Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 4 marca 2008 r.
II PK 178/07
1. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach dotyczących
świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych (art. 3982
§ 2 pkt 2 k.p.c.), co
obejmuje nie tylko roszczenie o wydanie świadectwa pracy lub jego sprostowa-
nie (art. 97 k.p.), ale także roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez
pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świa-
dectwa pracy (art. 99 k.p.).
2. Przy obliczaniu wartości przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego określo-
nej w art. 3982
§ 1 k.p.c. nie uwzględnia się wartości tych roszczeń, co do któ-
rych zachodzi wyłączenie dopuszczalności skargi kasacyjnej o charakterze
przedmiotowym (art. 3982
§ 2 k.p.c.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Zbigniew Hajn.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy,
Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 marca 2008 r. sprawy z po-
wództwa Izabeli S.-S. przeciwko Ambasadzie [...] w W. o ekwiwalent pieniężny za
urlopy wypoczynkowe, odszkodowanie z tytułu niewydania świadectwa pracy oraz
opinię, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w War-
szawie z dnia 20 września 2006 r. [...]
1. o d r z u c i ł skargę kasacyjną;
2. nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu stronie pozwanej kosztów za-
stępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem
z 14 lutego 2006 r. [...] zasądził od pozwanej Ambasady [...] w W. na rzecz powódki
Izabeli S.-S.: 1) tytułem ekwiwalentu pieniężnego za 11 dni urlopu wypoczynkowego
2
za 1997 r. kwotę 1.335,50 zł z ustawowymi odsetkami od 1 sierpnia 1998 r. do dnia
zapłaty, 2) tytułem wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za 22 dni urlopu wypoczyn-
kowego za 2000 r. kwotę 1.306,56 zł z ustawowymi odsetkami od 3 grudnia 2000 r.
do dnia zapłaty; 3) kwotę 1.098,67 zł tytułem odsetek ustawowych za okres od 3
grudnia 2000 r. do 3 czerwca 2002 r. od kwoty 2.624,70 zł stanowiącej wypłacony
powódce ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy za 2000 r. oraz 4) kwotę
3.698,65 zł z ustawowymi odsetkami od 3 grudnia 2000 r. do dnia zapłaty tytułem
premii rocznej, w pozostałym zakresie powództwo oddalił i rozstrzygnął o kosztach
procesu.
Powódka, po parokrotnej zmianie powództwa, ostatecznie wnosiła o zasądze-
nie na jej rzecz od pozwanej Ambasady [...] następujących należności: 1) kwoty
1.461,31 zł z tytułu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy za 1997 r. w
ilości 11 dni z ustawowymi odsetkami od 1 sierpnia 1998 r. do dnia zapłaty; 2) kwoty
1.306,56 zł z tytułu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy za 2000 r. w ilości 22 dni z
ustawowymi odsetkami od 3 grudnia 2000 r. do dnia zapłaty; 3) kwoty 7.505,13 zł z
tytułu odszkodowania za niewydanie w terminie świadectwa pracy; 4) kwoty 3.698,65
zł z tytułu premii rocznej za 2000 r., 5) kwoty 5.000 zł tytułem odszkodowania za
utratę polisy ubezpieczeniowej w Towarzystwie Ubezpieczeniowym N. Inne roszcze-
nia powódki, dotyczące kwot 8.862 zł i 1.826 zł związanych z wyrównaniem zasiłków
chorobowego i macierzyńskiego oraz składek emerytalnych i rentowych, Sąd Okrę-
gowy przekazał do rozpoznania według właściwości Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w W.
Pozwana Ambasada [...] wniosła początkowo o odrzucenie pozwu, podnosząc
brak jurysdykcji krajowej, a gdy kwestia ta została przez Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie prawomocnie rozstrzygnięta (postanowie-
niem oddalającym zażalenie pozwanej na postanowienie o odmowie odrzucenia po-
zwu), pozwana wniosła o oddalenie powództwa, przy czym ostatecznie uznała rosz-
czenie co do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w wymiarze 22 dni za 2000 r. wy-
płacając powódce kwotę 589 USD z tego tytułu.
Od wyroku Sądu Okręgowego z 14 lutego 2006 r. apelacje wniosły obie strony.
Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo o odszkodowanie
za niewydanie w terminie świadectwa pracy, w części dotyczącej zniesienia wzajem-
nie pomiędzy stronami kosztów zastępstwa procesowego oraz w zakresie obciążenia
powódki kwotą 1.979,38 zł z tytułu zwrotu połowy wydatków na biegłego sądowego.
3
Pozwana Ambasada [...] w apelacji od wyroku Sądu Okręgowego wniosła o
zmianę zaskarżonego wyroku w części zasądzającej na rzecz powódki świadczenia
nieuznane przez pozwaną i o oddalenie w tym zakresie powództwa, ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym za-
kresie do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z 20 września 2006 r. [...] w wyniku częściowego uwzględnienia apelacji strony
pozwanej zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 co do kwoty 1.355,50 zł (tytułem ekwi-
walentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy) z ustawowymi odset-
kami i w pkt 2 co do kwoty 3.698,65 zł (tytułem premii rocznej za 2000 r.) z ustawo-
wymi odsetkami i w tym zakresie powództwo oddalił. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
strony pozwanej w pozostałej części oraz oddalił w całości apelację powódki. Ponadto
odrzucił apelację strony pozwanej w zakresie zarzutu potrącenia kwoty 1.599 USD i
rozstrzygnął o kosztach procesu.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego wniosła pełnomocnik po-
wódki, zaskarżając powyższy wyrok w części, a mianowicie co do punktu I (zmienia-
jącego częściowo wyrok Sądu Okręgowego i oddalającego powództwo), punktu II
(oddalającego apelację powódki) i punktu IV (zasądzającego od powódki na rzecz
pozwanej kwotę 90 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego). Jako pod-
stawę skargi kasacyjnej pełnomocnik powódki wskazała naruszenie przepisów prawa
materialnego, a mianowicie: 1) art. 295 k.p. w związku z art. 291 k.p., w wyniku przy-
jęcia przez Sąd drugiej instancji, że nastąpiło przedawnienie roszczenia powódki w
zakresie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wyma-
galnego w dniu 31 lipca 1998 r., w sytuacji gdy powódka już w pozwie wniesionym 7
marca 2001 r. domagała się zasądzenia tego ekwiwalentu; 2) przyjęcie przez Sąd
drugiej instancji, na podstawie regulaminu wynagradzania pracowników Ambasady
[...] w Polsce, obowiązującego od 2001 r., że powódce, zatrudnionej u pozwanej do 2
grudnia 2000 r., nie przysługuje regulaminowa premia roczna za 2000 r.; 3) obciąże-
nie powódki 1/2 kosztów opinii biegłego sądowego z zakresu ekonomii i finansów,
powołanego przez Sąd Okręgowy, na skutek nieprzedłożenia przez stronę pozwaną
(mimo wielokrotnych wezwań Sądu), dokumentacji płacowej powódki, umożliwiającej
prawidłowe wyliczenie przysługującego powódce ekwiwalentu za niewykorzystany
urlop wypoczynkowy; 4) przyjęcie przez Sąd drugiej instancji, że powódce nie przy-
sługuje odszkodowanie za niewydanie w terminie świadectwa pracy, bowiem - zda-
4
niem Sądu - powódka nie udowodniła, że wskutek tego poniosła szkodę w rozumieniu
art. 99 § 1 i 2 k.p.
Pełnomocnik skarżącej wniosła o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w za-
skarżonej części, to jest punktu I w całości, punktu II w części oddalającej apelację
powódki i dotyczącej zasądzenia od niej 1/2 kosztów biegłego sądowego oraz punktu
IV i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania, ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w części zaskarżonej i przeka-
zanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania.
Pełnomocnik skarżącej wniosła o uchylenie i zmianę zaskarżonego orzeczenia
przez zasądzenie na rzecz powódki od pozwanej łącznie kwoty 14.518,93 zł wraz z
ustawowymi odsetkami za zwłokę - od kwoty 1.355,50 zł od 31 lipca 1998 r., od
kwoty 3.698,63 zł od 3 grudnia 2000 r. oraz od kwoty 7.505,13 zł od dnia wniesienia
pozwu do dnia zapłaty. Ponadto wniosła o zmianę wyroku w przedmiocie obciążenia
powódki połową kosztów biegłego sądowego.
Pełnomocnik strony pozwanej złożył odpowiedź na skargę kasacyjną wno-
sząc, między innymi, o jej odrzucenie z powodu niedopuszczalności - jako niespeł-
niającej wymagań konstrukcyjnych określonych w art. 3984
§ 1 k.p.c. - a także wyma-
gań określonych w art. 3982
§ 1 k.p.c., ewentualnie o wydanie postanowienia o od-
mowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania z uwagi na brak przesłanek wska-
zanych w art. 3989
§ 1 k.p.c. Natomiast w przypadku przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania, pełnomocnik strony pozwanej wniósł o jej oddalenie na podstawie art.
39814
k.p.c. jako niemającej uzasadnionych podstaw. Pełnomocnik pozwanej zwrócił
uwagę na niedopuszczalność skargi kasacyjnej z uwagi na zbyt niską wartość
przedmiotu zaskarżenia, poniżej progu określonego w treści art. 3982
§ 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uzasadniony okazał się wniosek strony pozwanej (zawarty w odpowiedzi na
skargę kasacyjną) o odrzucenie skargi z powodu jej niedopuszczalności - po pierw-
sze ze względu na zbyt niską wartość przedmiotu zaskarżenia, po drugie - ze
względu na jej przedmiotową niedopuszczalność. Stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c.
skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których
wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w spra-
5
wach gospodarczych - niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w sprawach z
zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych.
Ponadto, zgodnie z art. 3982
§ 2 pkt 2 k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
także w sprawach dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z
tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent.
Na wskazaną przez pełnomocnika powódki jako wartość przedmiotu zaskarże-
nia kwotę 14.518,66 zł składa się, między innymi, odszkodowanie z tytułu niewydania
w terminie świadectwa pracy, w kwocie 7.505,13 zł, zgłoszone w oparciu o art. 99 § 2
k.p. Ustalenie powyższe wynika jednoznacznie z faktu zaskarżenia wyroku Sądu Ape-
lacyjnego w części oddalającej apelację powódki od wyroku Sądu Okręgowego w czę-
ści oddalającej jej roszczenie o zasądzenie odszkodowania za niewydanie w terminie
świadectwa pracy. Powódka domagała się z tego tytułu kwoty 7.505,13 zł i przedstawiła
wyliczenie tej kwoty w załączniku nr 3 do pisma procesowego z 12 października 2005 r.
W części dotyczącej odszkodowania za niewydanie w terminie świadectwa
pracy skarga kasacyjna powódki jest niedopuszczalna ze względu na treść art. 3982
§ 2
pkt 2 k.p.c. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach dotyczących „świa-
dectwa pracy i roszczeń z tym związanych”, co obejmuje nie tylko roszczenie o wyda-
nie świadectwa pracy lub o jego sprostowanie (art. 97 k.p.), ale także roszczenie o na-
prawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub
wydania niewłaściwego świadectwa pracy (art. 99 § 1 k.p.), w szczególności o od-
szkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego
powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni (art. 99 § 2 k.p.), a z takim właśnie rosz-
czeniem wystąpiła powódka w sprawie zakończonej zaskarżonym wyrokiem.
Zarówno w doktrynie (por. J.Iwulski: Kasacja w sprawach z zakresu prawa
pracy i ubezpieczeń społecznych - pierwsze doświadczenia, Monitor Prawniczy z
1997 r. nr 10, s. 391) jak i w orzecznictwie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
12 kwietnia 2007 r., I PZ 6/07, niepublikowane) przyjmuje się, że wyłączenie dopusz-
czalności skargi kasacyjnej (wcześniej kasacji), o którym mowa w art. 3982
§ 2 pkt 2
k.p.c. (poprzednio art. 393 pkt 6 k.p.c.) obejmuje wszystkie sprawy „dotyczące świa-
dectwa pracy i roszczeń z tym związanych”, a nie tylko powództwa o wydanie i spro-
stowanie świadectwa pracy. Oczywiste jest więc, że roszczenie powódki o zasądze-
nie odszkodowania za niewydanie w terminie świadectwa pracy było - w rozumieniu
art. 3982
§ 2 pkt 2 k.p.c. - sprawą dotyczącą świadectwa pracy i roszczeń z tym
związanych. Wymieniony przepis, stanowiąc, że skarga kasacyjna jest niedopusz-
6
czalna w sprawach dotyczących świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych,
wiąże dopuszczalność skargi kasacyjnej z rodzajem sprawy, w której została wnie-
siona. Wyłączenie dopuszczalnosci skargi kasacyjnej obejmuje więc wszystkie
sprawy dotyczące „świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych", a nie tylko po-
wództwa o sprostowanie świadectwa pracy. Należy podkreślić, że jakkolwiek żądanie
sprostowania świadectwa pracy może być na podstawie art. 97 § 21
k.p. przedmio-
tem samodzielnego roszczenia, to jednak roszczenie o naprawienie szkody, nieza-
leżnie od tego, czy przewidziane w art. 99 § 1 i 2 k.p., czy w przepisach prawa cywil-
nego, zależy od istnienia i stwierdzenia szkody wyrządzonej przez pracodawcę
wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W tym
sensie sprawa o odszkodowanie jest sprawą „dotyczącą” świadectwa pracy, a rosz-
czenie o odszkodowanie jest z nim „związane” w rozumieniu art. 3982
§ 2 pkt 2 k.p.c.
(por. postanowienia z dnia 14 maja 1999 r., I PKN 83/99, OSNAPiUS 2000 nr 15,
poz. 587, z dnia 19 grudnia 1997 r., I PZ 45/97, OSNAPiUS 1999 nr 3, poz. 90, z
dnia 27 lutego 1997 r., I PZ 4/97, OSNAPiUS 1998 nr 2, poz. 46 oraz wyrok z dnia 13
października 2004 r., II PK 36/04, OSNP 2005 nr 8, poz. 106).
W następstwie stwierdzenia, że skarga kasacyjna okazała się niedopuszczal-
na przedmiotowo w części dotyczącej roszczenia o zasądzenie kwoty 7.505,13 zł z
tytułu odszkodowania żądanego w oparciu o art. 99 § 2 k.p., należało przyjąć, że pozo-
stała część skargi kasacyjnej stała się niedopuszczalna ze względu na wartość przed-
miotu zaskarżenia niższą niż dziesięć tysięcy złotych. W powstałej sytuacji nie było bo-
wiem możliwe zsumowanie kwoty 7.505,13 zł (co do której skarga kasacyjna była
przedmiotowo niedopuszczalna ze względu na treść art. 3982
§ 2 pkt 2 k.p.c.) oraz
wartości pozostałych nieuwzględnionych roszczeń powódki dla celów uzyskania warto-
ści zaskarżenia determinującej dopuszczalność skargi kasacyjnej.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem, że przy obliczaniu
wartości przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego określonej w art. 3982
§ 1 k.p.c. (limitują-
cej dopuszczalność skargi kasacyjnej ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia)
nie jest możliwe uwzględnienie wartości tych roszczeń, co do których zachodzi wyłą-
czenie dopuszczalności skargi kasacyjnej o charakterze przedmiotowym (art. 3982
§ 2
k.p.c.). Pogląd taki został już wielokrotnie wyrażony w stosunku do roszczeń o czynsz
najmu lub dzierżawy (art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c.), ale ze względu na identyczną konstruk-
cję przedmiotowego włączenia skargi kasacyjnej może być odniesiony także do rosz-
czeń majątkowych związanych ze świadectwem pracy, a także do roszczeń o deputaty
7
i ich ekwiwalent (art. 3982
§ 2 pkt 2 k.p.c.). W sprawach cywilnych i gospodarczych Sąd
Najwyższy przyjmuje bowiem, że niedopuszczalne jest uwzględnienie kwoty zasądzo-
nej z tytułu czynszu najmu lub dzierżawy przy obliczaniu wartości przedmiotu zaskar-
żenia kasacyjnego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 4 lutego 1998 r., III CKN
346/97, OSNC z 1998 r. nr 9, poz. 147, z 28 czerwca 2005 r., I CZ 44/05, niepubliko-
wane, z 17 maja 2006 r., I CSK 139/06, niepublikowane, z 18 sierpnia 2006 r., III CSK
173/06, niepublikowane). Przenosząc ten pogląd na grunt spraw z zakresu prawa pracy
należy przyjąć, że niedopuszczalne jest uwzględnienie kwoty żądanej z tytułu odszko-
dowania za niewydanie w terminie świadectwa pracy (art. 99 § 1 i 2 k.p. w związku z
art. 3982
§ 2 pkt 2 k.p.c.) przy obliczaniu wartości przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego
stanowiącej o dopuszczalności skargi kasacyjnej (art. 3982
§ 1 k.p.c.).
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że niezależnie od zasadności
kwestionowania przez pełnomocnika strony pozwanej sposobu wyliczenia wartości
przedmiotu zaskarżenia (zdaniem pełnomocnika pozwanej była ona faktycznie niższa
niż dziesięć tysięcy złotych), skarga kasacyjna okazała się niedopuszczalna.
Powódka określiła wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 14.518,66 zł.
Prawdopodobnie obliczenie to było wadliwe, ponieważ nie miało uzasadnienia w do-
tychczasowym przebiegu postępowania sądowego i wartości zgłoszonych przez nią
roszczeń. Na wartość przedmiotu zaskarżenia, zgodnie z podanym przez powódkę
wykazem, składały się bowiem: 1) ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wy-
poczynkowy w kwocie 1,335,50 zł, 2) premia roczna w kwocie 3.698,63 zł (w wyroku
Sądu Apelacyjnego 3.698,65 zł) oraz 3) odszkodowanie z tytułu niewydania w terminie
świadectwa pracy, żądane na podstawie art. 99 k.p., w kwocie 7.505,13 zł.
Zsumowanie tych trzech kwot nie daje wartości zaskarżenia wynoszącej
14.518,66 zł. Być może słuszny jest zarzut pełnomocnika strony pozwanej, podniesiony
w odpowiedzi na skargę kasacyjną, że powódka ujęła w kwocie wartości przedmiotu
zaskarżenia także obciążające ją (jej zdaniem niesłusznie) koszty procesu (ściślej -
koszty sądowe), w szczególności kwotę stanowiącą 1/2 kosztów związanych ze spo-
rządzeniem opinii przez biegłego sądowego z zakresu ekonomii i finansów, powołane-
go przez Sąd Okręgowy. Słusznie podnosi pełnomocnik strony pozwanej, że zabieg
taki (wliczenie kwestionowanych kosztów procesu do wartości przedmiotu zaskarżenia)
był nieuprawniony. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem, że do
wartości przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną nie wlicza się kosztów procesu
(por. postanowienie z 22 grudnia 2005 r., II PK 188/05, OSNP 2006 nr 21-22, poz. 329),
8
co obejmuje także rozliczenie wydatków stanowiących część kosztów sądowych w
ramach rozliczenia kosztów procesu.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną na podsta-
wie art. 3986
§ 3 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 i § 2 pkt 2 k.p.c. jako niedopuszczal-
ną - częściowo ze względu na przedmiot sprawy, a częściowo ze względu na zbyt
niską wartość przedmiotu zaskarżenia. O kosztach postępowania kasacyjnego orze-
czono na podstawie art. 102 k.p.c.
========================================