Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 179/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z odwołania Z. C.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr […] z dnia 5 grudnia 2012 r. w
przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w X., ogłoszonym w
Monitorze Polskim z 2012 r., poz. 99,
z udziałem E. W.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 20 marca 2013 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Uchwałą z dnia 5 grudnia 2012 r. Krajowa Rada Sądownictwa postanowiła
przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydaturę E. W. z
2
wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w X. oraz nie przedstawić z tej treści
wnioskami kandydatur […].
W uzasadnieniu uchwały wskazano, że na wolne stanowisko sędziego w
Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym, ogłoszone w Monitorze Polskim z dnia 27
lutego 2012 r., poz. 99, zgłosiło się sześciu kandydatów.
Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa odbył w dniu 3 grudnia 2012 r.
posiedzenie w przedmiocie przygotowania stanowiska do rozpatrzenia i oceny na
posiedzeniu Krajowej Rady Sądownictwa kandydatów na powyższe stanowisko i
uwzględniając oceny kwalifikacyjne kandydatów, opinie przełożonych,
rekomendacje, informacje dotyczące doświadczenia zawodowego, opinie
środowiska sędziowskiego oraz inne dołączone dokumenty jednogłośnie (4 głosami
„za”) zarekomendował kandydaturę E. W.
E. W. w 1994 r. ukończyła wyższe studia prawnicze na Wydziale Prawa i
Administracji Uniwersytetu […], uzyskując tytuł magistra prawa z ogólną oceną
bardzo dobrą. Po odbyciu aplikacji sądowej, we wrześniu 1996 r. złożyła egzamin
sędziowski z łącznym wynikiem bardzo dobrym. Kandydatka pracowała jako asesor
sądowy w Wydziale Cywilnym Sądu Rejonowego od 1 listopada 1996 r. do 4
czerwca 1998 r., a następnie z dniem 5 czerwca 1998 r. została powołania na
stanowisko sędziego w tym Sądzie i skierowana do orzekania w Wydziale
Cywilnym. Od 1 stycznia 2009 r. do 14 stycznia 2010 r. orzekała w Wydziale
Cywilnym Sądu Rejonowego […]. W dniu 15 listopada 2010 r. została powołana do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w […], jednak już
wcześniej, bo od 1 lipca 2006 r. skierowana była na podstawie stałej delegacji do
orzekania w Wydziale Cywilnym Odwoławczym tego Sądu. Ponadto w okresie od
10 marca 2003 r. do 30 czerwca 2006 r. pełniła funkcję Przewodniczącej Wydziału
Cywilnego Sądu Rejonowego w […]. Powierzano jej też obowiązki związane z
przeprowadzaniem szkoleń aplikantów sądowych, asystentów i sędziów.
Ocenę kwalifikacji kandydatki sporządziła Sędzia A. P., która wyraziła
pogląd, że dotychczasowy przebieg pracy zawodowej wskazuje na wysokie
kompetencje zawodowe i walory osobowościowe E. W., predestynujące
kandydatkę do ubiegania się o stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu
3
administracyjnego. Całościowa ocena prowadzi do wniosku, że kandydatka
sprawnie i szybko wdroży się do pracy na nowym stanowisku. Wprawdzie zakres
przedmiotowy spraw rozpoznawanych przez E. W. z oczywistych względów nie
obejmuje problematyki stricte administracyjnoprawnej, jednak sprawy te,
pozostające na styku prawa cywilnego i administracyjnego, dowodzą, że
kandydatka doskonale radzi sobie także ze szczegółowymi zagadnieniami ze sfery
prawa administracyjnego.
Pozytywne opinie na temat kwalifikacji i pracy E. W. przedłożyła
Przewodnicząca Wydziału Cywilnego Odwoławczego Sądu Okręgowego w […]
oraz Prezes tego Sądu. Także w opinii Prezesa Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w X. E.W. jest dobrą kandydatką na stanowisko sędziego objęte
niniejszą procedurą konkursową. Kolegium Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w X. na posiedzeniu w dniu 25 czerwca 2012 r. pozytywnie
zaopiniowało kandydaturę E. W. na wolne stanowisko sędziego, oddają 4 głosy „za”
oraz 1 głos „wstrzymujący się”, przy braku głosów „przeciw”. Na posiedzeniu
Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w X. w
dniu 26 października 2012 r. kandydatka uzyskała 13 głosów „za” na 17 oddanych
ważnych głosów. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wystawił kandydatce
bardzo dobrą ocenę.
Zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa, kandydatura E. W. zasługuje na
wyróżnienie w niniejszym postępowaniu nominacyjnym. Dokonując takiego wyboru
Rada miała na uwadze przymioty wskazane w bardzo dobrych opiniach na temat
kandydatki, jej obszerną i pogłębiona wiedzę merytoryczną, doświadczenie
zawodowe oraz najwyższe poparcie środowiska sędziowskiego.
W odniesieniu do pozostałych kandydatów Krajowa Rada Sądownictwa
ograniczyła się do wskazania, iż spełniają oni ustawowe kryteria powołania na
urząd sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego i prezentują odpowiedni
poziom merytoryczny. Jednakże ogólne oceny kwalifikacji tych osób nie są tak
wyróżniające, jak oceny kwalifikacji sędzi E.W.
Okoliczności te spowodowały, że w trakcie posiedzenia Krajowej Rady
Sądownictwa w dniu 5 grudnia 2012 r. kandydaturze Pani E. W. udzielono
jednogłośnego poparcia, oddają na niż 14 głosów „za”, przy braku głos „przeciw” i
4
„wstrzymujących się”. Natomiast pozostałe nie uzyskały wymaganej bezwzględnej
większości głosów.
Odwołanie od powyższej uchwały złożył Z.C., zarzucając: 1/ sprzeczności
zaskarżonej uchwały z prawem, tj. z art. 2, art. 32 i art. 60 Konstytucji RP przez
niezastosowanie przy ocenie kandydatów na stanowisko sędziego WSA w X.
ogłoszone w Monitorze Polskim z 2012 r. poz. 99, reguł i kryteriów awansu, które
odpowiadałyby zasadom równego dostępu do służby publicznej, równego
traktowania, zakazowi dyskryminacji oraz zasadom demokratycznego państwa
prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej; 2/ sprzeczności
zaskarżonej uchwały z prawem, tj. z art. 33 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r.
o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. z dnia 17 czerwca 2011 r. ze zm.) przez
zaniechanie przez Radę przed podjęciem przedmiotowej uchwały wszechstronnego
rozważenia sprawy, na podstawie udostępnionej dokumentacji oraz wyjaśnień
uczestników postępowania. Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonej
uchwały i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Krajowej Radzie
Sądownictwa oraz o przyjęcie odwołania do rozpoznania na podstawie art. 3989
§
1 pkt 4 k.p.c., gdyż jest ono oczywiście uzasadnione z powodu naruszenia
zaskarżoną uchwałą podstawowych norm konstytucyjnych i ustawowych niżej
opisanych.
W uzasadnieniu odwołania zarzucono, iż zaskarżona uchwała narusza
elementarne z punktu widzenia demokratycznego porządku prawnego zasady
opisane w treści art. 2, art. 32 i art. 60 Konstytucji RP. W ocenie odwołującego się,
jedynym kryterium wyboru kandydata na wolne stanowisko sędziowskie
wyartykułowanym przez Radę było najwyższe poparcie środowiska sędziowskiego
dla sędzi E. W., co sprawiło, iż „ocena Pani sędzi E. W. zasługuje na wyróżnienie,
zaś ocena kwalifikacji pozostałych kandydatów nie jest tak wyróżniająca”. Rada
naruszyła zasadę równości opisaną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Lektura
uzasadnienia uchwały zdaje się wskazywać, iż kwalifikacje, doświadczenie
zawodowe i życiowe, staż pracy, nie stanowiły kryteriów oceny kandydatów na
wolne stanowisko sędziowskie. Uzasadnienie zaskarżonej uchwały zawiera
szczegółową analizę cech tylko jednego z kandydatów – E. W. Dowolność i
nieweryfikowalność tez zawartych w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały podkreśla
5
to, iż Rada faktycznie nie dokonywała analizy przesłanek ustawowych i
merytorycznych związanych z kwalifikacjami każdego kandydata. Rada podejmując
zaskarżoną uchwałę posłużyła się kryteriami ocennymi zawartymi w opiniach
„organów środowiska sędziowskiego”, a u podstaw tych ocen nie leżały
okoliczności, które zostałyby w treści tych opinii wyartykułowane. Teza, iż sędzia E.
W. została lepiej oceniona przez „organy środowiska sędziowskiego” wymagałaby
przytoczenia, dlaczego w ocenie Rady opinie tych organów w przypadku innych
kandydatów „nie są tak wyróżniające”. Zaskarżona uchwała posłużyła się techniką
dowodzenia sprzeczną z podstawowymi standardami Państwa Prawa opisanymi w
art. 2, art. 32 i art. 60 Konstytucji RP - swoje oceny Rada budowała na ocenach
„organów środowiska sędziowskiego”, nie wnikając jednocześnie w kwestie leżące
u podstaw tych ocen, tak aby były one adekwatne do sytuacji każdego z
kandydatów i tak aby zapoznający się z treścią uchwały mógł prześledzić tok
rozumowania Rady i poznać jej stanowisko na temat tego, dlaczego opinia każdego
z poszczególnych kandydatów „nie jest tak wyróżniająca” jak kandydata
wskazanego dla objęcia wolnego stanowiska sędziowskiego. Opieranie się jedynie
na autorytecie innych organów sądowych w formułowaniu ocen pozostaje w
sprzeczności z treścią art. 5 § 1 ustawy z dnia 26 lipca 2002 r. Prawo o ustroju
sądów administracyjnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) w związku z
art. 60 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.
z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), które jedynie Radzie udzielają kompetencji
związanej z rozpoznawaniem kandydatur na stanowiska sędziowskie i
przedstawianiem wniosków o powołania na wolne stanowisko Prezydentowi RP.
Konkludując odwołujący się wskazał, iż Rada naruszyła również zasadę
wszechstronnego rozważenia sprawy na podstawie udostępnionej dokumentacji
oraz wyjaśnień uczestników postępowania, opisaną w art. 33 ust. 1 i 2 ustawy z
dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, a w konsekwencji zasadę
związaną z równym dostępem do służby publicznej opisaną w art. 60 Konstytucji
RP, która ma za cel zapewnienie by kwalifikacje, wiedza i doświadczenie były
czynnikami decydującymi o przyjęciu do służby publicznej. Sposób sporządzenia
uzasadnienia zaskarżonej uchwały nie pozwala stwierdzić, czy Rada brała pod
uwagę takie kryteria, czy też posłużyła się jedynie ocenami wyrażonymi przez
6
Kolegium i Zgromadzenie Ogólne Sędziów WSA w X. W konsekwencji pozostaje
bez odpowiedzi pytanie, dlaczego sędzia o dłuższym stażu orzeczniczym niż
kandydatka przedstawiona Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie na wolne
stanowisko, o dłuższym stażu służbowym w Sądzie Okręgowym w […], o większym
doświadczeniu zawodowym, w tym dotyczącym zagadnień z zakresu prawa
administracyjnego, legitymujący się wielokrotnymi delegacjami do Sądu
Apelacyjnego w […], piastujący w tym czasie szereg funkcji administracyjnych,
które jednocześnie nie ograniczyły jego aktywności orzeczniczej, a wręcz
zobligowały do zajęcia się sprawami prestiżowymi z punktu widzenia kierowanego
wydziału, uzyskał ocenę nie tak wyróżniająca jak zwyciężczyni konkursu.
Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa w odpowiedzi na odwołanie
wniósł o oddalenie odwołania w całości. W uzasadnieniu podkreślił, iż podejmując
decyzję o przedstawieniu kandydatury sędzi E. W. do powołania na stanowisko
sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w X., Krajowa Rada
Sądownictwa zastosowała łącznie wszystkie kryteria ustawowe określone w art. 35
ust. 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, dając temu wyraz w
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały. Zespół Krajowej Rady Sądownictwa
jednogłośnie - przy uwzględnieniu wszystkich kryteriów - uznał, że materiały są
wystarczające do zajęcia stanowiska w sprawie. Podjęta uchwała uwzględnia
oceny kwalifikacyjne uzyskane przez kandydatów, posiadane przez nich
doświadczenie zawodowe, siłę poparcia udzielonego im przez środowisko
sędziowskiego, oceny otrzymane na dyplomach ukończenia studiów wyższych i z
egzaminu sędziowskiego, osiągane przez nich wyniki ilościowe oraz opinie
przełożonych na temat ich pracy. Zwrócono również uwagę, iż odwołujący się nie
uzyskał poparcia Kolegium Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w X. (0 głosów
„za”, 3 głosy „wstrzymujące się” przy 2 „głosach” przeciw) oraz Zgromadzenia
Przedstawicieli Sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w X. tego Sądu
(0 głosów „za”). Za bezzasadny i nieznajdujący potwierdzenia należy uznać zarzut,
że poparcie środowiska oraz oceny środowiska sędziowskiego były w ocenie Rady
kryteriami decydującymi. Nieznaczna różnica w posiadaniu dłuższego stażu
orzeczniczego, stażu służbowego i tym samym większego doświadczenia
zawodowego przez skarżącego nie może sama przez się przemawiać na
7
niekorzyść wnioskowanej kandydatki. Bezzasadny jest również zarzut dotyczący
braku dokonania jakiejkolwiek analizy oraz porównania kandydatur. Krajowa Rada
Sądownictwa rozważyła całokształt okoliczności sprawy biorąc pod uwagę ogólne
oceny kwalifikacji kandydatów, a uzasadnienie uchwały odzwierciedla tok
postępowania, przebieg i motywy procesu decyzyjnego ze wskazaniem kryteriów,
którymi Rada kierowała się przy podejmowaniu rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Analizę prawidłowości zaskarżonej uchwały rozpocząć wypada od
zacytowania treści art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o
Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714, dalej ustawa o KRS),
zgodnie z którym uczestnik postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego
z powodu sprzeczności uchwały Rady z prawem, o ile odrębne przepisy nie
stanowią inaczej. Wynikające z tego przepisu prawo zaskarżenia uchwał Rady
dotyczy zatem uchwał podejmowanych w sprawach należących do jej kompetencji,
w tym w wymienionych w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o KRS sprawach o rozpatrzenie
i ocenę kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów Sądu
Najwyższego oraz stanowiskach sędziowskich w sądach powszechnych, sądach
administracyjnych i sądach wojskowych. Zgodnie z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS do
postępowania przed Sądem Najwyższym w sprawach z odwołań od uchwał Rady
stosuje się przepisy Kodeku postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej, poza
przepisem art. 871
k.p.c., ustanawiającym przymus adwokacko – radcowski w
występowaniu przed tymże Sądem. Odesłanie do przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej implikuje sposób wyznaczenia granic
rozpoznania przez Sąd Najwyższy sprawy zainicjowanej odwołaniem uczestnika
postępowania. Stosownie do art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje
bowiem skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a z
urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania.
Odnośnie do granic zaskarżenia wypada stwierdzić, że odwołanie dotyczy
punktu 1 uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 5 grudnia 2012 r.,
zawierającego postanowienie o przedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej
8
Polskiej kandydatury E. W. z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisko sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w X. oraz punktu 2
uchwały w zakresie nieprzedstawienia tej treści wniosku w doniesieniu do
odwołującego się. Są to jednocześnie granice rozpoznania sprawy przez Sąd
Najwyższy.
Co zaś się tyczy podstaw odwołania od uchwał Rady, zasadniczo nie ma
zastosowania w tym zakresie art. 3983
§ 1 k.p.c., regulujący kwestię podstaw
kasacyjnych, gdyż w przypadku odwołań od uchwał Rady podstawy te określone
są w art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o KRS, który stanowi, że odwołanie
można wnieść z powodu sprzeczności uchwały z prawem, a zatem zarówno z
prawem materialnym jak i z przepisami postępowania. Oczywiście nie będą to
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż stosowanie tych
przepisów w postępowaniu przed Radą wyłącza art. 2 ustawy o KRS. Nie są to
również przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem z treści art. 1 tegoż
aktu jednoznacznie wynika, że Kodeks postępowania cywilnego reguluje
postępowanie sądowe w wymienionych w tym przepisie kategoriach spraw, a nie
postępowanie przed innymi organami władzy państwowej, w dodatku mającymi –
jak Krajowa Rada Sądownictwa – charakter publiczny. Szczegółowe zasady
postępowania przed Radą w indywidualnych sprawach regulowały dawniej przepisy
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 listopada 2007 r. w
sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz
postępowania przed Radą (Dz.U. Nr 219, poz. 1623 ze zm.), wydane na podstawie
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Rozporządzenie w części dotyczącej trybu
postępowania przed Radą utraciło jednak moc obowiązującą z dniem 2 grudnia
2010 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 listopada
2009 r., K 62/07 (Dz.U. Nr 202, poz. 1657). Wyrok ten - z odroczeniem o 12
miesięcy - pozbawił rozporządzenie podstawy prawnej, jaką był art. 12 ust. 6
ustawy o KRS w części uprawniającej Prezydenta RP do określenia, w drodze
rozporządzenia, trybu postępowania przed Radą. Zdaniem Trybunału
Konstytucyjnego, tryb postępowania przed Radą nie mógł być uregulowany w
rozporządzeniu, gdyż sprawa ta należy do materii ustawowej. W konsekwencji
tegoż, szczegółowe zasady postępowania przed Radą zostały ostatecznie
9
unormowane w przepisach rozdziału 3 obecnie obowiązującej ustawy o KRS i to
one mogą stanowić punkt odniesienia dla podnoszonych w odwołaniach od uchwał
Krajowej Rady Sądownictwa zarzutów naruszenia przepisów proceduralnych.
Naruszenia te muszą przy tym mieć istotny wpływ na wynik sprawy,
odzwierciedlony w treści zaskarżonej uchwały. Tak sformułowane podstawy
zaskarżenia wyznaczają zaś zakres kognicji Sądu Najwyższego w tej kategorii
spraw.
Aktualny jest przy tym pogląd judykatury wyrażany na gruncie art. 13 ust. 2
dawnej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (jednolity
tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67 ze zm.), będącego odpowiednikiem art. 44 ust.
1 obecnej ustawy o KRS, zgodnie z którym kognicja Sądu Najwyższego do oceny
uchwał Krajowej Rady Sądownictwa obejmuje wyłącznie badanie, czy uchwała nie
pozostaje w sprzeczności z prawem. Oznacza to, że Sąd Najwyższy nie ma
kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydata na sędziego
(a tym bardziej jego kontrkandydatów). Przedmiotem badania ze strony Sądu
Najwyższego pozostaje zatem procedura podejmowania uchwały przez Krajową
Radę Sądownictwa, a nie przesłanki, które zadecydowały o jej treści (wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 15 lipca 2009 r., III KRS 7/09 i III KRS 11/09, niepublikowane,
oraz z dnia 20 października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr 11, poz. 93). Jak
zauważył Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 maja 2008 r.,
SK 57/06 (OTK – A 2008, nr 4, poz. 63), ani szczególna, konstytucyjna pozycja
ustrojowa KRS, ani fakt, że w myśl art. 12 ust. 5 ustawy o KRS w postępowaniu
przed Radą nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego,
nie odbierają postępowaniu przed Radą w sprawach indywidualnych, dotyczących
powołania na stanowiska sędziowskie, charakteru postępowania
administracyjnego. Przedmiot postępowania w kwestii oceny kandydata i
przedstawienia wniosku o jego powołanie na stanowisko sędziego ma charakter
sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. I jako taka powinna podlegać
kontroli sądowej w zakresie właściwym tego rodzaju sprawom, tj. pod kątem
legalności, przestrzegania stosownych procedur prawnych. Zgodzić się natomiast
należy ze stanowiskiem, że merytoryczna ingerencja sądu w rozstrzygnięcia Rady
byłaby niedopuszczalna, wkraczałaby bowiem w sferę szczególnego władztwa
10
Rady, wynikającego z samych norm konstytucyjnych. Jednakże kontrola sądowa
przestrzegania praw obywateli, w rozważanym wypadku praw wynikających z art.
60 Konstytucji, tj. prawa równego dostępu do służby publicznej, a zatem w
sprawach prowadzenia naboru na podstawie przejrzystych kryteriów selekcji
kandydatów i obsadzania poszczególnych stanowisk w służbie publicznej, jest, w
myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji, konieczna.
W konsekwencji takiego ukształtowania kognicji Sądu Najwyższego w
zakresie kontroli nad postępowaniem dotyczącym przedstawienia Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie sędziego, kontrola sądowa
obejmuje w szczególności badanie, czy Rada przestrzegała w danym
postępowaniu jednolitych kryteriów oceny kandydata oraz procedur postępowania
związanych z oceną kandydatury i przedstawiania wniosku Prezydentowi. Analiza
tego, czy uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem, obejmuje także kontrolę
przestrzegania przez Radę innych wymagań prawnych, w tym np. ustawowych
warunków powoływania na stanowisko sędziego, sprecyzowanych w ustawie z dnia
27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze
zm.) czy w ustawie z dnia 26 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz ogólnych reguł
proceduralnych obowiązujących w postępowania przed tym organem, określonych
w przepisach rozdziału 3 ustawy o KRS.
Przechodząc do podstaw odwołania od przedmiotowej uchwały Rady
wypada stwierdzić, że są one nieuzasadnione. Odwołujący się oparł swoje
odwołanie na zarzutach naruszenia przepisów art. 2, art. 32 i art. 60 konstytucji RP
oraz art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o KRS.
Co się tyczy drugiego zarzutu należy zauważyć, iż art. 33 ust. 1 ustawy o
KRS zobowiązuje Krajową Radę Sądownictwa, aby przed podjęciem uchwały w
indywidualnych sprawach należących do jej kompetencji, wszechstronnie rozważyła
sprawę, na podstawie udostępnionej dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników
postępowania lub innych osób, jeśli zostały złożone. Naruszenie tego przepisu
może zatem polegać na pominięciu istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy
okoliczności wynikających z owej dokumentacji lub wyjaśnień, albo dokonaniu
11
ustaleń sprzecznych z tymże materiałem. W rozpoznawanym przypadku sytuacja
taka nie miała miejsca.
Rozpatrując i oceniając kandydatury zgłoszone na wolne stanowisko
sędziowskie w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w X., Krajowa Rada
Sądownictwa dysponowała obszerną dokumentacją dotyczącą poszczególnych
osób biorących udział w konkursie oraz listą rekomendacyjną Zespołu Rady,
sporządzoną po zapoznaniu się z tą dokumentacją. Oczywiście uzasadnienie
uchwały Rady nie może być powtórzeniem treści całego zgromadzonego materiału
sprawy. Z uzasadnienia zaskarżonej uchwały jednoznacznie wynika jednak tryb
procedowania przez Radę oraz to, iż Krajowa Rada Sądownictwa rozpatrując
kandydatury na wakujące stanowisko sędziowskie wzięła pod uwagę wszystkie
okoliczności dotyczące poszczególnych uczestników postępowania, rzutujące na
ocenę ich predyspozycji do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, zwłaszcza te,
o jakich mowa w art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, a więc kwalifikacje i doświadczenie
zawodowe kandydatów, opinie wizytatorów i przełożonych, rekomendacje oraz
wyniki głosowań organów samorządu sędziowskiego. Warto zauważyć, że ów
katalog (adresowany w pierwszej kolejności do zespołu Rady przy sporządzaniu
listy rekomendowanych kandydatów) nie ma wyczerpującego charakteru i - poza
wyeksponowaniem kwalifikacji kandydatów - nie hierarchizuje przymiotów, jakimi
powinna odznaczać się osoba ubiegająca się o to stanowisko. Co do samych
kwalifikacji kandydatów należy podkreślić, że przepis nie precyzuje tego pojęcia. Z
pewnością kwalifikacji nie można utożsamiać tylko z wymaganiami stawianymi
kandydatom w przepisach ustawy o ustroju sądów powszechnych, gdyż te
wyznaczają minimum standardów dla osoby ubiegającej się o stanowisko sędziego.
Chodzi raczej o uwzględnienie w ocenie kandydatów - poza owym ustawowym
minimum – dodatkowych elementów składających się na teoretyczne i praktyczne
umiejętności potrzebne do wykonywania tego zawodu, jak wyniki ukończenia
studiów i egzaminu sędziowskiego, uzyskane stopnie naukowe, ukończone studia
podyplomowe i szkolenia, reprezentowana w toku wykonywania dotychczasowej
pracy i analizowana przez sędziów wizytatorów oraz przełożonych wiedza
prawnicza, sposób organizowania pracy i wywiązywania się z obowiązków, itp.
Aktualnym pozostaje przy tym ukształtowany na podstawie przepisów dawnej
12
ustawy o KRS z dnia 27 lipca 2001 r. pogląd judykatury, w myśl którego w
przypadku ubiegania się kilku osób o jedno stanowisko sędziowskie wskazane jest
wyjaśnienie w uzasadnieniu uchwały sytuacji poszczególnych kandydatów w
aspekcie zastosowanych przez Radę kryteriów oceny. Zakres rozważań
dotyczących poszczególnych kandydatów może być zróżnicowany w zależności od
potrzeb. Nie jest jednak konieczne uszeregowanie kandydatów w oparciu o każde z
przyjętych kryteriów oceny. Decyduje ocena całościowa, wynikająca z łącznego
zastosowania tych przesłanek (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 października
2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr 1, poz. 93; z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS
24/09, LEX nr 737271 i z dnia 17 sierpnia 2010 r., III KRS 10/10, LEX nr 678015).
Wbrew twierdzeniom odwołującego się, kryteria, jakimi kierowała się Rada
podejmując decyzję o przedstawieniu Prezydentowi RP konkretnej osoby z
wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, są wyraźnie
określone w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały i dodatkowo wynikają ze
szczegółowego umotywowania przyczyn dokonanego wyboru (wyniki studiów i
egzaminu sędziowskiego kandydatki, przebieg jej dotychczasowej pracy
zawodowej, analiza kwalifikacji zwyciężczyni konkursu dokona przez sędziego
wizytatora oraz opinia przełożonych na jej temat i oceny Prezesów WSA i NSA).
Jednocześnie podkreślono, że te same wymagania zastosowano wobec
pozostałych uczestników postępowania, z których żaden nie spełnia łącznie tychże
kryteriów w taki stopniu, jak zwyciężczyni konkursu. Nie można odmówić racji
Krajowej Radzie Sądownictwa gdy zauważa, iż wysokiej oceny kwalifikacyjnej E.
W. nie mogą podważać podnoszone przez odwołującego się argumenty, jak
dłuższy staż pracy, większe doświadczenie zawodowe i piastowane przez
skarżącego funkcje. W tych bowiem aspektach różnice między kandydatami są
niewielkie. Zwyciężczyni konkursu jest jedynie dwa lata młodsza od odwołującego
się, egzamin sędziowski zdała w 1996 r. a skarżący – w 1995 r., stanowisko
sędziowskie objęła rok później od niego, a w Sądzie Okręgowym w […] orzeka dwa
lata krócej. Podobnie jak odwołujący pełniła też funkcje administracyjne.
Prawdą jest, że jednym z elementów oceny kandydatów było poparcie
organów samorządu sędziowskiego. Warto zauważyć, że aczkolwiek wyniki
głosowania na kolegium i zgromadzeniu ogólnym sędziów właściwego sądu nie
13
wiążą Krajowej Rady Sądownictwa w ocenie kandydata na wolne stanowisko
sędziowskie, to jednak są one istotne z punktu widzenia art. 35 ust. 2 ustawy o
KRS i dlatego Rada powinna umotywować swój wybór, gdyby dotyczył on osoby,
która uzyskała mniejsze poparcie środowiska zawodowego (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271). W
niniejszym przypadku E. W. uzyskała nie tylko najlepszą opinię kwalifikacyjną, ale
także największe poparcie organów samorządu sędziowskiego. Zaprezentowana w
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały ocena kandydatur jest wynikiem
wszechstronnego rozważenia przez Krajową Radę Sądownictwa wszystkich
aspektów sprawy oraz zastosowania jednakowych dla uczestników postępowania i
zarazem dozwolonych przepisami ustawy o KRS kryteriów wyboru. Nie można więc
przypisać jej cech dowolności. Czyni to bezzasadnymi zarzuty odwołującego się
dotyczące naruszenia w niniejszej procedurze konkursowej przepisów art. 2, art. 32
i art. 60 Konstytucji RP. Wyklucza to dalszą ingerencję Sądu Najwyższego w
dokonany przez Radę wybór kandydata na wolne stanowisko sędziowskie.
Wobec bezzasadności podstaw i zarzutów odwołania od uchwały Krajowej
Rady Sądownictwa, Sąd Najwyższy orzekł o jego oddaleniu z mocy art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS.