Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 163/09
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Wojciech Jan Katner
w sprawie z powództwa Andrzeja W.
przeciwko Grzegorzowi D. i Sławomirowi D.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 listopada 2009 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 grudnia 2008 r.,
odrzuca skargę kasacyjną powoda i zasądza od powoda na
rzecz pozwanych kwotę 1.800,- (jeden tysiąc osiemset) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
W skardze kasacyjnej z dnia 7 kwietnia 2009 roku powód Andrzej W. wniósł
o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 grudnia 2008 r. w części
uwzględniającej apelację pozwanych i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania. Wyrokowi temu zarzucił naruszenie prawa materialnego, to znaczy
art. 931 § 1 k.c. w zw. z art. 31 k.r.o.p. poprzez niewłaściwe zastosowanie
polegające na przyjęciu, że Katarzyna W. była w chwili śmierci właścicielką
nieruchomości w Z. w 4/32 części, oraz art. 993 i nast. k.c. poprzez przyjęcie, że
przeniesienie udziałów w nieruchomości przy ul. W. [...] w K. w drodze umowy o
rentę nie stanowiło w swej istocie umowy darowizny.
Uzasadniając wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
skarżący podniósł oczywistość jej wniesienia (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.) ze względu
na oczywiste naruszenie przepisów o wspólności majątkowej małżeńskiej oraz
o spadkobraniu, jak też pominięcie darowizn uczynionych przez spadkodawczynię
na rzecz pozwanych, oraz występowanie w sprawie istotnego zagadnienia
prawnego (art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.), polegającego na potrzebie rozstrzygnięcia
kwestii, kiedy czynność prawna określona jako przekazanie nieruchomości za rentę
jest w istocie swojej darowizną, podlegającą zaliczeniu na poczet schedy
spadkowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z przepisów prawa postępowania cywilnego wynika jednoznacznie, że
skarga kasacyjna jest szczególnym środkiem zaskarżenia prawomocnego
orzeczenia sądowego. Jego rozpoznanie przez Sąd Najwyższy winno zostać
uzasadnione doniosłością zarzutów podniesionych wobec zaskarżanego
orzeczenia. Zarzuty te muszą wykraczać poza tylko indywidualny interes
skarżącego, a ich rozpoznanie powinno wiązać się również z interesem
powszechnym (por. wyrok SN z dnia 23 lutego 2006 r., II CSK 126/05, LEX
nr 179973). Ma zatem przysłużyć się ochronie obowiązującego porządku prawnego
i sprzyjać jednolitości prawidłowego rozstrzygania tych spraw, w których pojawiają
3
się wątpliwości wymagające dokonania zasadniczej wykładni określonych
przepisów prawa, o znaczeniu ogólnym i abstrakcyjnym (postanowienie SN z dnia
4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000 nr 7-8, poz. 147). Toteż nie każde
kwestionowane orzeczenie może się stać powodem rozpoznania w trybie skargi
kasacyjnej, nawet jeśli uważa się je za wadliwe.
Zgodnie z art. 3984
§ 1 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym w dacie
wnoszenia niniejszej skargi kasacyjnej powinna ona zawierać: oznaczenie
orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone
w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie,
wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie oraz
wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu
żądanego uchylenia i zmiany. Według nowego brzmienia tego przepisu wniosek
o przyjęcie skargi kasacyjnej wraz z uzasadnieniem został wyodrębniony w § 2
art. 3984
k.p.c.
Jest jednak ogólnie znane, utrwalone stanowisko, przyjęte jeszcze pod
rządem wcześniejszego art. 3933
§ 1 k.p.c. co do tego, że wymagania formalne
skargi kasacyjnej mają charakter konstrukcyjny samej skargi i ich niespełnienie
powoduje, że skarga kasacyjna nie może być za taką potraktowana. Wskutek
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 lipca 2008 r. SK 40/07 (Dz. U.
Nr 120, poz. 779) niewyodrębnienie wniosku z uzasadnieniem o przyjęcie skargi do
rozpoznania przestało stanowić wadę nienaprawialną w trybie usuwania braków
formalnych. Na gruncie nowego art. 3986
§ 1 k.p.c. przewodniczący w sądzie
drugiej instancji wzywa skarżącego do usunięcia takiego braku w terminie
tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi. Tych zmian ustawowych nie
zauważyła druga strona odpowiadając na skargę kasacyjną, mimo że w dacie jej
wniesienia nowela do k.p.c. już obowiązywała. Nie ma to wszakże znaczenia dla
rozpoznania niniejszej sprawy.
Wskazane zmiany w k.p.c. nie zmieniają istoty postępowania w Sądzie
Najwyższym co do przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Aktualność
zachowuje zwłaszcza w tym względzie postanowienie SN z dnia 9 listopada 2000 r.
II CKN 1385/00 (OSNC 2001, nr 3, poz. 51), wskazujące na dwuetapowość
4
postępowania kasacyjnego i występowanie tzw. przedsądu, spełniającego na
podstawie art. 3989
w zw. z art. 3984
k.p.c. doniosłą funkcję, pozwalającą Sądowi
Najwyższemu na zapoznanie się z argumentami prawnymi skarżącego,
uzasadniającymi samo wniesienie skargi. Postępowanie ze skargi kasacyjnej nie
jest realizowaniem trzeciej instancji sądowej, lecz ma charakter wyjątkowy, dlatego
decyzja o przyjęciu skargi musi wynikać ze spełnienia koniecznych przesłanek
ustawowych (por. postanowienie SN z 17 czerwca 2002 r. V CK 232/02, niepubl.
oraz postanowienie SN z dnia 21 lipca 2005 r. V CSK 15/05, niepubl., z dnia 28
listopada 2008 r. IV CSK 394/08, niepubl.).
Niestety, przedłożona w niniejszej sprawie skarga kasacyjna spełnia tylko
niektóre przesłanki wskazane w art. 3984
k.p.c. W szczególności nie spełnia
warunków prawnych wskazanych w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c., obowiązującym
w dacie wnoszenia skargi, a dzisiaj w brzmiącym co do istoty tak samo art. 398 § 2
k.p.c.
Pełnomocnik skarżącego, co prawda sformułował wniosek o przyjęcie skargi
do rozpoznania, powołując się przy tym na oczywistą zasadność skargi oraz na
występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego. Wydawać się może, że
nie występuje zatem brak formalny, o którym obecnie stanowi art. 3986
§ 1 k.p.c.,
jako że nastąpiło wyodrębnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania w jej
treści. Jednakże nie może ono polegać tylko na samym „wyodrębnieniu” tego
wniosku, jako że jego koniecznym elementem jest uzasadnienie.
Co do pierwszej kwestii, to skarżący winien umieścić w samym wniosku
wywód prawny wskazujący na to, w czym wyraża się „oczywistość” wnoszonej
skargi i przedstawić stosowne, wystarczające oraz przekonujące argumenty.
Ograniczenie się tylko do stwierdzenia, że skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona, z podaniem dwuzdaniowego wywodu, przytoczonego na wstępie
uzasadnienia tego postanowienia nie spełnia wymagania uzasadnienia wniosku
o przyjęcie skargi do rozpoznania (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
26 kwietnia 2006 r., II CZ 28/06, Lex nr 198531; postanowienie z dnia 18 stycznia
2006 r., II CSK 166/05 oraz postanowienie z dnia 3 kwietnia 2006 r., III CSK 85/06,
niepubl.). O tym, że skarga jest oczywiście uzasadniona nie może decydować
5
argumentacja zawarta w uzasadnieniu jej podstaw, tylko argumenty wyraźnie
i przekonująco świadczące o okolicznościach uzasadniających rozpoznanie
tej skargi (postanowienie SN z dnia 21 kwietnia 2006 r. II CSK 76/06, OSG 2007,
nr 1-2, poz. 13; postanowienie SN z dnia 2 kwietnia 2008 r., III CZ 10/08, niepubl.).
Oczywistość skargi rozumie się jako wykazanie rażącego naruszenia prawa
lub podstawowych zasad praworządnego państwa, widocznych bez
przeprowadzania szczegółowej analizy przepisów (postanowienia SN z dnia
26 kwietnia 2006 r. II CZ 28/06, Lex nr 198531; z dnia 27 kwietnia 2006 r. I CZ
15/06, niepubl.; z dnia 29 listopada 2007 r. II CSK 460/07, niepubl.; z dnia
18 czerwca 2008 r. III CSK 110/08, niepubl.).
Podobnie się przedstawia kwestia podniesienia istotnego zagadnienia
prawnego, jakie wystąpiło w sprawie, wymagającego, zdaniem skarżącego
rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy. Zagadnienie to jest ledwie „zamarkowane”
przez skarżącego, nie jest w ogóle sformułowane, a na jego uzasadnienie ma jakby
wystarczyć opisywanie stanu faktycznego i jego ocen w oparciu o przedstawione
dowody. Tymczasem podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące
ustalenia faktów lub oceny dowodów (art. 3983
§ 3 k.p.c.). W rezultacie, skarżący
polemizuje z ustaleniami dokonanymi przez Sąd II instancji w zakresie, w jakim jest
niezadowolony z jego rozstrzygnięcia. Na czym zaś polegać by miało istotne
zagadnienie prawne, którym by się miał w interesie ogólnym wykładni i jednolitości
stosowania prawa zająć Sąd Najwyższy trudno się zorientować w ramach
dokonywanego opisu uzasadnienia skargi.
Tymczasem, również i w tym przypadku są skrystalizowane poglądy, jak ma
wyglądać uzasadnienie zagadnienia prawnego, które wymaga rozpatrzenia. Wywód
skarżącego musi zawierać pogłębioną analizę prawną, ze wskazaniem stanowiska
orzecznictwa i doktryny, wiążącego się ze sformułowanym konkretnie problemem
prawnym a nie ogólnym jego wyobrażeniem, i to tylko ze względu na stan faktyczny
rozpoznanej sprawy, nie po myśli skarżącego (postanowienie SN z dnia
15 października 2002 r. II CZ 102/02, niepubl.). Nie jest zatem z pewnością
spełniony, nie tylko warunek prawny, aby istotne zagadnienie prawne w sprawie
uzasadniało jego rozpatrzenie (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), ale zagadnienie to
6
w ogóle nie zostało w skardze sformułowane w sposób, wymagany dla
uzasadnienia wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania (art. 3934
§ 1 pkt 3 k.p.c.,
obecnie art. 3984
§ 2 k.p.c.).
W związku z powyższym, na skutek braku należycie uzasadnionego wniosku
o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, należało skargę odrzucić na
podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie
art. 98 w zw. z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.

III CSK 163/09

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia