Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy odrzucił pozew w sprawie z powództwa J. N. (1) przeciwko K. E. o wydanie lokalu użytkowego oznaczonego numerem (...) znajdującego się przy ul. (...) w K. (P.).

Sąd Rejonowy uznał, że w sprawie zachodzi negatywna przesłanka procesowa w postaci powagi rzeczy osądzonej, z tego powodu, iż sprawa o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami została już prawomocnie osądzona (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.). Ustalił przy tym, że w sprawie o sygnaturze VIII GC 1825/12, zainicjowanej w dniu 3 lipca 2012 r., Sąd Rejonowy w Bydgoszczy rozstrzygnął już kwestię zasadności żądania powoda J. N. (2) domagającego się eksmisji pozwanej K. E. z w/w lokalu użytkowego. W sprawie tej powód wywodził swoje roszczenie z faktu wypowiedzenia pozwanej umowy najmu z dnia 9 marca 2010 r. – pismem z dnia 28 lutego 2012 r. – wobec naruszenia § 4 tej umowy. Jako przyczynę wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym powód podał wówczas dokonanie przez pozwaną bez wiedzy i zgody wynajmującego (powoda) budowy i nadbudowy na nieruchomości będącej przedmiotem najmu oraz zmian w wynajmowanym pomieszczeniu, a nadto ogrodzenie terenu uniemożliwiające korzystnie przez powoda z przyległej nieruchomości i zamieszkiwanie w wynajmowanym pomieszczeniu. Prawomocnym wyrokiem z dnia 28 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo w tej sprawie, a w uzasadnieniu wyjaśnił, że oświadczenie powoda o wypowiedzeniu umowy najmu nie odniosło zamierzonego skutku gdyż twierdzenia powoda odnośnie wykonania prac remontowych i adaptacyjnych bez jego zgody nie znalazły oparcia w okolicznościach faktycznych sprawy w świetle zgromadzonego w toku procesu materiału dowodowego. Apelacja wniesiona od powyższego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 18 grudnia 2013 r. (sygn. akt VIII Ga 73/13).

Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie powód w dniu 31 marca 2014 r. ponownie wniósł pozew przeciwko pozwanej o eksmisję z przedmiotowego lokalu użytkowego powołując się na swoje oświadczenie o rozwiązaniu umowy najmu tego lokalu bez zachowania terminów wypowiedzenia, tym razem datowane na dzień 22 kwietnia 2013 r. W treści tego oświadczenia powód jako przyczynę rozwiązania umowy podał dokonanie przez pozwaną bez zgody wynajmującego przebudowy pomieszczeń oraz rozbudowy – wymagających stosownych zezwoleń (§ 8 w zw. z § 4 umowy najmu). Jednocześnie powód zaznaczył, że „wskazana przyczyna uzasadniająca rozwiązanie umowy najmu nie jest tożsama z poprzednią”.

Sąd Rejonowy podkreślił, że nie budzi wątpliwości tożsamość stron, jak i przedmiotu niniejszego postępowania z prawomocnie osądzoną sprawą VIII GC 1825/12, a pomimo nieco odmiennego sformułowania przyczyn rozwiązania umowy najmu oraz podkreślenia przez wynajmującego, iż przyczyna podana w piśmie z dnia 22 kwietnia 2013 r. nie jest tożsama z przyczyną wskazaną w piśmie z dnia 28 lutego 2012 r. także i przyczyna zakończenia stosunku najmu na jaką powołuje się obecnie powód jest taka sama (wykonanie przez najemcę prac remontowo-adaptacyjnych – nazwanych: „przebudową”, „rozbudową”, „nadbudową” – bez uprzedniej zgody wynajmującego). Skoro okoliczność dokonania tych prac przez pozwaną była przedmiotem rozważania i rozstrzygnięcia sądów obu instancji w sprawie VIII GC 1825/12 to podana przez powoda w piśmie z dnia 22 kwietnia 2013 r. przyczyna mogłaby podlegać merytorycznej ocenie gdyby w okresie od zamknięcia rozprawy w tym postępowaniu do dnia sporządzenia drugiego oświadczenia pozwana wykonała kolejne prace, których zakres nie byłby już rozważany w poprzednim procesie. Pozwana zaprzeczyła jednak, aby od daty wniesienia pozwu w sprawie VIII GC 1825/12 dokonała jakichkolwiek dodatkowych zmian w przedmiocie najmu, powód zaś nie przedstawił żadnych nowych okoliczności, powołał się natomiast na treść dokumentu w postaci „Orzeczenia technicznego dotyczącego wykonanych przez najemcę prac w obiekcie”, uwzględniającego stan zmian w przedmiocie najmu na dzień 10 lipca 2013 roku i mającego odzwierciedlać „wszystkie zmiany” dokonane przez najemcę. Sąd Rejonowy zauważył, że dokument ten był już powoływany przez powoda jako dowód w postępowaniu apelacyjnym w sprawie VIII Ga 73/13, został on jednak oddalony przez Sąd Okręgowy jako spóźniony.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył powód zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. :

1.  art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez jego zastosowanie w okolicznościach niniejszej sprawy wobec przyjęcia, że o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami została ona już rozstrzygnięta,

2.  art. 366 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie.

Wskazując na powyższe powód domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przyjęcie sprawy do rozpoznania, w uzasadnieniu zaś przyznał, że okoliczności niniejszej sprawy mają wprawdzie bezpośredni związek z postępowaniem w sprawie VIII GC 1825/12, jaka toczyła się o eksmisję pomiędzy tymi samymi stronami, dotyczą one jednak wypowiedzenia umowy najmu z dnia 22 kwietnia 2013 r., które nie było objęte badaniem Sądu. Właśnie na skutek niekorzystnego rozstrzygnięcia tam zapadłego powód podjął decyzję o ponownym złożeniu pozwanej wypowiedzenia uwzględniając zastrzeżenia Sądu co do treści poprzedniego oświadczenia w tym przedmiocie. Oceniając zatem tożsamość stanów faktycznych w obu sprawach należało wziąć pod uwagę nie konkretne twierdzenia strony powodowej (lub brak takich twierdzeń), lecz istnienie lub nieistnienie przed zamknięciem rozprawy okoliczności faktycznych (zdarzeń lub stanów), z którymi norma prawna rozstrzygająca o słuszności żądania wiąże dochodzone skutki prawne. Zdaniem powoda okoliczności uległy zmianie z uwagi na dalsze czynności pozwanej powodujące i uzasadniające wypowiedzenie pozwanej umowy najmu, przedmiotem zaś badania Sądu będzie skuteczność zupełnie innego wypowiedzenia.

  Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Zażalenie powoda okazało się bezzasadne.

Stosownie do art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. obowiązkiem Sądu jest odrzucenie pozwu, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona. Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 14 marca 2014 r., III CSK 124/13 (LEX nr 1463866) zakres przedmiotowy i podmiotowy powagi rzeczy osądzonej reguluje art. 366 k.p.c., który przewiduje, że wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko, co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia między tymi samymi stronami. Słusznie wskazał Sąd Rejonowy, że ponowne orzekanie w sprawie prawomocnie osądzonej stanowi uchybienie procesowe prowadzące do nieważności postępowania (art. 379 pkt 3 k.p.c.).

W orzecznictwie za ugruntowany należy uznać pogląd, zgodnie z którym tożsamość przedmiotu uprzedniego orzeczenia oraz kolejnego powództwa – wykluczająca możliwość jego merytorycznej oceny i uzasadniająca odrzucenie pozwu – zachodzi w przypadku jednakowej podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia oraz ponownego żądania powoda, przy czym przesłanki te muszą wystąpić kumulatywnie (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1971 r., II CZ 59/71, OSNCP 1971, Nr 12, poz. 226 oraz wyrok tego Sądu z dnia 15 listopada 2012 r., V CSK 515/11, Monitor Prawa Bankowego 2013, nr 10, poz. 57).

Jednocześnie podkreśla się, że nie są objęte powagą rzeczy osądzonej roszczenia, które wynikają z nowych okoliczności faktycznych powstałych po wydaniu wyroku. Prekluzji ulega tylko materiał dowodowy, który legł u podstaw orzeczenia, czyli co do zasady prekludują się dowody znane w procesie zakończonym prawomocnym orzeczeniem. Dopiero nowe okoliczności, czyli podstawa faktyczna powstała po uprawomocnieniu się orzeczenia, uzasadniają nowy pozew (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2012 r., II CSK 304/11, LEX nr 1170221). Tożsamość roszczeń zachodzi zatem, kiedy sąd ma w obu sprawach orzec o tym samym, dysponując tymi samymi faktami, które mają spowodować ocenę tego samego żądania i kiedy rozstrzygnięcie jednej ze spraw oznacza w istocie rozstrzygnięcie także drugiej. O tym zaś, czy chodzi o tę samą lub inną podstawę faktyczną, a więc o ten sam lub odmienny stan faktyczny sprawy, nie rozstrzygają konkretne twierdzenia strony powodowej lub brak takich twierdzeń, lecz istnienie lub nieistnienie przed zamknięciem rozprawy okoliczności faktycznych, tj. zdarzeń lub stanów składających się na stan faktyczny, z którym norma prawna rozstrzygająca o słuszności żądania wiąże dochodzone skutki prawne (tak Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 21 listopada 2013 r., III CSK 43/13, LEX nr 1427740).

Stwierdzić trzeba, że powód swoje żądanie w sprawie VIII GC 1825/12 uzasadniał faktem naruszenia przez pozwaną postanowień § 4 umowy najmu – tj. dokonania bez wiedzy i zgody wynajmującego budowy i nadbudowy na nieruchomości będącej przedmiotem najmu, zmian w wynajmowanym pomieszczeniu oraz ogrodzenia terenu – mającą uzasadniać wypowiedzenie umowy w trybie jej § 8 (zob. wypowiedzenie z dnia 28 lutego 2012 r. – k. 11 akt w/w sprawy). Niewątpliwie w niniejszej sprawie powód w istocie rzeczy powołuje tą samą podstawę swojego żądania eksmisji wskazując na powody rozwiązania umowy najmu „na podstawie paragrafu 8 w związku z paragrafem 4 zawartej umowy”, tj. dokonanie bez zgody wynajmującego „przebudowy pomieszczeń oraz rozbudowy” (zob. pismo z dnia 22 kwietnia 2013 r. – k. 5 akt niniejszej sprawy). Tej oczywistej zdaniem Sądu Okręgowego okoliczności nie zmienia zawarte w drugim z powołanych pism zastrzeżenie, iż „przyczyna rozwiązania umowy najmu nie jest tożsama z poprzednią”, wręcz przeciwnie – analiza obu powołanych podstaw wypowiedzenia (rozwiązania) umowy najmu świadczy o ich identyczności.

Doprecyzowując w uzasadnieniu niniejszego pozwu ową podstawę powód podał, że „ostatnio” pozwana dokonała następujących zmian : w pasie zieleni zostało rozebrane ogrodzenie i zagospodarowano teren wykonując plac zabaw, na elewacji frontowej dokonano zmian polegających na wybudowaniu murowanego pieca, zamurowaniu ściany do wysokości lady oraz „szeregu zmian konstrukcyjnych”, a wszystkie te zmiany znaleźć miały odzwierciedlenie w treści załączonego do pozwu orzeczenia technicznego dotyczącego wykonanych przez najemcę prac w obiekcie (zob. uzasadnienie pozwu – k. 4 oraz orzeczenie techniczne – k. 8 – 44 akt niniejszej sprawy). Nie tylko jednak powołany dokument – mający uwzględniać stan zmian w przedmiocie najmu na dzień 10 lipca 2013 r. – był już przedstawiony przez powoda przed prawomocnym zakończeniem sprawy VIII GC 1825/12 (tj. w toku postępowania apelacyjnego w tej sprawie prowadzonego pod sygnaturą VIII Ga 73/13 – zob. k. 185 – 219 akt w/w sprawy), lecz i opisane wyżej zmiany w przedmiocie najmu mające uzasadniać zastosowanie „paragrafu 8 w związku z paragrafem 4 zawartej umowy” powołane były w toku powyższego procesu (zob. pismo powoda z dnia 26 listopada 2012 r.– k. 42-43 oraz 52 akt sprawy VIII GC 1825/12; a także uzasadnienie wyroku z dnia 28 lutego 2013 r. – k. 156-157 akt sprawy VIII GC 1825/12; jak również pismo powoda z dnia 30 lipca 2013 r. – 182-183 akt sprawy). Nie można wreszcie pominąć także i tego, że samo przekazanie pozwanej oświadczenia o rozwiązaniu umowy najmu z dnia 22 kwietnia 2013 r. nastąpiło jeszcze przed prawomocnym zakończeniem w/w procesu, a zaniechanie przez powoda powołania tego faktu przed Sądem nie ma znaczenia dla sprekludowania tej okoliczności, istotnej dla rozstrzygnięcia o ówczesnym żądaniu pozwu. W zakresie podstawy faktycznej podkreślić należy, że jej tożsamość bada się na datę zamknięcia rozprawy, a zasada ta znajduje zastosowanie także w postępowaniu apelacyjnym (art. 316 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.; zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r., III CZ 69/13, LEX nr 1463887).

W świetle powyższego nie ma racji powód, podnosząc, że jego decyzję o ponownym wypowiedzeniu umowy najmu uzasadniały zastrzeżenia Sądu w sprawie VIII GC 1825/12 co do treści wypowiedzenia. W istocie rzeczy bowiem treść obu oświadczeń o wypowiedzeniu (rozwiązaniu) umowy najmu w obu sprawach jest tożsama, zaś „zastrzeżenia” Sądu pierwszej instancji wzmiankowane w treści uzasadnienia dotyczą wyłącznie „dalszych zarzutów” stawianych dopiero w toku procesu, które nie były powołane jako przyczyna wypowiedzenia z dnia 28 lutego 2012 r. (ani też z dnia 22 kwietnia 2013 r.) i które nie były przedmiotem oceny tego Sądu (w szczególności sposobu korzystania, dewastacji i zaśmiecania nieruchomości – zob. pismo powoda z dnia 26 listopada 2012 r., a także uzasadnienie wyroku z dnia 28 lutego 2013 r.; k. 42-43 oraz k. 159 akt sprawy VIII GC 1825/12).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.