Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 42/10
POSTANOWIENIE
Dnia 18 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku L. S.
przy uczestnictwie M. D.
o zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 18 czerwca 2010 r.,
zażalenia uczestnika na postanowienie Sądu Okręgowego w B. z dnia 25 marca 2010 r.,
sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 25 marca 2010 r. Sąd Okręgowy w B.
działając na podstawie art. 3986
§ 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. odrzucił jako
niedopuszczalną skargę kasacyjną uczestnika postępowania M. D. od postanowienia
tego Sądu z dnia 19 stycznia 2010 r. stwierdzając, że uczestnik określił wartość
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 133 500 zł, a zgodnie z art. 5191
§ 4 k.p.c. w
sprawach dotyczących zniesienia współwłasności skarga kasacyjna nie przysługuje,
jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
W zażaleniu uczestnik postępowania zarzucając naruszenie art. 5191
§ 4 oraz art.
684, art. 567 § 3 i art. 619 § 1 k.p.c. stwierdził, że wskazana w skardze kasacyjnej
2
wartość przedmiotu zaskarżenia jest błędna i powinna być zweryfikowana przez Sąd,
bowiem uczestnik od początku postępowania oraz w skardze kasacyjnej kwestionuje
dopuszczalność zniesienia współwłasności i dokonania podziału, a więc samą jego
zasadę twierdząc, że składniki majątkowe podlegające podziałowi stanowią wyłącznie
jego własność. Wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi zatem kwota odpowiadająca
wartości dzielonego majątku, określona przez uczestnika w zażaleniu na 267 000 zł,
wobec czego skarga kasacyjna jest dopuszczalna.
W oparciu o powyższe zarzuty uczestnik wnosił o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozpoznawana sprawa jest sprawą o zniesienie współwłasności określonych
ruchomości, które według twierdzeń wnioskodawczyni stanowią współwłasność
wnioskodawczyni i uczestnika postępowania powstałą w czasie trwania między nimi
konkubinatu i prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej, natomiast według
twierdzeń uczestnika postępowania stanowią wyłącznie jego własność.
Postanowieniem z dnia 9 lipca 2008 r. Sąd Rejonowy ustalił, że przedmiotem
współwłasności wnioskodawczyni i uczestnika są wymienione w postanowieniu
ruchomości o określonej tam wartości i dokonał zniesienia współwłasności przez
przyznanie ich uczestnikowi oraz rozliczył nakłady z majątku osobistego uczestnika na
majątek wspólny stron. Po ostatecznym rozliczeniu zasądził tytułem spłaty od
uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 200 000 zł.
W wyniku apelacji uczestnika, kwestionującej między innymi przynależność
podzielonych ruchomości do majątku wspólnego stron oraz dopuszczalność zniesienia
współwłasności, Sąd Okręgowy w B. postanowieniem z dnia 19 stycznia 2010 r. zmienił
częściowo zaskarżone postanowienie w ten sposób, że wyłączył z majątku wspólnego
kilka ruchomości uznając, że stanowią one własność uczestnika postępowania, rozliczył
poniesione przez uczestnika nakłady na majątek wspólny i tytułem spłaty zasądził od
niego na rzecz wnioskodawczyni kwotę 133 500 zł a w pozostałej części oddalił wniosek
i apelację. Sąd drugiej instancji stwierdził, że przedmiotem współwłasności i podziału są
ostatecznie ruchomości i kwoty ze sprzedaży pojazdów stanowiących współwłasność o
łącznej wartości 345 600 zł, po odliczeniu nakładów uczestnika w kwocie 44 000 zł
pozostaje do podziału majątek wartości 310 600 zł, który podzielił przyjmując równe w
nim udziały uczestników oraz dokonując rozliczenia nakładów.
3
Od powyższego postanowienia uczestnik postępowania wniósł skargę kasacyjną
wskazując jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 133 500 zł i zaskarżając
postanowienie w zakresie w jakim Sąd Okręgowy oddalił jego apelację i zasądził od
niego na rzecz wnioskodawczyni kwotę 133 500 zł. Zarzucił naruszenie art. 56 i art. 65
k.c. przez przyjęcie, że udziały we wszystkich ruchomościach objętych podziałem
zostały przeniesione na wnioskodawczynię, mimo że przedmioty te stanowiły wyłączną
własność uczestnika oraz naruszenie art. 210 i art. 212 k.c. przez niewłaściwe
zastosowanie i zniesienie współwłasności przedmiotów stanowiących wyłączną
własność uczestnika. W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i orzeczenie co do istoty sprawy przez oddalenie wniosku.
W świetle powyższych okoliczności trzeba stwierdzić, że od początku
postępowania aż do obecnie wniesionej skargi kasacyjnej uczestnik postępowania
kwestionuje samą dopuszczalność zniesienia współwłasności i podziału majątku stojąc
na stanowisku, iż przedmioty objęte podziałem stanowią wyłącznie jego własność a nie
współwłasność jego i wnioskodawczyni.
Do oceny dopuszczalności wniesionej przez uczestnika skargi kasacyjnej ma
zastosowanie art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c., zgodnie z którym skarga kasacyjna nie
przysługuje w sprawach o zniesienie współwłasności i dział spadku, jeżeli wartość
przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt złotych, a zatem skarga taka jest
dopuszczalna, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest co najmniej równa tej kwocie.
Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, sąd nie jest związany wskazaną
przez uczestnika wartością przedmiotu zaskarżenia i powinien ustalić ją sam na
podstawie zakresu zaskarżenia oraz zakresu wniosków kasacyjnych. W sprawie
o zniesienie współwłasności (dział spadku i podział majątku wspólnego) wartość
przedmiotu zaskarżenia z reguły nie może przekraczać wartości udziału należącego do
uczestnika wnoszącego skargę kasacyjną, chyba że podważa on samą dopuszczalność
lub zasadę podziału albo zaskarża rozstrzygnięcie dotyczące roszczeń dochodzonych z
tytułu posiadania rzeczy wspólnej lub tytułem zwrotu pożytków albo rozliczenia
nakładów (porównaj między innymi postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia
2003 r. III CZ 153/02, OSNC 2004/4/60, z dnia 24 lipca 2008 r. IV CZ 53/08 i z dnia 3
czerwca 2009 r. IV CSK 107/09, niepubl.).
W rozpoznawanej sprawie, w której skarga kasacyjną uczestnika kwestionuje
samą dopuszczalność zniesienia współwłasności i podziału majątku, a zakresem
zaskarżenia objęte jest oddalenie apelacji uczestnika i zasądzenia od niego spłaty w
4
kwocie 133 500 zł, zaś wniosek kasacyjny zmierza do uchylenia zaskarżonego
postanowienia i oddalenia wniosku o zniesienie współwłasności w całości – wartość
przedmiotu zaskarżenia jest niewątpliwie wyższa od wskazanej w skardze kasacyjnej i
odpowiada wartości całego majątku będącego przedmiotem podziału w postanowieniu
Sądu drugiej instancji. Z uwagi na to, że jest to wartość przewyższająca kwotę
150 000 zł, skarga kasacyjna jest dopuszczalna i nie było podstaw do jej odrzucenia z
przyczyn wskazanych przez Sąd Okręgowy.
Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.