III CZP 48/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 113/07 I CZ 150/07 II CZ 64/07 IV CZ 102/07 IV CZ 75/07 V CZ 115/07 V CZ 58/07 V CZ 70/07 V CZ 78/07 V CZ 82/07 V CZ 96/07 IV CZ 93/07 V CZ 98/07
Pełny tekst orzeczenia
Uchwała z dnia 27 czerwca 2008 r., III CZP 48/08
Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący)
Sędzia SN Zbigniew Strus
Sędzia SN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Michała T. przeciwko Agencji
Nieruchomości Rolnych z siedzibą w W. o odszkodowanie, po rozstrzygnięciu w
Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 27 czerwca 2008 r. zagadnienia
prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z
dnia 12 lutego 2008 r.:
"Czy od apelacji wniesionej po dniu 10 marca 2007 r. należy pobrać opłatę
podstawową na podstawie art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167 poz. 1398) w
brzmieniu sprzed dnia 10 marca 2007 r. w związku z art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia
2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z
2007 r. Nr 21 poz. 123), w sytuacji gdy postępowanie w sprawie zostało wszczęte
przed dniem 2 marca 2006 r.?"
podjął uchwałę:
W sprawie wszczętej przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398
ze zm.), apelacja wniesiona po dniu 10 marca 2007 r. przez stronę zwolnioną
od kosztów sądowych w całości podlega opłacie podstawowej określonej w
art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia
wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 21, poz. 123).
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 21 listopada 2007 r.
odrzucił apelację powoda od wyroku z dnia 13 września 2007 r. W jego ocenie
apelacja ta podlegała opłacie podstawowej, która nie została uiszczona przez
kwalifikowanego pełnomocnika powoda.
Sąd Apelacyjny w Warszawie przy rozpoznaniu zażalenia powoda powziął
wątpliwość, czy w rozpoznawanej sprawie, w której postępowanie zostało wszczęte
przed dniem 2 marca 2006 r., należy pobrać opłatę podstawową na podstawie art.
14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm. – dalej "u.k.s.c.") i
zagadnienie to przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu na podstawie
art. 390 § 1 k.p.c. (...)
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie ulega wątpliwości, że wobec daty wyroku kończącego postępowanie w
pierwszej instancji, który zapadł dnia 13 września 2007 r., w postępowaniu
apelacyjnym miały zastosowanie przepisy ustawy o kosztach sądowych z 2005 r.
(art. 149 ust. 1). Wątpliwości Sądu drugiej instancji wzbudziła jedynie wykładnia art.
2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 21, poz. 123 – dalej: „u.zm.u.k.s.c.”), który – pełniąc
funkcję normy intertemporalnej – inaczej niż art. 149 u.k.s.c. nie odwołuje się do
zasady stadialności postępowania jako kryterium rozstrzygającego o zastosowaniu
przepisów nowej ustawy. Stanowi, że przepisy dotychczasowe stosuje się w
sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. przed dniem 10
marca 2007 r. W postanowieniu z dnia 4 października 2007 r., V CZ 82/07 (nie
publ.) Sąd Najwyższy stwierdził, że pod pojęciem „przepisów dotychczasowych" w
rozumieniu art. 2 należy rozumieć przepisy poprzednio obowiązujące, tj. przepisy
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed wejścia w
życie ustawy ją nowelizującej. W świetle tego przepisu nie ma zatem znaczenia dla
stosowania znowelizowanych przepisów data wniesienia środka zaskarżenia od
orzeczenia kończącego postępowanie, jeżeli zapadło ono po dniu wejścia w życie
ustawy. Podkreślenie przez Sąd Apelacyjny w pytaniu skierowanym do Sądu
Najwyższego, że apelacja została wniesiona po dniu 10 marca 2007 r., nie miało
zatem istotnego wpływu dla udzielenia na nie odpowiedzi.
Rozstrzygające znaczenie dla rozumienia art. 2 u.zm.u.k.s.c. ma wykładnia
językowa tego przepisu, która właściwie nie budzi wątpliwości. Wskazuje na to
jednolite i utrwalone już orzecznictwo Sądu Najwyższego, który w wielu
orzeczeniach opowiedział się za wykładnią tego przepisu zgodną z jego brzmieniem
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., V CZ 82/07,
"Biuletyn SN" 2008, nr 2, s. 15 oraz niepublikowane postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 22 czerwca 2007 r., V CZ 58/07, z dnia 2 sierpnia 2007 r., V
CZ 70/07, z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CZ 78/07, z dnia 20 września 2007 r., II CZ
64/07, z dnia 4 października 2007 r., V CZ 82/07, z dnia 10 października 2007 r., I
CZ 113/07, z dnia 24 października 2007 r., IV CZ 75/07, z dnia 9 listopada 2007 r.,
V CZ 96/07, z dnia 9 listopada 2007 r., V CZ 98/07, z dnia 27 listopada 2007 r., IV
CZ 93/07, z dnia 30 listopada 2007 r., IV CZ 102/07, 11 stycznia 2008 r., V CZ
115/07 i z dnia 6 marca 2008 r., I CZ 150/07).
Motywy, którymi kierował się ustawodawca, wprowadzając tego rodzaju
regulację przejściową można wprawdzie uznać za wątpliwe z punktu widzenia
racjonalności, na co zwrócił uwagę Sąd drugiej instancji, jednakże nie wpływa to w
żadnym razie na sposób rozumienia woli ustawodawcy. Przy jednoznacznym
brzmieniu przepisu należy przyjąć, że jego zamiarem było, aby w sprawach
wszczętych przed wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. miały
zastosowanie przepisy dotychczasowe, a Sąd Apelacyjny nie przedstawił ważnych
racji, które przemawiałyby za odstąpieniem od wykładni językowej.
Wymaga podkreślenia, że rozgraniczenie czasowego stosowania
obowiązujących po sobie przepisów, przez wskazanie, które z nich należy
zastosować w danej sytuacji, należy do norm międzyczasowych. W praktyce normy
te mogą być oparte na różnych kryteriach przyjętych doraźnie przez ustawodawcę,
co dotyczy także przepisów postępowania. Najczęściej ustawodawca odwołuje się
do zasady jednolitości postępowania, stadiów postępowania lub czynności
postępowania. Nie ulega wątpliwości, że art. 2 u.zm.u.k.s.c. jest normą
międzyczasową opartą na zasadzie jednolitości postępowania; zamieszczając ten
przepis ustawodawca wyraźnie odstąpił od ogólnej reguły bezpośredniego działania
nowej ustawy procesowej. Naturalną konsekwencją oparcia normy intertemporalnej
na zasadzie jednolitości postępowania jest konieczność stosowania przepisów
wcześniej obowiązujących w sprawach toczących się po wejściu w życie nowej
ustawy, nie można zatem podzielić poglądu Sądu Apelacyjnego, że stosowanie po
dniu 10 marca 2007 r. przepisów ustawy o kosztach w jej dotychczasowym
brzmieniu byłoby „niezwykłą" sytuacją procesową. Takie rozwiązania były już
wcześniej stosowane przez ustawodawcę, w tym w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (art. 149 ust. 2).
Z tych przyczyn należy przyjąć, że ustawa z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych uchyliła obowiązek uiszczania
opłaty podstawowej od pism wnoszonych przez osoby zwolnione od kosztów
sądowych w całości tylko w sprawach wszczętych po dniu 10 marca 2007 r.
Kierując się tą oceną, Sąd Najwyższy rozstrzygnął przedstawione zagadnienie jak
w uchwale (art. 390 § 1 k.p.c.).
Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący)
Sędzia SN Zbigniew Strus
Sędzia SN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Michała T. przeciwko Agencji
Nieruchomości Rolnych z siedzibą w W. o odszkodowanie, po rozstrzygnięciu w
Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 27 czerwca 2008 r. zagadnienia
prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z
dnia 12 lutego 2008 r.:
"Czy od apelacji wniesionej po dniu 10 marca 2007 r. należy pobrać opłatę
podstawową na podstawie art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167 poz. 1398) w
brzmieniu sprzed dnia 10 marca 2007 r. w związku z art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia
2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z
2007 r. Nr 21 poz. 123), w sytuacji gdy postępowanie w sprawie zostało wszczęte
przed dniem 2 marca 2006 r.?"
podjął uchwałę:
W sprawie wszczętej przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398
ze zm.), apelacja wniesiona po dniu 10 marca 2007 r. przez stronę zwolnioną
od kosztów sądowych w całości podlega opłacie podstawowej określonej w
art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia
wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 21, poz. 123).
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 21 listopada 2007 r.
odrzucił apelację powoda od wyroku z dnia 13 września 2007 r. W jego ocenie
apelacja ta podlegała opłacie podstawowej, która nie została uiszczona przez
kwalifikowanego pełnomocnika powoda.
Sąd Apelacyjny w Warszawie przy rozpoznaniu zażalenia powoda powziął
wątpliwość, czy w rozpoznawanej sprawie, w której postępowanie zostało wszczęte
przed dniem 2 marca 2006 r., należy pobrać opłatę podstawową na podstawie art.
14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm. – dalej "u.k.s.c.") i
zagadnienie to przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu na podstawie
art. 390 § 1 k.p.c. (...)
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie ulega wątpliwości, że wobec daty wyroku kończącego postępowanie w
pierwszej instancji, który zapadł dnia 13 września 2007 r., w postępowaniu
apelacyjnym miały zastosowanie przepisy ustawy o kosztach sądowych z 2005 r.
(art. 149 ust. 1). Wątpliwości Sądu drugiej instancji wzbudziła jedynie wykładnia art.
2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 21, poz. 123 – dalej: „u.zm.u.k.s.c.”), który – pełniąc
funkcję normy intertemporalnej – inaczej niż art. 149 u.k.s.c. nie odwołuje się do
zasady stadialności postępowania jako kryterium rozstrzygającego o zastosowaniu
przepisów nowej ustawy. Stanowi, że przepisy dotychczasowe stosuje się w
sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. przed dniem 10
marca 2007 r. W postanowieniu z dnia 4 października 2007 r., V CZ 82/07 (nie
publ.) Sąd Najwyższy stwierdził, że pod pojęciem „przepisów dotychczasowych" w
rozumieniu art. 2 należy rozumieć przepisy poprzednio obowiązujące, tj. przepisy
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed wejścia w
życie ustawy ją nowelizującej. W świetle tego przepisu nie ma zatem znaczenia dla
stosowania znowelizowanych przepisów data wniesienia środka zaskarżenia od
orzeczenia kończącego postępowanie, jeżeli zapadło ono po dniu wejścia w życie
ustawy. Podkreślenie przez Sąd Apelacyjny w pytaniu skierowanym do Sądu
Najwyższego, że apelacja została wniesiona po dniu 10 marca 2007 r., nie miało
zatem istotnego wpływu dla udzielenia na nie odpowiedzi.
Rozstrzygające znaczenie dla rozumienia art. 2 u.zm.u.k.s.c. ma wykładnia
językowa tego przepisu, która właściwie nie budzi wątpliwości. Wskazuje na to
jednolite i utrwalone już orzecznictwo Sądu Najwyższego, który w wielu
orzeczeniach opowiedział się za wykładnią tego przepisu zgodną z jego brzmieniem
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., V CZ 82/07,
"Biuletyn SN" 2008, nr 2, s. 15 oraz niepublikowane postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 22 czerwca 2007 r., V CZ 58/07, z dnia 2 sierpnia 2007 r., V
CZ 70/07, z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CZ 78/07, z dnia 20 września 2007 r., II CZ
64/07, z dnia 4 października 2007 r., V CZ 82/07, z dnia 10 października 2007 r., I
CZ 113/07, z dnia 24 października 2007 r., IV CZ 75/07, z dnia 9 listopada 2007 r.,
V CZ 96/07, z dnia 9 listopada 2007 r., V CZ 98/07, z dnia 27 listopada 2007 r., IV
CZ 93/07, z dnia 30 listopada 2007 r., IV CZ 102/07, 11 stycznia 2008 r., V CZ
115/07 i z dnia 6 marca 2008 r., I CZ 150/07).
Motywy, którymi kierował się ustawodawca, wprowadzając tego rodzaju
regulację przejściową można wprawdzie uznać za wątpliwe z punktu widzenia
racjonalności, na co zwrócił uwagę Sąd drugiej instancji, jednakże nie wpływa to w
żadnym razie na sposób rozumienia woli ustawodawcy. Przy jednoznacznym
brzmieniu przepisu należy przyjąć, że jego zamiarem było, aby w sprawach
wszczętych przed wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. miały
zastosowanie przepisy dotychczasowe, a Sąd Apelacyjny nie przedstawił ważnych
racji, które przemawiałyby za odstąpieniem od wykładni językowej.
Wymaga podkreślenia, że rozgraniczenie czasowego stosowania
obowiązujących po sobie przepisów, przez wskazanie, które z nich należy
zastosować w danej sytuacji, należy do norm międzyczasowych. W praktyce normy
te mogą być oparte na różnych kryteriach przyjętych doraźnie przez ustawodawcę,
co dotyczy także przepisów postępowania. Najczęściej ustawodawca odwołuje się
do zasady jednolitości postępowania, stadiów postępowania lub czynności
postępowania. Nie ulega wątpliwości, że art. 2 u.zm.u.k.s.c. jest normą
międzyczasową opartą na zasadzie jednolitości postępowania; zamieszczając ten
przepis ustawodawca wyraźnie odstąpił od ogólnej reguły bezpośredniego działania
nowej ustawy procesowej. Naturalną konsekwencją oparcia normy intertemporalnej
na zasadzie jednolitości postępowania jest konieczność stosowania przepisów
wcześniej obowiązujących w sprawach toczących się po wejściu w życie nowej
ustawy, nie można zatem podzielić poglądu Sądu Apelacyjnego, że stosowanie po
dniu 10 marca 2007 r. przepisów ustawy o kosztach w jej dotychczasowym
brzmieniu byłoby „niezwykłą" sytuacją procesową. Takie rozwiązania były już
wcześniej stosowane przez ustawodawcę, w tym w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (art. 149 ust. 2).
Z tych przyczyn należy przyjąć, że ustawa z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych uchyliła obowiązek uiszczania
opłaty podstawowej od pism wnoszonych przez osoby zwolnione od kosztów
sądowych w całości tylko w sprawach wszczętych po dniu 10 marca 2007 r.
Kierując się tą oceną, Sąd Najwyższy rozstrzygnął przedstawione zagadnienie jak
w uchwale (art. 390 § 1 k.p.c.).