany pozwanemu (...) sp. z o.o. Zatem akceptacja obecności pracowników powoda i osób koordynujących ich prace na budowie, ich udziału w naradach, odebranie prawidłowo wykonanych robót, do których jakości czy zgodności z dokumentacją nie było zastrzeżeń, wskazuje, iż czynności powoda jako podwykonawcy były znane pozwanemu (...) sp. z o.o. i zostały przez niego zaakceptowane w sposób dorozumiany, uzasadniający rozszerzoną odpowiedzialność tego wykonawcy wobec powoda na podstawie art. 647¹ § 5 kc. Akceptacja ta nastąpiła w sposób dorozumiany, dopuszczalny w świetle przywołanych orzeczeń Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych.

Sąd doszedł zatem do przekonania, iż uzasadnione jest zgłoszenie przez powoda roszczenia wobec pozwanego(...)sp. z o.o., wcześniej (...) sp. z o.o., wobec czego zasądził od tego pozwanego solidarnie wraz z A. P., którego odpowiedzialność wobec powoda została potwierdzona wcześniej prawomocnym wyrokiem zaocznym, 103 570, 32 zł.

Odsetki od tej należności przypadają powodowi od dnia 16.07.2011 r. Powód nie może jednak domagać się od pozwanego odsetek liczonych od terminu płatności wskazanego w fakturze wystawionej A. P.. Pozwany inwestor lub wykonawca odpowiedzialny jest bowiem wobec podwykonawcy za zapłatę należnego mu wynagrodzenia, a nie za skutki opóźnienia w spełnieniu tego świadczenia po stronie jego bezpośredniego kontrahenta (por. wyroki SN z dnia 05.09.2012 r., IV CSK 91/12, oraz SA we Wrocławiu z dnia 01.10.2012 r., I ACa 924/12). Termin zapłaty wynagrodzenia przez inwestora czy generalnego wykonawcę wyznaczony jest nie postanowieniami umowy wykonawcy z podwykonawcą określającymi terminy płatności, ale wezwaniem do zapłaty skierowanym przez podwykonawcę do inwestora czy generalnego wykonawcy – art. 455 kc. Powód skierował takie wezwanie w dniu 01.07.2011 r. Spełnienie świadczenia zgodnie z art. 455 kc winno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu. Termin płatności wynosi wówczas 14 dni (wyrok SN z dnia 28.05.1991 r., II CR 623/90, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 20.03.2012 r., I ACa 191/11).

Dalej idące powództwo wobec pozwanego (...)sp. z o.o. oraz powództwo wobec pozwanej Gminy S.podlegały oddaleniu.

Powodowi jako wygrywającemu sprawę w stosunku do pozwanego(...)służy roszczenie o zwrot przez tego pozwanego solidarnie z A. P.kosztów procesu obejmujących opłatę od pozwu – 5 179 oraz wynagrodzenie pełnomocnika – 3 617 zł.

Natomiast w zakresie oddalonego roszczenia przeciwko Gminie S. to pozwanej jako wygrywającej sprawę służy wobec powoda roszczenie o zwrot kosztów procesu obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3 600 zł.

Mając powyższe okoliczności na uwadze sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.

I C 109/12

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE