Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 lipca 2005 r.
II PK 389/04
Sąd pracy, orzekając o przywróceniu pracownika do pracy, może na pod-
stawie art. 47 k.p. zasądzić jednocześnie wynagrodzenie za czas pozostawania
bez pracy. Zasądzenie tego wynagrodzenia następuje pod warunkiem podjęcia
pracy po przywróceniu do niej; w przypadku pracowników szczególnie chro-
nionych, w wysokości wynagrodzenia za pracę, jakie pracownik otrzymałby w
okresie od rozwiązania umowy o pracę do dnia wyroku i ewentualnie z odset-
kami od dnia podjęcia pracy.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lipca 2005 r. sprawy z
powództwa Leszka A. przeciwko Operze D. w W. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu z dnia 3 czerwca 2004 r. [...]
1. z m i e n i ł zaskarżony wyrok w ten sposób, że zmienił wyrok Sądu Rejo-
nowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 16 października 2003 r. [...] w punkcie II i
zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda wynagrodzenie za czas pozostawania
bez pracy w kwocie 51.395,52 zł (pięćdziesiąt jeden tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt
pięć złotych pięćdziesiąt dwa groszy) pod warunkiem podjęcia pracy w wyniku przy-
wrócenia do pracy z ustawowymi odsetkami od dnia podjęcia pracy;
2. o d d a l i ł apelację strony pozwanej w pozostałym zakresie;
3. o d d a l i ł kasację w pozostałej części oraz zniósł między stronami koszty
postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
2
Powód Leszek A. domagał się przywrócenia do pracy w pozwanej Operze D.
na poprzednich warunkach i zasądzenia wynagrodzenia za czas pozostawania bez
pracy.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Wrocławia-Śródmieścia wyrokiem z dnia 16 paź-
dziernika 2003 r. [...] uwzględnił powództwo i orzekł o kosztach procesu. Sąd pierw-
szej instancji ustalił, że powód był członkiem Zarządu Związku Zawodowego „P.”.
Strona pozwana rozwiązała z powodem umowę o pracę z zachowaniem trzymie-
sięcznego okresu wypowiedzenia, mimo że Zarząd Związku Zawodowego „P.” w pi-
śmie z dnia 27 listopada 2000 r. nie wyraził zgody na rozwiązanie umowy o pracę.
Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodo-
wych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), pracodawca bez zgody
zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może wypowiedzieć ani rozwiązać
stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem, z wyjątkiem
gdy dopuszczają to odrębne przepisy. W ocenie Sądu Rejonowego, powód był do-
brym pracownikiem, a wykonywana przez niego praca nie budziła zastrzeżeń jego
bezpośrednich przełożonych. Odmienne zdanie na temat jakości pracy powoda miał
jedynie Jan K., który wystąpił z wnioskiem o rozwiązanie z powodem umowy o pracę.
W rzeczywistości to praca Jana K. budziła zastrzeżenia strony pozwanej, skoro stra-
cił on zajmowane wcześniej stanowisko kierownika do spraw eksploatacji sceny i pra-
cował następnie na stanowisku równorzędnym ze stanowiskiem zajmowanym przez
powoda, tj. montażysty dekoracji. Jako przyczynę uzasadniającą rozwiązanie sto-
sunku pracy strona pozwana podała małą efektywność wykonywanej przez powoda
pracy oraz nieprzestrzeganie ustalonego porządku i dyscypliny pracy. Gdyby nawet
te okoliczności były prawdziwe, z czym nie można się zgodzić, to nie są one wystar-
czające dla pominięcia art. 32 ustawy o związkach zawodowych. Sąd Rejonowy za-
sądził od strony pozwanej na rzecz powoda wynagrodzenie za czas pozostawania
bez pracy w kwocie 1.657,92 zł brutto miesięcznie począwszy od dnia 1 marca 2001
r., gdyż rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z zachowaniem trzymiesięcznego
okresu wypowiedzenia, który upłynął w dniu 28 lutego 2001 r. Sąd zasądził również
ustawowe odsetki liczone od kwoty 1.657,92 zł, płatne każdego miesiąca, począwszy
od dnia 1 kwietnia 2001 r. do dnia zapłaty.
Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2004 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych we Wrocławiu oddalił apelację strony pozwanej. Sąd Okręgowy
przejął ustalenia Sądu Rejonowego za własne, a nadto ustalił, że Związek Zawodowy
3
„P.” jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym. Statut Związku stanowi w §
15, że władzami organizacji zakładowej są: 1) zakładowe zebranie członków, 2) Ko-
misja Zakładowa i jej prezydium oraz 3) Zakładowa Komisja Rewizyjna. Członkowie
Związku Zawodowego uchwałą z dnia 10 grudnia 1999 r. dokonali wyboru Komisji
Zakładowej. Powód został jej członkiem. Powód był zarejestrowany w Powiatowym
Urzędzie Pracy od dnia 2 marca 2001 r., z prawem do zasiłku dla bezrobotnych w
okresie od 10 marca 2001 r. do 9 września 2001 r., a po tej dacie bez prawa do za-
siłku. Według Sądu drugiej instancji, powód jako członek Komisji Zakładowej Związku
Zawodowego „P.” podlegał ochronie przewidzianej w art. 32 ust. 1 ustawy o związ-
kach zawodowych, co oznacza, że na wypowiedzenie umowy o pracę pozwany pra-
codawca powinien uzyskać zgodę odpowiedniego organu związkowego. Komisja
Zakładowa w uchwale z dnia 25 listopada 2000 r. nie wyraziła zgody na wypowiedze-
nie powodowi umowy o pracę. Funkcję zarządu zakładowej organizacji w Związku
Zawodowym „P.” sprawuje Komisja Zakładowa. Zgody na wypowiedzenie powodowi
umowy o pracę nie wyraziła Komisja Zakładowa, a przewodniczący Związku w pi-
śmie z dnia 27 listopada 2000 r. przekazał jedynie informację o tej czynności. Żąda-
nie powoda przywrócenia do pracy nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem prawa i zasadami współżycia społecznego. Wykonywanie przez
powoda pracy nie budziło zastrzeżeń jego bezpośrednich przełożonych. Powód pra-
cował rzetelnie i dobrze, a jedynie za wolno. Powód nie odmawiał pracy w godzinach
nadliczbowych. Pracodawca, który rozwiązał stosunek pracy z pracownikiem szcze-
gólnie chronionym, wdając się z nim w spór o przywrócenie do pracy, ryzykuje, że w
przypadku przywrócenia do pracy będzie musiał wypłacić wynagrodzenie za cały
czas pozostawania bez pracy. Przepis art. 47 § 1 k.p. nie wyłącza jednoczesnego
dochodzenia roszczeń o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawa-
nia bez pracy. Realizacja zasądzonego wynagrodzenia uzależniona jest od podjęcia
przez pracownika pracy (art. 280 § 4 k.p.). Nie stoi to jednak na przeszkodzie zasą-
dzeniu tej należności przed podjęciem pracy. Uwzględniając zmianę siły nabywczej
pieniądza od chwili rozwiązania stosunku pracy przez stronę pozwaną do chwili wy-
roku, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do zasądzenia odse-
tek od wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, począwszy od dnia 1 kwiet-
nia 2001 r.
Kasację od tego wyroku wniosła strona pozwana, która zarzuciła naruszenie
art. 379 pkt 2 k.p.c., art. 378 § 1 k.p.c., art. 199 § 1 pkt 1 i 3 oraz § 2 k.p.c., przez nie-
4
uwzględnienie braku zdolności procesowej powoda w przedmiocie roszczenia o za-
płatę wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy wraz z ustawowymi odset-
kami oraz naruszenie postanowień Statutu Związku Zawodowego „P.”, a w szczegól-
ności § 1, 2, 3, 9, 13 ust. 1 i 2 oraz 15 i 18 pkt 5 przez wadliwe przyjęcie, że jeden z
przedstawicieli władzy ogólnozwiązkowej był uprawniony do wyrażenia oświadczenia
w imieniu nieistniejącej komisji zakładowej i jej prezydium wobec pracodawcy w ra-
mach konsultacji oraz przyjęcia wyrażonego stanowiska w sprawie zamiaru rozwią-
zania umowy o pracę z powodem „jako stanowiska mieszczącego się w obowiązują-
cym trybie art. 38 k.p.”. Zdaniem strony pozwanej, Związek Zawodowy „P.” nie miał i
nie ma statusu zakładowej organizacji związkowej, a władze organizacji zakładowej
nie istnieją i nie zostały powołane od momentu zarejestrowania. Według strony po-
zwanej, kasacja powinna być rozpoznana ze względu na rażące naruszenie art. 32
ust. 1 ustawy o związkach zawodowych przez wadliwe ustalenie, że powód był człon-
kiem zarządu Związku Zawodowego „P.”, mimo że taki organ nie istniał. Doszło też
do rażącego naruszenia art. 45, art. 47 oraz art. 100 k.p., a także niewłaściwie
zastosowano art. 481 oraz art. 3581
§ 1 i 3 k.c. Nadto, w sprawie występuje istotne
zagadnienie prawne, czy wynagrodzenie określone w art. 47 k.p. wyczerpuje w pełni
roszczenia związane z okresem pozostawania bez pracy w stosunku do pracodawcy
oraz czy istnieje podstawa prawna zasądzenia ustawowych odsetek od wynagrodze-
nia za okres pozostawania bez pracy. Strona pozwana zarzuciła też „złamanie art. 1
k.p.c. i przyjęcie, że roszczenie majątkowe powoda nie istniejące w czasie niniej-
szego postępowania o wynagrodzenie określone w art. 47 k.p. może być objęte po-
stępowaniem sądowym ze stosunku pracy w sytuacji gdy pracownik toczy spór o
przywrócenie do pracy", a także „złamanie art. 231
, 19, 21, 22, 126, 187 § 1, 316
k.p.c., które dotyczyły generalnie wartości przedmiotu sporu i zaskarżenia przejawia-
jących się na różnych etapach zgłaszanych żądań, poprzez pominięcie podania war-
tości pierwotnego roszczenia przez pełnomocnika powoda o przywrócenie do pracy
oraz złamanie zasad dotyczących konieczności podania również wartości przedmiotu
sporu, po zgłoszeniu dodatkowego roszczenia na rozprawie w dniu 2 października
2003 r.". Ponadto, strona pozwana podniosła naruszenie art. 465 § 1 w związku z art.
87 § 2 i art. 89 k.p.c. oraz art. 30 ustawy o związkach zawodowych, przez dopusz-
czenie do udziału w sprawie jako pełnomocnika powoda radcy prawnego, który nie
posiadał umocowania do występowania w roli pełnomocnika procesowego. W uza-
sadnieniu kasacji strona pozwana wywiodła w szczególności, że powód nie miał legi-
5
tymacji materialnej i procesowej w procesie w zakresie roszczenia majątkowego, a
Sąd zaniechał dokonania oceny tej nieistniejącej przesłanki, co powinno prowadzić
do odrzucenia pozwu w tym zakresie. Wynagrodzenie za okres pozostawania bez
pracy, z wyłączeniem odsetek ustawowych, przysługuje dopiero po podjęciu pracy.
Sprzecznie z prawem Sąd przyjął, że prawo to powstaje z chwilą zgłoszenia dodatko-
wego żądania w toczącej się sprawie o przywrócenie powoda do pracy wraz z usta-
wowymi odsetkami.
Powód w odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów
postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3931
pkt 1 k.p.c., naruszenie przepisów postępowania może
stanowić usprawiedliwioną podstawę kasacji tylko wówczas, gdy uchybienie to mogło
mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zarzut „złamania art. 231
, 19, 21, 22, 126, 187 §
1, 316 k.p.c.”, przez niepodanie wartości przedmiotu sporu i zaskarżenia co do rosz-
czenia o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy nie może stanowić uspra-
wiedliwionej podstawy kasacji. Sąd pierwszej instancji zasądził bowiem z tego tytułu
wskazane kwoty pieniężne i w ten sposób roszczenie to zostało skonkretyzowane dla
potrzeb postępowania apelacyjnego. Zaskarżeniu kasacją podlega wyrok sądu dru-
giej instancji i ewentualne naruszenie przepisów postępowania w pierwszej instancji
nie stanowi podstawy kasacji. Nawet więc jeżeli powód początkowo nie sprecyzował
roszczenia w zakresie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, to nie miało
to żadnego wpływu na przebieg postępowania apelacyjnego.
Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 465 § 1 w związku z art. 87 § 2 i art. 89
k.p.c. oraz art. 30 ustawy o związkach zawodowych, przez dopuszczenie do udziału
w sprawie jako pełnomocnika powoda radcy prawnego, który nie posiadał umocowa-
nia do występowania w roli pełnomocnika procesowego. Zgodnie z utrwalonym
orzecznictwem, pełnomocnikiem procesowym pracownika (art. 465 § 1 k.p.c.) może
być przedstawiciel związku zawodowego, w którym pracownik nie jest zrzeszony (wy-
rok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2003 r., I PK 214/02, OSNP 2004 nr 16,
poz. 282). Pełnomocnikiem powoda była radca prawny Felicita B., upoważniona do
występowania w tym charakterze przez NSZZ „Solidarność", która na tej podstawie
mogła być pełnomocnikiem procesowym powoda.
6
Niezasadny jest zarzut kasacji dotyczący naruszenia przepisów statutu
Związku Zawodowego „P.”, a sprowadzający się do twierdzenia, że związek ten nie
istniał, a w każdym razie nie istniała u strony pozwanej zakładowa organizacja związ-
kowa tego związku i jej zarząd, którego powód był członkiem. Nie jest to bowiem pro-
blem naruszenia przepisów statutu związku zawodowego, ale problem ustaleń fak-
tycznych. Sąd drugiej instancji w oparciu o wskazane dowody ustalił, że u strony po-
zwanej istniała (działała) zakładowa organizacja związkowa Związku Zawodowego
„P.” oraz że została powołana Komisja Zakładowa, której powód był członkiem. Zgod-
ność działalności związku zawodowego ze statutem nie podlega ocenie sądu pracy
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1999 r., I PKN 457/99, OSNAPiUS 2001
nr 10, poz. 339), a ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wyroku sądu drugiej in-
stancji wiążą Sąd Najwyższy (art. 39311
§ 2 k.p.c.).
Niezasadne są zarzuty kasacji dotyczące odmowy wyrażenia zgody na wypo-
wiedzenie powodowi umowy o pracę przez niewłaściwy organ związku zawodowego
(art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych i powoływany w kasacji art. 38 k.p.,
który w ogóle nie był stosowany). Zgoda na wypowiedzenie umowy o pracę z człon-
kiem zarządu zakładowej organizacji związkowej musi być bowiem uprzednia i pozy-
tywna. Brak tej zgody może być wyrażony przez podjęcie czynności, z której wynika
jej odmowa, ale także przez niedziałanie zarządu zakładowej organizacji związkowej
zawiadomionego przez kierownika zakładu pracy o zamiarze rozwiązania umowy o
pracę, gdyż oznacza to także nieudzielenie zgody przewidzianej w art. 32 ust. 1
ustawy o związkach zawodowych (uchwała z dnia 11 stycznia 1994 r., I PZP 54/93,
PiZS 1994 nr 4, s. 64). Problem działania właściwego organu związku zawodowego
powstaje tylko w przypadku wyrażenia zgody (uprzedniej i pozytywnej) na rozwiąza-
nie umowy o pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 1994 r., I PRN
58/94, OSNAPiUS 1995 nr 2, poz. 17). Nie jest więc istotne, czy odmowę zgody na
wypowiedzenie powodowi umowy o pracę podjął właściwy organ związku zawodo-
wego. Decydujące jest, że strona pozwana nie uzyskała uprzedniej i pozytywnie wy-
rażonej zgody na tę czynność. Powód podlegał tym samym szczególnej ochronie
trwałości stosunku pracy i to przesądza o zasadności jego roszczenia o przywrócenie
do pracy, gdyż nie występowały żadne wyjątkowe okoliczności, które uzasadniały
odmowę uwzględnienia takiego roszczenia. Ten ostatni problem nie wymaga rozwi-
nięcia, gdyż w kasacji nie przedstawiono w tym zakresie zarzutów naruszenia odpo-
wiednich przepisów prawa (art. 39311
§ 1 k.p.c.).
7
Bezzasadne w sposób oczywisty są zarzuty kasacji naruszenia art. 379 pkt 2
k.p.c., art. 378 § 1 k.p.c., art. 199 § 1 pkt 1 i 3 oraz § 2 k.p.c. przez „nieuwzględnienie
braku zdolności procesowej powoda w przedmiocie roszczenia o zapłatę wynagro-
dzenia za okres pozostawania bez pracy". Roszczenie to jest roszczeniem ze sto-
sunku pracy, a więc sprawa, w której jest ono dochodzone jest sprawą ze stosunku
pracy w rozumieniu art. 476 § 1 k.p.c., czyli sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c.
Tym samym, otwarta jest dla niej droga procesu cywilnego (art. 2 § 1 k.p.c.). Powód
jako osoba fizyczna ma zdolność sądową i procesową (art. 64 i 65 k.p.c.), a według
art. 47 k.p. jako pracownik jest legitymowany do dochodzenia roszczenia o wynagro-
dzenie za czas pozostawania bez pracy.
Rzeczywisty problem prawny występujący w sprawie dotyczy możliwości i
sposobu zasądzenia wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy wraz z odset-
kami. W tym zakresie podniesione w kasacji zarzuty naruszenia art. 47 i art. 481 k.c.
są częściowo zasadne. Zgodnie z art. 47 k.p., pracownikowi, który podjął pracę w
wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania
bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3
miesiące - nie więcej niż za 1 miesiąc; jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracowni-
kiem, o którym mowa w art. 39 k.p., albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu
macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy;
dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem - ojcem
wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy
rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego. W
pierwszej kolejności należy zauważyć, że wynagrodzenie to przysługuje (roszczenie
powstaje) dopiero w razie podjęcia pracy w wyniku przywrócenia do pracy, a ściślej
mówiąc, w razie zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy w terminie 7 dni
od przywrócenia do pracy (art. 48 § 1 k.p.; por. uchwałę składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1976 r., V PZP 12/75, OSNCP 1976 nr 9, poz.
187). W momencie wydania przez sąd pierwszej instancji wyroku przywracającego
do pracy (art. 316 k.p.c.) roszczenie to jest jeszcze niewymagalne (nie istnieje), a
jego powstanie uzależnione jest od zdarzenia przyszłego i niepewnego (podjęcia
pracy), czyli od warunku. Powstaje więc podstawowy problem, czy w ogóle można
uwzględnić takie roszczenie w wyroku. Sądy w tym zakresie odwołały się do utrwalo-
nego orzecznictwa, a w szczególności do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
19 lipca 1976 r., I PRN 44/76 (OSNCP 1977 nr 1, poz. 17), według którego treść
8
przepisu art. 47 § 1 i 57 § 1 k.p. nie wyłącza jednoczesnego dochodzenia roszczeń o
przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy; zgodnie z
art. 280 § 4 k.p. jedynie realizacja zasądzonego w orzeczeniu przywracającym do
pracy wynagrodzenia uzależniona jest od podjęcia przez pracownika pracy, gdyż
klauzulę wykonalności w części dotyczącej tego wynagrodzenia nadaje się dopiero
po stwierdzeniu, że pracownik podjął pracę; zasądzone wynagrodzenie nie może być
egzekwowane wcześniej; nie stoi to jednak na przeszkodzie zasądzeniu takiej należ-
ności przed podjęciem pracy (por. też uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 marca
1986 r., III PZP 11/86, OSNCP 1987 nr 1, poz. 11; OSPiKA 1986 nr 9-10, poz. 172 z
glosą Z. Świebody, zgodnie z którą wynikający z art. 4771
§ 1 k.p.c. obowiązek nada-
nia wyrokowi z urzędu rygoru natychmiastowej wykonalności w części nie przekracz-
ającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika nie dotyczy wynagro-
dzenia zasądzonego warunkowo na rzecz pracownika w wyroku przywracającym go
do pracy - art. 47 § 1 k.p.). Rozważenia wymaga jednak aktualność tej wykładni,
gdyż oparta ona była na treści art. 280 § 4 k.p., który został skreślony z dniem 1 lipca
1985 r. ustawą z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z za-
kresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 20, poz. 85). Jednocześnie
jednak ustawą z dnia 18 kwietnia 1985 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
cywilnego (Dz.U. Nr 20, poz. 86) nadano nowe brzmienie art. 786 § 2 k.p.c. Przepis
ten stanowi, że jeżeli obowiązek wypłaty wynagrodzenia zasądzonego w orzeczeniu
przywracającym do pracy lub ustalonego w ugodzie jest uzależniony od podjęcia
przez pracownika pracy, klauzulę wykonalności w części dotyczącej tego wynagro-
dzenia nadaje się po stwierdzeniu, że pracownik podjął pracę. W aktualnym stanie
prawnym z treści tego przepisu wynika w sposób niewątpliwy, że możliwe jest zasą-
dzenie takiego niewymagalnego jeszcze roszczenia o wynagrodzenie za czas pozo-
stawania bez pracy pod warunkiem podjęcia pracy po przywróceniu do niej.
Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy nie jest wynagrodzeniem za
pracę ani odszkodowaniem za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę.
Jest to odszkodowanie, ale ograniczone (limitowane) i to nie tylko okresem, za jaki
jest przyznawane (co nie dotyczy pracowników szczególnie chronionych), ale także
rodzajem szkody, jaka jest nim wyrównywana. Jest to odszkodowanie wyłącznie za
utracone wynagrodzenie za pracę, a nie za inną szkodę (straty, utracone korzyści),
którą pracownik mógł ponieść w wyniku rozwiązania umowy o pracę (por. uzasadnie-
nia wyroków Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1993 r., I PRN 2/93, OSP 1994 nr
9
2, poz. 36 z glosą Z. Salwy i z dnia 17 listopada 1998 r., I PKN 443/98, OSNAPiUS
2000 nr 1, poz. 12 oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2003 r.,
SK 34/01, OTK-A 2003 nr 6, poz. 48). Wynagrodzenie za czas pozostawania bez
pracy powinno więc odpowiadać (być obliczone) wynagrodzeniu za pracę, jakie
otrzymywałby pracownik, gdyby w tym czasie pracował. Nie jest to świadczenie
płatne okresowo (w terminach, w jakich wypłaca się wynagrodzenie za pracę), lecz
świadczenie jednorazowe. Sąd w zakresie tego roszczenia nie może jednak
uwzględniać ewentualnego pozostawania bez pracy po wydaniu wyroku (art. 316
k.p.c.), gdyż pracownik może być przywrócony do pracy (podjąć pracę) bezpośrednio
po wydaniu wyroku, nawet nieprawomocnego. Zasądzenie wynagrodzenia za czas
pozostawania bez pracy powinno być więc warunkowe (pod warunkiem podjęcia
pracy w wyniku przywrócenia do niej) oraz w przypadku pracowników szczególnie
chronionych w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu za pracę, jakie pracownik
otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował. Taką samą zasadę należy stosować przy
zasądzeniu odsetek od uwzględnionego w tym zakresie żądania. Zgodnie z art. 481
§ 1 k.c., odsetki przysługują za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.
Skoro więc roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy
powstaje (staje się wymagalne) dopiero w momencie podjęcia pracy po przywróceniu
do niej, to pracodawca (dłużnik) opóźnia się w jego spełnieniu dopiero od tego mo-
mentu. Odsetki od wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy należy więc rów-
nież zasądzać warunkowo i od dnia podjęcia pracy. Powołanie się w tym zakresie
przez Sąd drugiej instancji na spadek wartości siły nabywczej pieniądza było nietraf-
ne, gdyż nie chodziło w tym przypadku o waloryzację świadczenia (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 30 stycznia 1992 r., I PRN 60/91, PiZS 1992 nr 7, s. 64).
Z tych względów, wyrok Sądu drugiej instancji podlegał częściowej zmianie
przez zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji w zakresie dotyczącym zasądzenia
wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z odsetkami, przy oddaleniu apelacji
strony pozwanej w pozostałym zakresie (art. 39315
k.p.c.). W pozostałej części kasa-
cja strony pozwanej podlegała oddaleniu (art. 39312
k.p.c.), a kosztach postępowania
kasacyjnego orzeczono na mocy art. 100 k.p.c.
========================================