Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 1/11
POSTANOWIENIE
Dnia 4 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSA Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi S. W. i T. W.
o wznowienie postępowania prawomocnie zakończonego postanowieniem
z dnia 27 listopada 2009 r. Sądu Okręgowego w K. w sprawie […]
z wniosku S. W. i T. W.
przy uczestnictwie M. A. i innych,
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 lutego 2011 r.,
zażalenia skarżących na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 28 października 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i pozostawia Sądowi
Okręgowemu w K. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 28 października 2010 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił
skargę S. W. i T. W. o wznowienie postępowania prawomocnie zakończonego
2
postanowieniem tego Sądu z dnia 27 listopada 2009 r. Rozstrzygnięcie to zostało
uzasadnione brakiem wskazanej przez skarżących podstawy wznowienia
postępowania w postaci wykrycia nowych dowodów oraz oparcia orzeczenia na
podrobionym dokumencie (art. 403 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.c.). Sąd Okręgowy uznał, że
wprawdzie skarżący wskazali, że już po wydaniu postanowienia z dnia 27 listopada
2009 r. odnaleźli dokumenty podpisane przez B. W., które mógłby stanowić
materiał porównawczy, pozwalający na zbadanie autentyczności jej podpisu na
protokole władających gruntami położonymi we wsi P. z dnia 11 i 12 sierpnia 1968
r., jednakże zarzut fałszu tego dokumentu był już przedmiotem rozpoznania przez
Sąd Okręgowy w sprawie II Ca 1126/09, który uznał go za niezasadny. Odnosząc
się do wniosku skarżących o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego grafologa
wskazał, że nie wykazali oni, iż nie istniała obiektywna możliwość powołania tego
dowodu w poprzednim postępowaniu.
W zażaleniu z dnia 10 grudnia 2010 r. skarżący zarzucili naruszenie art. 410
§ 1 k.p.c. w związku z bezpodstawnym przyjęciem, że okoliczności wskazane
w skardze nie stanowią ustawowej podstawy wznowienia postępowania w sprawie
i wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zasądzenie kosztów
postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne.
Okolicznością uzasadniającą, zdaniem skarżących, wznowienie postępowania
w sprawie było wykrycie, po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie
II CA 1126/09, nowych dowodów w postaci dokumentów podpisanych przez B. W.
Skarżący dążyli do zakwestionowania autentyczności podpisu B. W. na protokole
władających gruntami położonymi we wsi P. z dnia 11 i 12 sierpnia 1968 r. poprzez
przedstawienie tych dokumentów jako materiału porównawczego, który mógłby być
podstawą sporządzenia opinii przez biegłego grafologa. Wiarygodność tego
protokołu jako dowodu była już przez nich podważana w postępowaniu, którego
dotyczy skarga o wznowienie, Sąd Okręgowy nie przychylił się jednak wówczas do
ich twierdzeń z powodu niewykazania, że doszło do podrobienia podpisu B. W.
Dowód z ekspertyzy pisma ręcznego nie został zawnioskowany z powodu braku
materiału porównawczego w postaci innych podpisów B. W. Rozstrzygnięcie Sądu
3
w przedmiocie zarzutu podrobienia dokumentu było więc wynikiem braku
możliwości weryfikacji podpisu na dokumencie w postępowaniu cywilnym i nie
przesądzało in merito o jego zasadności.
Zauważyć też należy, że protokół, zawierający kwestionowany podpis,
stanowił jeden z istotnych dowodów w sprawie. Sąd Okręgowy przyjął na jego
podstawie, że B. W. nie była samoistną posiadaczką nieruchomości, co stanowiło
w konsekwencji jedną z przyczyn oddalenia wniosku o stwierdzenie nabycia
nieruchomości przez zasiedzenie.
Dokumenty zawierające materiał porównawczy, mogący zostać
wykorzystany przez biegłego dla oceny wiarygodności podpisu B. W., posiadały
więc istotne znaczenie z punktu widzenia rozstrzygnięcia wydanego w sprawie.
Mogłyby one bowiem doprowadzić do podważenia wyników postępowania
dowodowego prowadzonego w postępowaniu, którego dotyczy wznowienie.
Dowody powołane przez skarżących jako uzasadnienie wniosku o wznowienie
postępowania mieszczą się tym samym w ramach przesłanki ujętej w art. 403 § 2
k.p.c. (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 11 stycznia 2001 r., I
PKN 703/00, OSNAPiUS 2002, nr 18, poz. 431 oraz z dnia 9 maja 2008 r., II PZ
65/07, OSN ZU 2000/ 17-18/233). W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia
Sąd Okręgowy w żaden sposób nie odniósł się jednakże do tej kwestii, wychodząc
z błędnego założenia, że wcześniejsza ocena wiarygodności podpisu uniemożliwia
dokonanie ponownych ustaleń w tym zakresie. Sąd Okręgowy nie dostrzegł tym
samym, iż wykrycie nowych dowodów doprowadziło do usunięcia przeszkody
uniemożliwiającej przeprowadzenie postępowania dowodowego w przedmiocie
zarzutu fałszu dokumentu w toku poprzedniego postępowania. W uzasadnieniu
zaskarżonego orzeczenia nietrafnie powołany został wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 16 maja 2007 r., III CSK 56/07 (niepubl.), dotyczy on bowiem sytuacji, w której
zarzut fałszu dokumentu został uznany we wcześniejszym postępowaniu za
niezasadny z przyczyn merytorycznych, nie zaś z powodu braku możliwości
przeprowadzenia koniecznego w tym zakresie dowodu z opinii biegłego.
Nie można także zgodzić się z twierdzeniem Sądu Okręgowego, że skarżący
nie wykazali, iż powołanie dowodu z opinii biegłego było obiektywnie niemożliwe we
wcześniejszym postępowaniu. O niemożliwości obiektywnej mówić można bowiem
4
wówczas, gdy niepowołanie dowodu wynikło z opieszałości, zapomnienia lub
zaniedbań skarżących, bądź też z błędnej oceny potrzeby ich powołania (tak Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dni 10 lutego 1999 r., II CKN 807/98, nie publ).
Dowód ten musiał być nieujawnialny w poprzednim postępowaniu, strona nie
mogła. więc wiedzieć o jego istnieniu i nie mogła mieć możliwości wykorzystania go
w postępowaniu (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 24 stycznia
2007 r., III CZ 1/07, nie publ. oraz z dnia 8 kwietnia 2009 r., V CZ 16/09, nie publ.
i powołane tam orzecznictwo). Sąd Okręgowy nie zakwestionował zresztą
twierdzeń skarżących, że przyczyną nieprzedstawienia dokumentów w poprzednim
postępowaniu była niewiedza o ich istnieniu. Powołanie dowodu z opinii grafologa
na okoliczność prawdziwości podpisu osoby nieżyjącej na dokumencie jest
możliwe tylko wtedy, gdy istnieje materiał porównawczy. Z twierdzeń skarżących,
jak również z przebiegu wcześniejszego postępowania przed Sądem Okręgowym
wynika jednak, że skarżący dowiedzieli się o dokumentach zawierających podpis B.
W. już po zakończeniu tego postępowania, odnajdując je przypadkiem w trakcie
porządków. W tych okolicznościach, kierując się obiektywnymi przesłankami, nie
można uznać, by dowody te mogły zostać powołane w toku postępowania, którego
dotyczy skarga o wznowienie. Reasumując, można żądać wznowienia
postępowania na podstawie art. 403 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.c., gdy zarzut fałszu
dokumentu był zgłoszony w dotychczasowym postępowaniu i został uznany przez
sąd za niezasadny, w wypadku wykrycia nowych dowodów umożliwiających
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego grafologa.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
orzeczono jak na wstępie.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13