I PK 152/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Wyrok z dnia 11 stycznia 2011 r.
I PK 152/10
Nieusprawiedliwione niewykonanie przez lekarza polecenia ordynatora
dotyczącego leczenia pacjenta, stanowi naruszenie obowiązku pracowniczego i
tym samym uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę.
Przewodniczący SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 stycznia
2011 r. sprawy z powództwa Leszka W. przeciwko Szpitalowi Uniwersyteckiemu w K.
o przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 18 lutego 2010 r.
[...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy dla Krakowa - Nowej Huty w Krakowie-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych wyrokiem z 5 października 2009 r. przywrócił powoda Leszka W.
do pracy w pozwanym Szpitalu [...] w K. na poprzednich warunkach oraz zasądził na
rzecz powoda od pozwanego 3 192 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd ustalił, że powód otrzymał od strony pozwanej 12 maja 2008 r. pisemne
wypowiedzenie umowy o pracę zawartej 11 listopada 1993 r. na czas nieokreślony.
W treści pisma wskazano jako przyczyny wypowiedzenia: naruszenie obowiązków
służbowych, poprzez niewykonywanie poleceń służbowych, podważanie autorytetu
przełożonego, brak współpracy z personelem oddziału klinicznego, nieprzestrzeganie
zasad aseptyki i antyseptyki oraz niewłaściwy stosunek do pacjentów szpitala. Po-
wód 14 maja 2008 r. skierował do Andrzeja K. - dyrektora pozwanego pismo z
prośbą o „anulowanie” wypowiedzenia, w którym odniósł się do przyczyn wskaza-
2
nych w wypowiedzeniu. Od 3 stycznia do 12 maja 2008 r. powód był niezdolny do
pracy.
W dniu 21 listopada 2007 r. podczas popołudniowej odprawy około godziny
1400
omawiany był przypadek 57-letniego pacjenta J.Z. [...]. Kierownik Katedry Uro-
logii Zygmunt D. (przełożony powoda) zlecił mu wykonanie u tego pacjenta w trakcie
nocnego dyżuru zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej na stojąco i dokonanie kon-
sultacji chirurgicznej. Powód zasugerował, że wystarczające będzie wykonanie wle-
wów dojelitowych. W celu wykonania zdjęcia RTG wieczorem lub nocą należało
skontaktować się z lekarzem dyżurnym Kliniki Radiologii i przewieźć tam pacjenta
karetką - w czasie transportu odpowiada za niego lekarz dyżurujący. W ciągu dnia
można było wykonać je w Klinice Urologii. Dyżur nocny razem z powodem pełnili
lekarze: rezydent L.M. i anestezjolog R.W. Odpowiedzialnym za stan pacjentów na
oddziale pooperacyjnym podczas dyżuru był powód z racji zajmowanego stanowiska
starszego asystenta. Zamiast zdjęcia RTG powód zastosował u J.Z. dwa wlewy doje-
litowe, po których jego stan uległ poprawie. Konsultował się przedtem z obojgiem
lekarzy będących na dyżurze. Dyżurujący lekarz weryfikuje na bieżąco prawidłowość
zaleceń wydanych podczas odprawy kierując się aktualnym stanem pacjenta, po-
dejmuje ostateczne decyzje medyczne. Kwalifikacja zaleceń wydawanych na odpra-
wie przez ordynatora jako poleceń lub sugestii zależała od konkretnego przypadku.
Ostatnie były udzielane zwłaszcza w razie wątpliwości co do stanu klinicznego pa-
cjenta. Nie był to odosobniony przypadek, że dyżurujący lekarz nie wykonał zalece-
nia. W takich wypadkach powinien wytłumaczyć na porannej odprawie dlaczego tak
postąpił. Wieczorem w czasie pełnienia dyżuru powód, zgodnie z obowiązującym w
klinice zwyczajem, dzwonił do ordynatora, aby poinformować go o przebiegu dyżuru.
W następnym dniu podczas odprawy przełożony zapytał powoda, czy wykonano
zdjęcie RTG u J.Z. Powód zaprzeczył i wyjaśnił, że stan pacjenta uległ poprawie,
więc nie było to konieczne. Między powodem a ordynatorem wywiązała się głośna
dyskusja. W jej trakcie powód powiedział, że przełożony stosuje wobec niego mob-
bing, a ordynator nakazał mu opuścić salę. W czerwcu 2007 r. Zygmunt D. przydzielił
powoda w charakterze II asystenta do zabiegu prostatektomii. W jego trakcie okazało
się, że potrzebny jest lekarz mogący zoperować pacjenta po wypadku - swoją goto-
wość wyraził powód. Do jego propozycji nie przychylił się ordynator. Pozwolił jednak,
aby powód dokonał wyboru i jeśli tego chce, aby opuścił salę operacyjną, co też
powód uczynił. [...] Zazwyczaj funkcje II asystenta pełnią lekarze rezydenci. Lekarze
3
po przyjściu do pracy mają obowiązek zdjąć ubranie cywilne i założyć szpitalne, które
z kolei zmieniają na odzież w kolorze zielonym (niesterylną), gdy przygotowują się do
przeprowadzenia operacji. Powód nie przestrzegał tej zasady ponieważ nie zdejmo-
wał do zabiegu spodni od cywilnego stroju, chociaż zwracano mu na to uwagę. No-
gawki spodni czasami wystawały spod zielonego ubrania w granicach 1 centymetra.
Przystępując do operacji, powód zawsze zakładał sterylny fartuch, czapkę, maskę i
rękawice. W okresie zatrudnienia powoda zdarzało się, że ubrań zielonych brako-
wało lub wprawdzie były przygotowane, lecz nie nadawały się do użycia. Ustalanie
planu dyżurów zawsze stwarzało kłopoty z uwagi na małą liczbę lekarzy pracujących
w klinice. Zazwyczaj nikt nie był z niego całkowicie zadowolony, a powód sygnalizo-
wał własne niezadowolenie, przez co powodował trudności przy układaniu planu dy-
żurów. Zaproponował system, który jego zdaniem miał ułatwić ustalanie dyżurów, ale
jego wprowadzenie okazało się zbyt trudne. Ostatecznie problem dyżurów został
rozwiązany, gdy dyrekcja Szpitala [...] wprowadziła zakaz ich pełnienia w kolejno po
sobie następujące dni i więcej niż dwa razy w tygodniu. Powód nie obrażał ani nie
ośmieszał publicznie ordynatora Zygmunta D., lecz dochodziło między nimi do pole-
miki w sprawach organizacyjnych i leczenia pacjentów. Lekarze bez specjalizacji
mogli liczyć na pomoc powoda przy wykonywaniu pracy. Tylko jeden raz zdarzyło
się, że powód podniósł głos na pielęgniarkę z powodu błędnego ocenienia przez nią
stanu pacjenta. Przeprosił ją jednak i konflikt został zażegnany. Powód był uczynny
wobec pacjentów i odnosił się do nich w sposób właściwy. Wprawdzie pacjent S.M.
złożył pisemną skargę na powoda, w której podał, że został przez powoda okłamany
i potraktowany niegrzecznie, był on jednak poddany zabiegowi stercza i miał proble-
my z trzymaniem moczu. Powód zalecał mu ćwiczenia oraz wspierał go duchowo.
Powód odsyłał pacjentów, w tym S.M. do ordynatora, który posiadał szczegółowe
informacje w zakresie stosowania przy schorzeniach nietrzymania moczu zwieraczy
hydraulicznych, co zostało opacznie odebrane przez pacjenta jako niechęć do jego
osoby. Przed złożeniem wniosku o rozwiązanie łączącej strony umowy o pracę ordy-
nator nie rozmawiał z powodem o żadnej z przyczyn swojej decyzji, ani nie przed-
stawiał mu na bieżąco sporządzonych w związku z tym służbowych notatek.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy podkreśłił przede wszystkim, że powód
nie podważał autorytetu ordynatora, nieprawdziwy był też zarzut pracodawcy braku
współpracy z personelem medycznym. Sąd nie uznał też, aby powód niewłaściwie
zajmował się pacjentami. Sąd Rejonowy nie ocenił decyzji ordynatora o wykonaniu
4
zdjęcia RTG u pacjenta J.Z. jako polecenia służbowego, które powód jako lekarz dy-
żurujący miałby bezwzględny obowiązek wykonać. Przedstawiane na odprawie wnio-
ski ordynatora Sąd określił jako niemające jednoznacznego charakteru, o nie zawsze
jasnym znaczeniu. Traktowanie konkretnych decyzji jako wiążących Sąd określił jako
zależne od aktualnego stanu pacjenta, który tylko lekarz dyżurujący jest w stanie
ocenić. Tym właśnie aktualnym stanem (tj. poprawą zdrowia pacjenta, któremu po-
wód zaaplikował wlewy dojelitowe i możnością zaobserwowania tego stanu przez
powoda na dyżurze) uzasadniono dopuszczalność odstąpienia od wydanych kilka
godzin wcześniej zaleceń. To powód jako lekarz dyżurujący odpowiadał za stan
zdrowia pacjentów poddanych jego opiece podczas dyżuru. Powód nie odstąpił od
zaleceń ordynatora w sposób nieprzemyślany. Sąd wskazał na konsultowanie się z
innymi dyżurującymi wraz z nim lekarzami i poinformowanie o swej decyzji i stanie
zdrowia pacjenta ordynatora w czasie rozmowy telefonicznej. Podczas porannej od-
prawy powód próbował powołać się na tę rozmowę i wyjaśnić sprawę. Powód odstą-
pił od asysty przy operacji prostatektomii po tym jak usłyszał, że brakuje lekarzy
mogących przeprowadzić drugi zabieg. Nie opuścił jednak samowolnie przydzielonej
mu przez ordynatora funkcji II asystenta i z sali operacyjnej wyszedł za zezwoleniem
przełożonego. W przedmiocie zarzutu naruszenia przez powoda zasad aseptyki i
antyseptyki, Sąd uznał, że doszło do tego ze względu na brak zaopatrzenia powoda
przez pracodawcę w odzież operacyjną.
Apelację od wyroku złożył pozwany, zarzucając naruszenie: art. 30 § 4 k.p.,
poprzez jego błędną wykładnię, art. 45 § 1 k.p., poprzez jego niewłaściwe zastoso-
wanie. Zarzucano również naruszenia przepisów procesowych, tj. art. 233 § 1 k.p.c.,
poprzez: 1) przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie za
wiarygodne zeznań powoda oraz świadków A.K., P.T., L.M. i P.F. podczas, gdy za-
sady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania nakazywały odmówienia
wiarygodności tym zeznaniom, 2) całkowity brak odniesienia się, mimo uznania ich
za wiarygodne, do zeznań świadka W.H., dotyczących znanego świadkowi konfliktu
powoda z ordynatorem, jego zastępcą, a także z samym świadkiem; 3) uznanie za
nieprawdziwe, przynajmniej w części, zeznań świadków Zygmunta D., W.L., A.J. i
A.B., 4) uznanie, że skarga pacjenta S.M. nie jest dowodem obrazującym niewłaści-
wy stosunek powoda do pacjentów, 5) pominięcie zeznań świadka J.K. i uznanie tych
zeznań za sprzeczne z materiałem dowodowym, 6) pominięcie dowodów z treści ra-
portu nocnego z 22/23 listopda 2007 r., notatki z 27 czerwca 2007 r., sporządzonej
5
przez W.L. skierowanej do ordynatora kliniki, notatki służbowej z 26 czerwca 2007 r.
sporządzonej przez Zygmunta D. skierowanej do dyrektora szpitala, które to dowody
były między innymi podstawą wniosku ordynatora kliniki o rozwiązanie z powodem
stosunku pracy, a zostały załączone do odpowiedzi na pozew.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Krakowie wyrokiem z 18 lutego 2010 r. zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddalił i zasądził od powoda na
rzecz pozwanego 120 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu
stwierdzono, że pozwany wskazał w wypowiedzeniu umowy o pracę kilka przyczyn.
Powód miał świadomość z jakim zdarzeniami łączą się wskazane przyczyny. Wynika
to z treści pozwu oraz pisma skierowanego przez powoda do pracodawcy po otrzy-
maniu wypowiedzenia, w którym powód odnosi się do stawianych mu zarzutów. W
ocenie Sądu wszechstronna analiza materiału dowodowego pozwala uznać, że 22
listopada 2007 r. zostało wydane powodowi przez przełożonego zlecenie wykonania
na dyżurze zdjęcia RTG i konsultacji chirurgicznej u jednego z pacjentów. Było to
związane z oceną stanu zdrowia pacjenta jako poważnego. Sąd Rejonowy nie
uwzględnił szeregu dowodów wskazujących na wiążący charakter wydanego powo-
dowi zlecenia. Sąd nie poddał ocenie faktu jego wpisania do raportu dyżuru dzienne-
go z 22 listopada 2007 r. W świetle zeznań świadków z wykonania polecenia wpisa-
nego do raportu należało się rozliczyć dnia następnego. Od jego wykonania nie było
zatem wyjątku. Nawet jeśli powód wykazał samodzielność w leczeniu, stosując
wlewy dojelitowe, co przyniosło poprawę stanu zdrowia pacjenta, nie zwalniało go to
z obowiązku wypełnienia polecenia. Jego niewykonanie i zakomunikowanie o tym
następnego dnia przełożonemu ordynatorowi kwalifikuje się jako naruszenie obo-
wiązków służbowych powoda, które uzasadnia wypowiedzenie umowy. Sąd podkre-
ślił też, że w ostateczności nie obyło się bez przeprowadzenia badania RTG jamy
brzusznej u pacjenta dnia następnego, ponieważ stan zdrowia pacjenta w dalszej
perspektywie nie uległ poprawie. Powód nie zaprzeczył tej okoliczności. Potwierdza
to, że wydane 22 listopada 2007 r. zlecenie z uwagi na stan pacjenta miało wiążący
charakter. Wykonanie zdjęcia RTG nie wymagało przewiezienia pacjenta karetką do
Kliniki Radiologii ponieważ do godziny 1700
można było je wykonać w klinice. Objęcie
przez powoda dyżuru nastąpiło wcześniej. Istniała zatem możliwość wykonania zle-
cenia bez transportowania pacjenta, którego stan był bardzo poważny. W związku z
tym Sąd Okręgowy uznał jednoznacznie, że 22 listopada 2007 r. powodowi zostało
wydane wiążące polecenie mające charakter polecenia służbowego, którego powód
6
nie wykonał. W dalszej części uzasadnienia stwierdzono, że świadkowie zdarzenia z
26 czerwca 2007 r (asysta powoda przy operacji) zgodnie przedstawiali zachowanie
powoda jako odejście bez zezwolenia przełożonego od stołu operacyjnego po
awanturze i odmowę podjęcia się II asysty, co wymagało wezwania przez ordynatora
do pomocy innego lekarza. Skoro powód twierdził, że jego odejście od zabiegu było
spowodowane koniecznością wykonania innego zabiegu na „czerwonej chirurgii”, to
powinien to udowodnić. Rzeczywistym powodem odejścia powoda z sali był „brak
zainteresowania i niechęć zajęcia przy operacji ubocznego stanowiska”. Za w pełni
wiarygodne należy uznać zeznanie świadka Zygmunta D. i W.L. Z ich zeznań wyni-
ka, że powód opuścił salę operacyjną, ponieważ nie chciał uczestniczyć w operacji
jako II asystent. Również to zachowanie powoda uzasadniało wypowiedzenie umowy
o pracę. Asysta jest częścią zawodu lekarza urologa ze specjalizacją w chirurgii i
skrajnie nieodpowiedzialne jest odejście od operacji w stadium pozostawania pa-
cjenta w stanie pełnego uśpienia. Twierdzenia powoda o brakach w wyposażeniu w
zielony ubiór chirurgiczny są niewiarygodne nie tylko z uwagi na sprzeczność z po-
zostałym materiałem dowodowym, ale też z zasadami logiki. Jeśli powód zakładał
przed wejściem na salę operacyjną wymagany zielony ubiór operacyjny na spodnie
cywilne, to problemu nie stanowił brak ubioru operacyjnego, lecz niechęć powoda do
zdjęcia ubrania cywilnego. To nie brak stroju operacyjnego stawał na przeszkodzie
respektowania zasad antyseptyki i aseptyki. Przestrzeganie tych reguł jest podsta-
wowym obowiązkiem lekarza. Zachowanie naruszające te zasady jest świadomym
narażeniem pacjentów na zakażenia ze strony czynnika zewnętrznego. Takie za-
chowanie powoda należy utożsamiać z naruszeniem obowiązków służbowych, które
wystarczyłoby do wypowiedzenia z tej przyczyny umowę o pracę. W opinii Sądu w
zeznaniach świadków Zygmunta D., W.H., J.K. i W.L. zawarte jest szereg twierdzeń
w przedmiocie stwarzania nieprzyjemnej, napiętej i konfliktowej atmosfery zawodo-
wej przez powoda nie tylko poprzez okazywany brak poszanowania własnych prze-
łożonych, tj. ordynatora Zygmunta D. ale także współpracowników. Zeznania te po-
twierdzone zostały pisemnymi dowodami - kierowanymi do dyrekcji szpitala skargami
personelu pielęgniarskiego czy do ordynatora na powoda i skargami W.L. na powoda
kierowanymi do ordynatora. W ocenie Sądu, nawet gdyby przyjąć, że zarzuty zwią-
zane ze zdarzeniem posądzenia przez powoda ordynatora o mobbing, złego stosun-
ku do konkretnego pacjenta S.M., czy niewłaściwego traktowania, braku współpracy
z personelem klinicznym, rozpatrywane każde z osobna nie uzasadniały wypowie-
7
dzenia powodowi umowy o pracę, to w połączeniu z pozostałymi znacznie bardziej
doniosłymi podstawami wskazanymi w wypowiedzeniu (odmowa asysty, niewykona-
nie polecenia służbowego, lekceważenie zasad aseptyki i antyseptyki) pozwalają
uznać dokonane wypowiedzenie za zasadne. W opinii Sądu niektóre zachowania
powoda można by uznać za uzasadniające rozwiązanie umowy w trybie art. 52 k.p.
Powód skargą kasacyjną zaskarżył wyrok w całości. Skargę oparto na zarzu-
tach naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania. Wyrokowi zarzucono
naruszenie: 1) art. 45 § 1 k.p., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, które ma
polegać na przyjęciu, że wskazane przez pozwanego przyczyny wypowiedzenia
umowy o pracę zostały wystarczająco skonkretyzowane, 2) art. 100 § 1 k.p., poprzez
jego błędną wykładnię i uznanie zachowania powoda (nieuwzględnienie zalecenia
„wykonania rentgena” jamy brzusznej u pacjenta) jako niewykonania polecenia służ-
bowego uzasadniającego wypowiedzenie umowy o pracę, 3) art. 45 § 1 k.p., poprzez
jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że odstąpienie przez powoda od uczest-
nictwa w zabiegu operacyjnym, do którego został wyznaczony przez przełożonego w
charakterze II asysty, w szczególnych okolicznościach niniejszej sprawy jest niewy-
konaniem polecenia służbowego, co stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia
umowy, 4) art. 8 k.p., poprzez jego niezastosowanie, co doprowadziło do przyjęcia,
że incydentalne nieprzestrzeganie przez powoda zasad aseptyki i antyseptyki o
charakterze nieistotnym, pojedyncza skarga pacjenta oraz jednostkowe zarzuty nie-
koleżeńskości lub podważania autorytetu, bez uwzględnienia całokształtu czterna-
stoletniej nienagannej pracy powoda, jego przymiotów, doświadczenia zawodowego i
wysokich kwalifikacji zawodowych, stanowi uzasadnioną i wystarczającą przyczynę
rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem.
Naruszenie przepisów postępowania dotyczyć ma: 1) art. 382 k.p.c., poprzez
orzekanie przez Sąd Okręgowy z całkowicie dowolnym pominięciem znaczącej czę-
ści materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu przed Sądem pierwszej
instancji, które to uchybienia doprowadziły do przyjęcia, że przedstawione powodowi
w wypowiedzeniu umowy o pracę zarzuty pozwalają na ich kwalifikację jako uzasad-
nionej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę, 2) art. 229-230 k.p.c., poprzez ich
niezastosowanie, co doprowadziło do przyjęcia, że powód nie udowodnił, że jego
odejście od stołu operacyjnego związane było z wykonaniem innego zabiegu na
„czerwonej chirurgii”. Fakt ten nie został zaprzeczony przez drugą stronę. Został
przez nią nawet pośrednio przyznany, 3) art. 232 zdanie drugie k.p.c., poprzez nie-
8
dopuszczenie przez Sąd dowodu z urzędu w postaci zeznań dr T. na okoliczność
wykonywania 26 czerwca 2007 r. zabiegu (konsultacji) na „czerwonej chirurgii”, co
doprowadziło do przyjęcia, że powód nie udowodnił, iż jego odejście od stołu opera-
cyjnego związane było z wykonaniem innego zabiegu.
Jako okoliczności uzasadniające przyjęcie skargi do rozpoznania wskazano
na wystąpienie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego polegającego na prawnej
kwalifikacji charakteru zalecenia medycznego ordynatora kliniki dla lekarza dyżurują-
cego wpisanego do raportu pielęgniarskiego. W opinii skarżącego sprowadza się ono
do ustalenia, czy takie zalecenie należy kwalifikować jako wiążące polecenie służbo-
we, którego niewykonanie stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o
pracę, przy uwzględnieniu specyfiki pracy lekarza specjalisty i możliwych zmianach w
stanie zdrowia pacjenta, jakie zachodzą po wydaniu zalecenia przez przełożonego.
Zdaniem wnoszącego skargę istnieje również potrzeba wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości i wywołujących rozbieżności w orzecznictwie są-
dów, tj. art. 45 § 1 k.p. Chodzić ma o „kwalifikację uzasadnionej przyczyny wypowie-
dzenia umowę o pracę pod kątem jej wystarczającego charakteru oraz możliwości
zastosowania art. 8 k.p. przy ocenie zasadności wypowiedzenia umowy o pracę w
świetle zasad współżycia społecznego, przy uwzględnieniu aktualnej sytuacji finan-
sowej państwowych jednostek służby zdrowia i dopuszczalności przenoszenia na
pracowników ciężaru odpowiedzialności za niedobory w odzieży ochronnej”. W za-
kresie naruszenia art. 8 k.p., art. 45 k.p., art. 100 § 1 k.p. oraz przepisów postępowa-
nia, skarga ma być oczywiście uzasadniona.
W uzasadnieniu skargi podkreślono przede wszystkim, że w wypowiedzeniu
umowy z 12 maja 2008 r. pracodawca wskazał przyczyny wypowiedzenia w sposób
ogólnikowy, nie powołując się na konkretne zdarzenie. Błędne jest twierdzenie Sądu
Okręgowego, że powód miał świadomość, jakie okoliczności były przyczyną wypo-
wiedzenia. Powód nie wiedział bowiem, co należy rozumieć przez brak współpracy z
personelem oddziału klinicznego i niewłaściwy stosunek do pacjentów. Notatki służ-
bowe na temat zachowań powoda nie były mu znane. Skarżący podniósł też, że wy-
powiedzenie nastąpiło w dużym odstępie czasowym od zaistniałych przyczyn wska-
zanych przez pracodawcę. W dalszej części uzasadnienia podniesiono również, że
przedstawionych na odprawie wniosków ordynatora z odprawy nie można traktować
jako poleceń służbowych. Nie zostały one potwierdzone podpisem ordynatora i nie
miały charakteru kategorycznego. Wniosek został wpisany przez pielęgniarkę do
9
karty zleceń, która jest jedynie historią choroby pacjenta. Powód mógł niezastosować
się do wniosków ordynatora, jeśli kontekst sytuacyjny (np. stan zdrowia pacjenta)
tego wymagał. Powód niewykonanie zalecenia skonsultował z innymi lekarzami. Wy-
konanie zdjęcia wiązało się też z koniecznością transportu chorego. Nie zawsze też
zalecania ordynatora były wykonywane. W takim przypadku należało wytłumaczyć
się z tego następnego dnia. Skarżący podniósł również, że sam ordynator wyraził
zgodę na zaprzestanie asysty podczas operacji i uczestnictwo powoda w innym za-
biegu. W tym zakresie, jeśli Sąd miał wątpliwości co do konieczność przeprowadze-
nia tego drugiego zabiegu mógł skorzystać z art. 229 k.p.c., art. 230 k.p.c., art. 232
zdanie drugie k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się nie mieć uzasadnionych podstaw. W skardze
zarzucono naruszenie zarówno przepisów prawa procesowego, jak i materialnego. W
pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów dotyczących naruszenia przepi-
sów Kodeksu postępowania cywilnego. Nie można było uznać za uzasadniony za-
rzutu naruszenia art. 382 k.p.c., mógł - zdaniem skarżącego - polegać na dowolnym
pominięciu znaczącej części materiału dowodowego. Sąd Okręgowy dokonał wnikli-
wej analizy materiału dowodowego, co zostało też przedstawione w uzasadnieniu
jego wyroku. Należy również pamiętać, że zarzut naruszenia art. 382 k.p.c. nie może
stanowić samodzielnego uzasadnienia podstawy skargi kasacyjnej naruszenia prawa
procesowego, gdyż jest on ogólną dyrektywą kompetencyjną, wyrażającą istotę
postępowania apelacyjnego i dlatego konieczne jest wytknięcie także tych przepisów
normujących postępowanie rozpoznawcze, które sąd drugiej instancji naruszył (zob.
na przykład wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2010 r., II PK 307/09, LEX
nr 602697, czy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2010 r., III CSK
124/09, LEX nr 578043). Tak więc Sąd drugiej instancji nie naruszył art. 382 k.p.c. w
sposób, który mógłby zaważyć na prawidłowym rozstrzygnięciu sprawy.
Nie jest również zasadny zarzut naruszenia art. 229-230 k.p.c. Udowodnienie
konieczności przeprowadzenia innego zabiegu nie miała zasadniczego znaczenia dla
ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Należy także pamiętać, że z art. 230 k.p.c.
wyraźnie wynika, iż sąd ma jedynie możliwość uznania faktów za przyznane. Sąd
dokonuje tej oceny na podstawie całości zebranego materiału dowodowego, a nie
10
opiera się jedynie na tym, że strona nie wypowiedziała się w tej kwestii (tak Sąd Naj-
wyższy w wyroku z dnia 19 października 2005 r., V CK 260/05, LEX 187090). Strona
skarżąca powinna więc wykazać i uzasadnić okoliczności, które wskazywałyby na
konieczność uznania przez Sąd faktów za przyznane. Ograniczenie się do twierdze-
nia, że Sąd Okręgowy powinien zastosować przepisy art. 229 i 230 k.p.c. należy
uznać za daleko niewystarczające. Nie jest także zasadny zarzut naruszenia art. 232
zdania drugiego k.p.c. Należy przy tym podkreślić, że zgodnie z tym przepisem sąd
może dopuścić dowód niewykazany przez stronę. Zgodnie z orzecznictwem Sądu
Najwyższego naruszenie przez sąd art. 232 zdanie drugie k.p.c. może mieć miejsce
tylko wyjątkowo, jeżeli z materiałów sprawy wynika, że dopuszczenie z urzędu do-
wodów było szczególnie uzasadnione lub oczywiste (wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 24 czerwca 1998 r., I PKN 194/98, OSNAPiUS 1999 nr 13, poz. 425). Zdaniem
Sądu Najwyższego okoliczności takie nie miały miejsca w tej sprawie. Tak więc nale-
żało ocenić, że Sąd Okręgowy nie naruszył przepisów procesowych wskazanych w
skardze kasacyjnej.
Przechodząc do rozważenia zarzutów naruszenia prawa materialnego należy
podkreślić, że stosunek pracy powoda został rozwiązany wskutek wypowiedzenia.
Zgodnie z poglądami doktryny i Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 6 grudnia 2001 r., I
PKN 715/00, Prawo Pracy 2002 nr 10, s. 34) wypowiedzenie umowy o pracę stanowi
zwykły sposób jej rozwiązania. Przyczyna wypowiedzenia nie musi w związku z tym
mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości. Nie oznacza to przyzwolenia
na arbitralne, dowolne i nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami współżycia spo-
łecznego wypowiedzenie umowy o pracę. Na pierwszym miejscu został podniesiony
zarzut naruszenia art. 45 § 1 k.p., poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na
przyjęciu, iż wskazane przez pozwanego przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę
zostały wystarczająco skonkretyzowane. Zarzut ten okazał się nieuzasadniony. Sąd
Okręgowy wyraźnie określił, że przyczynami wypowiedzenia było niewykonanie pole-
cenia służbowego ordynatora, odejście bez zezwolenia od stołu operacyjnego, naru-
szanie zasad aseptyki i antyseptyki, niewłaściwy stosunek powoda do personelu,
podważanie autorytetu przełożonych, niewłaściwy stosunek do pacjentów. Należy w
tym miejscu podnieść, że zgodnie z ugruntowanymi poglądami Sądu Najwyższego
wymóg wskazania przez pracodawcę konkretnej przyczyny wypowiedzenia umowy o
pracę nie jest równoznaczny z koniecznością sformułowania jej w sposób szczegó-
łowy, drobiazgowy, z podaniem opisów wszystkich faktów i zdarzeń, dokumentów,
11
ich dat oraz wskazaniem poszczególnych działań, czy zaniechań, składających się w
ocenie pracodawcy na przyczynę uzasadniającą wypowiedzenia umowy o pracę.
Wymóg konkretności może być spełniony poprzez wskazanie kategorii zdarzeń, je-
żeli z okoliczności sprawy wynika, że szczegółowe motywy wypowiedzenia są pra-
cownikowi znane (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2008 r., II PK
82/08, niepublikowany). Z tego względu należało uznać, że w okolicznościach fak-
tycznych sprawy zarzut powyższy nie jest uzasadniony. W skardze podniesiono rów-
nież, że wypowiedzenie zostało dokonane po upływie zbyt długiego okresu od zda-
rzeń będących jego przyczyną. Co do zasady jest to istotny problem, który nie jest
uregulowany wprost w przepisach prawa pracy. Nie można jednak zapominać, że
powód od 3 stycznia do 12 maja 2008 r. był niezdolny do pracy. Wypowiedzenie zo-
stało zaś dokonane w dniu 12 maja 2008 r., a więc natychmiast kiedy było to moż-
liwe.
Kolejny zarzut dotyczy naruszenia art. 100 § 1 k.p. W świetle zebranego mate-
riału dowodowego nie ulega wątpliwości, że powód nie wykonał polecenia ordynatora
dotyczącego wykonania pacjentowi zdjęcia RTG i konsultacji chirurgicznej. W skar-
dze stwierdzono, że polecenie wykonania określonych badań (zabiegów) nie może
mieć charakteru wiążącego lekarza specjalistę. W związku z powyższym sformuło-
wano też w skardze kasacyjnej istotne zagadnienie prawne dotyczące kwalifikacji
polecenia medycznego ordynatora. Jest oczywiste, że pracownik nie powinien wyko-
nywać bezkrytycznie pleceń przełożonych. W szczególnych przypadkach może to
nawet uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę (zob. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 10 września 1997 r., I PKN 244/97, OSNAPiUS 1998 nr 12, poz. 358). Nie ulega
wątpliwości, że specyfika pracy lekarza może uzasadniać zmianę (niewykonanie)
zaleceń ordynatora dotyczących sposobu leczenia pacjenta. Zasadnicze znaczenie
zawsze stanowi bowiem dobro (zdrowie) pacjenta. Pamiętać jednak należy, że to
ordynator jest odpowiedzialny za wyniki i sposób leczenia oraz stan zdrowia pacjen-
tów. Jego polecenia dotyczące leczenia mają więc - co do zasady - charakter wiążą-
cy. Niewykonanie takich poleceń stanowi więc naruszenie obowiązków pracowni-
czych, a tym samym uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Niewy-
konanie polecenia ordynatora może być uzasadnione przede wszystkim zmianą
stanu zdrowia pacjenta oraz innymi okolicznościami natury organizacyjnej czy tech-
nicznej. W okolicznościach niniejszej sprawy nie wystąpiły okoliczności usprawiedli-
12
wiające niewykonanie wydanego polecenia ordynatora. Tak więc zdarzenie to nale-
żało uznać za przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę.
Kolejny zarzut dotyczył niewłaściwego zastosowania art. 45 § 1 k.p. Zarzut ten
należało uznać za chybiony. Z ustaleń faktycznych, w które Sąd Najwyższy nie może
ingerować, wynika bowiem, że rzeczywistym powodem opuszczenia sali operacyjnej
był brak zainteresowania powoda i niechęć zajęcia przy operacji „ubocznego stano-
wiska”.
Nie był także uzasadniony zarzut naruszenia art. 8 k.p. Nieprzestrzeganie za-
sad aseptyki i antyseptyki można bowiem kwalifikować jako naruszenie obowiązków
lekarskich (pracowniczych).
Reasumując, należało zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że
wśród przyczyn wypowiedzenia można wyróżnić mniej i bardziej istotne naruszenia
obowiązków pracowniczych przez powoda. Jednak łączne uwzględnienie wszystkich
naruszeń pozwala na uznanie wypowiedzenia za zasadne (por. wyrok Sądu Najwyż-
szego z dnia 8 stycznia 2007 r., I PK 187/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz. 35). Ma rów-
nież rację Sąd Okręgowy, że niektóre z przyczyn wypowiedzenia można by rozpa-
trywać w kontekście możliwości zastosowania art. 52 k.p. Tak więc zaskarżony wyrok
odpowiada prawu a skarga kasacyjna nie była oczywiście uzasadniona.
Z powyższych względów, na podstawie art. 39814
k.p.c. orzeczono jak w sen-
tencji wyroku.
========================================
I PK 152/10
Nieusprawiedliwione niewykonanie przez lekarza polecenia ordynatora
dotyczącego leczenia pacjenta, stanowi naruszenie obowiązku pracowniczego i
tym samym uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę.
Przewodniczący SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 stycznia
2011 r. sprawy z powództwa Leszka W. przeciwko Szpitalowi Uniwersyteckiemu w K.
o przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 18 lutego 2010 r.
[...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy dla Krakowa - Nowej Huty w Krakowie-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych wyrokiem z 5 października 2009 r. przywrócił powoda Leszka W.
do pracy w pozwanym Szpitalu [...] w K. na poprzednich warunkach oraz zasądził na
rzecz powoda od pozwanego 3 192 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd ustalił, że powód otrzymał od strony pozwanej 12 maja 2008 r. pisemne
wypowiedzenie umowy o pracę zawartej 11 listopada 1993 r. na czas nieokreślony.
W treści pisma wskazano jako przyczyny wypowiedzenia: naruszenie obowiązków
służbowych, poprzez niewykonywanie poleceń służbowych, podważanie autorytetu
przełożonego, brak współpracy z personelem oddziału klinicznego, nieprzestrzeganie
zasad aseptyki i antyseptyki oraz niewłaściwy stosunek do pacjentów szpitala. Po-
wód 14 maja 2008 r. skierował do Andrzeja K. - dyrektora pozwanego pismo z
prośbą o „anulowanie” wypowiedzenia, w którym odniósł się do przyczyn wskaza-
2
nych w wypowiedzeniu. Od 3 stycznia do 12 maja 2008 r. powód był niezdolny do
pracy.
W dniu 21 listopada 2007 r. podczas popołudniowej odprawy około godziny
1400
omawiany był przypadek 57-letniego pacjenta J.Z. [...]. Kierownik Katedry Uro-
logii Zygmunt D. (przełożony powoda) zlecił mu wykonanie u tego pacjenta w trakcie
nocnego dyżuru zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej na stojąco i dokonanie kon-
sultacji chirurgicznej. Powód zasugerował, że wystarczające będzie wykonanie wle-
wów dojelitowych. W celu wykonania zdjęcia RTG wieczorem lub nocą należało
skontaktować się z lekarzem dyżurnym Kliniki Radiologii i przewieźć tam pacjenta
karetką - w czasie transportu odpowiada za niego lekarz dyżurujący. W ciągu dnia
można było wykonać je w Klinice Urologii. Dyżur nocny razem z powodem pełnili
lekarze: rezydent L.M. i anestezjolog R.W. Odpowiedzialnym za stan pacjentów na
oddziale pooperacyjnym podczas dyżuru był powód z racji zajmowanego stanowiska
starszego asystenta. Zamiast zdjęcia RTG powód zastosował u J.Z. dwa wlewy doje-
litowe, po których jego stan uległ poprawie. Konsultował się przedtem z obojgiem
lekarzy będących na dyżurze. Dyżurujący lekarz weryfikuje na bieżąco prawidłowość
zaleceń wydanych podczas odprawy kierując się aktualnym stanem pacjenta, po-
dejmuje ostateczne decyzje medyczne. Kwalifikacja zaleceń wydawanych na odpra-
wie przez ordynatora jako poleceń lub sugestii zależała od konkretnego przypadku.
Ostatnie były udzielane zwłaszcza w razie wątpliwości co do stanu klinicznego pa-
cjenta. Nie był to odosobniony przypadek, że dyżurujący lekarz nie wykonał zalece-
nia. W takich wypadkach powinien wytłumaczyć na porannej odprawie dlaczego tak
postąpił. Wieczorem w czasie pełnienia dyżuru powód, zgodnie z obowiązującym w
klinice zwyczajem, dzwonił do ordynatora, aby poinformować go o przebiegu dyżuru.
W następnym dniu podczas odprawy przełożony zapytał powoda, czy wykonano
zdjęcie RTG u J.Z. Powód zaprzeczył i wyjaśnił, że stan pacjenta uległ poprawie,
więc nie było to konieczne. Między powodem a ordynatorem wywiązała się głośna
dyskusja. W jej trakcie powód powiedział, że przełożony stosuje wobec niego mob-
bing, a ordynator nakazał mu opuścić salę. W czerwcu 2007 r. Zygmunt D. przydzielił
powoda w charakterze II asystenta do zabiegu prostatektomii. W jego trakcie okazało
się, że potrzebny jest lekarz mogący zoperować pacjenta po wypadku - swoją goto-
wość wyraził powód. Do jego propozycji nie przychylił się ordynator. Pozwolił jednak,
aby powód dokonał wyboru i jeśli tego chce, aby opuścił salę operacyjną, co też
powód uczynił. [...] Zazwyczaj funkcje II asystenta pełnią lekarze rezydenci. Lekarze
3
po przyjściu do pracy mają obowiązek zdjąć ubranie cywilne i założyć szpitalne, które
z kolei zmieniają na odzież w kolorze zielonym (niesterylną), gdy przygotowują się do
przeprowadzenia operacji. Powód nie przestrzegał tej zasady ponieważ nie zdejmo-
wał do zabiegu spodni od cywilnego stroju, chociaż zwracano mu na to uwagę. No-
gawki spodni czasami wystawały spod zielonego ubrania w granicach 1 centymetra.
Przystępując do operacji, powód zawsze zakładał sterylny fartuch, czapkę, maskę i
rękawice. W okresie zatrudnienia powoda zdarzało się, że ubrań zielonych brako-
wało lub wprawdzie były przygotowane, lecz nie nadawały się do użycia. Ustalanie
planu dyżurów zawsze stwarzało kłopoty z uwagi na małą liczbę lekarzy pracujących
w klinice. Zazwyczaj nikt nie był z niego całkowicie zadowolony, a powód sygnalizo-
wał własne niezadowolenie, przez co powodował trudności przy układaniu planu dy-
żurów. Zaproponował system, który jego zdaniem miał ułatwić ustalanie dyżurów, ale
jego wprowadzenie okazało się zbyt trudne. Ostatecznie problem dyżurów został
rozwiązany, gdy dyrekcja Szpitala [...] wprowadziła zakaz ich pełnienia w kolejno po
sobie następujące dni i więcej niż dwa razy w tygodniu. Powód nie obrażał ani nie
ośmieszał publicznie ordynatora Zygmunta D., lecz dochodziło między nimi do pole-
miki w sprawach organizacyjnych i leczenia pacjentów. Lekarze bez specjalizacji
mogli liczyć na pomoc powoda przy wykonywaniu pracy. Tylko jeden raz zdarzyło
się, że powód podniósł głos na pielęgniarkę z powodu błędnego ocenienia przez nią
stanu pacjenta. Przeprosił ją jednak i konflikt został zażegnany. Powód był uczynny
wobec pacjentów i odnosił się do nich w sposób właściwy. Wprawdzie pacjent S.M.
złożył pisemną skargę na powoda, w której podał, że został przez powoda okłamany
i potraktowany niegrzecznie, był on jednak poddany zabiegowi stercza i miał proble-
my z trzymaniem moczu. Powód zalecał mu ćwiczenia oraz wspierał go duchowo.
Powód odsyłał pacjentów, w tym S.M. do ordynatora, który posiadał szczegółowe
informacje w zakresie stosowania przy schorzeniach nietrzymania moczu zwieraczy
hydraulicznych, co zostało opacznie odebrane przez pacjenta jako niechęć do jego
osoby. Przed złożeniem wniosku o rozwiązanie łączącej strony umowy o pracę ordy-
nator nie rozmawiał z powodem o żadnej z przyczyn swojej decyzji, ani nie przed-
stawiał mu na bieżąco sporządzonych w związku z tym służbowych notatek.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy podkreśłił przede wszystkim, że powód
nie podważał autorytetu ordynatora, nieprawdziwy był też zarzut pracodawcy braku
współpracy z personelem medycznym. Sąd nie uznał też, aby powód niewłaściwie
zajmował się pacjentami. Sąd Rejonowy nie ocenił decyzji ordynatora o wykonaniu
4
zdjęcia RTG u pacjenta J.Z. jako polecenia służbowego, które powód jako lekarz dy-
żurujący miałby bezwzględny obowiązek wykonać. Przedstawiane na odprawie wnio-
ski ordynatora Sąd określił jako niemające jednoznacznego charakteru, o nie zawsze
jasnym znaczeniu. Traktowanie konkretnych decyzji jako wiążących Sąd określił jako
zależne od aktualnego stanu pacjenta, który tylko lekarz dyżurujący jest w stanie
ocenić. Tym właśnie aktualnym stanem (tj. poprawą zdrowia pacjenta, któremu po-
wód zaaplikował wlewy dojelitowe i możnością zaobserwowania tego stanu przez
powoda na dyżurze) uzasadniono dopuszczalność odstąpienia od wydanych kilka
godzin wcześniej zaleceń. To powód jako lekarz dyżurujący odpowiadał za stan
zdrowia pacjentów poddanych jego opiece podczas dyżuru. Powód nie odstąpił od
zaleceń ordynatora w sposób nieprzemyślany. Sąd wskazał na konsultowanie się z
innymi dyżurującymi wraz z nim lekarzami i poinformowanie o swej decyzji i stanie
zdrowia pacjenta ordynatora w czasie rozmowy telefonicznej. Podczas porannej od-
prawy powód próbował powołać się na tę rozmowę i wyjaśnić sprawę. Powód odstą-
pił od asysty przy operacji prostatektomii po tym jak usłyszał, że brakuje lekarzy
mogących przeprowadzić drugi zabieg. Nie opuścił jednak samowolnie przydzielonej
mu przez ordynatora funkcji II asystenta i z sali operacyjnej wyszedł za zezwoleniem
przełożonego. W przedmiocie zarzutu naruszenia przez powoda zasad aseptyki i
antyseptyki, Sąd uznał, że doszło do tego ze względu na brak zaopatrzenia powoda
przez pracodawcę w odzież operacyjną.
Apelację od wyroku złożył pozwany, zarzucając naruszenie: art. 30 § 4 k.p.,
poprzez jego błędną wykładnię, art. 45 § 1 k.p., poprzez jego niewłaściwe zastoso-
wanie. Zarzucano również naruszenia przepisów procesowych, tj. art. 233 § 1 k.p.c.,
poprzez: 1) przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie za
wiarygodne zeznań powoda oraz świadków A.K., P.T., L.M. i P.F. podczas, gdy za-
sady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania nakazywały odmówienia
wiarygodności tym zeznaniom, 2) całkowity brak odniesienia się, mimo uznania ich
za wiarygodne, do zeznań świadka W.H., dotyczących znanego świadkowi konfliktu
powoda z ordynatorem, jego zastępcą, a także z samym świadkiem; 3) uznanie za
nieprawdziwe, przynajmniej w części, zeznań świadków Zygmunta D., W.L., A.J. i
A.B., 4) uznanie, że skarga pacjenta S.M. nie jest dowodem obrazującym niewłaści-
wy stosunek powoda do pacjentów, 5) pominięcie zeznań świadka J.K. i uznanie tych
zeznań za sprzeczne z materiałem dowodowym, 6) pominięcie dowodów z treści ra-
portu nocnego z 22/23 listopda 2007 r., notatki z 27 czerwca 2007 r., sporządzonej
5
przez W.L. skierowanej do ordynatora kliniki, notatki służbowej z 26 czerwca 2007 r.
sporządzonej przez Zygmunta D. skierowanej do dyrektora szpitala, które to dowody
były między innymi podstawą wniosku ordynatora kliniki o rozwiązanie z powodem
stosunku pracy, a zostały załączone do odpowiedzi na pozew.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Krakowie wyrokiem z 18 lutego 2010 r. zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddalił i zasądził od powoda na
rzecz pozwanego 120 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu
stwierdzono, że pozwany wskazał w wypowiedzeniu umowy o pracę kilka przyczyn.
Powód miał świadomość z jakim zdarzeniami łączą się wskazane przyczyny. Wynika
to z treści pozwu oraz pisma skierowanego przez powoda do pracodawcy po otrzy-
maniu wypowiedzenia, w którym powód odnosi się do stawianych mu zarzutów. W
ocenie Sądu wszechstronna analiza materiału dowodowego pozwala uznać, że 22
listopada 2007 r. zostało wydane powodowi przez przełożonego zlecenie wykonania
na dyżurze zdjęcia RTG i konsultacji chirurgicznej u jednego z pacjentów. Było to
związane z oceną stanu zdrowia pacjenta jako poważnego. Sąd Rejonowy nie
uwzględnił szeregu dowodów wskazujących na wiążący charakter wydanego powo-
dowi zlecenia. Sąd nie poddał ocenie faktu jego wpisania do raportu dyżuru dzienne-
go z 22 listopada 2007 r. W świetle zeznań świadków z wykonania polecenia wpisa-
nego do raportu należało się rozliczyć dnia następnego. Od jego wykonania nie było
zatem wyjątku. Nawet jeśli powód wykazał samodzielność w leczeniu, stosując
wlewy dojelitowe, co przyniosło poprawę stanu zdrowia pacjenta, nie zwalniało go to
z obowiązku wypełnienia polecenia. Jego niewykonanie i zakomunikowanie o tym
następnego dnia przełożonemu ordynatorowi kwalifikuje się jako naruszenie obo-
wiązków służbowych powoda, które uzasadnia wypowiedzenie umowy. Sąd podkre-
ślił też, że w ostateczności nie obyło się bez przeprowadzenia badania RTG jamy
brzusznej u pacjenta dnia następnego, ponieważ stan zdrowia pacjenta w dalszej
perspektywie nie uległ poprawie. Powód nie zaprzeczył tej okoliczności. Potwierdza
to, że wydane 22 listopada 2007 r. zlecenie z uwagi na stan pacjenta miało wiążący
charakter. Wykonanie zdjęcia RTG nie wymagało przewiezienia pacjenta karetką do
Kliniki Radiologii ponieważ do godziny 1700
można było je wykonać w klinice. Objęcie
przez powoda dyżuru nastąpiło wcześniej. Istniała zatem możliwość wykonania zle-
cenia bez transportowania pacjenta, którego stan był bardzo poważny. W związku z
tym Sąd Okręgowy uznał jednoznacznie, że 22 listopada 2007 r. powodowi zostało
wydane wiążące polecenie mające charakter polecenia służbowego, którego powód
6
nie wykonał. W dalszej części uzasadnienia stwierdzono, że świadkowie zdarzenia z
26 czerwca 2007 r (asysta powoda przy operacji) zgodnie przedstawiali zachowanie
powoda jako odejście bez zezwolenia przełożonego od stołu operacyjnego po
awanturze i odmowę podjęcia się II asysty, co wymagało wezwania przez ordynatora
do pomocy innego lekarza. Skoro powód twierdził, że jego odejście od zabiegu było
spowodowane koniecznością wykonania innego zabiegu na „czerwonej chirurgii”, to
powinien to udowodnić. Rzeczywistym powodem odejścia powoda z sali był „brak
zainteresowania i niechęć zajęcia przy operacji ubocznego stanowiska”. Za w pełni
wiarygodne należy uznać zeznanie świadka Zygmunta D. i W.L. Z ich zeznań wyni-
ka, że powód opuścił salę operacyjną, ponieważ nie chciał uczestniczyć w operacji
jako II asystent. Również to zachowanie powoda uzasadniało wypowiedzenie umowy
o pracę. Asysta jest częścią zawodu lekarza urologa ze specjalizacją w chirurgii i
skrajnie nieodpowiedzialne jest odejście od operacji w stadium pozostawania pa-
cjenta w stanie pełnego uśpienia. Twierdzenia powoda o brakach w wyposażeniu w
zielony ubiór chirurgiczny są niewiarygodne nie tylko z uwagi na sprzeczność z po-
zostałym materiałem dowodowym, ale też z zasadami logiki. Jeśli powód zakładał
przed wejściem na salę operacyjną wymagany zielony ubiór operacyjny na spodnie
cywilne, to problemu nie stanowił brak ubioru operacyjnego, lecz niechęć powoda do
zdjęcia ubrania cywilnego. To nie brak stroju operacyjnego stawał na przeszkodzie
respektowania zasad antyseptyki i aseptyki. Przestrzeganie tych reguł jest podsta-
wowym obowiązkiem lekarza. Zachowanie naruszające te zasady jest świadomym
narażeniem pacjentów na zakażenia ze strony czynnika zewnętrznego. Takie za-
chowanie powoda należy utożsamiać z naruszeniem obowiązków służbowych, które
wystarczyłoby do wypowiedzenia z tej przyczyny umowę o pracę. W opinii Sądu w
zeznaniach świadków Zygmunta D., W.H., J.K. i W.L. zawarte jest szereg twierdzeń
w przedmiocie stwarzania nieprzyjemnej, napiętej i konfliktowej atmosfery zawodo-
wej przez powoda nie tylko poprzez okazywany brak poszanowania własnych prze-
łożonych, tj. ordynatora Zygmunta D. ale także współpracowników. Zeznania te po-
twierdzone zostały pisemnymi dowodami - kierowanymi do dyrekcji szpitala skargami
personelu pielęgniarskiego czy do ordynatora na powoda i skargami W.L. na powoda
kierowanymi do ordynatora. W ocenie Sądu, nawet gdyby przyjąć, że zarzuty zwią-
zane ze zdarzeniem posądzenia przez powoda ordynatora o mobbing, złego stosun-
ku do konkretnego pacjenta S.M., czy niewłaściwego traktowania, braku współpracy
z personelem klinicznym, rozpatrywane każde z osobna nie uzasadniały wypowie-
7
dzenia powodowi umowy o pracę, to w połączeniu z pozostałymi znacznie bardziej
doniosłymi podstawami wskazanymi w wypowiedzeniu (odmowa asysty, niewykona-
nie polecenia służbowego, lekceważenie zasad aseptyki i antyseptyki) pozwalają
uznać dokonane wypowiedzenie za zasadne. W opinii Sądu niektóre zachowania
powoda można by uznać za uzasadniające rozwiązanie umowy w trybie art. 52 k.p.
Powód skargą kasacyjną zaskarżył wyrok w całości. Skargę oparto na zarzu-
tach naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania. Wyrokowi zarzucono
naruszenie: 1) art. 45 § 1 k.p., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, które ma
polegać na przyjęciu, że wskazane przez pozwanego przyczyny wypowiedzenia
umowy o pracę zostały wystarczająco skonkretyzowane, 2) art. 100 § 1 k.p., poprzez
jego błędną wykładnię i uznanie zachowania powoda (nieuwzględnienie zalecenia
„wykonania rentgena” jamy brzusznej u pacjenta) jako niewykonania polecenia służ-
bowego uzasadniającego wypowiedzenie umowy o pracę, 3) art. 45 § 1 k.p., poprzez
jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że odstąpienie przez powoda od uczest-
nictwa w zabiegu operacyjnym, do którego został wyznaczony przez przełożonego w
charakterze II asysty, w szczególnych okolicznościach niniejszej sprawy jest niewy-
konaniem polecenia służbowego, co stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia
umowy, 4) art. 8 k.p., poprzez jego niezastosowanie, co doprowadziło do przyjęcia,
że incydentalne nieprzestrzeganie przez powoda zasad aseptyki i antyseptyki o
charakterze nieistotnym, pojedyncza skarga pacjenta oraz jednostkowe zarzuty nie-
koleżeńskości lub podważania autorytetu, bez uwzględnienia całokształtu czterna-
stoletniej nienagannej pracy powoda, jego przymiotów, doświadczenia zawodowego i
wysokich kwalifikacji zawodowych, stanowi uzasadnioną i wystarczającą przyczynę
rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem.
Naruszenie przepisów postępowania dotyczyć ma: 1) art. 382 k.p.c., poprzez
orzekanie przez Sąd Okręgowy z całkowicie dowolnym pominięciem znaczącej czę-
ści materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu przed Sądem pierwszej
instancji, które to uchybienia doprowadziły do przyjęcia, że przedstawione powodowi
w wypowiedzeniu umowy o pracę zarzuty pozwalają na ich kwalifikację jako uzasad-
nionej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę, 2) art. 229-230 k.p.c., poprzez ich
niezastosowanie, co doprowadziło do przyjęcia, że powód nie udowodnił, że jego
odejście od stołu operacyjnego związane było z wykonaniem innego zabiegu na
„czerwonej chirurgii”. Fakt ten nie został zaprzeczony przez drugą stronę. Został
przez nią nawet pośrednio przyznany, 3) art. 232 zdanie drugie k.p.c., poprzez nie-
8
dopuszczenie przez Sąd dowodu z urzędu w postaci zeznań dr T. na okoliczność
wykonywania 26 czerwca 2007 r. zabiegu (konsultacji) na „czerwonej chirurgii”, co
doprowadziło do przyjęcia, że powód nie udowodnił, iż jego odejście od stołu opera-
cyjnego związane było z wykonaniem innego zabiegu.
Jako okoliczności uzasadniające przyjęcie skargi do rozpoznania wskazano
na wystąpienie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego polegającego na prawnej
kwalifikacji charakteru zalecenia medycznego ordynatora kliniki dla lekarza dyżurują-
cego wpisanego do raportu pielęgniarskiego. W opinii skarżącego sprowadza się ono
do ustalenia, czy takie zalecenie należy kwalifikować jako wiążące polecenie służbo-
we, którego niewykonanie stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o
pracę, przy uwzględnieniu specyfiki pracy lekarza specjalisty i możliwych zmianach w
stanie zdrowia pacjenta, jakie zachodzą po wydaniu zalecenia przez przełożonego.
Zdaniem wnoszącego skargę istnieje również potrzeba wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości i wywołujących rozbieżności w orzecznictwie są-
dów, tj. art. 45 § 1 k.p. Chodzić ma o „kwalifikację uzasadnionej przyczyny wypowie-
dzenia umowę o pracę pod kątem jej wystarczającego charakteru oraz możliwości
zastosowania art. 8 k.p. przy ocenie zasadności wypowiedzenia umowy o pracę w
świetle zasad współżycia społecznego, przy uwzględnieniu aktualnej sytuacji finan-
sowej państwowych jednostek służby zdrowia i dopuszczalności przenoszenia na
pracowników ciężaru odpowiedzialności za niedobory w odzieży ochronnej”. W za-
kresie naruszenia art. 8 k.p., art. 45 k.p., art. 100 § 1 k.p. oraz przepisów postępowa-
nia, skarga ma być oczywiście uzasadniona.
W uzasadnieniu skargi podkreślono przede wszystkim, że w wypowiedzeniu
umowy z 12 maja 2008 r. pracodawca wskazał przyczyny wypowiedzenia w sposób
ogólnikowy, nie powołując się na konkretne zdarzenie. Błędne jest twierdzenie Sądu
Okręgowego, że powód miał świadomość, jakie okoliczności były przyczyną wypo-
wiedzenia. Powód nie wiedział bowiem, co należy rozumieć przez brak współpracy z
personelem oddziału klinicznego i niewłaściwy stosunek do pacjentów. Notatki służ-
bowe na temat zachowań powoda nie były mu znane. Skarżący podniósł też, że wy-
powiedzenie nastąpiło w dużym odstępie czasowym od zaistniałych przyczyn wska-
zanych przez pracodawcę. W dalszej części uzasadnienia podniesiono również, że
przedstawionych na odprawie wniosków ordynatora z odprawy nie można traktować
jako poleceń służbowych. Nie zostały one potwierdzone podpisem ordynatora i nie
miały charakteru kategorycznego. Wniosek został wpisany przez pielęgniarkę do
9
karty zleceń, która jest jedynie historią choroby pacjenta. Powód mógł niezastosować
się do wniosków ordynatora, jeśli kontekst sytuacyjny (np. stan zdrowia pacjenta)
tego wymagał. Powód niewykonanie zalecenia skonsultował z innymi lekarzami. Wy-
konanie zdjęcia wiązało się też z koniecznością transportu chorego. Nie zawsze też
zalecania ordynatora były wykonywane. W takim przypadku należało wytłumaczyć
się z tego następnego dnia. Skarżący podniósł również, że sam ordynator wyraził
zgodę na zaprzestanie asysty podczas operacji i uczestnictwo powoda w innym za-
biegu. W tym zakresie, jeśli Sąd miał wątpliwości co do konieczność przeprowadze-
nia tego drugiego zabiegu mógł skorzystać z art. 229 k.p.c., art. 230 k.p.c., art. 232
zdanie drugie k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się nie mieć uzasadnionych podstaw. W skardze
zarzucono naruszenie zarówno przepisów prawa procesowego, jak i materialnego. W
pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów dotyczących naruszenia przepi-
sów Kodeksu postępowania cywilnego. Nie można było uznać za uzasadniony za-
rzutu naruszenia art. 382 k.p.c., mógł - zdaniem skarżącego - polegać na dowolnym
pominięciu znaczącej części materiału dowodowego. Sąd Okręgowy dokonał wnikli-
wej analizy materiału dowodowego, co zostało też przedstawione w uzasadnieniu
jego wyroku. Należy również pamiętać, że zarzut naruszenia art. 382 k.p.c. nie może
stanowić samodzielnego uzasadnienia podstawy skargi kasacyjnej naruszenia prawa
procesowego, gdyż jest on ogólną dyrektywą kompetencyjną, wyrażającą istotę
postępowania apelacyjnego i dlatego konieczne jest wytknięcie także tych przepisów
normujących postępowanie rozpoznawcze, które sąd drugiej instancji naruszył (zob.
na przykład wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2010 r., II PK 307/09, LEX
nr 602697, czy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2010 r., III CSK
124/09, LEX nr 578043). Tak więc Sąd drugiej instancji nie naruszył art. 382 k.p.c. w
sposób, który mógłby zaważyć na prawidłowym rozstrzygnięciu sprawy.
Nie jest również zasadny zarzut naruszenia art. 229-230 k.p.c. Udowodnienie
konieczności przeprowadzenia innego zabiegu nie miała zasadniczego znaczenia dla
ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Należy także pamiętać, że z art. 230 k.p.c.
wyraźnie wynika, iż sąd ma jedynie możliwość uznania faktów za przyznane. Sąd
dokonuje tej oceny na podstawie całości zebranego materiału dowodowego, a nie
10
opiera się jedynie na tym, że strona nie wypowiedziała się w tej kwestii (tak Sąd Naj-
wyższy w wyroku z dnia 19 października 2005 r., V CK 260/05, LEX 187090). Strona
skarżąca powinna więc wykazać i uzasadnić okoliczności, które wskazywałyby na
konieczność uznania przez Sąd faktów za przyznane. Ograniczenie się do twierdze-
nia, że Sąd Okręgowy powinien zastosować przepisy art. 229 i 230 k.p.c. należy
uznać za daleko niewystarczające. Nie jest także zasadny zarzut naruszenia art. 232
zdania drugiego k.p.c. Należy przy tym podkreślić, że zgodnie z tym przepisem sąd
może dopuścić dowód niewykazany przez stronę. Zgodnie z orzecznictwem Sądu
Najwyższego naruszenie przez sąd art. 232 zdanie drugie k.p.c. może mieć miejsce
tylko wyjątkowo, jeżeli z materiałów sprawy wynika, że dopuszczenie z urzędu do-
wodów było szczególnie uzasadnione lub oczywiste (wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 24 czerwca 1998 r., I PKN 194/98, OSNAPiUS 1999 nr 13, poz. 425). Zdaniem
Sądu Najwyższego okoliczności takie nie miały miejsca w tej sprawie. Tak więc nale-
żało ocenić, że Sąd Okręgowy nie naruszył przepisów procesowych wskazanych w
skardze kasacyjnej.
Przechodząc do rozważenia zarzutów naruszenia prawa materialnego należy
podkreślić, że stosunek pracy powoda został rozwiązany wskutek wypowiedzenia.
Zgodnie z poglądami doktryny i Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 6 grudnia 2001 r., I
PKN 715/00, Prawo Pracy 2002 nr 10, s. 34) wypowiedzenie umowy o pracę stanowi
zwykły sposób jej rozwiązania. Przyczyna wypowiedzenia nie musi w związku z tym
mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości. Nie oznacza to przyzwolenia
na arbitralne, dowolne i nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami współżycia spo-
łecznego wypowiedzenie umowy o pracę. Na pierwszym miejscu został podniesiony
zarzut naruszenia art. 45 § 1 k.p., poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na
przyjęciu, iż wskazane przez pozwanego przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę
zostały wystarczająco skonkretyzowane. Zarzut ten okazał się nieuzasadniony. Sąd
Okręgowy wyraźnie określił, że przyczynami wypowiedzenia było niewykonanie pole-
cenia służbowego ordynatora, odejście bez zezwolenia od stołu operacyjnego, naru-
szanie zasad aseptyki i antyseptyki, niewłaściwy stosunek powoda do personelu,
podważanie autorytetu przełożonych, niewłaściwy stosunek do pacjentów. Należy w
tym miejscu podnieść, że zgodnie z ugruntowanymi poglądami Sądu Najwyższego
wymóg wskazania przez pracodawcę konkretnej przyczyny wypowiedzenia umowy o
pracę nie jest równoznaczny z koniecznością sformułowania jej w sposób szczegó-
łowy, drobiazgowy, z podaniem opisów wszystkich faktów i zdarzeń, dokumentów,
11
ich dat oraz wskazaniem poszczególnych działań, czy zaniechań, składających się w
ocenie pracodawcy na przyczynę uzasadniającą wypowiedzenia umowy o pracę.
Wymóg konkretności może być spełniony poprzez wskazanie kategorii zdarzeń, je-
żeli z okoliczności sprawy wynika, że szczegółowe motywy wypowiedzenia są pra-
cownikowi znane (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2008 r., II PK
82/08, niepublikowany). Z tego względu należało uznać, że w okolicznościach fak-
tycznych sprawy zarzut powyższy nie jest uzasadniony. W skardze podniesiono rów-
nież, że wypowiedzenie zostało dokonane po upływie zbyt długiego okresu od zda-
rzeń będących jego przyczyną. Co do zasady jest to istotny problem, który nie jest
uregulowany wprost w przepisach prawa pracy. Nie można jednak zapominać, że
powód od 3 stycznia do 12 maja 2008 r. był niezdolny do pracy. Wypowiedzenie zo-
stało zaś dokonane w dniu 12 maja 2008 r., a więc natychmiast kiedy było to moż-
liwe.
Kolejny zarzut dotyczy naruszenia art. 100 § 1 k.p. W świetle zebranego mate-
riału dowodowego nie ulega wątpliwości, że powód nie wykonał polecenia ordynatora
dotyczącego wykonania pacjentowi zdjęcia RTG i konsultacji chirurgicznej. W skar-
dze stwierdzono, że polecenie wykonania określonych badań (zabiegów) nie może
mieć charakteru wiążącego lekarza specjalistę. W związku z powyższym sformuło-
wano też w skardze kasacyjnej istotne zagadnienie prawne dotyczące kwalifikacji
polecenia medycznego ordynatora. Jest oczywiste, że pracownik nie powinien wyko-
nywać bezkrytycznie pleceń przełożonych. W szczególnych przypadkach może to
nawet uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę (zob. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 10 września 1997 r., I PKN 244/97, OSNAPiUS 1998 nr 12, poz. 358). Nie ulega
wątpliwości, że specyfika pracy lekarza może uzasadniać zmianę (niewykonanie)
zaleceń ordynatora dotyczących sposobu leczenia pacjenta. Zasadnicze znaczenie
zawsze stanowi bowiem dobro (zdrowie) pacjenta. Pamiętać jednak należy, że to
ordynator jest odpowiedzialny za wyniki i sposób leczenia oraz stan zdrowia pacjen-
tów. Jego polecenia dotyczące leczenia mają więc - co do zasady - charakter wiążą-
cy. Niewykonanie takich poleceń stanowi więc naruszenie obowiązków pracowni-
czych, a tym samym uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Niewy-
konanie polecenia ordynatora może być uzasadnione przede wszystkim zmianą
stanu zdrowia pacjenta oraz innymi okolicznościami natury organizacyjnej czy tech-
nicznej. W okolicznościach niniejszej sprawy nie wystąpiły okoliczności usprawiedli-
12
wiające niewykonanie wydanego polecenia ordynatora. Tak więc zdarzenie to nale-
żało uznać za przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę.
Kolejny zarzut dotyczył niewłaściwego zastosowania art. 45 § 1 k.p. Zarzut ten
należało uznać za chybiony. Z ustaleń faktycznych, w które Sąd Najwyższy nie może
ingerować, wynika bowiem, że rzeczywistym powodem opuszczenia sali operacyjnej
był brak zainteresowania powoda i niechęć zajęcia przy operacji „ubocznego stano-
wiska”.
Nie był także uzasadniony zarzut naruszenia art. 8 k.p. Nieprzestrzeganie za-
sad aseptyki i antyseptyki można bowiem kwalifikować jako naruszenie obowiązków
lekarskich (pracowniczych).
Reasumując, należało zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że
wśród przyczyn wypowiedzenia można wyróżnić mniej i bardziej istotne naruszenia
obowiązków pracowniczych przez powoda. Jednak łączne uwzględnienie wszystkich
naruszeń pozwala na uznanie wypowiedzenia za zasadne (por. wyrok Sądu Najwyż-
szego z dnia 8 stycznia 2007 r., I PK 187/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz. 35). Ma rów-
nież rację Sąd Okręgowy, że niektóre z przyczyn wypowiedzenia można by rozpa-
trywać w kontekście możliwości zastosowania art. 52 k.p. Tak więc zaskarżony wyrok
odpowiada prawu a skarga kasacyjna nie była oczywiście uzasadniona.
Z powyższych względów, na podstawie art. 39814
k.p.c. orzeczono jak w sen-
tencji wyroku.
========================================