Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 787/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Wojciech Katner (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSA Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)
Protokolant Beata Rogalska
w sprawie z powództwa Elektrowni "Kozienice" S.A.
przeciwko CTL Logistics Spółce z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 28 września 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 maja 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od strony pozwanej na
rzecz strony powodowej kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta
złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 12.01.2009 r. zasądził od strony pozwanej
CTL Logistics sp. z o.o. (dalej jako CTL) na rzecz Elektrowni „Kozienice" S.A.
(dalej jako Elektrownia) kwotę 1.175.605 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
7 sierpnia 2006 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 65.987 zł,
oddalając powództwo w pozostałej części (co do odsetek ustawowych),
opierając swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i
wypływających z nich wnioskach.
Strony zawarły w dniu 31 stycznia 2002 umowę spedycji na przewóz
węgla nr PL 012317503/2002-2005, zgodnie z którą strona powodowa zleciła,
a strona pozwana przyjęła do wykonania, w okresie od dnia 1.02.2002 do
31.12.2002 roku, spedycję wraz z płatnościami dla przewoźnika na przewóz
miału węglowego taborem kolejowym we wskazanej relacji.
W paragrafie 6 umowy strony uzgodniły, że w przypadku, gdy na skutek
niewłaściwego wywiązywania się przez pozwanego z przedmiotowej umowy,
przewoźnik wystąpi z roszczeniami w stosunku do zleceniodawcy, wszelką
odpowiedzialność z tego tytułu poniesienie zleceniobiorca, czyli pozwany.
Pozwany wykonywał umowę w charakterze spedytora przy przewozach
realizowanych za listami przewozowymi nr 27725, 27761, 27796, 27841, 27851,
27902 i 27877, posługując się P.H. „O.” spółką z o.o., z którą zawarł umowę dnia
17 maja 2002 roku. Spółka mogła występować w charakterze
płatnika w przewozach kolejowych, wykonywanych przez PKP CARGO S.A.,
zgodnie z umowami specjalną i rozliczeniową, zawartymi przez P.H. „O.” z PKP
CARGO S.A.
Przewozy zostały wykonane w czerwcu 2002 roku. Powódka uiściła na
rzecz pozwanego spedytora wynagrodzenie należne z umowy spedycji,
zawierające także przewoźne, przekazane przez pozwanego płatnikowi czyli
3
P.H. O. spółce z o.o., która jednakże nie zapłaciła tego wynagrodzenia
przewoźnikowi, czyli PKP CARGO S.A.
Z tej przyczyny, przewoźnik - PKP CARGO S.A., pismem z dnia
31 stycznia 2003 r., doręczonym powódce w dniu 4 lutego 2003 roku, wezwał
Elektrownię do zapłaty przewoźnego na podstawie art. 51 ustęp 1 prawa
przewozowego, a następnie wytoczył powództwo o zapłatę.
Wyrokiem z dnia 26 października 2004 r., Sąd Okręgowy zasądził od
Elektrowni Kozienice, jako odbiorcy przesyłki i Katowickiego Holdingu
Węglowego S.A. w Katowicach, jako nadawcy solidarnie na rzecz PKP CARGO
S.A. w Warszawie kwotę 744.401,69 zł z odsetkami ustawowym i kosztami
procesu.
W sprawie tej CTL występował jako interwenient uboczny po stronie
Elektrowni, utrzymując konsekwentnie, że roszczenia przewoźnika są
niezasadne wobec uiszczenia przez CTL przewoźnego na rzecz płatnika czyli
spółki OLIPOL. Apelacje pozwanych oraz interwenienta ubocznego od
powyższego wyroku zostały oddalone wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 21
grudnia 2005 r..
Wniesione skargi kasacyjne nie odniosły skutku i wobec powyższego
powodowa Elektrownia, w realizacji powyższego prawomocnego wyroku,
zapłaciła w dniu 6 marca 2006 roku na rzecz PKP CARGO S.A. kwotę
1.099.263,11 zł.
W październiku i listopadzie 2004 roku Elektrownia i CTL prowadziły
negocjacje celem uregulowania ich wzajemnych relacji w zakresie wykonania
umowy spedycji z dnia 31 stycznia 2002 r. w związku ze sporami sądowymi,
wszczętymi na skutek pozwów PKP CARGO S.A. przeciwko Elektrowni, jako
odbiorcy przesyłek, o zapłatę przewoźnego. Negocjacje te miały na celu
zawarcie wieloletniej umowy na świadczenie przez pozwanego na rzecz powódki
usług transportu i spedycji, co pozwoliłoby na pokrycie strat Elektrowni,
wynikających z obowiązku zapłaty po raz drugi przewoźnego. Do zawarcia tego
porozumienia ostatecznie nie doszło z uwagi na brak możliwości zapewnienia
4
przez powódkę zlecenia na przewóz postulowanej przez pozwanego
ilości węgla.
Na tle powyższych ustaleń faktycznych Sąd pierwszej instancji
doszedł do przekonania, że powództwo zasługuje na uwzględnienie.
Roszczenie odszkodowawcze strony powodowej nie wynika, w ocenie
Sądu pierwszej instancji, z umowy spedycji z dnia 31 stycznia 2002 roku,
lecz ma charakter samoistny i znajduje oparcie w art. 471 k.c., a powódka
wykazała wszystkie przesłanki odpowiedzialności kontraktowej pozwanego,
w szczególności szkodę i adekwatny związek przyczynowy między
zachowaniem pozwanego jako dłużnika, a poniesioną przez Elektrownię szkodą,
polegającą na zapłacie przewoźnego po raz drugi.
Sąd Okręgowy uznał, że do roszczenia powódki nie ma zastosowania art.
803 k.c., przewidujący roczny termin przedawnienia, biegnący do dnia
wykonania umowy i otrzymania przez Elektrownię przesyłki węgla.
Termin przedawnienia roszczenia powódki wynosi, zdaniem Sądu
Okręgowego, trzy lata (art. 118 k.c.) i rozpoczął swój bieg w dacie zapłaty przez
Elektrownię przewoźnego w realizacji prawomocnego wyroku SO, a więc w dniu
6 marca 2006 roku i w dacie wytoczenia przez Elektrownię rozpatrywanego
pozwu nie upłynął. Na zasądzone odszkodowanie składa się kwota
1.099.262,111 zł uiszczona przez Elektrownię na rzecz przewoźnika oraz koszty
toczonych przez nią procesów w wysokości 38.970 zł. i 37.3712 zł.
Po rozpoznaniu apelacji strony pozwanej wywiedzionej od tego wyroku,
Sąd Apelacyjny oddalił apelację CTL, podzielając zreferowane wyżej ustalenia
faktyczne Sądu pierwszej instancji, ale dokonując ich odmiennej oceny prawnej.
W ocenie Sądu drugiej instancji roszczenie odszkodowawcze zgłoszone
przez Elektrownię znajduje oparcie w odrębnym od umowy spedycji, stosunku
umownym, zawiązanym przez strony w paragrafie 6 umowy spedycji z dnia
31 stycznia 2002 roku, wyczerpującym przesłanki umowy z art. 392 k.c.
Na mocy bowiem tego porozumienia, pozwany CTL przyjął na siebie
odpowiedzialność gwarancyjną za to, że przewoźnik nie wystąpi wobec
Elektrowni z żądaniem zapłaty przewoźnego.
5
Zdaniem Sądu drugiej instancji, podstawę prawną odpowiedzialności
pozwanego za szkodę poniesioną przez powódkę, polegającą na zapłacie po raz
drugi przewoźnego, stanowi więc art. 471 k.c. w związku z art. 392 k.c.
Termin przedawnienia tego roszczenia wynosi trzy lata (art. 118 k.c.)
i rozpoczął swój bieg od dnia wezwania przez PKP CARGO S.A powódki do
zapłaty przewoźnego, czyli od dnia 4 lutego 2003 r. Nie doszło do jego upływu
przed dniem wniesienia przez Elektrownię pozwu w niniejszej sprawie
(maj 2006 r.) z uwagi na przerwę biegu przedawnienia, zaistniałą na skutek
uznania niewłaściwego długu przez CTL w listopadzie 2004 r. w toku negocjacji,
mających na celu zawarcie porozumienia (art. 123 § 1 punkt 2 k.c.). Po ich
niepowodzeniu termin przedawnienia roszczenia odszkodowawczego powódki
rozpoczął swój bieg na nowo od dnia 18 listopada 2004 r. i do dnia złożenia
pozwu w niniejszej sprawie nie upłynął.
Niezależnie od powyższego stanowiska, uzasadniającego oddalenie
apelacji strony pozwanej, Sąd drugiej instancji wskazał, że nawet przy przyjęciu
poglądu CTL, że roszczenie odszkodowawcze powódki wynika z umowy
spedycji i przedawniło się na podstawie art. 803 k.c., z upływem roku od dnia
wykonania umowy spedycji (czerwiec 2002 roku), czyli w czerwcu 2003 roku,
to powództwo Elektrowni zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na to,
że podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia uznać
należy za nadużycie przez CTL prawa podmiotowego, nie zasługujące na
ochronę w świetle art. 5 k.c.
W skardze kasacyjnej strona pozwana zarzuciła naruszenie prawa
materialnego, a to art. 794 k.c. przez nie zastosowanie tego przepisu do
oceny zobowiązania strony pozwanej do uiszczenia przewoźnego na
rzecz przewoźnika; naruszenie art. 392 k.c. przez błędną wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie do oceny stosunku prawnego łączącego strony,
podczas gdy zobowiązanie spedytora wobec dającego zlecenie do poniesienia
odpowiedzialności za zapłatę przewoźnego nie jest umową z art. 392 k.c.;
naruszenie art. 471 k.c. w związku z art. 392 k.c. i art. 118 k.c.; naruszenie art.
471 k.c. w związku z art. 803 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie polegające
6
na przyjęciu trzyletniego terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych
powódki; naruszenie art. 123 § 1 pkt 2 k.c przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie w sytuacji prowadzenia przez strony negocjacji zakończonych
niepowodzeniem; dalej naruszenie art. 5 k.c. w związku z art. 117 k.c. przez
błędną wykładnię oraz naruszenie art. 65 § 2 k.c przez niewłaściwe
zastosowanie w zakresie wykładni paragrafu 6 umowy, prowadzącej do uznania,
że strony zawarły w nim umowę z art. 392 k.c.
W ramach drugiej podstawy kasacyjnej skarżący zarzucił naruszenie art.
233 § 1 k.p.c. polegające na dokonaniu arbitralnej oceny dowodów przez
ustalenie, że łącząca strony umowa spedycji nie obejmowała obowiązku
spedytora dokonania zapłaty przewoźnego na rzecz przewoźnika, oraz
że podczas rozmów prowadzonych przez strony w 2004 roku, pozwany uznał
roszczenie powódki objęte niniejszym postępowaniem.
Formułując powyższe zarzuty, strona pozwana domagała się uchylenia
wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi drugiej instancji, ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części
i orzeczenia co do istoty sprawy przez uwzględnienie apelacji strony
pozwanej oraz zasądzenie kosztów postępowania za wszystkie instancje według
norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.
Sformułowany w ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzut
naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu
kasacyjnym z uwagi na treść art. 3983
§ 3 k.p.c., zgodnie z którym podstawą
skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny
dowodów (por. postanowienie SN z dnia 15.05.2009 r., III CSK 338/08, Lex nr
519331, uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września
2005 r., III CSK 13/05, OSNC 2006 r., nr 4, poz. 76).
Art. 3983
§ 3 k.p.c. wprawdzie nie wskazuje expressis verbis
konkretnych przepisów, których naruszenie, w związku z ustalaniem faktów
i przeprowadzaniem oceny dowodów, nie może być przedmiotem zarzutów
7
wypełniających drugą podstawę kasacyjną, nie ulega jednak wątpliwości,
że obejmuje on art. 233 k.p.c., skoro ten właśnie przepis określa kryteria oceny
wiarygodności i mocy dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
26 kwietnia 2006 r. V CSK 11/06 LEX nr 230204).
Ustosunkowanie się do sformułowanych w skardze kasacyjnej zarzutów
materialnoprawnych rozpocząć należy od określenia źródła i charakteru
roszczenia powodowej Elektrowni wobec strony pozwanej.
Skarżący upatruje źródła tego roszczenia odszkodowawczego
powódki w łączącej strony umowie spedycji z dnia 31 stycznia 2002 roku,
twierdząc, że roszczenie to uległo przedawnieniu z upływem jednego roku
od dnia wykonania zlecenia spedycyjnego (art. 803 § 1 i § 2 k.c.), co łączy
z zarzutem naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 794 k.c. poprzez jego
niezastosowanie do oceny zobowiązania pozwanego oraz zarzutem
naruszenia wskazanego wyżej art. 803 k.c. Tymczasem podzielić należy,
zdaniem Sądu Najwyższego w składzie rozpoznającym niniejszą skargę
kasacyjną, pogląd Sądu drugiej instancji, iż roszczenie odszkodowawcze
powódki nie wynika z umowy spedycji z dnia 31.01.2002 roku, lecz odrębnego
stosunku prawnego.
Uzupełniając jedynie argumentację Sądu drugiej instancji zawartą
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, której nie ma potrzeby przytaczać
i powtarzać, wskazać należy, że zgodnie z art. 794 k.c. przez umowę spedycji
spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności
swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania
innych usług związanych z jej przewozem. Z ustaleń faktycznych, poczynionych
w niniejszej sprawie wynika, że umowa spedycji z dnia 31.01.2002 roku
została przez strony zrealizowana zgodnie z jej treścią w czerwcu 2002 roku,
skoro przesyłki zostały dostarczone stronie powodowej, która zapłaciła
spedytorowi umówione wynagrodzenie. Z istoty kodeksowej umowy spedycji
nie wynika roszczenie dającego zlecenie o zwrot należności za przewóz,
który nie jest częścią spedycji.
8
Przepisy prawa przewozowego, w tym art. 51 ustęp 1, nie stanowią
odrębnego od kodeksu cywilnego uregulowania umowy spedycji (art. 795 k.c.),
ani też nie są wystarczającą podstawą do egzekwowania ,,innych usług
związanych z przewozem”, o jakich mowa w art. 794 § 1 in fine k.c.
(por. wyrok SN z dnia 16.12.2009 r., I CSK 162/09, Lex nr 558262). Nie jest
roszczeniem z umowy spedycji na podstawie art. 794 k.c. roszczenie dającego
zlecenie o naprawienie szkody w wysokości przewoźnego, uiszczonego
spedytorowi w celu pokrycia należności z tytułu umowy przewozu, a przez
spedytora niezapłaconego, skutkiem czego dający zlecenie, jako odbiorca
przesyłki, zapłacił to przewoźne po raz drugi na podstawie art. 51 ustęp 1 prawa
przewozowego na rzecz przewoźnika. Jeżeli spedytor zobowiązał się,
że poniesie wszelką odpowiedzialność wobec dającego zlecenie w sytuacji
wystąpienia przez przewoźnika wobec dającego zlecenie na podstawie art. 51
ustęp 1 prawa przewozowego z żądaniem zapłaty przewoźnego, roszczenie
zleceniodawcy wobec spedytora o naprawienie szkody, stanowiącej
równowartość uiszczonego po raz drugi przewoźnego, jest roszczeniem
wynikającym z odrębnego od umowy spedycji, stosunku zobowiązaniowego,
uregulowanego w art. 392 k.c.
Sąd Najwyższy, podzielając pogląd Sądu drugiej instancji,
że źródłem roszczenia odszkodowawczego powodowej Elektrowni nie jest
umowa spedycji, aprobuje jednocześnie wykładnię paragrafu 6 umowy stron
z dnia 31 stycznia 2002 roku, przeprowadzoną przez Sąd Apelacyjny, nie
dostrzegając podstaw do przypisania temu Sądowi zarzucanego w skardze
kasacyjnej naruszenia art. 65 § 2 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie
i pominięcie dyrektyw wykładni oświadczenia woli zawartych w tym przepisie,
przy interpretacji zgodnego zamiaru stron towarzyszącego umieszczeniu
paragrafu 6 w tej umowie i celu zawarcia przez strony porozumienia o tej treści.
Trafna jest bowiem ocena przez Sąd drugiej instancji tego porozumienia, jako
źródła odrębnego od umowy spedycji stosunku obligacyjnego, znajdującego
swoje oparcie w art. 392 k.c. Tym samym bezpodstawny jest sformułowany
w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 392 k.c. przez błędną wykładnię
9
i niewłaściwe zastosowanie do kwalifikacji prawnej stosunku łączącego strony
niniejszego procesu.
Art. 392 k.c. przewiduje, że jeżeli osoba trzecia zobowiązała się przez
umowę z dłużnikiem zwolnić go od obowiązku świadczenia, jest ona
odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego
żądał spełnienia świadczenia. Uregulowana w tym przepisie umowa o zwolnienie
dłużnika z obowiązku świadczenia, nazywana także w literaturze przedmiotu
umową o przejęcie wypełnienia, ma na celu zabezpieczenie interesu dłużnika
(w innym odrębnym stosunku obligacyjnym) w drodze kreowania nowego
zobowiązania, o charakterze gwarancyjnym, ograniczającego ryzyko, jakie
dłużnik ponosi wobec wierzyciela z tego odrębnego stosunku
zobowiązaniowego. Umowa ta nie zmienia sytuacji prawnej wierzyciela, który
zachowuje swoją wierzytelność wobec dłużnika i nie uzyskuje nowego
roszczenia wobec innego podmiotu.
Zobowiązanie osoby trzeciej może dotyczyć, wbrew stanowisku
skarżącego sformułowanemu w skardze kasacyjnej, także świadczenia
przyszłego i będzie mieć wówczas charakter warunkowy, jego skuteczność
uzależniona będzie od powstania długu w ramach oznaczonego stosunku
cywilnoprawnego (istniejącego lub przyszłego). Osoba trzecia zobowiązuje się
ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli wierzyciel zażąda od
dłużnika wykonania zobowiązania. Umowa osoby trzeciej z dłużnikiem nie kreuje
roszczenia wobec osoby trzeciej, aby ten zwolnił dłużnika z obowiązku
świadczenia na rzecz wierzyciela, natomiast nakłada na osobę trzecią
obowiązek zapobieżenia żądaniu świadczenia przez wierzyciela, skierowanemu
do dłużnika, nie określając środków, jakie ten podmiot powinien podjąć.
Przenosząc te ogólne uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy podnieść
należy, że Elektrowni oraz CTL jako profesjonalistom, między innymi
także w zakresie organizacji spedycji i transportu, musiał być znany, art. 51
ustęp 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku – Prawo przewozowe (jedn. tekst
Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 ze zm.), zgodnie z którym przez
przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty
10
należności ciążących na przesyłce. Wynikające z cytowanego przepisu
zobowiązanie odbiorcy przesyłki do zapłaty ciążących na niej należności jest
jego samoistnym zobowiązaniem wobec przewoźnika (por. wyrok SN z dnia
19 marca 1999 roku, II CKN 231/98, OSNC1999, nr 10, poz. 179). Regulacja ta
stanowi więc prawną podstawę domagania się przez przewoźnika zapłaty za
wykonaną usługę przewozu od odbiorcy przesyłki, bez względu na stosunki
obligacyjne łączące przewoźnika z innymi podmiotami, włączonymi w proces
realizacji przez przewoźnika umowy przewozu.
Perspektywa potencjalnego dochodzenia na podstawie wskazanego wyżej
przepisu, przewoźnego przez przewoźnika jako wierzyciela, od Elektrowni jako
odbiorcy przesyłki, była więc realna, stąd trafnie przyjął Sąd drugiej instancji
i ocenę tę należy podzielić, iż CTL zobowiązał się odpowiadać względem
powodowej Elektrowni, przyjmującej oświadczenie tego rodzaju w paragrafie
6 umowy z dnia 31 stycznia 2002 roku, że wierzyciel (przewoźnik) nie będzie
od niej żądać spełnienia świadczenia (przewoźnego) z tytułu wykonania
przewozu (art. 392 k.c.). Wymagany przez art. 392 k.c. status dłużnika
powodowa Elektrownia uzyskała ex lege na podstawie cytowanego wyżej art. 51
ustęp 1 prawa przewozowego, zaś w stosunku do obowiązku spełnienia
świadczenia przez dłużnika (powodową Elektrownię) względem przewoźnika
(PKP CARGO S.A.) na podstawie art. 51 ustęp 1 prawa przewozowego,
pozwany CTL był w świetle art. 392 k.c. osobą trzecią. Zatem umowa mająca
źródło w tym przepisie stanowiła podstawę prawną gwarancji, jako
zabezpieczenia powódki przed roszczeniami przewoźnika wynikającymi
z ustawy, a dającymi prawo żądania należności za przewóz od odbiorcy
przesyłki, nie zawierającego przecież, jak w niniejszej sprawie umowy przewozu.
Przyjęcie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego na
ogólnych zasadach art. 471 k.c. w powiązaniu z gwarancją pozwanego
wynikającą z art. 392 k.c. skutkuje zastosowaniem ogólnych przepisów
o przedawnieniu roszczeń. W konsekwencji termin przedawnienia roszczenia
o naprawienie szkody wynikającej z niewykonania przez CTL zobowiązania
gwarancyjnego i nie zapobieżenia dochodzeniu przez wierzyciela (PKP CARGO
S.A.) przewoźnego od Elektrowni wynosi trzy lata (art. 118 k.c.).
11
Zgodnie z art. 120 § 1 k.c., bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia,
w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia
zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu
rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby
uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
Z mogących wchodzić w grę zdarzeń, zapoczątkowujących bieg
wskazanego wyżej trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia powódki,
wykluczyć należy dzień otrzymania przez Elektrownię przesyłki węgla, jako
że odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego nie łączy się z realizacją tej
usługi, lecz z dochodzeniem przez PKP CARGO przewoźnego od powódki,
na podstawie art. 51 ustęp 1 prawa przewozowego.
Wbrew stanowisku Sądu drugiej instancji, nie stanowi go także data
doręczenia Elektrowni wezwania do zapłaty przewoźnego, wystosowanego
przez PKP CARGO S.A., albowiem trudno przyjąć, że już w tej dacie powstało
po stronie pozwanego zobowiązanie do zapłaty odszkodowania za to,
że wierzyciel wystąpił z wezwaniem do zapłaty przewoźnego.
W ocenie Sądu Najwyższego, w składzie rozpoznającym niniejszą
skargę kasacyjną, początkiem biegu przedawnienia roszczenia
odszkodowawczego powódki wynikającego z zawartej przez strony umowy
z art. 392 k.c., jest data uprawomocnienia się wyroku Sądu
Okręgowego w Katowicach zasądzającego od Elektrowni przewoźne
na rzecz przewoźnika (czyli 21 grudnia 2005 roku) z uwagi na to, że data
ta decyduje o definitywnym ustaniu wątpliwości co do zobowiązania
Elektrowni do zapłaty przewoźnego oraz zakresu tego obowiązku. Z tym
momentem zaktualizowała się więc także odpowiedzialność odszkodowawcza
pozwanego, skoro w paragrafie 6 umowy z dnia 31 stycznia 2002
roku zobowiązał się on przyjąć na siebie odpowiedzialność za to, że przewoźnik
nie będzie od Elektrowni żądał zapłaty wynagrodzenia za przewóz.
Ten termin odpowiada przytoczonej treści art. 120 § 1 zdanie drugie k.c.
Najwcześniejszy termin, o którym mowa w tym przepisie to przytoczona data
prawomocnego wyroku, z którego wynika obowiązek świadczenia powodowej
12
Elektrowni na rzecz przewoźnika, a więc i możliwość dochodzenia jego zwrotu
z tytułu udzielonej gwarancji od pozwanego Spedytora.
Przyjęcie jako terminu początkowego biegu przedawnienia daty 21 grudnia
2005 roku prowadzi do wniosku, że trzyletni termin przedawnienia roszczenia
odszkodowawczego nie upłynął od daty wniesienia pozwu w niniejszej sprawie.
Przyjęta przez Sąd Najwyższy konstrukcja prawna oraz powyższe
rozważania eliminują konieczność ustosunkowania się do pozostałych zarzutów
skargi kasacyjnej, dotyczącej naruszenia art. 123 § 1 punkt 2 k.c. oraz art. 5 k.c.
w związku z art. 117 k.c.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. orzekł jak
w sentencji. Orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego znajduje oparcie
w art. 98 k.p.c. i art. 108 k.p.c.
jz