Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CNP 56/09
POSTANOWIENIE
Dnia 16 października 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie ze skargi powódki
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w R.
z dnia 23 grudnia 2008 r., w sprawie z powództwa Justyny W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w W. Oddziałowi w K.
Inspektoratowi w S.
o zwolnienie spod egzekucji administracyjnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 października 2009 r.,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w R. oddalił apelację
powódki od wyroku Sądu Rejonowego w R. oddalającego powództwo o zwolnienie
zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej.
Od wyroku Sądu drugiej instancji powódka wniosła skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
ustanowiona ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) jest – podobnie jak skarga kasacyjna – środkiem
prawnym sformalizowanym. Wysokie wymagania formalne stawiane skardze są
związane nie tylko z jej specjalną, nadzwyczajną funkcją w systemie prawa, ale
wynikają także z potrzeby spełnienia wysokich oczekiwań profesjonalnych.
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia powinna zawierać oznaczenie orzeczenia, od którego
została wniesiona, przytoczenie jej podstaw i ich uzasadnienia, wskazanie przepisu
prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga
dotyczy, wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych
środków prawnych nie było i nie jest możliwe i wniosek o stwierdzenie niezgodności
orzeczenia z prawem.
Wymienione wymagania skargi mają charakter konstrukcyjny i powinny być
spełnione kumulatywnie. To oznacza, że skarga niespełniające któregokolwiek
z nich jest dotknięta tzw. brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie właściwym
dla usuwania braków i podlega odrzucenie bez wzywania do ich usunięcia. Każde
z tych wymagań przewidzianych w art. 4245
§ 1 k.p.c. – na co Sąd Najwyższy
wielokrotnie zwracał uwagę – ma charakter samoistny, powinno być zatem
spełnione niezależnie od innych wymagań (por. postanowienia Sąd Najwyższego:
z dnia 20 lipca 2005 r., IV CNP 1/05 i z dnia 18 stycznia III CNP 21/05 niepubl.).
3
Należące do wymagań konstrukcyjnych skargi uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga
dotyczy, pozostaje w związku z tym, że skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia – zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c.,
odczytywanym łącznie z art. 4171
§ 2 k.c. – przysługuje tylko wtedy, gdy przez
wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem stronie została
wyrządzona szkoda. A contrario, jeżeli szkoda nie wystąpiła, to skarga nie
przysługuje (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2005 r.,
III CNP 5/05, niepubl. oraz z dnia 11 sierpnia 2005, III CNP 4/05, OSNC 2006, nr 1,
poz. 16). Użyty w art. 4241
§ 1 i w art. 4245
§ 1 pkt 4 tryb dokonany nakazuje
przyjąć, że chodzi o szkodę, która już wystąpiła, a nie o szkodę hipotetyczną,
zagrażającą w przyszłości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 141). Składając
w skardze oświadczenie o jej wystąpieniu, skarżący powinien wykazać rodzaj
i rozmiar szkody, czas jej powstania oraz związek przyczynowy między
wystąpieniem szkody a wydaniem orzeczenia (verba legis: spowodowanej przez
wydanie orzeczenia) (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 11 sierpnia
2005 r., III CNP 4/05 i z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05). Szkodą
w rozumieniu art. 4241
§ 1 pkt 4 k.p.c. jest tylko taka szkoda, która została
spowodowana wydaniem orzeczenia. Dlatego tak rozumianej szkody nie stanowią
koszty poniesione przed wydaniem zaskarżonego orzeczenia (por. postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 28 listopada 2006 r., III CNP 46/06, niepubl., z dnia
27 lipca 2006 r. II BP 11/06, OSNP 2007, nr 15-16, poz. 223 oraz z dnia 25 maja
2007 r., III CNP 30/07, niepubl.).
Przepis art. 4241
§ 1 pkt 4 k.p.c. wymaga uprawdopodobnienia szkody,
spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy. W uzasadnieniu
postanowienia z 23 marca 2006 r., IV CNP 23/06 (OSNC 2006, nr 6, poz. 110) Sąd
Najwyższy zauważył, że uprawdopodobnienie występuje w wielu przepisach
Kodeksu postępowania cywilnego (art. 50, 162 § 2, art. 243, 7301
), jednakże
w żadnym z nich nie zostało określone. Jedynie przepis art. 243 k.p.c. stanowi, że
zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest
konieczne, ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu.
4
Wypowiadając się we wcześniejszych orzeczeniach w kwestii uprawdopodobnienia,
Sąd Najwyższy stwierdził, że sąd może uznać jakieś twierdzenie za
uprawdopodobnione tylko wtedy, gdy nabierze przekonania, iż prawdopodobnie tak
właśnie było lub jest. Strony w celu uprawdopodobnienia mogą posługiwać się
zarówno środkami właściwymi dla zwykłego postępowania dowodowego
(np. dokumentami, zeznaniami świadków lub opiniami biegłych), jak i środkami
nieuznawanymi przez Kodeks postępowania cywilnego za dowody (np. pisemne
oświadczenia osób trzecich, surogaty dokumentów czy tzw. opinie prywatne).
Samo twierdzenie strony, że wystąpiła szkoda nie wystarcza do uwiarygodnienia
wystąpienia szkody i wywołania u sędziego przekonania o jej wystąpieniu.
Spełnienie przewidzianej w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. przesłanki uprawdopodobnienia
szkody wymaga, aby skarżący powołał w skardze nie tylko wszystkie znane mu
fakty, świadczące o związku między zaskarżonym orzeczeniem a spowodowanymi
jego wydaniem stratami lub utraconymi korzyściami, ale także wskazał dowody lub
co najmniej ich surogaty, uwiarygodniające twierdzenie wyrządzenia szkody (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., IV CPN 23/03,
niepubl.).
Wprawdzie skarżąca zamieściła w skardze zawarty w oddzielnym punkcie
wywód dotyczący uprawdopodobnienia szkody, spowodowanej przez wydanie
zaskarżonego wyroku, jednakże nie odpowiada on wyżej przedstawionym
wymaganiom. Oświadczenie skarżącej, że zaskarżone orzeczenie spowodowało
„szkodę w wysokości 4 334,64 zł, tj. w wysokości środków zajętych przez
pozwanego” jest oparte tylko na jej twierdzeniu, bez wskazania środków w postaci
dowodów lub ich surogatów pozwalających Sądowi stwierdzić wiarygodność
wystąpienia szkody. Tymczasem samo twierdzenie strony, że wystąpiła szkoda nie
wystarczy – co zostało już wyżej podkreślone – do uwiarygodnienia wystąpienia
szkody i wywołania u sędziego przekonania o jej wystąpieniu. W tej sytuacji
należało uznać, że skarga nie spełnia wymagania przewidzianego w art. 4245
§ 1
pkt 4 k.p.c.
Wniesiona skarga o stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia nie spełnia także wymagania polegającego na wykazaniu, że
wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie
5
jest możliwe. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że ten obciążający
skarżącego obowiązek oznacza przeprowadzenie prawniczej analizy przepisów
dotyczących środków prawnych, których zastosowanie jest niedopuszczalne lub
które z innych przyczyn nie mogły odnieść skutku. Zgodnie z art. 4245
§ 1 pkt 5
k.p.c. skarżący musi „wykazać” (a więc nie „wskazać”, „przytoczyć” czy
„uwiarygodnić”), że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków
prawnych nie było i nie jest możliwe. Podkreśla się, że nie chodzi tylko o skargę
kasacyjną czy skargę o wznowienie postępowania, ale także o inne środki prawne
pozwalające na zmianę lub uchylenie orzeczenia, ewentualnie służące pozbawieniu
lub ograniczeniu wykonalności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
27 stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 140).
Tymczasem skarżąca poprzestała na stwierdzeniu, że wzruszenie
zaskarżonego wyroku nie było i nie jest możliwe za pomocą skargi kasacyjnej ze
względu na wartość przedmiotu zaskarżenia oraz skargi o wznowienie
postępowania z powodu braku podstaw do wznowienia. Okoliczności podane przez
skarżącą nie mogą zatem być uznane za spełniające wymaganie przewidziane
w art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 4248
§ 1 k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13