Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II BP 4/11
POSTANOWIENIE
Dnia 1 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa R. L.
przeciwko Centrum Wspierania Biznesu P. Sp. z o.o. z siedzibą w B. o
odszkodowanie i zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 1 kwietnia 2011 r.,
na skutek skargi powoda o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Okręgowego we W.
z dnia 15 marca 2010 r.,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy we W. wyrokiem z dnia 15 marca 2010 r. oddalił
zażalenia powoda – R. L. – od postanowień Sądu Rejonowego w W.: z dnia 29
grudnia 2009 r. (odrzucającego wniosek powoda o wydanie uzasadnienia wyroku
Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w W. z dnia 8 grudnia 2009 r., sygn. akt …14/09 -
jako niedopuszczalny, gdyż dotyczący wyroku nieistniejącego) oraz z dnia 4 lutego
2009 r. (odrzucającego apelację powoda od powyższego wyroku z uwagi na
przekroczenie terminu do jej wniesienia).
Powód pismem z dnia 14 listopada 2010 r. wniósł skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń: prawomocnego postanowienia
Sądu Okręgowego we W., Wydziału Pracy z dnia 15 marca 2010 r., sygn. akt
…60/10, prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w W., Wydziału Pracy z
2
dnia 29 grudnia 2009 r. - sygn. akt …14/09, prawomocnego wyroku Sądu
Rejonowego w W., Wydziału Pracy z dnia 8 grudnia 2009 r. - sygn. akt …14/09.
Zaskarżonym orzeczeniom zarzucono naruszenie art. 78. Konstytucji RP,
który przewiduje, że każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji
wydanych w pierwszej instancji, naruszenie art. 176. Konstytucji RP dotyczący
wieloinstancyjności postępowania sądowego, który przewiduje, iż postępowanie
sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne, naruszenie art. 45 i 77 ust. 2 Konstytucji,
poprzez pozbawienie powoda konstytucyjnego prawa do sądu, przez co powód nie
miał możliwości faktycznej i rzeczywistej obrony jego praw i reprezentowania jego
interesów przed Sądem oraz art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności.
Uprawdopodobniając poniesienie szkody, skarżący wskazał, że wynosi ona
10.529 zł, tj. wartość wynagrodzenia, którego nie otrzymał przez okres dwóch
miesięcy, pozostając bez pracy.
Ponadto skarżący wskazał, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w
drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W myśl art. 4241
§ 1 k.p.c. - w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 4 ustawy
z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr
155, poz. 1037), obowiązującym od 25 września 2010 r., można żądać stwierdzenia
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego
postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona
szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie
środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Stosownie do § 2 tego przepisu, w
wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia
podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw
człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego
postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej
3
środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze
innych przysługujących stronie środków prawnych.
Przywołana treść art. 4241
§ 1 i 2 k.p.c. ma zastosowanie do przedmiotowej
skargi (wniesionej w dniu 26 listopada 2010 r. – data prezentaty Sądu
Okręgowego), z tego względu, że ustawa zmieniająca nie zawiera przepisów
przejściowych, z których wynikałby obowiązek stosowania przepisu art. 4241
§ 1 i 2
k.p.c. w dotychczasowym brzmieniu do skarg wniesionych w sprawach
prawomocnie zakończonych przed dniem wejścia w życie przedmiotowej
nowelizacji (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r., I BP
10/10 oraz z dnia 4 lutego 2011 r., I BP 48/10 – niepublikowane).
W obecnym stanie prawnym skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
orzeczenia przysługuje tylko od prawomocnych wyroków sądu drugiej instancji
kończących postępowanie w sprawie, oraz postanowień co do istoty sprawy
kończących postępowanie, wydanych przez sąd drugiej instancji w postępowaniu
nieprocesowym, w postępowaniu o uznanie i stwierdzenie wykonalności orzeczeń
sądów państw obcych oraz w postępowaniu o uznanie i stwierdzenie wykonalności
wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed sądem
polubownym za granicą (art. 424, art. 519, art. 1148 § 3, art. 11511
§ 3 i nowy art.
1215 § 3). Od innych prawomocnych orzeczeń skarga nie przysługuje. Potwierdza
to uzasadnienie projektu ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks
cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo
upadłościowe i naprawcze. W treści tego uzasadnienia wskazano także, że nie
uwzględniono uwag do projektu ustawy zgłoszonych przez Prokuratorię Generalną
Skarbu Państwa, które wskazywały na potrzebę dodania przepisu o charakterze
przejściowym, który dawałby podstawę do rozpatrywania na "dotychczasowych
zasadach" skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń
sądów drugiej instancji innych niż wyroki. Postulat ten nie został uwzględniony, z
uwagi na zasadność bezpośredniego zastosowania przepisów nowych.
W istocie bowiem powyższa zmiana legislacyjna nie pozbawia możliwości
dochodzenia odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie
prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, innego niż wskazane w art.
4241
§ 1 k.p.c., co więcej upraszcza jego drogę, bowiem stosownie do art. 4241b
4
k.p.c. (dodanego na podstawie tej samej ustawy) - w wypadku prawomocnych
orzeczeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody
wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem
można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z
prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z
przysługujących jej środków prawnych.
Z tych względów skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we W. z dnia 15 marca 2010 r. oraz postanowienia Sądu Rejonowego
- Sądu Pracy w W. z dnia 29 grudnia 2009 r. podlega odrzuceniu na podstawie art.
4248
§ 1 k.p.c.
Jeśli natomiast chodzi skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku
Sądu Pracy w W. z dnia 8 grudnia 2009 r., …14/09, to nie zawiera ona
obligatoryjnych elementów konstrukcyjnych. Według art. 4245
§ 1 k.p.c., skarga
powinna zawierać: 1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze
wskazaniem, czy jest on zaskarżone w całości, czy w części, 2) przytoczenie jej
podstaw oraz ich uzasadnienie, 3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony
wyrok jest niezgodny, 4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej
przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy, 5) wykazanie, że wzruszenie
zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest
możliwe, a ponadto - gdy skargę wniesiono stosując art. 4241
§ 2 - że występuje
wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi, 6) wniosek o stwierdzenie
niezgodności wyroku z prawem.
Skarżący skupia się wyłącznie na kwestiach dotyczących naruszenia
podstawowych praw obywatelskich zagwarantowanych w Konstytucji RP w
postępowaniach wpadkowych, a mianowicie w postanowieniu Sądu Okręgowego -
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we W. z dnia 15 marca 2010 r. oraz
postanowieniu Sądu Rejonowego - Sądu Pracy w W. z dnia 29 grudnia 2009 r., co
stanowi jedynie wypełnienie wymagania wynikającego z art. 4245
§ 1 pkt 5 in fine
k.p.c., polegającego na wykazaniu, że występuje wyjątkowy wypadek
uzasadniający wniesienie skargi. Tymczasem oprócz tego skarżący obowiązany
jest spełnić pozostałe wymagania konstrukcyjne skargi o stwierdzenie
5
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku. Polega to między innymi na
sformułowaniu podstaw skargi zawierających zarzut uchybienia prawu
materialnemu lub przepisom postępowania (art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c.), poprzez
wskazanie konkretnych przepisów naruszonych przez Sąd Rejonowy w związku z
wydaniem wyroku oraz wyjaśnieniu postaci tego naruszenia (niewłaściwe
zastosowanie tego przepisu lub jego błędna wykładnia) oraz ich uzasadnienia.
Kolejnym obowiązkiem jest wskazanie przepisu, z którym wyrok ten jest niezgodny
(art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c.). Zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego
wyrażonym w postanowieniu z dnia 4 lipca 2006 r. V CNP 86/06 (OSNC 200 nr 3 ,
poz. 4), że zamknięcie dostępu do instancji odwoławczej, będące naruszeniem
uprawnień chronionych przepisami konstytucyjnymi (art. 78 Konstytucji), może
stanowić podstawę skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia sądu pierwszej instancji (art. 4241
§ 2 k.p.c.). Jednakże stanowisko to
oznacza tylko tyle, że bezzasadne uniemożliwienie kontroli instancyjnej
(apelacyjnej) wyroku sądu pierwszej instancji może stanowić o wyjątkowym
wypadku, o jakim mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c. Wykazanie tego uchybienia nie
stanowi natomiast podstawy skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku w rozumieniu art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c. ani tym bardziej nie
wypełnia obowiązku wynikającego z art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c. Inaczej rzecz
ujmując, brak jest we wniesionej skardze podstaw skargi sformułowanych w
stosunku do wyroku Sądu Rejonowego (jakim przepisom prawa materialnego,
procesowego uchybił ten Sąd i w jaki sposób, wydając wyrok i oddalając
powództwo o odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę
oraz o premię), a także nie wskazano w niej, z jakim przepisem prawa orzeczenie
to jest niezgodne. Brak w skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia któregokolwiek z jej konstrukcyjnych elementów
wymienionych w art. 4245
§ 1 k.p.c. oznacza, że skarga posiada nieusuwalne braki
i nie spełnia wymagań określonych w tym przepisie, co powoduje konieczność jej
odrzucenia (por. postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2007, I CNP
79/06, LEX nr 567327, z dnia 21 grudnia 2006,, III CNP 57/06 , LEX nr 610080).
6
Z tych względów skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Pracy w W. z dnia 8 grudnia 2009 r., …14/09.
podlega odrzuceniu na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c.