Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 172/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z odwołań T. S. i A. M.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr […] z dnia 13 listopada 2012 r., w
przedmiocie nieprzedstawienia wniosków P. D., C. T. G., W. K., T. A. K., E. M., A.
M. i T. S.
o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w X.,
ogłoszonym w Monitorze Polskim z 2011 r., Nr 50, poz. 558,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 kwietnia 2013 r.,
1. uchyla zaskarżoną uchwałę w odniesieniu do odwołujących
się i w tym zakresie sprawę przekazuje Krajowej Radzie
Sądownictwa do ponownego rozpoznania,
2. odrzuca odwołania w pozostałej części.
UZASADNIENIE
2
Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą z dnia 13 listopada 2012 r., nr
429/2012, postanowiła nie przedstawiać Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej
kandydatury do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w X.,
ogłoszonym w Monitorze Polskim z 2011 r., Nr 50, poz. 558., jako podstawę
prawną uchwały wskazując art. 3 ust. 1 pkt 2 oraz art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 12
maja 2012 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714 ze zm.; dalej
jako: „ustawa o KRS”).
W uzasadnieniu uchwały KRS wskazała, że na jedno wolne stanowisko
sędziowskie w Sądzie Okręgowym w X. - ogłoszone w Monitorze Polskim z 2011
roku, Nr 50, poz. 558 swoje kandydatury zgłosiło siedem osób. W dniu 6 czerwca
2012 r. Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa odbył posiedzenie w
przedmiocie przygotowania stanowiska do rozpatrzenia i oceny na posiedzeniu
Krajowej Rady Sądownictwa kandydatów na jedno wolne stanowisko sędziowskie
w Sądzie Okręgowym, ogłoszone w Monitorze Polskim z 2011 roku, nr 50, poz.
558. W posiedzeniu Zespołu nie uczestniczyli prawidłowo o terminie powiadomieni:
przedstawiciel Naczelnej Rady Adwokackiej oraz przedstawiciel Krajowej Rady
Prokuratury. Przed wysłuchaniem zaproszonych na rozmowę kandydatów,
członkowie Zespołu zreferowali kandydatury osób biorących udział w
postępowaniu. Następnie, członkowie Zespołu odbyli rozmowę z każdym z
kandydatów, umożliwiając swobodną wypowiedź celem prezentacji swojej
kandydatury, w szczególności pod względem posiadanego doświadczenia
zawodowego oraz kwalifikacji merytorycznych. W wyniku przeprowadzonych
rozmów i zaznajomienia się z materiałami zgromadzonymi w niniejszej sprawie,
Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa nie rekomendował żadnego
kandydata, z uwagi na powzięcie wątpliwości co do sposobu dokonywania wizytacji
i w jej następstwie - oceny kandydatów. W związku z powyższym Zespół postanowił
wystąpić do Rady z wnioskiem o przeprowadzenie lustracji Sądu Okręgowego w X.
i ponowne dokonanie oceny kandydatów. Podczas posiedzenia Krajowej Rady
Sądownictwa, które odbyło się w dniach 12 - 15 czerwca 2012 r., KRS podjęła
uchwałę w przedmiocie dokonania lustracji w zakresie prawidłowości
przygotowania i przeprowadzenia postępowania dotyczącego nominacji
3
sędziowskich w Sądzie Okręgowym w X. Konieczność odroczenia rozpoznania
wniosków kandydatów ubiegających się o stanowisko sędziego w tym Sądzie
powstała między innymi na skutek treści anonimowego pisma, które wpłynęło do
KRS, stwierdzającego nieprawidłowości w przebiegu procesu nominacyjnego.
Rozpatrywanie kandydatur zostało odroczone do czasu uzyskania wyników
postępowania lustracyjnego dotyczącego postępowań nominacyjnych w Sądzie
Okręgowym. Po zakończeniu postępowania lustracyjnego, Zespół członków
Krajowej Rady Sądownictwa zebrał się ponownie 12 listopada 2012 r. na
posiedzenie, celem przygotowania stanowiska dotyczącego rozpatrzenia i oceny na
posiedzeniu Rady, kandydatów na jedno wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie
Okręgowym w X. W posiedzeniu Zespołu uczestniczyli: przedstawiciel Naczelnej
Rady Adwokackiej oraz przedstawiciel Krajowej Rady Prokuratury. Przewodniczący
Zespołu przypomniał, że wszystkie kandydatury zostały szczegółowo
przedstawione podczas posiedzenia w dniu 6 czerwca 2012 r. Zespół członków
KRS powziął wątpliwości co do rzetelności ocen kwalifikacyjnych sporządzonych o
kandydatach i postanowił nie rekomendować Krajowej Radzie Sądownictwa żadnej
z osób biorących udział w tym postępowaniu - na stanowisko sędziego Sądu
Okręgowego w X. Zespół postanowił jednocześnie wystąpić do Rady z wnioskiem o
powtórzenie w całości procedury nominacyjnej. W głosowaniu udział wzięło 3
członków Zespołu. Za uwzględnieniem tego wniosku oddano 3 głosy. Nie było
natomiast głosów „przeciw”, ani „wstrzymujących się”.
Krajowa Rada Sądownictwa Uchwałą z dnia 12 czerwca 2012 r., na
podstawie art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o KRS, postanowiła odroczyć rozpoznanie
wniosków kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziego Sądu
Okręgowego w X., ogłoszonych w Monitorze Polskim z 2011 r., Nr 50, poz. 558, Nr
87, poz. 916, Nr 99, poz. 1002 oraz zarządziła przeprowadzenie lustracji Sądu
Okręgowego w X. w zakresie postępowania dotyczącego obsadzania wolnych
stanowisk sędziowskich. Przeprowadzona lustracja wykazała, że w okręgu Sądu
Okręgowego w X. przy rozpoznawaniu zgłoszeń na wolne stanowiska sędziowskie,
dochodziło do nieprawidłowości. Zdaniem Zespołu przeprowadzającego lustrację,
niewłaściwe było zwoływanie nieformalnego gremium sędziowskiego (zebrania)
sędziów Wydziału Karnego po sporządzeniu ocen kwalifikacyjnych, a przed
4
posiedzeniem Kolegium Sądu Okręgowego w X., na którym była dokonywana
ocena sporządzonych opinii kwalifikacyjnych osób ubiegających się o stanowisko
sędziowskie w tym Sądzie. Jak podkreślono ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o
ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) nie przewiduje takiej
formy opiniowania ocen kwalifikacyjnych przez sędziów orzekających w wydziale,
do którego miałby zostać skierowany kandydat powołany na stanowisko sędziego
sądu okręgowego. Każdy z sędziów będąc członkiem Kolegium lub Zgromadzenia
ma prawo i obowiązek zapoznania się z oceną kwalifikacyjną. Jedynym forum, na
którym może zgłaszać on swoje uwagi, pytania, wątpliwości lub poparcie (brak
poparcia) dla kandydata jest Kolegium lub Zgromadzenie, w których to mają prawo
uczestniczyć również kandydaci. Nieformalne gremia zwoływane w tym celu, bez
udziału kandydatów, są sprzeczne z przepisami regulującymi procedurę
obsadzania wolnych stanowisk sędziowskich i naruszają zasadę jawności tego
postępowania. Budzącą wątpliwości praktyką było także opiniowane sędziów
delegowanych przez pozostałych członków składu orzekającego, w szczególności
pod kątem ich przygotowania oraz wskazywania i omawiania prawidłowości
proponowanych rozstrzygnięć. Przedstawione Zespołowi dokonującemu lustracji
opinie o sędziach delegowanych sporządzane były bez ich wiedzy. Opiniowani nie
mieli możliwości zapoznania się z ich treścią ani ustosunkowania się do informacji
w nich zawartych. Ponadto treść sporządzanych opinii zawierała informacje
mogące stanowić tajemnicę narady nad wyrokiem. Taka praktyka jest, zdaniem
Zespołu niedopuszczalna, nawet jeśli opinie sporządzane były wyłącznie na
potrzeby dokonywania ocen kwalifikacyjnych. Ponadto sposób formułowania
wniosków przez sędziów dokonujących ocen kwalifikacyjnych, powinien
jednoznacznie wskazywać, czy ocena ta jest pozytywna czy negatywna.
Powyższe uchybienia w przeprowadzonej procedurze oceny kandydatów
wykluczyły zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa podjęcie uchwały o
przedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydata na jedno wolne
stanowisko sędziowskie w Sądzie Okręgowym w X. ze względu na stwierdzone
nieprawidłowości w przeprowadzonej procedury kwalifikacyjnej. Okoliczności te
spowodowały, że w trakcie posiedzenia Krajowej Rady Sądownictwa w dniu 13
listopada 2012 r. na żadnego z kandydatów nie oddano głosów „za” ani głosów
5
„przeciw”, natomiast w stosunku do każdego z kandydatów członkowie KRS
„wstrzymali się” od oddania głosu. W konsekwencji żadna z kandydatur nie
uzyskała wymaganej bezwzględnej większości głosów.
Odwołanie (określone skargą kasacyjną) od powyższej uchwały Krajowej
Rady Sądownictwa wniósł sędzia Sądu Rejonowego T. S. Zarzucił skarżonej
uchwale naruszenie:
a) prawa materialnego – art. 60 Konstytucji RP oraz art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy
z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa przez ich niewłaściwe
zastosowanie, pozbawienie prawa dostępu do stanowiska wyższego rzędu na
jednakowych zasadach, jak innych sędziów sądów powszechnych i
nieprzedstawienie Prezydentowi RP wniosku o powołanie sędziego Sądu
Rejonowego w X. T. S. na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w X.,
ogłoszone w Monitorze Polskim z 2011 r., Nr 50, poz. 558 oraz w Monitorze
Polskim z 2011 r., Nr 99, poz. 1002;
b) przepisów postępowania:
- art. 33 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa przez brak
wszechstronnego rozważenia sprawy na podstawie niezbędnej i pełnej
dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników i innych osób;
- art. 35 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa przez
nieopracowanie listy rekomendowanych kandydatów w kolejności wskazanej przez
ustawodawcę z uwagi na podwalinę decyzji w postaci oceny kwalifikacji
kandydatów, z uwzględnieniem kolejnych przesłanek jak: doświadczenie
zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje, publikacje i inne dokumenty oraz
opinię kolegium właściwego sądu i ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego
sędziów;
- art. 42 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie
Sądownictwa przez doręczenie uzasadnienia o treści wewnętrznie sprzecznej i
uniemożliwiającej skuteczną kontrolę przez Sąd Najwyższy oraz uniemożliwiającej
realizację prawa do odwołania, ponieważ jego brzmienie nie wskazuje analizy
żadnych kryteriów ustawowych ocen kandydatów, a jedynie ukazuje koncentrację
wnioskowania na zupełnie nieistotnych okolicznościach, jak narada wydziału i
6
notatki urzędowe, zresztą nieprzewidzianych w ustawie i nie mogących mieć
wpływu na proces nominacyjny.
Odwołujący się wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa i przekazanie sprawy KRS do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na odwołanie Krajowa Rada Sądownictwa wniosła o
oddalenie odwołania w całości.
Odwołanie od powyższej uchwały KRS wniosła również sędzia Sądu
Rejonowego w X. A. M. W odwołaniu zarzucono naruszenie:
1. prawa materialnego – art. 60 Konstytucji RP i art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o
Krajowej Radzie Sądownictwa przez ich niewłaściwe zastosowanie i tym samym
pozbawienie prawa dostępu do stanowiska wyższego rzędu na jednakowych
zasadach, jak innych sędziów sądów powszechnych i nie przedstawienie
Prezydentowi RP wniosku o powołanie sędziego Sądu Rejonowego w X. A. M. na
stanowisko sędziego Sądu Okręgowego ogłoszone w Monitorze Polskim z 2011 r.,
Nr. 99, poz.1002;
2. naruszenie przepisów postępowania:
- art. 33 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa przez brak
wszechstronnego rozważenia sprawy na podstawie niezbędnej i pełnej
dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników i innych osób;
- art. 35 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa przez
nieopracowanie listy rekomendowanych kandydatów w kolejności wskazanej przez
ustawodawcę z uwagi na podwalinę decyzji w postaci oceny kwalifikacji
kandydatów, z uwzględnieniem kolejnych przesłanek jak: doświadczenie
zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje, publikacje i inne dokumenty oraz
opinię kolegium właściwego sądu i ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego
sędziów;
- art. 42 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie
Sądownictwa przez doręczenie uzasadnienia o treści wewnętrznie sprzecznej i
uniemożliwiającej skuteczną kontrolę przez Sąd Najwyższy oraz uniemożliwiającej
realizację prawa do odwołania, ponieważ jego brzmienie nie wskazuje analizy
żadnych kryteriów ustawowych ocen kandydatów, a jedynie ukazuje koncentrację
wnioskowania na zupełnie nieistotnych okolicznościach, jak narada wydziału i
7
notatki urzędowe, zresztą nieprzewidzianych w ustawie i nie mogących mieć
wpływu na proces nominacyjny.
W odpowiedzi na odwołanie Krajowa Rada Sądownictwa wniosła o
oddalenie odwołania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12 maja
2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714, dalej ustawa o
KRS), uczestnik postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego z powodu
sprzeczności uchwały Rady z prawem, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
Wynikające z tego przepisu prawo zaskarżenia uchwał Rady dotyczy zatem uchwał
podejmowanych w sprawach należących do jej kompetencji, w tym w wymienionych
w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o KRS sprawach o rozpatrzenie i ocenę kandydatów do
pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego oraz stanowiskach
sędziowskich w sądach powszechnych, sądach administracyjnych i sądach
wojskowych. Zgodnie z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS do postępowania przed Sądem
Najwyższym w sprawach z odwołań od uchwał Rady stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej, poza przepisem art. 871
k.p.c.,
ustanawiającym przymus adwokacko – radcowski w występowaniu przed tymże
Sądem. Odesłanie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o skardze
kasacyjnej implikuje sposób wyznaczenia granic rozpoznania przez Sąd Najwyższy
sprawy zainicjowanej odwołaniem uczestnika postępowania. Stosownie do
art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem skargę kasacyjną w
granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a z urzędu bierze pod rozwagę
tylko nieważność postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca
2013 r., sygn. akt III KRS 70/13, niepublikowany).
Co zaś się tyczy podstaw odwołania od uchwał Rady, zasadniczo nie ma
zastosowania w tym zakresie art. 3983
§ 1 k.p.c., regulujący kwestię podstaw
kasacyjnych, gdyż w przypadku odwołań od uchwał Rady podstawy te określone są
w art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o KRS, który stanowi, że odwołanie można
wnieść z powodu sprzeczności uchwały z prawem, a zatem zarówno z prawem
8
materialnym, jak i z przepisami postępowania. Oczywiście nie będą to przepisy
Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż stosowanie tych przepisów w
postępowaniu przed Radą wyłącza art. 2 ustawy o KRS. Nie są to również przepisy
Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem z treści art. 1 tegoż aktu
jednoznacznie wynika, że Kodeks postępowania cywilnego reguluje postępowanie
sądowe w wymienionych w tym przepisie kategoriach spraw, a nie postępowanie
przed innymi organami władzy państwowej, w dodatku mającymi – jak Krajowa
Rada Sądownictwa – charakter publiczny. Szczegółowe zasady postępowania
przed Radą w indywidualnych sprawach regulowały dawniej przepisy
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 listopada 2007 r. w
sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz
postępowania przed Radą (Dz. U. Nr 219, poz. 1623 ze zm.), wydane na podstawie
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Rozporządzenie w części dotyczącej trybu
postępowania przed Radą utraciło jednak moc obowiązującą z dniem 2 grudnia
2010 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 listopada
2009 r., K 62/07 (Dz. U. Nr 202, poz. 1657). Wyrok ten - z odroczeniem o 12
miesięcy - pozbawił rozporządzenie podstawy prawnej, jaką był art. 12 ust. 6
ustawy o KRS w części uprawniającej Prezydenta RP do określenia, w drodze
rozporządzenia, trybu postępowania przed Radą. Zdaniem Trybunału
Konstytucyjnego, tryb postępowania przed Radą nie mógł być uregulowany w
rozporządzeniu, gdyż sprawa ta należy do materii ustawowej. W konsekwencji,
szczegółowe zasady postępowania przed Radą zostały ostatecznie unormowane w
przepisach rozdziału 3 obecnie obowiązującej ustawy o KRS i to one mogą
stanowić punkt odniesienia dla podnoszonych w odwołaniach od uchwał Krajowej
Rady Sądownictwa zarzutów naruszenia przepisów proceduralnych. Naruszenia te
muszą przy tym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, odzwierciedlony w treści
zaskarżonej uchwały. Tak sformułowane podstawy zaskarżenia wyznaczają zaś
zakres kognicji Sądu Najwyższego w tej kategorii spraw.
Aktualny jest przy tym pogląd judykatury wyrażany na gruncie art. 13 ust. 2
dawnej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (jednolity
tekst: Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67 ze zm.), będącego odpowiednikiem art. 44
ust. 1 obecnej ustawy o KRS, zgodnie z którym kognicja Sądu Najwyższego do
9
oceny uchwał Krajowej Rady Sądownictwa obejmuje wyłącznie badanie, czy
uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem. Oznacza to, że Sąd Najwyższy
nie ma kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydata na
sędziego (a tym bardziej jego kontrkandydatów). Przedmiotem badania ze strony
Sądu Najwyższego pozostaje zatem procedura podejmowania uchwały przez
Krajową Radę Sądownictwa, a nie przesłanki, które zadecydowały o jej treści
(wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2009 r., III KRS 7/09 i III KRS 11/09,
niepublikowane, oraz z dnia 20 października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr
11, poz. 93). Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia
27 maja 2008 r., SK 57/06 (OTK – A 2008, nr 4, poz. 63), ani szczególna,
konstytucyjna pozycja ustrojowa KRS, ani fakt, że w myśl art. 12 ust. 5 ustawy o
KRS w postępowaniu przed Radą nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania
administracyjnego, nie odbierają postępowaniu przed Radą w sprawach
indywidualnych, dotyczących powołania na stanowiska sędziowskie, charakteru
postępowania administracyjnego. Przedmiot postępowania w kwestii oceny
kandydata i przedstawienia wniosku o jego powołanie na stanowisko sędziego ma
charakter sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. I jako taka powinna
podlegać kontroli sądowej w zakresie właściwym tego rodzaju sprawom, tj. pod
kątem legalności, przestrzegania stosownych procedur prawnych. Zgodzić się
natomiast należy ze stanowiskiem, że merytoryczna ingerencja sądu w
rozstrzygnięcia Rady byłaby niedopuszczalna, wkraczałaby bowiem w sferę
szczególnego władztwa Rady, wynikającego z samych norm konstytucyjnych.
Jednakże kontrola sądowa przestrzegania praw obywateli, w rozważanym wypadku
praw wynikających z art. 60 Konstytucji, tj. prawa równego dostępu do służby
publicznej, a zatem w sprawach prowadzenia naboru na podstawie przejrzystych
kryteriów selekcji kandydatów i obsadzania poszczególnych stanowisk w służbie
publicznej, jest, w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji, konieczna.
W konsekwencji takiego ukształtowania kognicji Sądu Najwyższego w
zakresie kontroli nad postępowaniem dotyczącym przedstawienia Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie sędziego, kontrola sądowa
obejmuje w szczególności badanie, czy Rada przestrzegała w danym
postępowaniu jednolitych kryteriów oceny kandydata oraz procedur postępowania
10
związanych z oceną kandydatury i przedstawiania wniosku Prezydentowi. Analiza
tego, czy uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem, obejmuje także kontrolę
przestrzegania przez Radę innych wymagań prawnych, w tym np. ustawowych
warunków powoływania na stanowisko sędziego, sprecyzowanych w ustawie z dnia
27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070
ze zm.) czy w ustawie z dnia 26 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz ogólnych reguł
proceduralnych obowiązujących w postępowania przed tym organem, określonych
w przepisach rozdziału 3 ustawy o KRS.
Przechodząc do podstaw rozpatrywanych odwołań Sąd Najwyższy stwierdza
zasadność ich zarzutów dotyczących naruszenia przez KRS przepisów art. 33 ust.
1 oraz art. 35 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Stosownie do treści przepisu art. 33 ust. 1 ustawy o KRS w sprawach
indywidualnych Rada podejmuje uchwały po wszechstronnym rozważeniu sprawy,
na podstawie udostępnionej dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników
postępowania lub innych osób, jeżeli zostały złożone. Jeżeli na stanowisko
sędziowskie zgłosił się więcej niż jeden kandydat, zespół opracowuje listę
rekomendowanych kandydatów. Przy ustalaniu kolejności kandydatów na liście
zespół kieruje się przede wszystkim oceną kwalifikacji kandydatów, a ponadto
uwzględnia: 1) doświadczenie zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje,
publikacje i inne dokumenty dołączone do karty zgłoszenia; 2) opinię kolegium
właściwego sądu oraz ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego sędziów (art. 35
ustawy o KRS). Z uzasadnienia zaskarżonej uchwały wynika, że KRS podjęła swoje
rozstrzygnięcie po ustaleniu – jak to wskazano w uzasadnieniu uchwały – „uchybień
w przeprowadzonej procedurze oceny kandydatów”, które to uchybienia wykluczyły
– w ocenie KRS – podjęcie uchwały o przedstawieniu Prezydentowi RP kandydata
na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Okręgowym w X. Do uchybień tych
Krajowa Rada Sądownictwa zaliczyła w szczególności: zwoływanie nieformalnych
gremiów sędziowskich (zebrań) sędziów Wydziału Karnego po sporządzeniu ocen
kwalifikacyjnych, a przed posiedzeniem Kolegium Sądu Okręgowego w X.;
opiniowanie sędziów delegowanych przez pozostałych członków składu
orzekającego; sposób formułowania wniosków przez sędziów dokonujących ocen
11
kwalifikacyjnych kandydatów. Na podstawie powyższych ustaleń Krajowa Rada
Sądownictwa przyjęła, że uchybienia w przeprowadzonej procedurze konkursowej
wykluczają podjęcie uchwały o przedstawieniu Prezydentowi RP kandydata na
wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Okręgowym w X.
Takie stanowisko zaskarżonej uchwały narusza wskazane wyżej przepisy
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa – art. 33 ust. 1 oraz art. 35. W ocenie Sądu
Najwyższego - Rada nie przedstawiła w swojej uchwale oceny dotyczącej
stwierdzonych nieprawidłowości w przeprowadzonej procedurze konkursowej w
aspekcie ich relewantnego wpływu na możliwość dokonania przez Radę
właściwego wyboru kandydata na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie
Okręgowym w X. Między innymi nie wskazano, jaki wpływ miały nieformalne
zebrania sędziów wydziału karnego na sposób głosowania w sprawie kandydatów
na wolne stanowisko sędziowskie - na opinię kolegium właściwego sądu oraz
ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego sędziów (art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o
KRS). Trudno odmówić sędziom prawa do wzajemnej wymiany uwag, dotyczących
zgłoszonych kandydatów, również przed terminem zgromadzeń ogólnych sędziów.
Zrozumiała jest troska sędziów wydziału, w którym orzekać ma kandydat, o to, aby
dokonać wyboru jak najlepszego sędziego. W uzasadnieniu zaskarżonej uchwały
nie wskazano, czy nieformalne zebranie sędziów wydziału karnego miało wpływ na
sporządzone opinie o kandydatach, czy dokonano zmian tych opinii, czy zebranie
to wywarło taki wpływ na wyniki głosowania Kolegium Sądu oraz Zgromadzenia
Ogólnego, które uniemożliwiało racjonalną i zgodną z prawem ocenę kandydatów
przez Krajową Radę Sądownictwa. Rada nie jest związana oceną Kolegium Sądu
ani wynikami głosowania Zgromadzenia Ogólnego; w tym kontekście nie wskazano
okoliczności, które uniemożliwiały Radzie dokonanie adekwatnej oceny
kandydatów. Kontrowersje wzbudza także podejmowanie długotrwałych działań
przez Radę wyłącznie na podstawie anonimowego pisma. Każda z osób, które
odwołują się do Rady ma przecież możliwość szczegółowego i legalnego
wypowiedzenia się w kwestiach procedury nominacyjnej, relacji interpersonalnych
oraz oceny kandydatów. Ponadto odwołania kandydatów wskazują, że byli oni
zaznajomieni z oceną dokonaną przez sędziów wizytatorów. Nie są przekonujące
zarzuty Rady, iż zawarte w ocenach wizytatorów relacje i oceny sędziów,
12
uczestniczących w posiedzeniach wraz z kandydatami, mogły w całości
zdyskredytować te oceny – zwłaszcza w stopniu, uniemożliwiającym dokonanie
merytorycznej oceny kandydatów przez Radę.
W zaskarżonej uchwale po za jej – jak to wyżej przedstawiono –
ogólnikowym stanowiskiem w kwestii stwierdzonych nieprawidłowości w
przeprowadzonej procedurze konkursowej nie ma żadnej oceny biorących udział w
konkursie na wolne stanowisko sędziowskie kandydatów, dokonanej z
zachowaniem przesłanek określonych w przepisie art. 35 ustawy o KRS.
Z powyższych przyczyn, Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie pierwszym
wyroku.
W związku z tym, że odwołujący się zakresem swoich odwołań objęli całość
zaskarżonej uchwały Krajowej Rady Sądownictwa, Sąd Najwyższy odrzucił
odwołania w części nie dotyczącej odwołujących się (pkt 2 sentencji). W
przeprowadzonej procedurze konkursowej na wolne stanowisko sędziowskie w
Sądzie Okręgowym w X. ogłoszone w Monitorze Polskim z 2011 r., Nr 50, poz. 558,
brało udział siedmioro kandydatów (w tym odwołujący się). W zakresie, w jakim
zaskarżona uchwała nie dotyczy T. S. oraz A. M. (w zakresie pozostałych pięciorga
kandydatów) rozpatrywane odwołania są niedopuszczalne i podlegają odrzuceniu.
Odwołanie od uchwały KRS w sprawie przestawienia kandydatury Prezydentowi
przysługuje tylko tej osobie, której dotyczy ta uchwała i która była stroną
postępowania. Nie jest zatem dopuszczalne odwołanie od uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa w sprawie przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej
kandydatury z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
wniesione przez osobę, której ona nie dotyczy, choćby ta uchwała dotyczyła
stanowiska sędziego, o które ubiega się osoba odwołująca się (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 r., III KRS 19/09 – OSNP 2011/15-16/220).
Stanowisko Sądu Najwyższego nie obliguje Rady do wyboru jednego z
kandydatów, którzy złożyli odwołanie. W przypadku ubiegania się kilku osób o
jedno stanowisko sędziowskie wskazane jest wyjaśnienie w uzasadnieniu uchwały
sytuacji poszczególnych kandydatów w aspekcie zastosowanych przez Radę
kryteriów oceny. Zakres rozważań dotyczących poszczególnych kandydatów może
być przy tym zróżnicowany w zależności od potrzeb, wobec czego nie jest
13
konieczne uszeregowanie kandydatów w oparciu o każde z przyjętych kryteriów
oceny. Decyduje ocena całościowa, wynikająca z łącznego zastosowania tych
przesłanek (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2009 r., III KRS
13/09, ZNSA 2011, nr 1, poz. 93; z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr
737271 i z dnia 17 sierpnia 2010 r., III KRS 10/10, LEX nr 678015). O wyborze
konkretnego kandydata winna decydować ocena całościowa, wynikająca z
łącznego zastosowania przesłanek, którymi Rada winna kierować się w swoim
postępowaniu. Wyniki głosowania w kolegium i zgromadzeniu ogólnym sędziów
właściwego sądu nie wiążą Krajowej Rady Sądownictwa w ocenie kandydata na
wolne stanowisko sędziowskie, choć mogą być uznane za istotne z punktu
widzenia art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS, gdyż stanowią jedno z ustawowych
kryteriów rzutujących na ocenę predyspozycji kandydatów do pełnienia urzędu na
obsadzanym stanowisku sędziego. W ramach swojej kognicji Rada powinna
umotywować swój wybór, gdyby nie uznała żadnego kandydata za odpowiedniego
na stanowisko sędziego lub gdyby wybór dotyczył osoby, która uzyskała mniejsze
poparcie środowiska zawodowego. Kierując się przedstawionymi motywami oraz
opierając się na treści art. 39815
§ 1 k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS,
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.