Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 303/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa Macieja K.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "W."
o ustalenie nieważności uchwał albo ustalenie nieistnienia uchwał,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 9 marca 2012 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 stycznia 2011 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok i zmienia wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 6 stycznia 2010 r. w ten sposób, że
powództwo oddala;
2) odstępuje od obciążenia powoda kosztami procesu.
2
Uzasadnienie
Po sprecyzowaniu powództwa w piśmie z dnia 23 grudnia 2009 r., powód
domagał się stwierdzenia nieważności bądź ustalenia nieistnienia uchwał nr 1 i 2
podjętych przez zebranie przedstawicieli członków Spółdzielni Mieszkaniowej „W."
w dniu 6 czerwca 2009 r. w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania zarządu za
rok 2008 oraz zatwierdzenia sprawozdania finansowego spółdzielni za rok 2008,
podjętych przez organ nieprzewidziany w przepisach prawa i naruszających prawa
jej członków.
Pozwana Spółdzielnia wniosła o oddalenie powództwa i podniosła, że do
czasu uchwalenia i zarejestrowania zmian statutu w oparciu o przepisy ustawy
z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873 ze zm., dalej: „ustawa
zmieniająca”) postanowienia dotychczas obowiązującego statutu pozostają
w mocy, a zatem zebranie przedstawicieli członków spółdzielni było władne podjąć
legalnie przedmiotowe uchwały.
Wyrokiem z dnia 6 stycznia 2011 r. Sąd Okręgowy orzekł, że sporne
uchwały: nr 1 - zatwierdzająca sprawozdanie zarządu za rok 2008 oraz nr 2 -
zatwierdzająca sprawozdanie finansowe spółdzielni za rok 2008, nie istnieją.
Ustalił, że po dniu 31 lipca 2007 r., tj. wejściu w życie ustawy zmieniającej,
Spółdzielnia Mieszkaniowa „W." nie dokonała zmian w swoim statucie stosownie do
jej wymagań do dnia 30 listopada 2007 r. i do dnia 30 grudnia 2007 r. nie dokonała
ich zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego w trybie przewidzianym przez
ustawę z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (jedn. tekst Dz.U. z 2003 r.
Nr 188, poz. 1848 ze zm.).
Wobec przewidzianego w ustawie zmieniającej terminu na dokonanie
zmian statutu, zarząd Spółdzielni zwołał na dzień 24 listopada 2007 r.
nadzwyczajne zebranie przedstawicieli wybranych przez grupy członkowskie,
podczas którego przedstawiony został projekt zmian statutu dostosowujący
brzmienie statutu do wprowadzanych przedmiotową nowelizacją zmian,
zgodnie z którym zebranie przedstawicieli miało zostać zastąpione przez walne
3
zgromadzenie. Ostatecznie jednak zgłoszony projekt nie uzyskał akceptacji.
Również podczas kolejnych zebrań przedstawicieli Spółdzielni, które odbyły się
w dniach 14 czerwca 2008 r. i 6 czerwca 2009 r., poddawany był pod głosowanie
stosowny projekt zmian, lecz w dalszym ciągu nie został on przyjęty. W dniu
6 czerwca 2009 r. zebranie przedstawicieli pozwanej Spółdzielni podjęło uchwałę
nr 1 w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania rocznego zarządu za 2008 rok
oraz uchwałę nr 2 dotyczącą zatwierdzenia sprawozdania finansowego spółdzielni
za rok 2008.
Sąd Okręgowy podniósł, że w istocie spór dotyczył oceny prawnej uchwał
podjętych przez statutowy organ pozwanej, jakim było zebranie przedstawicieli,
a ściślej legalności działania tegoż organu po dniu 30 grudnia 2007 r.
Ustawa zmieniająca, która weszła w życie w dniu 31 lipca 2007 r., wprowadziła
nową regulację kształtującą prawa członów spółdzielni mieszkaniowej.
We wprowadzonym wtedy do ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach
mieszkaniowych (jedn. tekst Dz. U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1116 ze zm.) art. 83
ust. 1 postanowiono, że walne zgromadzenie spółdzielni mieszkaniowej nie może
być zastąpione przez zebranie przedstawicieli, jeżeli statut tak stanowi;
w przypadku, gdy liczba członków spółdzielni mieszkaniowej przekroczy 500, walne
zgromadzenie może być podzielone na części. Rada nadzorcza ustala zasady
zaliczania członków do poszczególnych części walnego zgromadzenia, z tym że nie
można zaliczyć członków uprawnionych do lokali znajdujących się w obrębie jednej
nieruchomości do różnych części walnego zgromadzenia.
Zwrócił uwagę, że art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej zawiera regulację
stanowiącą, że spółdzielnie istniejące w dniu jej wejścia w życie dokonują zmian
swoich statutów nie później niż do dnia 30 listopada 2007 r., a zgłoszenie tych
zmian do Krajowego Rejestru Sądowego spółdzielnie dokonują w ciągu 30 dni od
dnia podjęcia uchwały, nie później niż do dnia 30 grudnia 2007 r. stosownie do tych
wymagań i w trybie przewidzianym w Prawie spółdzielczym. Zgodnie zaś z art. 9
ust. 2 ustawy zmieniającej do czasu zarejestrowania zmian statutów postanowienia
dotychczasowych statutów regulujące funkcjonowanie zebrania przedstawicieli
pozostają w mocy.
4
Sąd Okręgowy, stosując te unormowania doszedł do wniosku,
że zaskarżone uchwały z dnia 6 czerwca 2009 r. podjęte przez zebranie
przedstawicieli Spółdzielni Mieszkaniowej „W." były z nimi sprzeczne,
gdyż dokonał tego organ nieupoważniony. Zebranie przedstawicieli członków
spółdzielni według jego oceny utraciło bowiem status organu spółdzielni
mieszkaniowej. Z tego względu, zdaniem Sądu pierwszej instancji zachodziły
podstawy do stwierdzenia nieistnienia tych uchwał na podstawie art. 189 k.p.c.
w zw. z art. 42 § 9 Prawa spółdzielczego, skoro zostały one uchwalone przez
organ niemający już legitymacji.
Według Sądu pierwszej instancji w sprawie nie budził wątpliwości interes
prawny powoda w wystąpieniu z powództwem o ustalenie, albowiem nowa
regulacja z pewnością jest korzystniejsza dla członka spółdzielni mieszkaniowej niż
uprzednia. Nie zgodził się ze stanowiskiem pozwanej Spółdzielni, jakoby zebranie
przedstawicieli członków spółdzielni, podejmując zaskarżone uchwały, nadal było
organem do tego kompetentnym. Wyraził zapatrywanie, że art. 9 ust. 1 ustawy
zmieniającej zakreślił sztywne ramy czasowe do dokonania zmian w statutach,
co wskazuje na to, iż legalnie działające zebrania w spółdzielniach to takie,
w których uchwalono zmiany statutu i złożono stosowny wniosek do Krajowego
Rejestru Sądowego do dnia 30 grudnia 2007 r., lecz wniosek nie został
jeszcze rozpoznany. W spółdzielniach, które nie dokonały zmian zgodnych
z tym unormowaniem, zebrania przedstawicieli po wskazanym terminie nie
mogą być uznane za organ spółdzielni uprawniony do podejmowania uchwał,
gdyż takie uprawnienia z mocy art. 83
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych
oraz art. 38 Prawa spółdzielczego zastrzeżone zostały dla walnego
zgromadzenia. Wskazał, że na tle obecnie obowiązujących przepisów prawa walne
zgromadzenie członków spółdzielni mieszkaniowej nie może być zastąpione przez
zgromadzenie przedstawicieli, a każdy członek spółdzielni ma prawo do osobistego
i bezpośredniego uczestniczenia w obradach walnego zgromadzenia, zgłaszania
projektów głosowania, uchwał i poprawek do projektów. Celem bowiem nowej
regulacji było wprowadzenie zasad demokracji bezpośredniej. Zatem działanie
zebrania przedstawicieli członków Spółdzielni Mieszkaniowej „W." niezgodne z tą
regulacją nie mogło zostać uznane za zgodne z interesami członków spółdzielni.
5
Podniósł, że nietrafne jest także stanowisko pozwanej, która
ocenę legalności działań zebrania przedstawicieli członków spółdzielni w dniu
6 czerwca 2009 r. wywodziła z treści art. 9 ust. 2 ustawy zmieniającej.
Podkreślając, że przepis ten wyraźnie stanowi, iż do czasu zarejestrowania zmian
statutów postanowienia dotychczasowych regulujące funkcjonowanie zebrania
przedstawicieli pozostają w mocy, wyraził pogląd o niesamodzielności normy
z niego wynikającej. Dlatego też jego zdaniem art. 9 ust. 2 ustawy zmieniającej
należy rozumieć tak, że reguluje on na dotychczasowych zasadach działania
zebrania przedstawicieli członków spółdzielni tylko w tych spółdzielniach
mieszkaniowych, w których do dnia 30 listopada 2007 r. dokonano zmian statutu
i do dnia 30 grudnia 2007 r. złożono do Krajowego Rejestru Sądowego wniosek
o rejestrację tych zmian, które powinny być dostosowane do nowych uregulowań
wprowadzonych ustawą zmieniającą. Podniósł, że należy pamiętać, iż kwestie
dotyczące praw i obowiązków członków spółdzielni lub organów spółdzielni
i ich kompetencji uregulowane są przepisami bezwzględnie obowiązującymi
i nie pozostawiają spółdzielniom możliwości innego ich unormowania.
W spółdzielniach mieszkaniowych, które nie podjęły działań zgodnych z art. 9 ust. 1
ustawy zmieniającej zebrania przedstawicieli nie są od dnia 1 stycznia 2008 r.
uprawnione do podejmowania uchwał, które z mocy art. 83
ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych i art. 38 Prawa spółdzielczego zastrzeżone są dla walnego
zgromadzenia. Skoro pozwana Spółdzielnia w ustawowym terminie nie uchwaliła
statutu zgodnego z nowymi wymogami prawa, to postanowienia jej
dotychczasowego statutu, stały się sprzeczne z ustawą w dalszym ciągu
nie obowiązują.
Apelację od tego wyroku złożyła pozwana Spółdzielnia, którą Sąd
Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 stycznia 2011 r. oddalił, podzielając ustalenia
i argumentację Sądu pierwszej instancji. Uznał za bezzasadny zarzut kwestionujący
interes prawny powoda w żądaniu ustalenia nieistnienia kwestionowanych uchwał,
skoro zgodnie z art. 42 § 1 Prawa spółdzielczego, uchwały walnego zgromadzenia
obowiązują wszystkich członków spółdzielni oraz wszystkie jej organy i w rezultacie
od nich zależy zakres ich praw i obowiązków. Odnosi się to również do uchwał
dotyczących zatwierdzenia sprawozdań zarządu i sprawozdania finansowego,
6
albowiem bezpośrednio dotyczą one zaakceptowania pracy zarządu oraz
działalności finansowej spółdzielni i pośrednio zaś wpływają na wymiar zobowiązań
członka wobec spółdzielni oraz jego prawa.
Według oceny Sądu Apelacyjnego bezzasadny był zarzut naruszenia przez
Sąd Okręgowy art. 9 ust. 2 ustawy zmieniającej, gdyż zgodnie z art. 83
ust. 1
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych obowiązującym od dnia 31 lipca 2007 r.
zebrania przedstawicieli utraciły status organów spółdzielni mieszkaniowych.
Jego zdaniem znaczenie unormowania zawartego w art. 9 ust. 2 ustawy
zmieniającej należy rozpatrywać łącznie z brzmieniem art. 9 ust. 1 tejże ustawy,
co oznacza, że postanowienia dotychczasowych statutów regulujące
funkcjonowanie zabrania przedstawicieli pozostają w mocy do czasu
zarejestrowania zmian statutów w trybie określonym w art. 9 ust. 1 noweli, a nie
w ogóle do zarejestrowania tych zmian kiedykolwiek. Przyjęcie stanowiska
pozwanej zdaniem Sądu drugiej instancji oznaczałoby, że wprowadzony przepis
byłby przepisem martwym, gdyż spółdzielnie nie respektując jego postanowień
dowolnie mogłyby decydować, czy funkcjonują według obowiązującego prawa,
czy też nie dostosowują statutu do jego zasad.
Wskazał, że termin określony w art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej jest
terminem zawitym prawa materialnego, po upływie którego ustaje możliwość
funkcjonowania i podejmowania uchwał przez zebranie przedstawicieli z wyjątkiem
określonym w art. 9 ust. 2 tej ustawy. Po upływie terminu określonego w art. 9 ust. 1
ustawy zmieniającej zaczyna obowiązywać ten zakaz we wszystkich spółdzielniach
mieszkaniowych, z wyjątkiem tych, które w terminie określonym w tym przepisie
dokonały stosownych zmian statutu i zgłoszenia jego rejestracji. Nieuchwalenie
zatem przez zebranie przedstawicieli zmian statutu w ustawowym terminie, to jest
do 30 listopada 2007 r., wywołało ten skutek, że nie ma możliwości ich uchwalenia
przez zebranie przedstawicieli w terminie późniejszym. Oznacza to, że zmiany po
upływie ustawowego terminu mogą być dokonane jedynie przez walne
zgromadzenie wszystkich członków i dotyczy to również zwoływania walnego
zgromadzenia w innych sprawach niż uchwalenie statutu.
7
Podjęcie przez zgromadzenie przedstawicieli uchwał w dniu 6 czerwca
2009 r. w sytuacji, kiedy w ogóle nie dokonano zmian w statucie, aby go
dostosować do treści art. 83
ustawy o spółdzielni mieszkaniowych oznaczało ich
podjęcie przez organ niebędący już ustawowym organem spółdzielni
mieszkaniowej, gdyż w tym czasie ten organ utracił już swój byt prawny.
Funkcjonowanie zaś w obrocie uchwał nieistniejących uzasadniało powództwo
członka spółdzielni o ustalenie, że one nie istnieją. Zauważył wprawdzie,
że z wykładni językowej wynika, iż zebranie przedstawicieli może funkcjonować do
określonej daty, niemniej pierwszeństwo należało dać interpretacji systemowej,
historycznej i celowościowej omawianych przepisów. Wyraził zapatrywanie,
że unormowanie zawarte w art. 83
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, które
weszło życie z dniem 31 lipca 2007 r. wyłączając od tej daty możliwość zastąpienia
walnego zgromadzenia zebraniem przedstawicieli, stanowi lex specialis
w stosunku do regulacji zawartych w art. 36 i 37 Prawa spółdzielczego
dopuszczających zastąpienie walnego zgromadzenia przez zebranie
przedstawicieli. O niemożności zastąpienia w spółdzielniach mieszkaniowych
walnego zgromadzenia przez zgromadzenie przedstawicieli świadczy - jego
zdaniem - nowa treść art. 4 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych,
w którym mowa o uchwale walnego zgromadzenia i art. 59 § 1 Prawa
spółdzielczego, zgodnie z którym zebrania grup członkowskich w spółdzielniach
mieszkaniowych tracą status organów spółdzielni. Wskazał, że trafnie przy tym
zauważył Sąd Okręgowy, iż nie ma przeszkód, aby zwołać walne zgromadzenie
członków spółdzielni, które wobec niezgodnych z prawem unormowań
niezmienionego statutu spółdzielni może procedować według przepisów ustawy.
Dotychczasowy, bowiem statut w częściach, w których jest sprzeczny z ustawą,
już nie obowiązuje.
Wyrok Sądu Apelacyjnego został zaskarżony skargą kasacyjną przez
pozwaną spółdzielnię, która wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania. Skarga została oparta na podstawie naruszenia
prawa materialnego, w ramach której skarżący podniósł obrazę art. 9 ust. 2 ustawy
zmieniającej w zw. z art. 83
ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych; art. 2
oraz art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji oraz art. 189 k.p.c.
8
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy zwrócić uwagę, że wprawdzie art. 9 ust 1 i 2 ustawy
zmieniającej oraz art. 83
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych zostały
wprowadzone do systemu prawnego z dniem 31 lipca 2007 r. tym samym aktem
prawnym, tj. właśnie ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych ustaw, niemniej przy
wykładni tych przepisów Sąd Apelacyjny pominął całkowicie, że są to unormowania
o różnym charakterze, a mianowicie, iż pierwsza z tych regulacji ma charakter
unormowania przejściowego, tj. odpowiada na pytanie, w jakim zakresie w dalszym
ciągu należy stosować „stary stan prawny” i to bez względu na rodzaj i zakres
zmian wprowadzonych nową ustawą.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące zmiany modelu organów
spółdzielni mieszkaniowej z zebrania przedstawicieli na walne zgromadzenie
w częściach, a w szczególności skutki zaniechania spółdzielni dostosowania
swoich regulacji wewnętrznych do nowego stanu prawnego jest całkowicie
jednolite. Zapoczątkował je wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2010 r.,
IV CSK 310/09 (OSNC-ZD 2010, nr 3, poz. 89), w którym podkreślono, że ani
z art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej, ani z art. 83
ust. 1 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych, nie wynika, że z dniem 1 stycznia 2008 r. zebranie przedstawicieli
spółdzielni przestało istnieć jako jej organ. Takie stanowisko pozostaje w wyraźnej
sprzeczności z art. 9 ust. 2 ustawy zmieniającej. Lege non distinquente przepis ten
dotyczy zarówno sytuacji, gdy po dniu 1 stycznia 2008 r. trwało postępowanie przed
sądem rejestrowym, jak też sytuacji, polegającej na podjęciu przez zebranie
przedstawicieli uchwały odmawiającej zmiany statutu. Ten kierunek wykładni
znalazł kontynuację w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2011 r., II CSK
32/11 (LEX nr 846608) oraz z dnia 17 czerwca 2011 r., II CSK 620/10
(LEX nr 846567). O utrwaleniu tej linii orzecznictwa przekonują postanowienia
odmawiające przyjęcia skarg kasacyjnych do rozpoznania (por. np. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2010 r., IV CSK 280/10, z dnia
20 października 2010 r., IV CSK 310/10, z dnia 3 czerwca 2011 r., I CSK 729/10
i z dnia 21 września 2011 r., III CSK 146/11). Także w literaturze został
9
zaakceptowany przyjęty przez Sąd Najwyższy kierunek wykładni wskazanych jako
naruszone przepisów.
Nawiązując do powyższych argumentów, zgodnie z powszechnie
akceptowaną w orzecznictwie i w piśmiennictwie zasadą pierwszeństwa wykładni
językowej należało wpierw dokonać analizy treści art. 9 ustawy zmieniającej.
Metoda językowa dopuszcza odstępstwa od jej zastosowania tylko wtedy, gdy
prowadzi do absurdu albo do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych
konsekwencji.
Nie ma w szczególności konieczności sięgania po argumenty celowościowe
wtedy, gdy już po zastosowaniu reguł znaczeniowych albo metody językowej
i dyrektyw systemowych uda się osiągnąć właściwy wynik wykładni, to jest ustalić
pozbawione cech niedorzeczności znaczenie interpretowanej normy (uchwała
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2007 r., III CZP 94/06
OSNC 2007, nr 7-8. poz. 95 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1998 r.,
I CKN 664/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 7). Innymi słowy, odstępstwo od sensu
wynikającego z brzmienia przepisu mogą uzasadniać tylko wyjątkowo szczególnie
istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne (uzasadnienie
uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 14 października
2004 r., III CZP 37/04, OSNC 2005, nr 3, poz. 42, wyrok Sądu Najwyższego z dnia
21 lipca 2004 r., V CK 21/04, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 137 i uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 20 lipca 2005 r., I KZP 18/05, OSNKW 2005, nr 9, poz. 74).
Choć więc wykładnia powinna uwzględniać takie odczytanie przepisu,
które pozwoli na uznanie, że realizuje on społeczne oczekiwania i pozostaje
w zgodności z Konstytucją, to jednak w drodze interpretacji nie można nadawać mu
innego znaczenia niż to, na które wskazuje jego treść, a za odmiennym
rozumieniem nie przemawiają inne metody (uzasadnienie uchwały pełnego składu
Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2006 r., III CZP 84/05 OSNC
2006, nr 7-8, poz. 114).
Niewątpliwie z treści art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej nie wynika żadna
sankcja dla spółdzielni za niewykonanie w terminie zmiany statutu i jego rejestracji;
natomiast art. 9 ust. 2 stanowi, że do czasu zarejestrowania zmian statutów
10
postanowienia dotychczasowych statutów regulujące funkcjonowanie zebrania
przedstawicieli pozostają w mocy. Bezpośrednie więc jego rozumienie prowadzi do
wniosku, że dopóki nie dojdzie do zmiany statutu dostosowującej go do nowego
stanu prawnego, pozostają w mocy te postanowienia statutów, na podstawie
których w chwili wejścia ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw
funkcjonowały zebrania przedstawicieli. Skoro w tym przepisie intertemporalnym
ustawodawca przesądził w takim wypadku dalsze obowiązywanie statutów
przewidujących funkcjonowanie tego organu spółdzielni, to tym samym wyłączył,
po pierwsze stosowanie do tych postanowień przepisów odmiennych ustawy nowej
i po wtóre w przepisie tym ustanowił podstawę do kontynuowania działalności
istniejących już zebrań przedstawicieli do czasu zarejestrowania zmian statutów.
Trafnie już w judykaturze podniesiono, że wobec braku rozróżnienia przepis ten
dotyczy zarówno sytuacji, w której po dniu 1 stycznia 2008 r. trwało postępowanie
przed sądem rejestrowym, jak też stanu, gdy zebranie przedstawicieli podjęło
uchwały, w tym uchwałę odmawiającą zmiany statutu. Podkreślić przy tym należy,
że nie jest w zasadzie istotne, co ustawodawca chciał powiedzieć w ustanowionym
przepisie, lecz to co w nim wyraził, zwłaszcza gdy użyto w nim sformułowań
jednoznacznych językowo (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja
2000 r., I KZP 7/00, OSNKW 2000, nr 5-6, poz. 51). Poza tym należy zauważyć,
że uchwalony tekst ustawy zmieniającej radykalnie odbiega od projektów zawartych
w drukach sejmowych (nr 339, 767, 768, 602 i 766).
Za wynikiem wykładni językowej przemawia ważki argument natury
systemowej wynikający z treści art. 54 ust. 2 zd. 2 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych, który stanowi, że w razie sprzeczności między postanowieniami
dotychczasowych statutów a przepisami tej ustawy stosuje się przepisy ustawy
nowej. Tymczasem art. 9 ust. 2 ustawy zmieniającej nie zawiera takiego
unormowania, co przemawia przeciwko przyjęciu, że art. 83
ust. 1 ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych w stosunku do istniejącego w dniu 31 lipca
2007 r. zebrania przedstawicieli obowiązuje w spółdzielni mieszkaniowej nawet
pomimo braku dokonania przez nią zmiany statutu.
11
W końcu należy podnieść, że nie można zgodzić się z argumentacją Sądów
meriti jakoby za wykładnią przez nich przyjętą przemawiały jednoznacznie
argumenty celowościowe. Po pierwsze, mając na uwadze przebieg prac
ustawodawczych nad wprowadzeniem regulacji zawartej w art. 83
ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych do końca trudno przesądzić, jaki cel przyświecał
ustawodawcy. Po wtóre, w literaturze zwrócono uwagę, że w wielu dużych
spółdzielniach, liczących po kilka tysięcy członków, o zmianie statutu decydowałby
w istocie organ niezdolny do rzeczowego i konstruktywnego obradowania,
co rodziłoby wątpliwości, czy podjęte w takich warunkach uchwały stanowiłyby
rzeczywisty wyraz woli członków (por. też np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
20 stycznia 1986 r., I PR 119/85, OSNC 1986, nr 11, poz. 189). Mając więc na
uwadze domniemanie racjonalności ustawodawcy można było przyjąć, że celem
regulacji zawartej w art. 9 ust. 2 ustawy zmieniającej było zapobieżenie paraliżowi
dużych spółdzielni mieszkaniowych, zwłaszcza, że termin którym dysponowały
spółdzielnie na zmianę statutu był niezwykle krótki, znacznie krótszy niż przy
poprzednich nowelizacjach nakazujących jego zmianę. Oczywiście wybór tak
krótkiego terminu był działaniem racjonalnym tylko przy przyjęciu wyniku wykładni
językowej, tj. że ustawodawca świadomie zrezygnował z sankcji za naruszenie
obowiązku zmiany statutu.
Wykazanie zasadności pierwszego z zarzutów kasacyjnych przesądzało
już, w świetle niespornego stanu faktycznego sprawy, o bezzasadności powództwa
co zwalniało Sąd Najwyższy od obowiązku omówienia dalszych zarzutów
kasacyjnych.
W tym stanie rzeczy należało na podstawie art. 39816
orzec jak w sentencji.
Mając jednak na uwadze szczególną okoliczność w postaci niedostosowania do
aktualnego stanu prawnego w przewidzianym w art. 9 ust. 1 terminie swego statutu
do zmienionego stanu prawnego odstąpiono od obciążenia powoda kosztami
procesu (art. 102 k.p.c.).
jw