Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 54/12
POSTANOWIENIE
Dnia 25 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSA Monika Koba
w sprawie z wniosku T. M. i J. M.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Starosty N.,
Miasta i Gminy P., T. K.,
E. P., J. P. i W. P.
o zasiedzenie nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 stycznia 2013 r.,
skargi kasacyjnej uczestników T. K., E. P., J. P. i W. P.
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 10 listopada 2011 r.,
1) uchyla zaskarżone postanowienie co do zawartego
w punkcie 1 (pierwszym) oddalenia apelacji uczestników T. K., E.
P., J. P. i W. P. od postanowienia Sądu Rejonowego w M. z dnia
17 maja 2011 r. uwzględniającego wniosek o stwierdzenie
zasiedzenia własności nieruchomości o powierzchni 0,11 ha
oznaczonej numerem działki 363/4, a także co do zawartego w
punkcie 2 (drugim) rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
apelacyjnego pomiędzy wymienionymi uczestnikami i
2
wnioskodawcami i w tym zakresie przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu pozostawiając
temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego,
2) odrzuca skargę kasacyjną w pozostałej części.
Uzasadnienie
3
Postanowieniem z dnia 17 maja 2011 r. Sąd Rejonowy w M. uwzględniając
wniosek T. M. i J. M. stwierdził, że nabyli oni z dniem 1 października 2005 r. na
prawach wspólności ustawowej własność nieruchomości położonej w W.,
składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnym 357/13 o
powierzchni 0,06 ha, 375/15 o powierzchni 0,05 ha oraz działki oznaczonej
numerem ewidencyjnym 363/4 o powierzchni 0,11 ha. Dwie pierwsze działki
wchodziły w skład większej nieruchomości stanowiącej własność Miasta i Gminy P.
dla której była prowadzona księga wieczysta nr KW […]. Właścicielem działki
oznaczonej numerem ewidencyjnym 363/4 jest Skarb Państwa a T. K., W.P., E. P. i
J. P. przysługuje w równych częściach prawa wieczystego użytkowania tego gruntu
wydzielonego z większej nieruchomości o powierzchni 1,99 ha oznaczonej
numerem ewidencyjnym działki 363/1, dla której prowadzona jest księga wieczysta
nr […].
Jak ustalił Sąd Rejonowy, T. M. oraz J. M. pozostający od 1961 r. w związku
małżeńskim zamieszkiwali w W. Od 1966 r. użytkują przedmiotowe działki, które
nieformalną umową przekazali im rodzice wnioskodawcy. Gdy w 1970 r. w W.
miała miejsce powódź, to część działek objętych wnioskiem uległa zniszczeniu.
Wnioskodawca naniesionymi kamieniami wypełnił doły powstałe na skutek powodzi
a następnie nawiezionym miałem z ziemią wyrównał teren. Od tego czasu do chwili
obecnej teren jest wykorzystywany jako pastwisko, na którym wypasane są krowy i
zbierane jest siano. Graniczy on z należącą do wnioskodawców działką oznaczoną
numerem ewidencyjnym 362/1. Pomiędzy tymi gruntami wnioskodawca postawił
ogrodzenie, aby bydło nie przechodziło na tereny uprawowe. Po powodzi
wnioskodawca wybudował także przepust biegnący przez fosę od drogi głównej do
użytkowanych przez niego gruntów. W 1960 r. na działce stanowiącej własność
Skarbu Państwa został wybudowany skład materiałów wybuchowych na potrzeby
Zakładu Górniczego w W. Materiały do tego składu oraz do Zakładu Górniczego
dowożono oraz przenoszono przez ten przepust a następnie drogą w stronę lasu.
4
Obecnie kamieniołom prowadzi firma Z. W 2004 r. skład materiałów
wybuchowych został zamknięty, a wchodzący w jego skład budynek został
rozebrany w 2011 r.
W tym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawcy wykazali,
iż oni oraz ich poprzednicy prawni byli samoistnymi posiadaczami przedmiotowych
części gruntów okresie od lat czterdziestych. Ze względu na treść art. 177 k.c. do
1 października 1990 r. posiadanie to nie mogło prowadzić do zasiedzenia własności
nieruchomości należących do Skarbu Państwa. Dlatego zgodnie z art. 9 i 10 ustawy
z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 –
dalej jako ust.zm.k.c.), Sąd uznał, że zasiedzenie mogło nastąpić z dniem
1 października 2005 r.
Sąd Okręgowy oddalił apelacje, zarówno uczestnika Miasta i Gminy P. jak i
T. K., E. P., J. P. i W. P. - użytkowników wieczystych działki nr 363/4. Sąd drugiej
instancji podzielił ustalenia faktyczne oraz wnioski prawne Sądu Rejonowego.
Poddany ocenie materiał dowodowy potwierdza wersję wnioskodawców o
samoistnym charakterze posiadania przedmiotowych działek przez rodziców
wnioskodawcy od co najmniej 1948 r. oraz kontynuowanie tego posiadania od
przez wnioskodawców. Jak podkreślił Sąd Okręgowy, niewątpliwie takie czynności
jak sadzenie jarzyn, ziemniaków czy po 1970 r. wykaszanie trawy i wypas bydła
były aktami samoistnego posiadania. Takie zachowanie wnioskodawców dało
wyraz otoczeniu, iż gruntem tym zajmują się jak własnym. Samoistne posiadanie,
które jest przesłanką prowadzącą do nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia
przejawia się wykonywaniem aktów władania charakterystycznych tylko dla
właściciela. Nie wystarcza sama wola władania terenem jak właściciel. Musi ona
być uzewnętrzniona przez podejmowanie czynności faktycznych. Zdaniem Sądu,
tak, w dostrzegalny dla osób trzecich, zachowywali wnioskodawcy w odniesieniu do
przedmiotowej nieruchomości.
Skargę kasacyjną od postanowienia Sądu Okręgowego wnieśli wymienieni
użytkownicy wieczyści. Zaskarżyli w całości postanowienie Sąd Okręgowego
podnosząc naruszenie przepisów w postępowania tj. art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art.
391 k.p.c. przez niewskazanie dowodów na których podstawie Sąd oparł swoje
5
ustalenia, że wnioskodawcy samodzielnie, nieprzerwanie i w sposób niezależny od
innych podmiotów posiadali sporną nieruchomości a uczestnicy nie korzystali z tej
nieruchomości do transportu materiałów wybuchowych ze składu tych materiałów.
Do naruszenia tego samego art. 328 § 2 k.p.c. tym razem związku w zw.
z art. 382 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. przez brak rzetelnego ustosunkowania się do
zarzutów podniesionych w ich apelacji oraz brak oparcia orzeczenia na całości
materiału dowodowego zebranego w pierwszej instancji. Ponadto według
uczestników Sąd drugiej instancji naruszył przepisy prawa materialnego tj. art. 336
k.c., art. 172 k.c., art. 176 § 1 w związku z art. 10 ust.zm.k.c. wymienionej ustawy
z dnia 28 lipca 1990 r. Powołując się na te podstawy wnoszący skargę kasacyjną
domagali się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I. Z treści skargi kasacyjnej wynika, że uczestnicy, którym przysługuje prawo
wieczystego użytkowania nieruchomości, w której skład wchodzi jedynie działka
oznaczona numerem ewidencyjnym 363/4, zaskarżyli w całości postanowienie
Sądu drugiej instancji. Nie można wobec tego pominąć, że zaskarżone
postanowienie odnosiło się do dwóch różnych nieruchomości, przy czym działki
oznaczone numerami ewidencyjnymi 357/13 oraz 357/15 stanowiły własność
Gminy P. Działka oznaczona numerem ewidencyjnym 363/4 stanowiła własność
Skarbu Państwa i wchodziła wcześniej w skład większej nieruchomości oznaczonej
numerem ewidencyjny działki 363/1. W tych okolicznościach istotna stała się
kwestia dopuszczalności skargi kasacyjnej uczestników, będących jedynie
współużytkownikami wieczystymi działki stanowiącej własność skarbu państwa, w
odniesieniu do stwierdzonego w pierwszej instancji zasiedzenia własności innych
działek należących do uczestnika Gminy P.
Zważyć trzeba, że zaskarżenie orzeczenia sądowego w postępowaniu
cywilnym nie jest dowolne i nie zostało pozostawione swobodnemu uznaniu stron
procesu jak również uczestników postępowania nieprocesowego. Istotne znaczenie
w tym zakresie ma istnienie interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia,
przy czym w nauce prawa procesowego nie ma zgodności co do tego, czy istnienie
6
interesu prawnego stanowi przesłankę dopuszczalności, czy też zasadności
zaskarżenia. W pierwszym przypadku brak interesu prawnego w zaskarżeniu
uzasadnia odrzucenie środka zaskarżenia, w drugim stanowi podstawę do
oddalenia środka odwoławczego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przeważa
stanowisko, które podziela Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę
kasacyjną uczestników, według którego interes prawny stanowi przesłankę
dopuszczalności środka zaskarżenia (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia
13 marca 1936 r., III C 1030/35, OSN 1937, z. 11 , poz. 11; z dnia 25 marca
1949 r., WaC 302/48, OSN 1950, nr 1, poz. 5; z dnia 11 sierpnia 1950 r. , Ł.C.
990/50, PiP 1951, nr 2, s. 360; postanowienie z dnia 8 kwietnia 1997 r., I CKN
57/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 166; wyrok z dnia 20 listopada 2003 r., III CKN
606/00, niepubl.; uchwałę z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010, nr
2, poz. 24; postanowienie z dnia 14 października 2010 r., III CZ 39/10, niepubl.
ale zob. też odmienne stanowisko wyrażone w uchwale z dnia 16 grudnia 1971 r.,
III CZP 79/71, OSNCP 1972, nr 6, poz. 101; postanowieniach z dnia 27 maja
1997 r., I CKN 88/96, OSNC 1997, nr 12, poz. 198 oraz z dnia 15 kwietnia 1999 r.,
I CKN 1098/97, niepubl.). Trafnie podniósł Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
wymienionego postanowienia z dnia 8 kwietnia 1997 r., że zasada gravaminis
w postępowaniu nieprocesowym doznaje pewnych ograniczeń ze względu
na rządzącą tym postępowaniem zasadę oficjalności i w zasadzie niepodzielny
charakter postanowień rozstrzygających istotę sprawy (zob. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2006 r., I CK 329/05, niepubl.).
Jednak w przedmiotowej sprawie ze względu na treść zaskarżonego
postanowienia oraz podmiot wnoszący skargę kasacyjną zasada ta ma pełne
zastosowanie.
Jak przyjmuje się w piśmiennictwie interes prawny występuje wtedy, gdy
po stronie skarżącego ma miejsce utrata jakiejkolwiek korzyści prawnej.
Utrata ta może przejawiać się w zwiększeniu obowiązków w sferze prawnej
skarżącego, jak i w zmniejszeniu jego uprawnień. Zważyć wobec tego trzeba,
iż żądanie wniosku i samo postanowienie Sądu pierwszej instancji dotyczyło
stwierdzenia zasiedzenia prawa własności różnych nieruchomości, mających
urządzone różne księgi wieczyste. Uczestnictwo w toczącym się postępowaniu
7
Skarbu Państwa, Miasta i Gminy P. oraz osób fizycznych łączyło się
z zainteresowaniem tych podmiotów wynikiem postępowania w odniesieniu do
konkretnych nieruchomości. Oznacza to, że kwestionowanie całości postanowienia
Sądu drugiej instancji przez uczestników, którym przysługuje prawo wieczystego
użytkowania gruntu objętego jedynie wydzieloną geodezyjnie działką nr 363/4, jest
niedopuszczalne w zakresie innych nieruchomości należących do Miasta i Gminy
P. ze względu na brak po ich stronie interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia
w tej części (zob. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października
2006 r., III CK 371/05, niepubl.). Na ocenę tę nie ma wpływu to, że objęte
wnioskiem o zasiedzenie działki należące do Miasta i Gminy P. graniczą z gruntami
pozostającymi w użytkowaniu wieczystym uczestników wnoszących skargę
kasacyjną albowiem cały czas są to odrębne nieruchomości należące do różnych
podmiotów.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. odrzucił
jako niedopuszczalną skargę kasacyjną uczestników skierowaną do oddalenia ich
apelacji od postanowienia uwzględniającego wniosek o zasiedzenie własności
nieruchomości należących do Miasta i Gminy P.
II. Przystępując do oceny pozostałej części skargi kasacyjnej należy
podnieść, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego uchybienie
przez sąd drugiej instancji treści art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. przez
sporządzenie uzasadnienia nie odpowiadającego wymaganiom, jakie stawia
wymieniony przepis, może wyjątkowo wypełniać podstawę kasacyjną przewidzianą
w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. Ma to miejsce wówczas, gdy wskutek uchybienia
wymaganiom określającym zasady motywowania orzeczeń nie poddaje się ono
kontroli kasacyjnej, w szczególności gdy uzasadnienie nie ma wszystkich
koniecznych elementów, bądź zawiera takie braki, które ją uniemożliwiają
(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC
1999, Nr 4, poz. 83, z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 460/98, OSNC 2000, Nr 5,
poz. 100, z dnia 9 marca 2006 r., I CSK 147/05, nie publ., z dnia 16 stycznia
2006 r., V CK 405/04, nie publ., z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK 364/06, nie publ.,
z dnia 21 marca 2007 r., I CSK 458/06, niepubl.; z dnia 5 września 2012 r., IV CSK
76/12, niepubl.; z dnia 4 października 2012 r., I CSK 632/11, niepubl.).
8
Wbrew twierdzeniom skarżących w pisemnych motywach zaskarżonego
postanowienia Sąd drugiej instancji wskazał dowody, na których się oparł,
a którym odmówił wiary. Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia w tym
zakresie zawiera niezbędne elementy konstrukcyjne z art. 328 § 2 k.p.c.
a przedstawione motywy i argumenty pozwalają prześledzić i ocenić stanowisko
Sądu drugiej instancji. Należy natomiast zgodzić z zarzutem wnoszących
skargę uczestników, że Sąd drugiej instancji, w ramach obowiązku wyjaśnienia
podstawy prawnej postanowienia uznając, że wnioskodawcy byli
samoistnymi posiadaczami całej nieruchomości objętej wnioskiem nie wyjaśnił
dlaczego ustalone sposoby korzystania przez wnioskodawców z nieruchomości
polegające na wykaszaniu trawy i wypasie bydła mogły być uznane
za akty posiadania samoistnego, charakteryzujące się samodzielnością
i niezależnością zwłaszcza, że korzystanie w ten sposób z nieruchomości
mogło nie kolidować z dotychczasowym korzystaniem z nieruchomości przez
użytkowników wieczystych.
Nie zasługuje na uwzględnienie oparty jedynie na treści art. 378 § 1 k.p.c.
zarzut braku rzetelnego ustosunkowania się do zarzutów podniesionych w apelacji,
który został podniesiony ogólnie bez wskazania konkretnych uchybień Sądu drugiej
instancji. Odnosząc się do związanego z treścią art. 378 § 1 zarzutu naruszenia
art. 281 k.p.c. trzeba wskazać, że złożenie przez biegłego przyrzeczenia dopiero
po złożeniu opinii na piśmie, ale przed zakończeniem czynności biegłego
w danej sprawie, nie dyskwalifikuje złożonej opinii, chyba że po akcie
przyrzeczenia biegły odstąpi od zawartych w niej wniosków (tak też Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 29 września 2010 r., sygn. akt V CSK 29/10 Mon.
Pr. 2011 r., nr 22, s. 1223 - 1226 ). Poza tym kwestionowanie prawidłowości opinii
biegłego nie stanowi podstawy do jego wyłączenia, a w tym zakresie istotne są
jedynie przyczyny, z jakich można żądać wyłączenia sędziego.
Słusznie natomiast podnosi się w skardze kasacyjnej niewywiązanie się
z obowiązków nałożonych na sąd odwoławczy w art. 382 k.p.c. gdyż przy
orzekaniu nie uwzględnił w pełni materiału dowodowego. Dotyczy to danych
z ewidencji gruntów uwidocznionych na mapach i wyrysach geodezyjnych,
informacji dotyczących opłacania podatków, danych z oględzin nieruchomości
9
uwidocznionych na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę.
Całkowite pominięcie wskazanych okoliczności, a zarazem niedostateczne
ustalenia usprawiedliwiające zastosowanie przepisów prawa materialnego
pozwalają na obecnym etapie postępowania uznać za uzasadniony kasacyjny
zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 172 i 336 k.c. przez ich niewłaściwe
zastosowanie. O prawidłowym zastosowaniu prawa materialnego i przepisów
postępowania można mówić dopiero wtedy, gdy ustalenia stanowiące podstawę
wydania zaskarżonego orzeczenia pozwalają na ocenę takiego zastosowania.
W związku z zarzutami dotyczącymi błędnego zastosowania art. 172 i 336
k.c. wykładni art. 172 k.c. trzeba podnieść, że samoistne posiadanie polega na
faktycznym wykonywaniu tych uprawnień, które składają się na treść prawa
własności. Dla istnienia samoistnego posiadania konieczne jest faktyczne władanie
rzeczą, czyli dostrzegalny fakt wykonywania fizycznego władztwa (corpus), oraz
czynnik psychiczny w postaci zamiaru władania rzeczą dla siebie (cum animo rem
sibi habendi). Posiadacz zależny natomiast włada rzeczą w zakresie innego prawa
niż własność, dlatego czynnik woli (animus) stanowi kryterium, które pozwala
odróżnić posiadanie samoistne od posiadania zależnego. Ocena charakteru
posiadania wiąże się z okolicznościami faktycznymi danej sprawy, z nich
bowiem wynika czy posiadacz wykonywał czynności faktyczne wskazujące
na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa i czy
jego dyspozycje swą treścią odpowiadały dyspozycjom właściciela (zob. uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP
108/91, OSNC 1992, nr 4, poz. 48, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
29 października 1996 r., III CKU 8/96, OSNC 1997, nr 4, poz. 38 i z dnia
14 października 1999 r., I CKN 154/98, nie publ., wyrok Sądu Najwyższego z dnia
28 września 2000 r., IV CKN 103/00, nie publ., postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 16 stycznia 2001 r., II CKN 901/00, nie publ., z dnia 8 lutego 2002 r., II CKN
1186/99, nie publ., z dnia 18 września 2003 r., I CK 74/02, nie publ., z dnia
13 stycznia 2004 r., V CK 131/03, nie publ., z dnia 29 września 2004 r., II CK
550/03, nie publ., z dnia 5 września 2008 r., I CSK 54/08, nie publ., z dnia
8 października 2008 r., V CSK 146/08, nie publ. oraz uchwałę Pełnego Składu Izby
Cywilnej z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43).
10
Skoro o charakterze posiadania decydują okoliczności faktyczne danej sprawy,
to trzeba zgodzić się z wywodami skarżących, że przy ocenie charakteru
wykonywanego przez wnioskodawców władztwa powinien zostać uwzględniony
także sposób korzystania z nieruchomości przez jej właściciela zwłaszcza, że grunt
objęty wnioskiem o zasiedzenie prawa własności był w od wielu lat
w użytkowaniu wieczystym innych osób. Wpływa to na relacje pomiędzy
właścicielem nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste a użytkownikami
wieczystymi oraz osobami trzecimi, a te okoliczności powinny być przedmiotem
oceny sądu.
Nie ma racji skarżący podnosząc zarzut naruszenia art. 176 § 1 k.c. w zw.
z art. 10 ust.zm.k.c. Do dnia 1 października 1990 r. niemożliwe było nabycie
w drodze zasiedzenia nieruchomości Skarbu Państwa ze względu na treść art. 177
k.c. Przepis ten został uchylony ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy -
Kodeks cywilny. Od tej daty zasiedzenie nieruchomości państwowej podlega
ogólnym regułom, z tym, że według art. 1 tej ustawy zasiedzenie nieruchomości,
które nabycie tą metodą było wyłączone, biegnie od dnia wejścia w życie ustawy,
czyli od 1 października 1990 r., jednakże termin ten ulega skróceniu o czas,
w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy lecz nie więcej niż
połowę. Ja trafnie podniósł Sąd Najwyższy postanowieniu z dnia 10 lipca 2009 r.,
II CSK 69/09, OSP 2011, Nr 4, poz. 45) oznacza to, że posiadacz w złej wierze
może zaliczyć najwyżej 15 lat, a więc tylko okres posiadania od dnia 1 października
1975 r. Zatem, mając na względzie termin jako przesłankę zasiedzenia bez
znaczenia jest jak długo przed dniem 1 października 1975 r. wnioskodawca był
samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości. W związku z tym trzeba
mieć na względzie, że według dotychczasowych ustaleń wnioskodawcy posiadają
przedmiotową nieruchomość od 1970 r. a zatem zbędne są rozważania dotyczące
możliwości zaliczenia posiadania nieruchomości przez ich poprzedników.
Niemniej jednak wymaga podkreślenia, że art. 10 ust.zm.k.c. nie wyklucza
zastosowania art. 176 § 1 k.c., do okresu posiadania po wejściu przepisów
wyłączających zasiedzenie nieruchomości państwowych (poza już wymienionym
postanowieniem Sądu najwyższego z dnia 10 lipca 2009 r. zob. postanowienie
z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 614/11, niepubl.). Z tą oceną nie koliduje
11
przyjęty przez Sąd Najwyższy na podstawie art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r.
o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) w uchwale składu
siedmiu sędziów z dnia 31 stycznia 2002 r. (sygn. akt III CZP 72/01, OSNC 2002
nr 9, poz. 107, zob. też postanowienie z dnia 28 września 2006 r., II CK 3/06,
niepubl.) pogląd, że okresu posiadania przed wejściem w życie przepisów
wyłączających zasiedzenie nieruchomości państwowych nie dolicza się do okresu,
o który skraca się termin zasiedzenia nieruchomości państwowej, ani nie
uwzględnia przy ustalaniu czasu posiadania niezbędnego do zasiedzenia takiej
nieruchomości.
Z tych względów rozpoznając skargę kasacyjną w granicach podniesionych
przez uczestników podstaw (art. 39813
§ 12 k.p.c.), Sąd Najwyższy orzekł jak wyżej
w punkcie pierwszym na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.