IV CZ 63/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 63/11
POSTANOWIENIE
Dnia 20 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa Ewy W.
przeciwko Gospodarczemu Bankowi SA w P.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 października 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 grudnia 2010 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2010 r. Sąd Apelacyjny w sprawie z powództwa
Ewy W. przeciwko Gospodarczemu Bankowi S.A. w P. o pozbawienie tytułu
wykonawczego wykonalności oddalił apelację powódki od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 8 lipca 2010 r. Kosztami postępowania apelacyjnego
poniesionymi przez pozwanego Sąd nie obciążył powódki. Strona pozwana wniosła
zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania na podstawie art. 394 § 1
pkt 2 k.p.c. Zdaniem skarżącej w sprawie nie zachodzi szczególnie uzasadniony
przypadek, który uzasadniałby nieobciążanie powódki kosztami. Skarżąca wniosła
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zasądzenie zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego w kwocie 2.700 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu
kończącym sprawę w instancji. Stosownie do art. 98 § 1 k.p.c., strona
przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powołany
przepis ustanawia dwie zasady rozstrzygania o kosztach procesu, tj. zasadę
odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę orzekania o zwrocie kosztów
niezbędnych i celowych.
Wyjątkiem od wskazanej reguły jest orzeczenie o kosztach postępowania na
podstawie art. 102 k.p.c., według którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych
sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać
jej w ogóle kosztami. Treść przepisu przemawia za tezą, że jego wykładnia nie
może być rozszerzająca (por. postanowienie SN z dnia 13 października 1976 r.,
IV PZ 61/76, LEX nr 7856, postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2007 r., V CSK
292/06, LEX nr 232807), a w konsekwencji zastosowanie art. 102 k.p.c. może mieć
miejsce w sytuacjach wyjątkowych.
Zastosowanie art. 102 k.p.c. wymaga wprawdzie uwzględnienia dokonania
oceny ostatecznego wyniku sprawy, lecz podlega dyskrecjonalnej ocenie
3
sędziowskiej. Ustalenie, czy takie szczególne wypadki zachodzą, ustawodawca
pozostawił swobodnej ocenie sądu (por. wyrok SN z dnia 22 listopada 2006 r.,
V CSK 292/06, niepubl., postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia
2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, niepubl.; z dnia
13 lipca 2011 r., III CZ 32/11, niepubl.). Ocena ta powinna uwzględniać wszystkie
okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Skorzystanie z przepisu art.
102 k.p.c. jest zatem suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu
orzekającego.
Sąd Apelacyjny przedstawił wyczerpujący wywód odnoszący się do
celowości zastosowania normy wyrażonej w art. 102 k.p.c. Sąd stwierdził, że
przemawia za tym nie tylko sytuacja materialna powódki, która nie pozwalałaby jej
na poniesienie kosztów procesu, lecz także sytuacja procesowa. Uznano, że nakład
pracy pełnomocnika strony pozwanej – radcy prawnego Wojciecha W. – nie był
znaczny, gdyż ograniczał się do uczestnictwa w jednym posiedzeniu wyznaczonym
na rozprawę - tj. w dniu 9 grudnia 2010 r. – oraz do złożenia odpowiedzi na
apelację (k. 234 – 238). Należy ponadto zauważyć, że na rozprawie nie stawił się
pełnomocnik pozwanej, lecz działający na podstawie upoważnienia aplikant
radcowski Joanna C. W trakcie rozprawy pozwany wniósł o oddalenie apelacji, jak
również wniósł o nieuwzględnienie wniosku dowodowego jako spóźnionego. Po
oddaleniu zgłoszonych w postępowania apelacyjnym wniosków dowodowych,
strona pozwana podtrzymała swoje żądania. Sąd Apelacyjny stwierdził także, iż z
perspektywy zastosowania art. 102 k.p.c. nie można pominąć, że pozwany jest
stroną profesjonalną, a toczenie takich procesów niewątpliwie jest związane z jego
działalnością. Wprawdzie powód wnosząc powództwo powinien rozważyć
zasadność swojego roszczenia, lecz zwrócono uwagę, że powódka działała bez
pomocy profesjonalnego pełnomocnika, zaś ocena zasadności roszczeń była
utrudniona ze względu na konieczność przeprowadzenia analizy skomplikowanych
zmian w stanie prawnym.
Art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie „w wypadkach szczególnie
uzasadnionych”, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są oceniane przez sąd
orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy. Do okoliczności tych m.in. zalicza
się, wskazaną przez sąd, sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że
4
obciążenie jej kosztami - w całości lub w części - może pozostawać w kolizji
z zasadami współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego dnia
21 lipca 2011 r., V CZ 32/11, niepubl.). Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być
również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy
(por. postanowienie SN z dnia 21 lipca 2011 r., V ZC 54/11,niepubl.). Analiza
uzasadnienia Sądu Apelacyjnego przekonuje, że zasada przyjęta przez ten Sąd
mieści się w dyspozycji omawianego przepisu.
Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art.
39814
k.p.c. zażalenie oddalił.
POSTANOWIENIE
Dnia 20 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa Ewy W.
przeciwko Gospodarczemu Bankowi SA w P.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 października 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 grudnia 2010 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2010 r. Sąd Apelacyjny w sprawie z powództwa
Ewy W. przeciwko Gospodarczemu Bankowi S.A. w P. o pozbawienie tytułu
wykonawczego wykonalności oddalił apelację powódki od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 8 lipca 2010 r. Kosztami postępowania apelacyjnego
poniesionymi przez pozwanego Sąd nie obciążył powódki. Strona pozwana wniosła
zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania na podstawie art. 394 § 1
pkt 2 k.p.c. Zdaniem skarżącej w sprawie nie zachodzi szczególnie uzasadniony
przypadek, który uzasadniałby nieobciążanie powódki kosztami. Skarżąca wniosła
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zasądzenie zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego w kwocie 2.700 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu
kończącym sprawę w instancji. Stosownie do art. 98 § 1 k.p.c., strona
przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powołany
przepis ustanawia dwie zasady rozstrzygania o kosztach procesu, tj. zasadę
odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę orzekania o zwrocie kosztów
niezbędnych i celowych.
Wyjątkiem od wskazanej reguły jest orzeczenie o kosztach postępowania na
podstawie art. 102 k.p.c., według którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych
sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać
jej w ogóle kosztami. Treść przepisu przemawia za tezą, że jego wykładnia nie
może być rozszerzająca (por. postanowienie SN z dnia 13 października 1976 r.,
IV PZ 61/76, LEX nr 7856, postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2007 r., V CSK
292/06, LEX nr 232807), a w konsekwencji zastosowanie art. 102 k.p.c. może mieć
miejsce w sytuacjach wyjątkowych.
Zastosowanie art. 102 k.p.c. wymaga wprawdzie uwzględnienia dokonania
oceny ostatecznego wyniku sprawy, lecz podlega dyskrecjonalnej ocenie
3
sędziowskiej. Ustalenie, czy takie szczególne wypadki zachodzą, ustawodawca
pozostawił swobodnej ocenie sądu (por. wyrok SN z dnia 22 listopada 2006 r.,
V CSK 292/06, niepubl., postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia
2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, niepubl.; z dnia
13 lipca 2011 r., III CZ 32/11, niepubl.). Ocena ta powinna uwzględniać wszystkie
okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Skorzystanie z przepisu art.
102 k.p.c. jest zatem suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu
orzekającego.
Sąd Apelacyjny przedstawił wyczerpujący wywód odnoszący się do
celowości zastosowania normy wyrażonej w art. 102 k.p.c. Sąd stwierdził, że
przemawia za tym nie tylko sytuacja materialna powódki, która nie pozwalałaby jej
na poniesienie kosztów procesu, lecz także sytuacja procesowa. Uznano, że nakład
pracy pełnomocnika strony pozwanej – radcy prawnego Wojciecha W. – nie był
znaczny, gdyż ograniczał się do uczestnictwa w jednym posiedzeniu wyznaczonym
na rozprawę - tj. w dniu 9 grudnia 2010 r. – oraz do złożenia odpowiedzi na
apelację (k. 234 – 238). Należy ponadto zauważyć, że na rozprawie nie stawił się
pełnomocnik pozwanej, lecz działający na podstawie upoważnienia aplikant
radcowski Joanna C. W trakcie rozprawy pozwany wniósł o oddalenie apelacji, jak
również wniósł o nieuwzględnienie wniosku dowodowego jako spóźnionego. Po
oddaleniu zgłoszonych w postępowania apelacyjnym wniosków dowodowych,
strona pozwana podtrzymała swoje żądania. Sąd Apelacyjny stwierdził także, iż z
perspektywy zastosowania art. 102 k.p.c. nie można pominąć, że pozwany jest
stroną profesjonalną, a toczenie takich procesów niewątpliwie jest związane z jego
działalnością. Wprawdzie powód wnosząc powództwo powinien rozważyć
zasadność swojego roszczenia, lecz zwrócono uwagę, że powódka działała bez
pomocy profesjonalnego pełnomocnika, zaś ocena zasadności roszczeń była
utrudniona ze względu na konieczność przeprowadzenia analizy skomplikowanych
zmian w stanie prawnym.
Art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie „w wypadkach szczególnie
uzasadnionych”, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są oceniane przez sąd
orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy. Do okoliczności tych m.in. zalicza
się, wskazaną przez sąd, sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że
4
obciążenie jej kosztami - w całości lub w części - może pozostawać w kolizji
z zasadami współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego dnia
21 lipca 2011 r., V CZ 32/11, niepubl.). Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być
również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy
(por. postanowienie SN z dnia 21 lipca 2011 r., V ZC 54/11,niepubl.). Analiza
uzasadnienia Sądu Apelacyjnego przekonuje, że zasada przyjęta przez ten Sąd
mieści się w dyspozycji omawianego przepisu.
Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art.
39814
k.p.c. zażalenie oddalił.