Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 253/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa S. R.
przeciwko Urzędowi Kontroli Skarbowej w B.
o wyrównanie wynagrodzenia, nagrody jubileuszowej i odprawy emerytalnej
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 1 czerwca 2012 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 19 maja 2011 r.,
1. oddala skargę kasacyjną;
2. nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu stronie pozwanej
kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w B. – Sąd Pracy wyrokiem z 8 grudnia 2010 r., oddalił
powództwo S. R. przeciwko Urzędowi Kontroli Skarbowej o wyrównanie
wynagrodzenia oraz o wyrównanie nagrody jubileuszowej i odprawy emerytalnej.
Powódka domagała się zasądzenia na jej rzecz kwoty 41.596,87 zł z
ustawowymi odsetkami tytułem wyrównania wysokości wynagrodzenia za pracę.
Twierdziła, że zgodnie z art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów
państwowych powinna była, po odwołaniu z zajmowanego wcześniej stanowiska
wicedyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w By. i powierzeniu jej stanowiska
inspektora kontroli skarbowej w pozwanym Urzędzie Kontroli Skarbowej,
otrzymywać nadal wynagrodzenie nie niższe od otrzymywanego przez nią na
stanowisku wicedyrektora, a więc nie niższe od kwoty 8.594,00 zł brutto. Kwota
dochodzona pozwem stanowiła różnicę pomiędzy wynagrodzeniem faktycznie
wypłaconym powódce, a wynagrodzeniem należnym, wyliczonym od pensji
wicedyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Powołał się przy tym na uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09 (OSNP
2010 nr 21-22, poz. 254), w której stwierdzono, że do odwołanego naczelnika
urzędu skarbowego, który przed powołaniem na tę funkcję był urzędnikiem
państwowym mianowanym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r.
o pracownikach urzędów państwowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz.
953 ze zm.), stosuje się art. 111 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie
cywilnej (Dz.U. Nr 170, poz. 1218 ze zm.).
W kolejnym pozwie powódka, powołując się na taką samą argumentację,
wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 24.244,86 zł wraz z ustawowymi
odsetkami tytułem wyrównania odprawy emerytalnej oraz nagrody jubileuszowej.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Obydwie sprawy zostały połączone na
podstawie art. 219 k.p.c. celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była pracownikiem pozwanego Urzędu do
26 marca 2009 r., stosunek pracy został rozwiązany na mocy porozumienia stron.
W październiku 2005 r. powódka została powołana na stanowisko wicedyrektora
3
Urzędu Kontroli Skarbowej w B., z którego została odwołana 23 maja 2007 r.
Pismem z 11 czerwca 2007 r. pozwany wyznaczył jej stanowisko inspektora kontroli
skarbowej III-go stopnia ze wskazaniem, że do 31 sierpnia 2007 r. zachowa ona
dotychczasowe wynagrodzenie miesięczne, zaś od 1 września 2007 r. ustala się
dla niej nowe warunki wynagrodzenia. Sąd Rejonowy podzielił w całości
argumentację zaprezentowaną w uchwale Sądu Najwyższego z 17 lutego 2010 r., I
PZP 5/09 (OSNP 2010 nr 21-22, poz. 254). Zgodnie z tą uchwałą, osoby odwołane
z funkcji organu administracji państwowej lub innego stanowiska kierowniczego w
administracji państwowej, które przed powołaniem na tę funkcję lub stanowisko były
urzędnikami państwowymi mianowanymi zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, stały się z mocy prawa
pracownikami służby cywilnej i w stosunku do nich stosowało się odpowiednio art.
45 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.
Pogląd Sądu Najwyższego odnosi się także do powódki jako zastępcy dyrektora
urzędu kontroli skarbowej. Stosunek pracy powódki, po odwołaniu ze stanowiska
wicedyrektora urzędu, uległ z mocy ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej
przekształceniu ze stosunku opartego na mianowaniu w stosunek pracy oparty na
umowie o pracę. W tym momencie nastąpiło dostosowanie, o którym była mowa w
tytule rozdziału 10 ustawy o służbie cywilnej z 2006 r. oraz przekształcenie, o
którym mowa w zdaniu drugim art. 110 ust. 1 tej ustawy. Jednocześnie powódka
nie skorzystała (i jest to okoliczność bezsporna) z przewidzianego w art. 45 ust. 2
ustawy o pracownikach urzędów państwowych prawa do mianowania na
stanowisko równorzędne z zajmowanym przed powołaniem na stanowisko
wicedyrektora, zatem po odwołaniu stała się pracownikiem służby cywilnej, do
którego zastosowanie miały przepisy ustawy o służbie cywilnej z 2006 r. dotyczące
pracowników tej służby, których stosunek pracy miał podstawę w umowie o pracę,
a także przepisy Kodeksu pracy, w tym przepisy o wypowiedzeniu zmieniającym
(oraz przyjęte w doktrynie i orzecznictwie tzw. porozumienie zmieniające warunki
zatrudnienia). Pismo, w którym pozwany wyznaczył powódce stanowisko
inspektora kontroli skarbowej III-go stopnia wraz ze zmianą warunków pracy, w
szczególności co do wysokości wynagrodzenia, zostało jej doręczone w czerwcu
2007 r. i ani w momencie jego wręczania, ani też później, do momentu wytoczenia
4
powództwa o wyrównanie wynagrodzenia, powódka nie kwestionowała znacząco
zmienionych warunków pracy i płacy. Uczyniła to po rozwiązaniu stosunku pracy.
Tym samym należy uznać, że w następstwie złożenia przez pozwanego pisemnego
oświadczenia, zawierającego propozycję nowych warunków zatrudnienia (w tym
wysokości wynagrodzenia), oraz objęcia przez powódkę bez zastrzeżeń
powierzonego jej stanowiska (i wynikających stąd dla niej konsekwencji w postaci
istotnego obniżenia wynagrodzenia), doszło do zawarcia pomiędzy stronami
porozumienia zmieniającego warunki wynagrodzenia (art. 11 k.p.). W taki sposób,
zdaniem Sądu, powinno się traktować zaistniałą sytuację.
W ocenie Sądu Rejonowego, przyjmując nowe warunki zatrudnienia
(stanowisko inspektora kontroli skarbowej III-go stopnia oraz związane z tym
stanowiskiem wynagrodzenie za pracę) i przystępując do pracy na powierzonym jej
stanowisku za wskazanym, zmienionym (obniżonym) wynagrodzeniem, powódka
zaakceptowała zaproponowane jej warunki wynagrodzenia i przez kolejne lata ich
nie kwestionowała. Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym, z którego
istoty wynika, że strony mogą swobodnie kształtować jego treść mocą swoich
zgodnych oświadczeń woli (art. 3531
k.c. w związku z art. 300 k.p.). Porozumienie
stron zmieniające treść stosunku pracy (art. 11 k.p.) – w przeciwieństwie do
wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 k.p.) – nie jest zawężone do warunków
płacy i pracy. Jeżeli dopuszczalna jest jednostronna zmiana tych warunków, to
zasada swobody umów pozwala na takie ukształtowanie treści stosunku pracy,
które strony uznały za najwłaściwsze z punktu widzenia ich wzajemnych praw i
obowiązków, a zatem także ich interesów. Jeżeli w drodze wypowiedzenia
zmieniającego pracodawca może obniżyć pracownikowi wynagrodzenie, to możliwe
jest wprowadzenie takiej zmiany w drodze porozumienia stron. Skoro strony mogą
rozwiązać stosunek pracy na mocy porozumienia stron, to tym bardziej należy im
przyznać uprawnienie do przekształceń jego treści na skutek zmiany
poszczególnych lub wszystkich jego elementów (por. uzasadnienie wyroku Sądu
Najwyższego z 5 grudnia 2002 r., I PKN 575/01, OSNP 2004 nr 11, poz. 90 i
wyroku z 2 października 2003 r., I PK 420/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 329).
Sąd Rejonowy przyjął – oceniając w zasadzie bezsporny stan faktycznym –
że powódka przyjęła nowe, zmienione warunki pracy i płacy. W konsekwencji jej
5
powództwo podlegało oddaleniu zarówno w zakresie wyrównania wynagrodzenia,
jak i jego pochodnych w postaci nagrody jubileuszowej oraz odprawy emerytalnej.
Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła powódka, zaskarżając go w
całości i wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Wyrokowi zarzucono naruszenie: 1) art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 219
k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i brak rozstrzygnięcia co do istoty sprawy o
żądaniu powódki w zakresie wyrównania nagrody jubileuszowej oraz odprawy
emerytalnej; 2) art. 39 k.p. poprzez jego niezastosowanie; 3) art. 10 ust. 1b ustawy
z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych w związku z art.
111 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej poprzez jego
niezastosowanie.
W uzasadnieniu apelacji powódka podniosła, że składała dwa pozwy –
pierwszy o zasądzenie kwoty 41.596,87 zł tytułem wyrównania wynagrodzenia i
drugi o zasądzenie kwoty 24.244,86 zł tytułem wyrównania nagrody jubileuszowej i
odprawy emerytalnej. Zostały one połączone do wspólnego rozpoznania, co miało
charakter wyłącznie techniczny, a wyrok powinien zawierać rozstrzygnięcia co do
każdej z połączonych sprawy. Zaskarżony wyrok zawiera rozstrzygnięcie jedynie co
do roszczenia o wyrównanie wynagrodzenia, co wynika z sentencji wyroku, brak
natomiast rozstrzygnięcia w przedmiocie wyrównania nagrody jubileuszowej i
odprawy emerytalnej, co oznacza, że w tym zakresie Sąd nie rozpoznał istoty
sprawy. Ponadto Sąd pierwszej instancji niesłusznie przyjął, że pismo, w którym
pozwany wyznaczył powódce stanowisko inspektora kontroli skarbowej III-go
stopnia wraz ze zmianą warunków pracy, należy uznać za porozumienie
zmieniające. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie
cywilnej, w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej,
nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu pracy i inne przepisy
prawa pracy. W myśl zaś art. 84 k.p. pracownik nie może zrzec się prawa do
wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Gdyby więc nawet uznać,
że pismo z 11 czerwca 2007 r. było porozumieniem zmieniającym, to jest ono
nieskuteczne, ponieważ w tej sytuacji powódka zrzekałaby się prawa do części
wynagrodzenia. Zdaniem powódki, nie do przyjęcia jest stanowisko, że skoro nie
6
kwestionowała ona od razu zmiany wysokości wynagrodzenia, to w późniejszym
okresie uprawnienie takie jej nie przysługuje. Termin przedawnienia roszczeń
pracownika o wynagrodzenie wynosi 3 lata i jedynie z upływem tego terminu
ustawodawca wiąże negatywne skutki. Przepisy Kodeksu pracy nie znajdują
zastosowania do powódki, albowiem jak zauważył Sąd Najwyższy w powoływanej
uchwale z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09, art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach
urzędów państwowych mógł mieć zastosowanie do mianowanych urzędników
państwowych zatrudnionych w urzędzie skarbowym (urzędzie kontroli skarbowej) w
okresie przejściowym, tj. do 31 grudnia 2007 r. Skoro pismo z 11 czerwca 2007 r.
wręczono powódce jeszcze w 2007 r., to nie mają do niej zastosowania przepisy
Kodeksu pracy. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku brak jest logiki i spójności,
skoro bowiem Sąd pierwszej instancji podziela w pełni argumenty uchwały Sądu
Najwyższego, to nie może – wbrew zapatrywaniom tej uchwały – stosować do
powódki przepisów Kodeksu pracy. Ponadto pisma z 11 czerwca 2007 r. nie można
traktować jako porozumienia zmieniającego, albowiem zarówno warunki pracy, jak i
płacy, w tym nowe stanowisko, zostały autorytatywnie ustalone decyzją
Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, a powódka nie miała żadnego wpływu
na ich ukształtowanie. Zgoda pracownika na takie zmiany musi być przy tym
wyrażona wprost. Gdyby wreszcie przyjąć dorozumianą zgodę na taką czynność, to
byłaby ona nieskuteczna z uwagi na art. 84 k.p. Zgodnie natomiast z art. 42 § 1 k.p.
przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do
wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy, a więc w
oświadczeniu pracodawcy powinno zostać zamieszczone pouczenie o możliwości
odwołania się do sądu pracy. Brak ten nie może wywoływać negatywnych skutków
dla powódki. W momencie wręczenia powódce pisma z 11 czerwca 2007 r. była
ona pracownikiem chronionym na podstawie art. 39 k.p., albowiem znajdowała się
w wieku przedemerytalnym i nie można było zmieniać jej na gorsze warunków
pracy i płacy. Na koniec apelująca stwierdziła, że nie podziela stanowiska Sądu
Najwyższego przedstawionego w uchwale z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09, OSNP
2010 nr 21-22, poz. 254. Zgodnie bowiem z art. 111 ust. 1 ustawy o służbie
cywilnej, do pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania zgodnie z
przepisami ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych
7
stosuje się art. 10 ust. 1a, 1b i 5, art. 13-16 oraz art. 27 ust. 3 tej ustawy. Norma ta
odsyła wprost do stosowania art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów
państwowych. Szczególną potrzebą urzędu jest odwołanie z funkcji wicedyrektora
urzędu kontroli skarbowej, a więc powódce przysługuje wynagrodzenie
równorzędne z tym, jakie otrzymywała przed odwołaniem.
W odpowiedzi na apelację pozwany Urząd Kontroli Skarbowej w B. wniósł o
jej oddalenie. Pozwany zwrócił uwagę, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
wyraźnie wskazano, że Sąd Rejonowy oddalił powództwo w zakresie wyrównania
wynagrodzenia oraz jego pochodnych w postaci nagrody jubileuszowej i odprawy
emerytalnej. Pozwany, w następstwie braku jakiejkolwiek negatywnej reakcji
powódki na pismo z 11 czerwca 2007 r. wyznaczające jej stanowisko inspektora
kontroli skarbowej i odpowiednie do tego stanowiska wynagrodzenie, nie miał
żadnych wątpliwości co do przyjęcia przez powódkę nowych warunków pracy. Sąd
Najwyższy w uchwale z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09, poczynił stosowne wywody
dotyczące przekształcenia stosunku pracy z mianowania urzędnika państwowego w
umowny stosunek pracy. Odwołanie z funkcji kierowniczej powodowało
przekształcenie dotychczasowego stosunku pracy z mianowania w umowny
stosunek pracy, a jego konsekwencją było powstanie uprawnienia do mianowania
na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed powołaniem. Powódka takiego
wniosku nie złożyła. Powyższe przekształcenie powodowało konieczność poddania
stosunku pracy regułom wynikającym, w zakresie nieuregulowanym ustawą o
służbie cywilnej, z Kodeksu pracy. Nie może budzić wątpliwości, że umowne
stosunki pracy mogą być zmieniane w drodze porozumienia stron i to niezależnie
od ochrony z art. 39 k.p. Zbyt daleko idące jest, podkreślane w apelacji,
utożsamianie odwołania ze stanowiska wicedyrektora urzędu kontroli skarbowej i
dalsze zatrudnienie na stanowisku inspektora kontroli skarbowej z przeniesieniem
mianowanego urzędnika państwowego na inne stanowisko ze względu na
szczególne potrzeby urzędu, o czym stanowi art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach
urzędów państwowych. Powódka nie była mianowana na stanowisko wicedyrektora
Urzędu Kontroli Skarbowej, a powierzenie jej tej funkcji nastąpiło stosownym aktem
powołania. Takie powoływanie i odwoływanie na stanowiska kierownicze to element
8
podległości Ministrowi Finansów i metoda sprawowania kontroli nad służbami
skarbowymi.
Sąd Okręgowy– Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 19 maja
2011 r., oddalił apelację powódki i orzekł o kosztach procesu. Sprostował
jednocześnie sentencję wyroku Sądu Rejonowego przez dopisanie w opisie
przedmiotu sprawy słów: „oraz o wyrównanie nagrody jubileuszowej i odprawy
emerytalnej”.
Sąd Okręgowy podzielił zarówno ustalenia faktyczne zawarte w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jak i przedstawione tam rozważania prawne,
traktując je jak własne.
Wbrew zarzutom powódki stawianym w apelacji, Sąd Rejonowy orzekł o
całości zgłoszonych w rozpoznawanej sprawie roszczeń. Zasadniczo moc wiążącą
ma tylko sentencja orzeczenia, nie mają jej zaś zawarte w uzasadnieniu motywy
rozstrzygnięcia sądu, jednak w niektórych przypadkach ze względu na ogólność
rozstrzygnięcia wyrażonego w sentencji orzeczenia okoliczności objęte
uzasadnieniem mogą służyć do sprecyzowania zakresu mocy wiążącej tego
rozstrzygnięcia, czyli granic jego prawomocności materialnej. Taka właśnie sytuacja
miała miejsce w niniejszej sprawie, w której zaskarżonym wyrokiem Sąd pierwszej
instancji „oddalił powództwo", przy czym poza sporem pozostawało, że sprawę o
wyrównanie wynagrodzenia, rozstrzyganą pod sygnaturą akt 63/10, połączono do
wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, na mocy art. 219 k.p.c., ze sprawą o
wyrównanie nagrody jubileuszowej i odprawy emerytalnej, zarejestrowaną po
sygnaturą akt 64/10. W tej sytuacji, choć sama sentencja mogłaby budzić
wątpliwości co do zakresu rozstrzygnięcia zapadłego w sprawie, to jednak zakres
rozpoznania został bezsprzecznie wyjaśniony w uzasadnieniu wyroku, w którym
wskazano jednoznacznie, że Sąd Rejonowy rozpoznawał obie połączone sprawy i
oddalił powództwo w zakresie wszystkich roszczeń zgłoszonych w obu sprawach.
Jednoznaczne stwierdzenia uzasadnienia orzeczenia nie mogą pozostawiać
wątpliwości, że sentencja zaskarżonego wyroku obejmuje oddalenie wszystkich
zgłoszonych przez powódkę roszczeń – w obu połączonych sprawach. Za chybione
należało w tej sytuacji uznać zarzuty naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. (przepis ten
skierowany jest do sądu odwoławczego, z natury rzeczy sąd pierwszej instancji nie
9
może uchybić mu w swym orzeczeniu), jak i art. 219 k.p.c. (Sąd Rejonowy słusznie
połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy toczące się pomiędzy
tymi samymi stronami i dotyczące w zasadzie jednego problemu prawnego).
Jednocześnie, dla uściślenia sentencji wyroku pierwszoinstancyjnego, Sąd
Okręgowy na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c. dokonał sprostowania sentencji w ten
sposób, że dopisał w opisie przedmiot sporu słowa „oraz o wyrównanie nagrody
jubileuszowej i odprawy emerytalnej."
Nietrafne okazały się pozostałe zarzuty apelacji. Stosownie do art. 110 ust. 1
ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 170, poz. 1218 ze
zm., która została już uchylona, jednakże znajduje zastosowanie do sytuacji
powódki), stosunki pracy nawiązane w urzędach, o których mowa w art. 2 tej
ustawy (dotyczy to również urzędów kontroli skarbowej – art. 2 ust. 1 pkt 3), przed
dniem wejścia w życie tej ustawy na podstawie mianowania na zasadach
określonych w ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych, pozostawały w mocy nie dłużej niż do 31 grudnia 2007 r., chyba że
wcześniej w sposób określony w tej ustawie zostały przekształcone, rozwiązane lub
wygasły. Zgodnie z art. 110 ust. 2 tej ustawy, z dniem 1 stycznia 2008 r.
dotychczasowe stosunki pracy osób zatrudnionych na podstawie mianowania
przekształcały się w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas
nieokreślony. Art. 111 ust. 1 i 2 ustawy powielały treść art. 138 ust. 1 i 2
poprzedniej ustawy o służbie cywilnej z 1998 r. Zgodnie z art. 111 ust. 1, do
pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych stosuje
się art. 10 ust. 1a, 1b i 5, art. 13-16 oraz art. 27 ust. 3 tej ustawy. Natomiast według
art. 111 ust. 2 tej ustawy, osoby odwołane z funkcji organu administracji
państwowej lub innego stanowiska kierowniczego w administracji państwowej, które
przed powołaniem na tę funkcję lub stanowisko były urzędnikami państwowymi
mianowanymi zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych, stają się pracownikami służby cywilnej i w
stosunku do nich stosuje się odpowiednio art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Według art. 10 ust. 1b ustawy o
pracownikach urzędów państwowych, jeżeli jest to konieczne ze względu na
10
szczególne potrzeby urzędu, urzędnika państwowego mianowanego można
przenieść na inne stanowisko, odpowiadające kwalifikacjom urzędnika i
równorzędne pod względem wynagrodzenia. Zgodnie natomiast z art. 45 ust. 2 tej
ustawy, osobie odwołanej z funkcji lub stanowiska, określonych w ust. 1, która
przed powołaniem na tę funkcję lub stanowisko była urzędnikiem państwowym
mianowanym, przysługuje prawo do mianowania na stanowisko równorzędne z
zajmowanym przed powołaniem, jeżeli osoba ta spełnia wymogi, o których mowa w
art. 3 pkt 4.
Powyższe przepisy dowodzą jednoznacznie, że dzień 31 grudnia 2007 r.
miał być ostatecznym terminem ustania utrzymywanego „przejściowo" od 1995 r.
odrębnego statusu dawnych urzędników państwowych mianowanych; jednak już
wcześniej stosunki pracy tych urzędników podlegały określonym w ustawie
przekształceniom – w szczególności mogły być rozwiązywane i wygaszane
(przekształcane w umowne stosunki pracy, do których możliwe było stosowanie
przepisów Kodeksu pracy). Osoby odwołane z funkcji organu administracji
państwowej lub innego stanowiska kierowniczego w administracji państwowej, które
przed powołaniem na tę funkcję lub stanowisko były urzędnikami państwowymi
mianowanymi zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych, stawały się pracownikami służby cywilnej i w
stosunku do nich stosowało się odpowiednio art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Taka też sytuacja miała
miejsce w przypadku powódki, która w dniu 23 maja 2007 r. została odwołana ze
stanowiska wicedyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B.
Sąd Okręgowy podzielił pogląd przedstawiony w uzasadnieniu uchwały
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09 (OSNP 2010 nr
21-22, poz. 254), zgodnie z którym w momencie odwołania z funkcji organu
administracji państwowej lub innego stanowiska kierowniczego w administracji
państwowej następowało owo „dostosowanie”, o którym mowa w tytule rozdziału,
oraz przekształcenie, o którym mowa w zdaniu drugim art. 110 ust. 1 ustawy.
Dostosowanie polegało na tym, że osoby objęte sytuacją określoną w hipotezie art.
111 ust. 2 ustawy „stają się pracownikami służby cywilnej i w stosunku do nich
stosuje się odpowiednio art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
11
pracownikach urzędów państwowych”. Stwierdzenie, że osoby odwołane z funkcji
organu administracji państwowej lub innego stanowiska kierowniczego w
administracji państwowej stają się pracownikami służby cywilnej, oznacza, że z
chwilą odwołania ich dotychczasowy stosunek pracy z mianowania przekształcał
się w umowny stosunek pracy, zgodnie bowiem z definicją zawartą w art. 3 ustawy
o służbie cywilnej z 2006 r. pracownikiem służby cywilnej w rozumieniu tej ustawy
jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę zgodnie z zasadami
określonymi w ustawie. Zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy o służbie cywilnej z 2006
r., po przekształceniu (ex lege) ich statusu pracowniczego w sposób wyżej opisany,
osoby te (już jako byli mianowani urzędnicy państwowi, będący – po odwołaniu z
funkcji organu administracji państwowej – pracownikami służby cywilnej
zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę), ze względu na odpowiednie
stosowanie do nich art. 45 ust. 2 ustawy z 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych, mogły ubiegać się o mianowanie na stanowisko równorzędne z
zajmowanym przed powołaniem. W myśl bowiem art. 45 ust. 2 tej ustawy, osobie
odwołanej z funkcji organu administracji państwowej lub innego stanowiska
kierowniczego w administracji państwowej, która przed powołaniem na tę funkcję
lub stanowisko była urzędnikiem państwowym mianowanym, przysługuje prawo do
mianowania na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed powołaniem.
Jeżeli więc w rozpoznawanej sprawie powódka, odwołana ze stanowiska
wicedyrektora urzędu, nie skorzystała z prawa do mianowania na stanowisko
równorzędne z zajmowanym przed powołaniem (niepodejmowanie przez nią
żadnych czynności w tym zakresie było bezsporne), to po odwołaniu stała się
pracownikiem służby cywilnej, do którego mają zastosowanie nie tylko wszystkie
przepisy ustawy o służbie cywilnej z 2006 r. dotyczące pracowników tej służby,
których stosunek pracy ma podstawę w umowie o pracę (art. 3 pkt 1 ustawy o
służbie cywilnej z 2006 r.), ale także przepisy Kodeksu pracy (art. 7 ust. 1 ustawy o
służbie cywilnej z 2006 r.), w tym przepisy o wypowiedzeniu zmieniającym
(obejmującym na przykład wysokość wynagrodzenia za pracę). Wbrew więc
argumentom apelacji do powódki nie może znaleźć zastosowania art. 111 ust. 1
ustawy o służbie cywilnej z 2006 r. (nie była ona już bowiem, w związku z
odwołaniem jej ze stanowiska wicedyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B.,
12
pracownikiem zatrudnionym na podstawie mianowania), a właśnie art. 111 ust. 2 tej
ustawy, a tym samym ewentualnie art. 45 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów
państwowych (przy czym bezsporne było, że powódka nie skorzystała z prawa do
żądania mianowania na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed
powołaniem).
Wbrew stanowisku powódki, zmiana warunków pracy i płacy nie musi
wynikać tylko z tzw. wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 k.p.), ale może być
dokonana także w drodze porozumienia stron, do którego dochodzi m.in. przez tzw.
czynności konkludentne (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.), to jest
zaakceptowanie przez pracownika propozycji pracodawcy. Pracownikowi
nieakceptującemu propozycji pracodawcy służą bowiem określone środki prawne, z
których powódka nie skorzystała, ani też w żaden inny sposób nie okazała braku
zgody na zaproponowane jej nowe warunki pracy i płacy, wykonując przez dłuższy
czas obowiązki na nowym stanowisku pracy za zaproponowanym
wynagrodzeniem. Słusznie więc Sąd pierwszej instancji uznał, że powódka w
sposób dorozumiany przyjęła nowe warunki pracy i płacy na stanowisku inspektora
kontroli skarbowej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 17 listopada 1997 r., I PKN
349/97, OSNAPiUS 1998 nr 19, poz. 566; z 8 kwietnia 1998 r., I PKN 29/98,
OSNAPiUS 1999 nr 7, poz. 242; z 12 lutego 2009 r., I PK 176/08, LEX nr 725003 i
z 14 stycznia 2010 r., I PK 155/09, LEX nr 574520). W ten sposób powódka nie
zrzekła się natomiast prawa do wynagrodzenia (art. 84 k.p.), o czym wspomina się
w apelacji, albowiem przyjęcie nowych warunków wynagrodzenia miało ten skutek,
że powódce przysługiwało wynagrodzenie na nowo określonych warunkach, nie
zaś wynagrodzenie otrzymywane przez nią uprzednio na stanowisku wicedyrektora
urzędu, tym samym powódka nie mogła zrzec się nieprzysługującego jej
wynagrodzenia. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje podnoszony
przez apelującą trzyletni termin przedawnienia roszczeń w sprawach z zakresu
prawa pracy. Treść stosunku pracy jest na tyle istotna dla każdego pracownika i
pracodawcy, że mało prawdopodobne jest, aby pracownik nie kwestionował
natychmiast wypłacania mu zaniżonego wynagrodzenia. Jednocześnie, w ocenie
Sądu Okręgowego, nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której ma miejsce
przyjęcie przez pracownika nowo zaproponowanych warunków pracy i płacy,
13
niekwestionowanie ich w żaden sposób i wykonywanie powierzonych obowiązków
przez blisko dwa lata, a następnie - już po rozwiązaniu stosunku pracy - dochodzi
do powoływania się na rzekome wadliwości przy zmianie warunków pracy i płacy, z
powołaniem się na nieprzekroczenie terminów przedawnienia roszczeń.
Wbrew zarzutom apelacji, Sąd Najwyższy w uchwale z 17 lutego 2010 r., I
PZP 5/09, nie stwierdził, że przepisy Kodeksu pracy znajdą zastosowanie do
pracowników zatrudnionych na podstawie ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o
służbie cywilnej dopiero począwszy od 1 stycznia 2008 r., a jedynie przyjął, że
stosownie do art. 110 ust. 2 w związku z art. 7 ust. 1 tej ustawy, Kodeks pracy
będzie, począwszy od tego dnia, stosowany do stosunków pracy wszystkich
pracowników służby cywilnej w sprawach nieuregulowanych w ustawie.
Jednocześnie należy podkreślić, że skoro (jak w sytuacji powódki) doszło do
wcześniejszego (przed 1 stycznia 2008 r.) przekształcenia stosunku pracy
nawiązanego na podstawie mianowania (na zasadach określonych w ustawie z
dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych) w umowny
stosunek pracy, to już z chwilą takiego przekształcenia do umownego stosunku
pracy mogą znaleźć zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Skoro natomiast Sąd
Rejonowy doszedł do słusznego przekonania, że nowe warunki pracy i płacy na
stanowisku inspektora kontroli skarbowej, począwszy od czerwca 2007 r., zostały
pomiędzy stronami umownego stosunku pracy ustalone na mocy porozumienia
stron (art. 11 k.p.), to tym samym nie ma żadnych podstaw do stosowania do pisma
pracodawcy z dnia 11 czerwca 2007 r. przesłanek wynikających z art. 42 k.p. Tym
samym powódce nie przysługuje w ogóle ewentualna (powoływana w apelacji)
ochrona określona w art. 39 k.p., w sprawie nie doszło bowiem do wypowiedzenia
warunków umowy o pracę.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego wniósł w imieniu powódki jej
pełnomocnik, zaskarżając wyrok ten w całości.
Skarga kasacyjna została oparta na podstawach: 1) naruszenia przepisów
prawa materialnego: a) art. 10 ust. 1b ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych, polegającego na jego bezzasadnym
niezastosowaniu; b) art. 30 § 1 pkt 1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p., polegającego
na jego niewłaściwym zastosowaniu; c) art. 30 § 1 pkt 2 k.p. w związku z art. 42 § 1
14
k.p., polegającego na jego bezzasadnym niezastosowaniu; d) art. 30 § 5 k.p. w
związku z art. 42 § 1 k.p., polegającego na jego bezzasadnym niezastosowaniu; e)
art. 39 k.p., polegającego na jego bezzasadnym niezastosowaniu; 2) naruszenia
przepisów postępowania, tj. art. 386 § 1 k.p.c., polegającego na oddaleniu apelacji
powódki w sytuacji naruszenia przez Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym
wyroku przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 k.p.c., poprzez
przyjęcie, że pismo pracodawcy z dnia 11 czerwca 2007 r. stanowiło porozumienie
zmieniające warunki pracy i płacy, w sytuacji gdy w rzeczywistości było ono
jednostronnym określeniem nowych warunków płacy powódki.
Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie
co do istoty sprawy przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty
41.596,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz kwoty 24.244,86 zł wraz z
odsetkami ustawowymi oraz kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku, ewentualnie również wyroku Sądu Rejonowego w B. z 8
grudnia 2010 r., 63/10, w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,
z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.
Na podstawie art. 3989
§ 1 pkt 2 i 4 k.p.c. pełnomocnik skarżącej wniósł o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu na potrzebę wykładni
przepisów prawnych wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, a ponadto
oczywistą zasadność skargi. W przypadku przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania wniósł o jej rozpoznanie, na podstawie art. 39811
§ 1 k.p.c., na
rozprawie.
Zdaniem powódki, w niniejszej sprawie występuje potrzeba wykładni
przepisów prawnych wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, a
mianowicie art. 10 ust. 1b ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.) w
związku z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz.U.
Nr 170, poz. 1218 ze zm.), w szczególności, czy przepisy te mają zastosowanie do
mianowanego urzędnika państwowego po odwołaniu go ze stanowiska
kierowniczego.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
15
Skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw i dlatego podlegała
oddaleniu.
1. W pierwszej kolejności należało rozpoznać zarzut naruszenia przepisów
postępowania, a mianowicie art. 386 § 1 k.p.c., co miało polegać - według
skarżącej - na nieprawidłowym oddaleniu apelacji powódki w sytuacji naruszenia
przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa procesowego, w szczególności art.
233 k.p.c., poprzez przyjęcie, że pismo pracodawcy z 11 czerwca 2007 r. stanowiło
porozumienie zmieniające warunki pracy i płacy, w sytuacji gdy w rzeczywistości
było ono jednostronnym określeniem nowych warunków płacy powódki.
W taki sposób skonstruowany zarzut naruszenia przepisów postępowania
jest nietrafny i nieskuteczny. Zarzut naruszenia art. 386 § 1 k.p.c. nie może być
samodzielną podstawą skargi kasacyjnej. Przepis ten – stanowiąc, że w razie
uwzględnienia apelacji sąd drugiej instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co
do istoty sprawy – określa jedno z możliwych rozstrzygnięć sądu drugiej instancji
(obok oddalenia apelacji – art. 385 k.p.c. oraz uchylenia zaskarżonego wyroku sądu
pierwszej instancji – art. 386 § 2 i 4 k.p.c.). Do naruszenia art. 386 § 1 k.p.c.
mogłoby dojść wtedy, gdyby sąd drugiej instancji uznał apelację za uzasadnioną i
podlegającą uwzględnieniu, a mimo to ją oddalił, albo uznał apelację za
bezzasadną, a mimo to zmienił zaskarżony wyrok i orzekł co do istoty sprawy
odmiennie niż sąd pierwszej instancji. W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy
uznał, że apelacja jest bezzasadna i w związku z tym ją oddalił. Orzekł zatem
zgodnie z art. 385 k.p.c. i nie stosował art. 386 § 1 k.p.c.
Zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. w związku z nieuwzględnieniem zarzutów
apelacji dotyczących naruszenia tego przepisu uchyla się spod kontroli kasacyjnej,
ponieważ skargi kasacyjnej nie oparto na zarzucie art. 378 § 1 k.p.c. Zgodnie z art.
398³ § 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące
ustalenia faktów lub oceny dowodów. Skarżący nie może zatem skutecznie
powoływać się na brak wszechstronnego i wnikliwego rozważenia przez sąd drugiej
instancji zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nieprawidłową ocenę
dowodów, pominięcie niektórych z nich czy też na błędne ustalenia faktyczne,
ponieważ ocena dowodów i ustalenie faktów nie są objęte kognicją Sądu
16
Najwyższego w postępowaniu kasacyjnym. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy
w wielu orzeczeniach (uchwałach, wyrokach i postanowieniach). Przytoczenie ich
wszystkich byłoby w tym miejscu niemożliwe, dlatego tytułem przykładu można
przywołać postanowienie z 23 września 2005 r., III CSK 13/05 (OSNC 2006 nr 4,
poz. 76). W uzasadnieniu tego orzeczenia podniesiono, że chociaż generalnie
dopuszczalne jest oparcie skargi kasacyjnej na podstawie naruszenia przepisów
postępowania, to jednak treść art. 3983
§ 3 k.p.c. wyraźnie i jednoznacznie
dowodzi, że wyłączone są zarzuty dotyczące ustalania faktów i oceny dowodów,
nawet jeżeli naruszenia te mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Inaczej
mówiąc, niedopuszczalne jest oparcie skargi kasacyjnej na podstawie, którą
wypełniają takie właśnie zarzuty. W sytuacji, gdy skarga kasacyjna ogranicza się
tylko do zarzutów dotyczących ustalenia faktów lub oceny dowodów, nie wskazując
na inne naruszenia prawa, jest ona niedopuszczalna jako nieoparta na ustawowej
podstawie.
Nieskutecznie skarżąca kwestionuje – poprzez zarzut naruszenia art. 233
k.p.c. – dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę pisma pracodawcy z 11 czerwca
2007 r., w którym powierzono powódce, odwołanej z funkcji wicedyrektora urzędu
kontroli skarbowej, stanowisko inspektora kontroli skarbowej III-go stopnia i
określono poczynając od 1 września 2007 r. nowe warunki wynagrodzenia. Sąd
Okręgowy w żadnym miejscu uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie przypisał
temu oświadczeniu pracodawcy charakteru porozumienia zmieniającego warunki
pracy i płacy powódki. Pismo to zawierało oświadczenie jednej ze stron stosunku
pracy. Do zawarcia porozumienia (art. 11 k.p.) konieczne było złożenie
oświadczenia również przez powódkę. Sąd Okręgowy przyjął, że powódka złożyła
takie oświadczenie w sposób dorozumiany (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.),
przyjmując (akceptując) bez zastrzeżeń zaproponowane jej warunki zatrudnienia i
wykonując przez dwa lata pracę zgodnie z nowymi warunkami (powódka wniosła
pozew o wyrównanie wynagrodzenia dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy z
pozwanym urzędem). Skargi kasacyjnej nie oparto na zarzutach naruszenia art. 11
k.p. albo art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p. W tej sytuacji należało uznać ustalony
przez Sąd Okręgowy stan faktyczny za wiążący w postępowaniu kasacyjnym (por.
art. 39813
§ 2 k.p.c., zgodnie z którym Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami
17
faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, jeżeli w skardze
kasacyjnej nie zakwestionowano skutecznie sposobu prowadzenia postępowania
dowodowego i dokonywania ustaleń faktycznych).
2. Nie są również uzasadnione zarzuty naruszenia prawa materialnego.
Zasadniczym problemem, który miał znaczenie dla oceny zasadności
roszczeń powódki i zarzutów skargi kasacyjnej, było rozstrzygnięcie o rodzaju
stosunku pracy łączącego powódkę z pozwanym urzędem. Sąd Okręgowy trafnie
przyjął, że nigdy nie był to stosunek pracy z powołania. Powódka została
zatrudniona na podstawie mianowania jako pracownik urzędu państwowego
(urzędnik państwowy). Powołanie powódki na stanowisko wicedyrektora urzędu
kontroli skarbowej nie spowodowało przekształcenia rodzaju jej stosunku pracy w
stosunek pracy z powołania. Była nadal mianowanym pracownikiem urzędu,
któremu powierzono stanowisko kierownicze w urzędzie, tyle że z chwilą wejścia w
życie przepisów ustawy o służbie cywilnej (najpierw z 18 grudnia 1998 r., potem z
24 sierpnia 2006 r.), stała się członkiem korpusu służby cywilnej, nadal
zatrudnionym na podstawie mianowania jako mianowany urzędnik państwowy.
Jednak z chwilą odwołania jej ze stanowiska wicedyrektora urzędu kontroli
skarbowej stała się z mocy prawa członkiem korpusu służby cywilnej zatrudnionym
na podstawie umowy o pracę, czyli pracownikiem służby cywilnej (por. art. 111 ust.
2 ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej: „Osoby odwołane z funkcji organu
administracji państwowej lub innego stanowiska kierowniczego w administracji
państwowej, które przed powołaniem na tę funkcję lub stanowisko były urzędnikami
państwowymi mianowanymi zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982
r. o pracownikach urzędów państwowych, stają się pracownikami służby cywilnej i
w stosunku do nich stosuje się odpowiednio art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.”). Powódka nie wystąpiła
na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych o ponowne mianowanie (według tego przepisu, osobie odwołanej z
funkcji organu administracji państwowej lub innego stanowiska kierowniczego w
administracji państwowej, która przed powołaniem na tę funkcję lub stanowisko
była urzędnikiem państwowym mianowanym, przysługuje prawo do mianowania na
stanowisko równorzędne z zajmowanym przed powołaniem). Oznacza to, że z
18
chwilą odwołania ze stanowiska wicedyrektora urzędu kontroli skarbowej powódka
przestała być mianowanym urzędnikiem państwowym, stała się pracownikiem
służby cywilnej zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i już tylko z tej
przyczyny nie mógł mieć do niej zastosowania art. 10 ust. 1b ustawy z 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Odmowa zastosowania do sytuacji
powódki tego przepisu była usprawiedliwiona wykładnią prawa przyjętą przez Sąd
Okręgowy, która jest zgodna z interpretacją przyjętą w uchwale składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09.
W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy jednoznacznie przesądził, że do
sytuacji odwołanego naczelnika urzędu skarbowego, który przed powołaniem na tę
funkcję był urzędnikiem państwowym mianowanym zgodnie z przepisami ustawy z
dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, stosuje się art.
111 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej, nie stosuje się
natomiast art. 111 ust. 1 tej ustawy. Ten sam pogląd może być odniesiony do
odwołanego zastępcy naczelnika urzędu skarbowego, dyrektora lub wicedyrektora
izby skarbowej albo dyrektora lub wicedyrektora urzędu kontroli skarbowej.
Ponieważ do powódki, po jej odwołaniu ze stanowiska wicedyrektora urzędu
kontroli skarbowej, nie miał zastosowania art. 111 ust. 1 ustawy z 24 sierpnia 2006
r. o służbie cywilnej, nie było podstaw, aby zastosować do jej sytuacji art. 10 ust. 1b
ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Zgodnie z
art. 111 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z 2006 r., jedynie do pracowników
zatrudnionych na podstawie mianowania zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych stosuje się art. 10 ust. 1a,
1b i 5, art. 13-16 oraz art. 27 ust. 3 tej ustawy. Ponieważ z chwilą odwołania ze
stanowiska wicedyrektora urzędu kontroli skarbowej powódka przestała być
pracownikiem zatrudnionym na podstawie mianowania, a stała się (z mocy prawa)
pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, nie mogły mieć do niej
zastosowania wymienione w art. 111 ust. 1 przepisy ustawy o pracownikach
urzędów państwowych. Z tego względu pozbawione doniosłości w rozpoznawanej
sprawie są obszerne rozważania uzasadnienia skargi kasacyjnej dotyczące
sądowej wykładni art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów państwowych, w
19
szczególności co należy rozumieć pod pojęciem stanowiska równorzędnego pod
względem wynagrodzenia. Przepis ten nie miał zastosowania do sytuacji powódki.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik powódki powołuje się na liczne
orzeczenia Sądu Najwyższego, które w odmienny sposób, niż przyjął to Sąd
Okręgowy, rozstrzygały kwestię wynagrodzenia mianowanego urzędnika
państwowego po jego odwołaniu z funkcji organu administracji państwowej lub
innego stanowiska kierowniczego w administracji państwowej, przyjmując, że do
takiej osoby ma zastosowanie art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów
państwowych (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z 26 czerwca 2007 r., I PK
18/07, OSNP 2008 nr 15-16, poz. 221, z 18 września 2008 r., II PK 21/08, LEX nr
785523, z 23 czerwca 2009 r., II PK 310/08, LEX nr 521925, z 28 października
2009 r., II PK 116/09, LEX nr 558298). Wszystkie te wyroki zostały wydane przed
podjęciem przez Sąd Najwyższy w powiększonym składzie uchwały z 17 lutego
2010 r., I PZP 5/09. Odwołanie się przez skarżącą do wcześniejszych wyroków
(sprzed podjęcia tej uchwały) jest o tyle nieskuteczne, że skarżąca nie przedstawia
żadnych merytorycznych argumentów przemawiających przeciwko wykładni
przyjętej w tej uchwale. Jednocześnie jej teza o rzekomej rozbieżności w
orzecznictwie Sądu Najwyższego – oparta jedynie na porównaniu wyroków
wydanych przed podjęciem uchwały z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09 oraz samej
uchwały – nie bierze pod uwagę orzeczeń wydanych już po podjęciu uchwały, w
których Sąd Najwyższy jednolicie przyjmuje, że pod rządami ustawy z 24 sierpnia
2006 r. o służbie cywilnej z chwilą odwołania mianowanego urzędnika
państwowego z funkcji organu administracji państwowej lub innego stanowiska
kierowniczego w administracji państwowej dochodziło do przekształcenia podstawy
jego zatrudnienia z mianowania na umowę o pracę, co oznaczało, że nie mógł mieć
do niego zastosowania art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów
państwowych z 1982 r. w związku z art. 111 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z 2006
r. (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 4 marca 2010 r., I PK 189/09, LEX nr
585691, z 26 lipca 2011 r., I PK 26/11, LEX nr 1001276). Skarżąca nie powołała się
na jakąkolwiek rozbieżność w orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącą wykładni
lub stosowania art. 111 ust. 1 lub 2 ustawy o służbie cywilnej z 2006 r. w stanie
faktycznym analogicznym do sytuacji powódki (odwołania mianowanego urzędnika
20
państwowego z funkcji organu administracji państwowej lub innego stanowiska
kierowniczego w administracji państwowej) dotyczącą orzeczeń wydanych po
podjęciu uchwały z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09.
3. Nie są również uzasadnione pozostałe kasacyjne zarzuty naruszenia
prawa materialnego - art. 30 § 1 pkt 1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p., art. 30 § 1
pkt 2 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p., art. 30 § 5 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p.
oraz art. 39 k.p. Nie można kwalifikować pisma strony pozwanej z 11 czerwca 2011
r. jako wypowiedzenia warunków pracy i płacy w rozumieniu art. 42 § 1 k.p.
Stanowiło ono wykonanie obowiązku pracodawcy powierzenia pracownikowi służby
cywilnej, odwołanemu z funkcji organu administracji państwowej lub innego
stanowiska kierowniczego w administracji państwowej, innego odpowiedniego
stanowiska. Problem wynagrodzenia na stanowisku równorzędnym w stosunku do
stanowiska zajmowanego przed powołaniem (a nie stanowiska równorzędnego w
stosunku do stanowiska związanego z pełnieniem funkcji organu administracji
państwowej albo stanowiska kierowniczego w administracji państwowej) w
rozumieniu art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów państwowych był
rozważany w uchwale Sądu Najwyższego z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09. W
uchwale tej został wyrażony pogląd, że nie jest możliwe swoiste „zasiedzenie”
wynagrodzenia dotychczasowego (związanego z pełnieniem funkcji organu
administracji państwowej albo stanowiska kierowniczego w administracji
państwowej) po przeniesieniu na inne odpowiednie stanowisko (po odwołaniu z
tych funkcji). Oznacza to, że pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie
równorzędne w stosunku do tego, jakie otrzymywał na stanowisku zajmowanym
przed powołaniem do pełnienia funkcji organu administracji państwowej albo
stanowiska kierowniczego w administracji państwowej. W rozpoznawanej sprawie
nie było podnoszone, że wynagrodzenie na zaproponowanym powódce stanowisku
inspektora kontroli skarbowej III-go stopnia było nierównorzędne w stosunku do
wynagrodzenia otrzymywanego przed powierzeniem jej (a następnie powołaniem
do pełnienia) funkcji wicedyrektora urzędu kontroli skarbowej.
Najważniejsze jednak dla uznania bezzasadności zarzutów dotyczących
naruszenia art. 30 § 1 pkt 1 i 2 oraz § 5 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p., a także art.
39 k.p. są ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, z których wynika, że między
21
stronami stosunku pracy doszło do porozumienia zmieniającego treść stosunku
pracy (art. 11 k.p.), przy czym pracodawca złożył swoje oświadczenie w piśmie z 11
czerwca 2007 r., natomiast powódka złożyła je w sposób dorozumiany (art. 60 k.c.
w związku z art. 300 k.p.), przyjmując (akceptując) zaproponowane jej warunki
zatrudnienia (co do stanowiska inspektora kontroli skarbowej i co do
wynagrodzenia). W skardze kasacyjnej nie przedstawiono zarzutów skutecznie
kwestionujących powyższe ustalenia faktyczne. Wyrażenie przez powódkę
dorozumianej zgody na zmianę warunków zatrudnienia uchyliło ochronę z art. 39
k.p.
Skarga kasacyjna okazała się bezzasadna. Sąd Najwyższy nie znalazł
argumentów przemawiających za jej rozpoznaniem na rozprawie (art. 39811
§ 1
k.p.c.). W rozpoznawanej sprawie nie występowało istotne zagadnienie prawne,
ponieważ wątpliwości interpretacyjne dotyczące stosowania art. 111 ust. 1 i 2
ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej zostały wyjaśnione w uchwale Sądu
Najwyższego z 17 lutego 2010 r., I PZP 5/09. Sąd Najwyższy rozpoznający skargę
kasacyjną podziela poglądy prawne wyrażone w tej uchwale, w szczególności
przedstawioną w niej wykładnię przepisów mających zastosowanie w niniejszej
sprawie.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną na
podstawie art. 39814
k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na
podstawie art. 102 k.p.c., mając na względzie znaczną wartość przedmiotu
zaskarżenia (65.842 zł), związaną z tym wysokość wynagrodzenia pełnomocnika
strony pozwanej (za sporządzenie odpowiedzi na skargę kasacyjną) oraz
kontrowersyjność zagadnień prawnych wymagających rozstrzygnięcia przez Sąd
Najwyższy.