Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 9/13
POSTANOWIENIE
Dnia 3 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło
w sprawie z powództwa Polskiej Telefonii Cyfrowej Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
z udziałem TK T. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.
o zmianę umowy,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 3 października 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 czerwca 2012 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na
rzecz Polskiej Telefonii Cyfrowej Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.
kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012 r., oddalił apelację
Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 22
sierpnia 201 r., w sprawie z odwołania Polskiej Telefonii Cyfrowej S.A. z/s w W.
(powód) od decyzji Prezesa Urzędu z dnia 13 lipca 2009 r.
Powyższą decyzją Prezes Urzędu zmienił postanowienia umowy o
połączeniu sieci i wzajemnych rozliczeniach zawartą między powodem a
Telekomunikacją K. Sp. z o.o. (zainteresowany) w ten sposób, że ustalił stawki
2
rozliczeniowe za ruch zakańczany w sieci mobilnej powoda na kwotę 0,1677 zł od
dnie 7 sierpnia 2009 r.
Powód zaskarżył powyższą decyzję odwołaniem w całości. Sąd Okręgowy
ustalił, że zaskarżoną decyzją Prezes Urzędu zmienił postanowienia umowy między
powodem a zainteresowanym w zakresie stawki za zakańczanie połączenia w sieci
powoda w sposób zgodny z harmonogramem zmiany stawek, jaki wynikał dla
powoda z decyzji MTR, tj. decyzji z dnia 22 października 2008 r. Sąd Okręgowy
uznał odwołanie powoda za zasadne z następujących powodów. Po pierwsze,
Prezes Urzędu naruszył art. 15 pkt 3 i art. 16 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego
udostępniając do konsultacji projekt decyzji o innym zakresie (węższym) niż
zaskarżona decyzja. W ten sposób Prezes Urzędu nie przeprowadził w odniesieniu
do zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji postępowania konsultacyjnego. Po
drugie, z uwagi na znany Sądowi z urzędu fakt prawomocnego uchylenia decyzji
MTR, Prezes Urzędu naruszył art. 28 ust. 1 pkt 1 i 2 w związku z art. 30 Prawa
telekomunikacyjnego. Zaskarżona decyzja ma charakter konstytutywny i wywołuje
skutki ex nunc, jednakże przy rozpoznawaniu odwołania sąd zobowiązany jest
uwzględnić stan rzeczy istniejący w dacie zamknięcia rozprawy. Oznacza to, że
brak jest obecnie podstawy faktycznej do stosowania w umowach między powodem
a zainteresowanym stawek określonych w decyzji MTR. Z treści uzasadnienia
decyzji wynika zaś, że podstawą faktyczna rozstrzygnięcia w zakresie stawek było
wejście do obrotu prawnego nieprawomocnej decyzji MTR.
Oddalając apelację Prezesa Urzędu od wyroku Sądu Okręgowego, Sąd
drugiej instancji zwrócił uwagę, że zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja ustala
stawki z tytułu zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci
telefonicznej powoda na poziomie wynikającym z obowiązków nałożonych na
powoda na podstawie decyzji MTR. Wynika to zarówno z sentencji decyzji, jak i jej
uzasadnienia. Decyzja MTR obowiązywała w dacie wydania decyzji zaskarżonej w
niniejszej sprawie. Następnie została jednak uchylona na etapie postępowania
sądowego. Uchylenie takiej decyzji powoduje skutek ex nunc, co oznacza, że brak
było podstawy faktycznej do wydania zaskarżonej decyzji. Sąd rozstrzygający
sprawę jest zaś obowiązany brak pod uwagę stan istniejący w chwili zamknięcia
rozprawy, czyli stan w którym zaskarżona decyzja ustala stawki z tytułu
3
zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej powoda
wyłącznie na podstawie nieistniejącej już decyzji MTR, bez przytoczenia analizy
kosztów prowadzącej do takich właśnie ustaleń.
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w
całości.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania Prezes Urzędu
powołał się na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego oraz
potrzebę wykładni przepisów prawa budzących poważne wątpliwości
interpretacyjne.
W zakresie dotyczącym art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. Prezes Urzędu powołał się
na potrzebę rozstrzygnięcia problem, czy w świetle brzmienia przepisu art. 47964
§
2 k.p.c. uzasadnione jest przyjęcie poglądu, że prawomocne uchylenie przez sąd
powszechny decyzji Prezesa Urzędu zobowiązującej przedsiębiorcę
telekomunikacyjnego do dostosowania stawki z tytułu zakańczania połączeń
głosowych w jego publicznej sieci telefonicznej do określonego w tej decyzji
poziomu, z uwagi na to, że nie zostało przeprowadzone postępowanie
konsultacyjne, o którym mowa w art. 15 pkt 3 Prawa telekomunikacyjnego, ma
skutek ex tunc, czy też skutek ex nunc?
W zakresie dotyczącym art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. Prezes Urzędu podnosi, że
należy wyjaśnić, czy w sprawach z odwołań od decyzji Prezesa Urzędu w
rozumieniu art. 206 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego za podstawę Sąd za
podstawę orzekania powinien uznać stan faktyczny i prawny z chwili orzekania, czy
tez chwili wydania decyzji.
Powód w odpowiedzi na skargę kasacyjną Prezesa Urzędu wniósł o wydanie
postanowienia o odmowie przyjęcia skargi do rozpoznania i zasądzenie kosztów
postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna Prezesa Urzędu nie kwalifikowała się do przyjęcia celem
jej merytorycznego rozpoznania.
Sformułowane przez Prezesa Urzędu zagadnienie prawne nie odnosi się do
problemów prawnych występujących w niniejszej sprawie. Analogicznie, jak w
4
postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2013 r., III SK 8/13,
zagadnienie to nawiązuje wprost do zapatrywań prawnych wyrażonych w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sądu drugiej instancji. Jednakże kwestia, czy
uchylenia decyzji Prezesa Urzędu, takiej jak decyzja MTR, wywołuje skutki ex nunc
czy ex tunc nie ma znaczenia dla ewentualnego rozstrzygnięcia o prawidłowości
zaskarżonego wyroku. Orzeczenie to opiera się bowiem na założeniu, zgodnie z
którym uchylenia decyzji MTR wpływa bezpośrednio na postępowanie sądowe z
odwołań od późniejszych decyzji Prezesa Urzędu, w których Prezes Urzędu
ukształtował stosunki umowne między przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi w
oparciu o obowiązki nałożone na powoda we wcześniejszej decyzji. Ten problem
prawny stanowi zaś odpowiednik problemu decyzji zależnej, a nie skuteczności ex
tunc albo ex nunc uchylenia decyzji Prezesa Urzędu.
Natomiast w kwestii potrzeby wykładni art. 316 § 1 k.p.c. i stosowania tego
przepisu w sprawach z zakresu regulacji komunikacji elektronicznej Sąd Najwyższy
wypowiadał się już kilkukrotnie (por. w szczególności wyroki Sądu Najwyższego z
dnia 20 września 2011 r., III SK 55/10 oraz z dnia 7 lipca 2011 r., III SK 52/10). Jak
wskazano w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia
2013 r., III SK 63/12 z dotychczasowego orzecznictwa wynika konieczność
uwzględnienia przy stosowaniu art. 316 § 1 k.p.c. specyfiki tych spraw. Spór między
przedsiębiorcą a regulatorem dotyczy legalności i celowości (zasadności) wydanej
przez Prezesa Urzędu decyzji, zaś zadaniem Sądu orzekającego w sprawie z
odwołania od decyzji Prezesa Urzędu jest udzielenie ochrony prawnej
przedsiębiorcy wnoszącemu odwołanie poprzez weryfikację decyzji Prezesa
Urzędu w zakresie wskazanym w odwołaniu (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23
czerwca 2013 r., III SK 36/12 oraz z dnia 18 maja 2012 r., III SK 37/11). Cezurę dla
ustalenia stanu faktycznego sprawy, rozumianego jako stan i problemy
funkcjonowania rynku telekomunikacyjnego, które ma sanować interwencja
regulatora, stanowi data wydania decyzji. Analogicznie przedstawia się kwestia
stanu prawnego, według którego oceniana jest legalność i celowość decyzji, chyba
że z przepisów przejściowych wynikają odmienne unormowania w tym zakresie.
Dostrzegana przez Sąd Najwyższy specyfika spraw z zakresu regulacji komunikacji
elektronicznej, w których to sprawach większość decyzji Prezesa Urzędu
5
kształtujących stosunki cywilnoprawne między uczestnikami rynku korzysta z
rygoru natychmiastowej wykonalności pomimo zaskarżenia decyzji do sądu, nie stoi
w żaden sposób na przeszkodzie uwzględnianiu w toku postępowania sądowego
uchylenia decyzji Prezesa Urzędu, na podstawie której kształtowane są obowiązki
przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w kolejnych decyzjach, w sytuacji gdy do
uchylenia decyzji doszło z powodów rzutujących na dopuszczalność lub
prawidłowość ukształtowania obowiązków regulacyjnych w pierwotnej decyzji, na
której z kolei bazują decyzje późniejsze.
Mając powyższe na uwadze, z mocy art. 3989
§ 2 k.p.c., Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto
stosownie do art. 108 § 1 w związku z art. 398²¹ k.p.c. oraz § 13 ust. 4 pkt 2 w
związku z § 18 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.
Nr 163, poz. 1348 ze zm.).