Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 33/09
POSTANOWIENIE
Dnia 23 kwietnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie egzekucyjnej z wniosku Banku Gospodarki Żywnościowej Spółki
Akcyjnej w Warszawie Oddziału w B. i Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału
Terenowego w L.
przeciwko dłużnikom: J.D., i in. […] z udziałem licytanta T. P.
oraz z udziałem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – Oddziału
Okręgowego w R.
o świadczenie pieniężne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 kwietnia 2009 r.,
zażalenia dłużnika J. D.
na postanowienie Sądu Okręgowego w L.
z dnia 24 czerwca 2008 r.,
odrzuca zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2008 r. Sąd Okręgowy w L. odrzucił
kasację dłużnika J. D. wniesioną od postanowienia tego Sądu z dnia 20 listopada
2007 r., którym oddalone zostało zażalenie wymienionego dłużnika na
postanowienie Sądu Rejonowego w R. z dnia 23 stycznia 2007 r. w przedmiocie
przybicia. Sąd Okręgowy, uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, przyjął, że skoro
postępowanie egzekucyjne w sprawie zostało wszczęte przed dniem 5 lutego 2005
r., t.j. datą wejścia w życie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804),
wprowadzającej zasadnicze zmiany dotyczące dopuszczalności zaskarżenia
orzeczeń w tym postępowaniu, to zgodnie z jej art. 7, mimo późniejszego wejścia
w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz o ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2005 r.
Nr 13, poz. 98) wprowadzającej m. in. w miejsce kasacji instytucję skargi
kasacyjnej, należało w sprawie tej stosować zgodnie z zasadą kontynuacji przepisy
k.p.c. w ich dotychczasowym brzmieniu. Wniesiony przez dłużnika środek nazwany
skargą kasacyjną traktować należało zatem jako kasację. W konsekwencji,
oceniając możliwość skutecznego wniesienia jej od postanowienia sądu
odwoławczego w przedmiocie przybicia, należało, stosownie do treści art. 7751
k.p.c. przyjąć, że środek ten dłużnikowi przysługiwał. Nie przesądzało to jednak
o jego dopuszczalności w sprawie niniejszej. Sąd, analizując jego treść uznał
bowiem, że środek ten dotknięty jest istotnym nieusuwalnym brakiem jednego
z zasadniczych elementów konstrukcyjnych przewidzianych w znajdującym
zastosowanie art. 3933
§ 1 pkt 1-4 k.p.c. W kasacji nie przedstawiono mianowicie
okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie (pkt 3 wymienionego przepisu).
Zdaniem Sądu, okoliczność ta przesądzała o niedopuszczalności kasacji w sprawie
niniejszej i powodowała konieczność jej odrzucenia na podstawie art. 3935
k.p.c.
w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i 13 § 2 k.p.c.
Na postanowienie o odrzuceniu kasacji dłużnik wniósł zażalenie.
Zarządzeniem z dnia 16 maja 2008 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia
braków formalnych zażalenia przez złożenie dodatkowych odpisów zażalenia wraz
z załącznikami oraz przez prawidłowe i wyczerpujące oznaczenie stron oraz
uczestników postępowania w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia
3
zażalenia. W dniu 28 maja 2008 r. żalący, częściowo uzupełniając braki zażalenia,
dołączył jego odpisy i wniósł o wydłużenie wskazanego terminu w celu usunięcia
pozostałych braków. Pismem z dnia 5 czerwca 2008 r., t.j. już po upływie
zakreślonego we wskazanym zarządzeniu terminu, żalący wskazał podmioty
będące – jego zdaniem – stronami postępowania, dołączając kolejne załączniki
i ich odpisy. Zarządzeniem z dnia 24 czerwca 2008 r. odmówiono przedłużenia
terminu do uzupełnienia braków zażalenia, a postanowieniem z tej samej daty Sąd
Okręgowy w L. zażalenie to odrzucił. Jako przyczynę takiego rozstrzygnięcia Sąd
wskazał nieuzupełnienie przez dłużnika w wyznaczonym terminie wszystkich
braków formalnych zażalenia.
Na postanowienie o odrzuceniu zażalenia dłużnik wniósł zażalenie, które
skierował wprost do Sądu Okręgowego w L. Żalący, wnosząc o uchylenie
zaskarżonego postanowienia, domagał się także uchylenia zarządzenia o odmowie
przedłużenia terminu do uzupełnienia braków odrzuconego obecnie zażalenia.
W uzasadnieniu zażalenia pełnomocnik dłużnika w istocie nie zaprzeczając, że
doszło do uchybienia temu terminowi, jako przyczynę uchybienia wskazał trudności
w nawiązaniu kontaktu z mocodawcą.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niedopuszczalne.
Zażalenie zostało skierowane do niewłaściwego sądu. Żalący uczynił
bezpośrednim adresatem środka odwoławczego Sąd Okręgowy w L. Na
postanowienie sądu drugiej instancji zażalenie przysługuje zaś wyłącznie do Sądu
Najwyższego i jedynie w sprawach, o których mowa w art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. Jeżeli
zatem zamiarem żalącego było zaskarżenie takiego postanowienia powinien on je
wprawdzie wnieść za pośrednictwem sądu, który orzeczenie to wydał (art. 369 § 1
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. i art. 39821
k.p.c.), jednakże jako sąd, który miał jej
rozpoznać powinien wskazać sąd właściwy, a zatem w tym przypadku Sąd
Najwyższy (art. 3941
§ 1 k.p.c.). Skierowanie zażalenia do sądu drugiej instancji
spowodowało, że środek ten nie mógł być uznany za dopuszczalny. Zgodnie
z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, uchybienie polegające na
uczynieniu adresatem zażalenia sądu niewłaściwego powoduje konieczność
4
odrzucenia tego środka zaskarżenia (por. np. postanowienie SN z dnia 7 listopada
2006 r., I CZ 79/06, nie publ., postanowienie SN z dnia 22 marca 2007 r., III CZ
17/07, nie publ.). Na stronie skarżącej spoczywa obowiązek prawidłowego
oznaczenia sądu, do którego kieruje ona swój środek odwoławczy (art. 126 § 1
pkt 1 k.p.c.) i który to sąd właściwy jest do jego rozpoznania (por. uzasadnienie
postanowienia SN z dnia 1 października 1997 r. I CKN 255/97, Prok. i Pr. 1998,
nr 4, poz. 41). Ponieważ dłużnik w obecnym postępowaniu był, tak jak tego
wymaga art. 871
§ 1 k.p.c., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika,
przeto błędne skierowanie zażalenia do Sądu Okręgowego zamiast do Sądu
Najwyższego nie mogło być kwalifikowane w kategorii oczywistej niedokładności
bądź niezachowania warunków formalnych pisma procesowego. Wykluczona
zatem była możliwość zastosowania w sprawie art. 130 § 1 k.p.c. i wezwania
pełnomocnika skarżącego do naprawienia popełnionego przez niego błędu przez
wskazanie sądu właściwego do rozpoznania zażalenia (por. np. postanowienie SN
z dnia 30 maja 2006 r., I CZ 25/06, nie publ. oraz postanowienie SN z dnia 24 lipca
2006 r., IV CNP 57/06, nie publ.).
Zażalenie jest niedopuszczalne także z innej przyczyny. Zaskarżono nim
bowiem postanowienie, na które środek ten dłużnikowi nie przysługiwał. Jak już
wskazano, zażalenie do Sądu Najwyższego można skutecznie wnieść jedynie
w sprawach, o których mowa w art. 3941
k.p.c. Postanowienie Sądu Okręgowego
w L. o odrzuceniu zażalenia na postanowienie tego Sądu o odrzuceniu kasacji
dłużnika nie zalicza się, ze względu na swój przedmiot, do orzeczeń wymienionych
w § 1 tego przepisu. Nie może być ono jednak także uznane za orzeczenie, o
którym mowa w paragrafie drugim art. 3941
k.p.c. Wprawdzie postanowienie z dnia
24 czerwca 2008 r. jest orzeczeniem, które kończy – w rozumieniu tego przepisu –
postępowanie w sprawie, lecz nie jest to jeszcze wystarczające do uznania, że na
postanowienie to przysługuje dłużnikowi zażalenie do Sądu Najwyższego.
Orzeczenie to, w myśl art. 3941
§ 2 k.p.c., musiałoby zostać jeszcze wydane w
sprawie, w której przysługuje skarga kasacyjna. Oceny tej kwestii należało dokonać
według przepisów obowiązujących w brzmieniu wynikającym ze zmian
wprowadzonych ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
5
postępowania cywilnego oraz o ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. 2005 r. Nr 13, poz. 98), która weszła w życie dnia 6 lutego 2005 r.
Postępowanie egzekucyjne w sprawie niniejszej zostało wprawdzie wszczęte
w roku 2003, a zatem przed wejściem w życie wskazanej ustawy nowelizującej.
Zgodnie jednak z jej art. 3 w takich sprawach przepisy dotychczasowe znajdują
zastosowanie do złożenia, rozpoznania oraz odmowy przyjęcia do rozpoznania
kasacji wyłącznie wówczas, gdy zostanie ona wniesiona od orzeczenia wydanego
przed dniem wejścia w życie tej ustawy. Zaskarżone skarga kasacyjną
postanowienie Sądu Okręgowego w L. oddalające zażalenie dłużnika na
postanowienie Sądu pierwszej instancji w przedmiocie przybicia zostało wydane
w dniu 20 listopada 2007 r., a zatem po dacie wejścia w życie wskazanej ustawy
nowelizującej. Należało zatem przyjąć, że skarga kasacyjna w sprawie niniejszej
uczestnikowi nie przysługiwała (por. np. postanowienie SN z dnia 3 października
2007 r., IV CZ 58/07, nie publ., postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2007 r., V CSK
501/07, nie publ. oraz postanowienie SN z dnia 20 grudnia 2007 r., V CSK 460/07,
nie publ.). Zgodnie bowiem z art. 7674
§ 2 k.p.c. – w brzmieniu nadanym tą
nowelizującą ustawą – w postępowaniu egzekucyjnym na postanowienie sądu
drugiej instancji wydane w wyniku rozpoznania zażalenia skarga kasacyjna nie
przysługuje bez względu na przedmiot tego orzeczenia. Nie jest w takim przypadku
możliwe traktowanie skargi kasacyjnej jako kasacji i przyjęcie, że jest ona
w sprawie dopuszczalna na podstawie art. 7751
§ 2 k.p.c., który to przepis został
uchylony ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804) z dniem 5 lutego
2005 r., stałoby to bowiem w sprzeczności z jednoznacznym brzmieniem art. 3
ustawy nowelizującej z dnia 22 grudnia 2004 r.
W konsekwencji należało przyjąć, że zażalenie dłużnika na postanowienie
Sądu Okręgowego w L. z dnia 24 czerwca 2008 r. zostało wniesione w sprawie, w
której skarga kasacyjna nie przysługiwała, co ze względu na treść art. 3941
§ 2
k.p.c. stanowiło samodzielną przyczynę odrzucenia tego zażalenia.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji, na
podstawie art. 39821
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. i 373 k.p.c.
6
md