Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 27/13
POSTANOWIENIE
Dnia 5 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z powództwa W. S.
przeciwko Ministerstwu […]
o przywrócenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 listopada 2013 r.,
zażalenia powoda na wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 9 maja 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 17 września 2012 r., Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w W. przywrócił powoda W. S. do pracy w pozwanym
Ministerstwie […] na dotychczasowych warunkach pracy i płacy oraz zasądził od
strony pozwanej na rzecz powoda wynagrodzenie za jeden miesiąc pozostawania
bez pracy (1.969,22 zł brutto) pod warunkiem podjęcia pracy w terminie 7 dni od
daty uprawomocnienia się orzeczenia.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód był zatrudniony w Departamencie
[…] pozwanego Ministerstwa w wymiarze połowy etatu na stanowisku radcy
2
prawnego od dnia 1 marca 2009 r. do dnia 31 lipca 2012 r., początkowo na
podstawie umowy o pracę na czas określony, a od dnia 18 lutego 2010 r. w oparciu
o umowę na czas nieokreślony. W wymienionym departamencie oprócz powoda był
zatrudniony drugi radca prawny K. P. W dniu 9 kwietnia 2012 r. weszło w życie
zarządzenie Prezesa Rady Ministrów wprowadzające w pozwanym Ministerstwie
nowy statut, na podstawie którego Departament […] uległ likwidacji, a jego zadania
zostały rozdzielone pomiędzy inne komórki organizacyjne. W dniu 13 kwietnia 2012
r. pozwany pracodawca wypowiedział powodowi umowę o pracę z powołaniem się
na wywołaną reorganizacją Ministerstwa likwidację miejsca pracy i brak możliwości
zatrudnienia powoda w innej komórce organizacyjnej. Natomiast drugi z radców
prawnych, który pracował w zlikwidowanym departamencie, został zatrudniony w
Departamencie […].
Przy takich ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo,
bo przyjął, że strona pozwana nie udowodniła, aby przyczyna wskazana w
oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę faktycznie zaistniała. W ocenie
Sądu Rejonowego, likwidacja Departamentu […] nie spowodowała likwidacji zadań
przypisanych tej komórce, gdyż zostały one rozdzielone odpowiednio pomiędzy
[…]. Reorganizacja Ministerstwa polegała również na przeniesieniu niektórych
pracowników likwidowanego departamentu na nowe stanowiska we wskazanych
komórkach organizacyjnych. Zdaniem Sądu, pozwany pracodawca nie udowodnił w
sposób niepozostawiający wątpliwości, że - przy uwzględnieniu dotychczasowego
zakresu obowiązków powoda i nowej struktury Ministerstwa - nie istniała możliwość
zatrudnienia powoda na nowym stanowisku (radcy prawnego) w […].
Od wyroku Sądu Rejonowego strona pozwana wniosła apelację. Wyrokiem z
dnia 9 maja 2013 r., Sąd Okręgowy- Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W.
uchylił wyrok Sądu Rejonowego i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach procesu. W uzasadnieniu tego wyroku
(kasatoryjnego) Sąd odwoławczy podzielił zarzut strony pozwanej w zakresie
nieprawidłowego oddalenia przez Sąd Rejonowy jej wniosków dowodowych
zgłoszonych na rozprawie w dniu 3 września 2012 r., po zamknięciu której zapadł
kwestionowany wyrok. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji
nietrafnie zastosował przepisy o prekluzji dowodowej w brzmieniu obowiązującym
3
od dnia 3 maja 2012 r. bowiem w niniejszej sprawie pozew został wniesiony w dniu
20 kwietnia 2012 r. Tymczasem w myśl przepisów przejściowych regulacje Kodeksu
postępowania cywilnego o prekluzji dowodowej w brzmieniu nadanym przez ustawę
nowelizującą mają zastosowanie tylko do spraw, które zostały wszczęte
najwcześniej w dniu 3 maja 2012 r. W rozpoznawanej sprawie, art. 207 § 2 k.p.c.
podlegał zastosowaniu w brzmieniu obowiązującym przed 3 maja 2012 r., co
oznacza, że sąd powinien pominąć środki dowodowe dopiero wówczas, gdy
okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub strona powołała
dowody jedynie dla zwłoki. Sąd Rejonowy nie powinien oddalić wniosków
dowodowych strony pozwanej zgłoszonych na rozprawie w dniu 3 września 2012 r.
również dlatego, że pozwane Ministerstwo w chwili zawiadomienia o terminie
rozprawy nie było jeszcze reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika
procesowego, zaś prekluzja dowodowa przewidziana w ówcześnie obowiązujących
przepisach (art. 207 § 3 k.p.c.) obejmowała wyłącznie przypadki, w których strona
była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika. Z kolei - w myśl reguły
ogólnej z art. 217 § 1 k.p.c. - strona mogła aż do zamknięcia rozprawy przytaczać
okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swych wniosków lub dla odparcia
wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Obowiązkiem Sądu Rejonowego było więc
dokonanie w świetle art. 217 § 1 k.p.c. oceny wniosków dowodowych zgłoszonych
przez pozwane Ministerstwo w trakcie rozprawy w dniu 3 września 2012 r. Sąd
Okręgowy uznał, że uchybienie w tym względzie oznaczało niewyjaśnienie
okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i tym samym
uniemożliwiło "obiektywne skontrolowanie" zasadności wypowiedzenia powodowi
umowy o pracę, co doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy w rozumieniu art.
386 § 4 k.p.c.
Wyrok Sądu Okręgowego powód zaskarżył zażaleniem do Sądu
Najwyższego, w którym wniósł o uchylenie tego wyroku. Powód nie zgodził się z
przyjętym przez Sąd Okręgowy poglądem jakoby w postępowaniu przed Sądem
pierwszej instancji nie doszło do rozpoznania istoty sprawy. Uchybienia
proceduralne Sądu Rejonowego polegające na nieprzeprowadzeniu dowodów
wnioskowanych przez Ministerstwo nie świadczą o nierozpoznaniu istoty sprawy,
tym bardziej że w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji zostały
4
zgromadzone dowody w postaci kopii dokumentów obrazujących przebieg procesu
reorganizacji w Ministerstwie oraz kopii oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu
powodowi umowy o pracę. Treść tych dokumentów potwierdza zasadność
twierdzeń pozwu, wobec czego Sąd Rejonowy dysponował wystarczającym
materiałem dowodowym, by wydać orzeczenie rozstrzygające spór.
W odpowiedzi na zażalenie strona pozwana wniosła o jego oddalenie w
całości i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Jako wstępne zagadnienie należy rozważyć kwestię stosowania przepisów
prawa procesowego dotyczących prekluzji dowodowej, według zmian dokonanych
ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381, dalej "ustawa z
dnia 16 września 2011 r."), która weszła w życie w dniu 3 maja 2012 r. W stanie
prawnym obowiązującym przed dniem 3 maja 2012 r., przepis art. 207 k.p.c.
stanowił, że pozwany może przed pierwszą rozprawą wnieść odpowiedź na pozew
(§ 1). W sprawach zawiłych lub rozrachunkowych przewodniczący mógł zarządzić
przed pierwszą rozprawą wniesienie odpowiedzi na pozew lub także w miarę
potrzeby wymianę przez strony dalszych pism przygotowawczych, przy czym
oznaczał porządek składania pism, termin, w którym pisma należy złożyć, i
okoliczności, które mają być wyjaśnione. W toku sprawy wymianę pism mógł
zarządzić sąd (§ 2). Stronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego lub
rzecznika patentowego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Skarbu
Państwa przewodniczący mógł zobowiązać do złożenia w wyznaczonym terminie
pisma przygotowawczego, w którym strona była obowiązana do powołania
wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów pod rygorem utraty prawa powoływania
ich w toku dalszego postępowania (§ 3). Zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 217
k.p.c., strona mogła aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i
dowody na uzasadnienie swych wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń
strony przeciwnej, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, jakie według przepisów
Kodeksu mogły dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do
5
zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu (§ 1). Sąd pomijał środki
dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub jeżeli
strona powoływała dowody jedynie dla zwłoki (§ 2). W ustawie z dnia 16 września
2011 r., której jednym z założeń było zwiększenie koncentracji materiału
dowodowego, nadano powołanym przepisom nową treść. Przede wszystkim należy
jednak zwrócić uwagę na zmianę art. 6 k.p.c., polegającą na dodaniu § 2, zgodnie z
którym strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie
okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być
przeprowadzone sprawnie i szybko. Według zmienionego art. 207 § 2 k.p.c.,
przewodniczący może zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew w wyznaczonym
terminie, nie krótszym niż dwa tygodnie. W myśl art. 207 § 5 i 6 k.p.c., zarządzając
doręczenie pozwu, odpowiedzi na pozew lub złożenie dalszych pism
przygotowawczych, przewodniczący albo sąd, jeżeli postanowił o złożeniu pism
przygotowawczych w toku sprawy, pouczają strony o treści § 6, zgodnie z którym
sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że
nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie
przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i
dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne
wyjątkowe okoliczności. Według art. 217 § 2 k.p.c., sąd pomija spóźnione
twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we
właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i
dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne
wyjątkowe okoliczności. Stosownie do art. 210 § 21
k.p.c., sąd poucza stronę
występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub
radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa o treści art. 162, 207, 217, 229 i 230
k.p.c. Gdyby przedstawione przepisy miały zastosowanie w rozpoznawanej sprawie
w nowym brzmieniu, to oddalenie przez Sąd Rejonowy wniosków dowodowych
strony pozwanej zgłoszonych na rozprawie w dniu 3 września 2012 r. byłoby w
pełni prawidłowe.
Jednakże przepisy Kodeksu postępowania cywilnego zmienione ustawą z
dnia 16 września 2011 r. - zgodnie z jej art. 9 ust. 1 - stosuje się do postępowań
wszczętych po dniu jej wejścia w życie (co nastąpiło 3 maja 2012 r.). Należy więc
6
rozstrzygnąć, które brzmienie przepisów - w szczególności art. 207 i 217 k.p.c.
(sprzed, czy po nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 16 września 2011 r.) - ma
zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, co jest uzależnione od wyjaśnienia
znaczenia terminu "wszczęcie postępowania". W ustawie z dnia 16 września 2011 r.
tego pojęcia nie zdefiniowano, a więc odpowiedzi na pytanie, kiedy (w jakim
momencie) dochodzi do "wszczęcia postępowania" należy poszukiwać w innych
regulacjach. Budzi to poważne wątpliwości, które sprowadzają się w szczególności
do oceny, czy przez "wszczęcie postępowania" należy rozumieć dzień
(skutecznego) wniesienia pozwu do sądu, czy też dopiero dzień doręczenia przez
sąd pierwszej instancji odpisu pozwu stronie pozwanej. Należy przy tym zauważyć,
że zgodnie z art. 192 pkt 1 k.p.c. stan zawisłości sporu powstaje dopiero z chwilą
doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej, a nie w momencie wniesienia pozwu
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 r., III CSK 138/11, LEX nr
1109267 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1982 r., IV CZ
80/82, LEX nr 8427 i z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 291/10, LEX nr 898255).
Sąd Najwyższy uważa, że "wszczęcie postępowania" w rozumieniu art. 9
ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. należy rozumieć w znaczeniu techniczno-
procesowym, a zatem zwrot "postępowanie" ("sprawa") oznacza zespół czynności
procesowych stron i sądu rozpoczętych wniesieniem pozwu (wniosku),
podejmowanych w celu merytorycznego rozstrzygnięcia o zasadności żądania
objętego treścią pozwu (wniosku). Taka wykładnia - w odniesieniu do przepisów o
kosztach sądowych oraz regulacji dotyczących nadzwyczajnych środków
zaskarżenia prawomocnych orzeczeń sądowych - jest prezentowana w
orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. postanowienie z dnia 17 listopada 2009 r.,
III CZ 54/09, LEX nr 551125 oraz uzasadnienia uchwały składu siedmiu sędziów z
dnia 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07, OSNC 2008 nr 11, poz. 122 i postanowienia
z dnia 13 grudnia 2012 r., III CSK 300/12, OSNC 2013 nr 3, poz. 42; tak też w
literaturze, por. A. Górski, L. Walentynowicz: Komentarz do ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych [w:] Koszty sądowe w sprawach cywilnych.
Ustawa i orzekanie. Komentarz praktyczny, Warszawa 2008, teza 3 do art. 149;
K. Gonera: Komentarz do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych,
Warszawa 2011, teza 2 do art. 149). O tym kiedy (w jakiej dacie) nastąpiło
7
"wszczęcie postępowania" w rozumieniu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 września
2011 r. decyduje więc data skutecznego procesowo wniesienia do sądu pisma
wszczynającego postępowanie cywilne, a nie data doręczenia odpisu tego pisma
przeciwnikowi.
Skoro strona powodowa wniosła do sądu pozew przed dniem 3 maja 2012 r.
(i pozew nie został zwrócony z przyczyn formalnych), to w rozpoznawanej sprawie
powinny mieć zastosowanie przepisy w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej
ustawą z dnia 16 września 2011 r., niezależnie od tego, że odpis pozwu został
stronie pozwanej doręczony po 3 maja 2012 r. Sąd pierwszej instancji wadliwie
więc zastosował regulacje Kodeksu postępowania cywilnego o prekluzji dowodowej
w nowym brzmieniu obowiązującym od dnia 3 maja 2012 r., bowiem pozew został
wniesiony w dniu 20 kwietnia 2012 r., choć odpis pozwu został pozwanemu
Ministerstwu doręczony w dniu 22 maja 2012 r. Należy więc zauważyć, że
adresowane na zarządzenie przewodniczącego do strony pozwanej (wówczas
jeszcze niereprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika) pouczenie o
obowiązkach procesowych w zakresie przedstawiania twierdzeń i dowodów na ich
poparcie, było wadliwe, bo jego treść została oparta na nowym brzmieniu art. 207 i
217 k.p.c. Z akt sprawy ponadto wynika, że strona pozwana udzieliła
pełnomocnictwa procesowego radcy prawnemu dopiero po otrzymaniu
zawiadomienia o wyznaczeniu terminu rozprawy (w dniu 21 czerwca 2012 r.).
Zatem dopiero od tej daty możliwe było stosowanie rygoru przewidzianego w art.
207 § 3 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym sprzed nowelizacji. Jednakże w okresie
przypadającym między udzieleniem pełnomocnictwa procesowego radcy
prawnemu i rozprawą, która odbyła się 3 września 2012 r. przewodniczący w
Sądzie Rejonowym w oparciu o ten przepis nie zobowiązał strony pozwanej do
złożenia w wyznaczonym terminie pisma przygotowawczego, w którym byłaby ona
obowiązana do powołania wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów pod rygorem
ujemnych dla niej konsekwencji procesowych. W tych okolicznościach złożone w
imieniu strony pozwanej przez jej pełnomocnika na rozprawie w dniu 3 września
2012 r. wnioski dowodowe o przesłuchanie dwóch osób w charakterze świadków na
okoliczność braku możliwości zatrudnienia powoda w innych komórkach
organizacyjnych pozwanego nie powinny zostać oddalone "z uwagi na prekluzję
8
dowodową, zakreśloną przy doręczaniu pozwanemu wezwania na rozprawę". Sąd
Rejonowy powinien wnioski te rozpoznać i uwzględnić, a oddalić je mógł tylko z
powołaniem się na inną przyczynę (np. nieprzydatność dla wyjaśnienia istoty
sprawy). Wobec powyższego, Sąd Okręgowy ma rację, że w sprawie miały
zastosowanie przepisy o postępowaniu dowodowym w brzmieniu obowiązującym
przed wejściem w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. (Sąd Rejonowy naruszył
wskazane przepisy procesowe).
Tym niemniej nie upoważniało to Sądu odwoławczego do wydania w sprawie
orzeczenia kasatoryjnego, z powołaniem się na nierozpoznanie istoty sprawy przez
Sąd Rejonowy. Na wstępie należy zaznaczyć, że w postępowaniu zażaleniowym
prowadzonym na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c., Sąd Najwyższy kontroluje jedynie,
czy sąd drugiej instancji prawidłowo zakwalifikował określoną sytuację procesową
jako odpowiadającą przyjętej podstawie orzeczenia kasatoryjnego, a więc badaniu
podlegają wyłącznie zarzuty dotyczące wykładni i zastosowania art. 386 § 2 i 4
k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2012 r., I PZ
18/12, LexPolonica nr 6536384; z dnia 7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12, OSNC
2013 nr 3, poz. 41 oraz z dnia 15 lutego 2013 r., I CZ 5/13, LEX nr 1308017).
Zażalenie, o którym mowa w art. 3941
§ 11
k.p.c., nie służy natomiast merytorycznej
kontroli rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji.
Jako podstawę prawną orzeczenia kasatoryjnego Sąd Okręgowy wskazał
art. 386 § 4 k.p.c., przyjmując, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sporu. Nie jest
to trafne, gdyż w orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie przyjmuje się, że
uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania powinno nastąpić dopiero w razie stwierdzenia takich wad orzeczenia
w postępowaniu sądu pierwszej instancji, których sąd drugiej instancji nie może
sam usunąć, pomimo że jest sądem merytorycznym (art. 382 k.p.c.; wyrok z dnia
17 kwietnia 2008 r., II PK 291/07, LEX nr 837059). Wykładnia pojęcia
"nierozpoznania istoty sprawy" w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. jest utrwalona w
orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym - generalnie rzecz ujmując - uznaje się,
że polega ono na poprzestaniu na błędnym przyjęciu przez sąd pierwszej instancji
przesłanki niweczącej lub hamującej roszczenie (prekluzja, przedawnienie,
potrącenie, brak legitymacji, prawo zatrzymania itp.) albo na zaniechaniu zbadania
9
(w ogóle) materialnej podstawy żądania pozwu, niezbadaniu podstawy
merytorycznej dochodzonego roszczenia albo całkowitym pominięciu
merytorycznych zarzutów pozwanego (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21
października 2005 r., III CK 161/05, LEX nr 178635; z dnia 11 lipca 2007 r., III UK
20/07, OSNP 2008 nr 17-18, poz. 264 i z dnia 11 sierpnia 2010 r., I CSK 661/09,
LEX nr 737251). Orzeczeniem, w którym nie rozpoznano istoty sprawy w
rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. jest więc tylko takie rozstrzygnięcie sądu pierwszej
instancji, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy sąd
zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów
strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub
procesowa unicestwiająca roszczenie (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28
listopada 2000 r., IV CKN 175/00, LEX nr 515416; z dnia 9 stycznia 2001 r., I PKN
642/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 409). W szczególności nie stanowi
"nierozpoznania sprawy" nieprzeprowadzenie przez sąd dowodu zgłoszonego
przez stronę ani też ustalenie przez sąd stanu faktycznego w sposób odmienny niż
prezentowany przez stronę w toku postępowania sądowego (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98, LEX nr 519260). Natomiast
rozpoznanie istoty sprawy ma miejsce także wtedy, gdy sąd wydał wyrok
stanowiący odpowiedź na żądanie powoda (wyrok z dnia 2 października 2002 r.,
I PKN 482/01, LEX nr 577445), choćby orzeczenie to było bezspornie wadliwe
(wyrok z dnia 28 października 1999 r., II CKN 521/98, LEX nr 50700).
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że w rozpoznawanej sprawie
- wbrew ocenom Sądu Okręgowego - nie wystąpiło "nierozpoznanie sprawy" przez
Sąd pierwszej instancji. Powód zgłosił żądanie przywrócenia go do pracy w
pozwanym Ministerstwie na poprzednich warunkach pracy i płacy w następstwie
bezzasadnego - jego zdaniem - rozwiązania z nim umowy o pracę za
wypowiedzeniem. Ponadto domagał się zasądzenia wynagrodzenia za czas
pozostawania bez pracy. Na poparcie żądania przedstawił odpowiednie twierdzenia
i wnioski (do pozwu dołączył odpisy dokumentów). W odniesieniu do tego żądania i
określonej przez powoda podstawy faktycznej powództwa, Sąd pierwszej instancji
prowadził postępowanie dowodowe (z dokumentów zawartych w aktach sprawy, z
zeznań świadka oraz przesłuchania powoda), jakkolwiek oddalił wnioski dowodowe
10
strony pozwanej zgłoszone na rozprawie w dniu 3 września 2012 r., przyjmując, że
są one spóźnione z uwagi na "prekluzję dowodową, zakreśloną przy doręczaniu
pozwanemu wezwania na rozprawę". Na podstawie wyników postępowania
dowodowego Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że roszczenia zgłoszone w
pozwie zasługują na uwzględnienie, bowiem pozwany pracodawca nie udowodnił,
iż rzeczywiście zaistniała wskazana powodowi w piśmie rozwiązującym umowę o
pracę przyczyna wypowiedzenia ("likwidacja miejsca pracy i brak możliwości
zatrudnienia w innej komórce organizacyjnej, wywołane reorganizacją Ministerstwa
Skarbu Państwa"). Sąd pierwszej instancji przyjął, że wystąpiły przesłanki z art. 45
§ 1 k.p. uwzględnienia powództwa o przywrócenie do pracy oraz o zapłatę
wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy (art. 47 k.p.). Skoro - po
przeprowadzeniu postępowania dowodowego - Sąd pierwszej instancji
ustosunkował się do zgłoszonego w pozwie żądania (uwzględnił powództwo) i
zbadał jego podstawę faktyczną oraz prawną, to rozpoznał istotę sprawy.
Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego odnosi się bowiem do materii, która była
przedmiotem sprawy, a nie do innej podstawy faktycznej i prawnej niż zgłoszona w
pozwie. Inną kwestią jest, czy dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zasadności
roszczeń jest prawidłowa (a więc, czy ma oparcie w wykładni przepisów prawa
materialnego odniesionych do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego). Jeśli Sąd
Okręgowy - podzielając zgłoszony przez pozwane Ministerstwo apelacyjny zarzut w
zakresie obrazy prawa procesowego - doszedł do wniosku, że w sprawie miały
zastosowanie przepisy o prekluzji procesowej w brzmieniu obowiązującym przed
dniem 3 maja 2012 r., to powinien przeanalizować zgromadzony w sprawie materiał
i ewentualnie uzupełnić postępowanie dowodowe. Potrzeba nawet znacznego
uzupełnienia postępowania dowodowego nie może bowiem stanowić podstawy
wydania przez sąd drugiej instancji orzeczenia kasatoryjnego (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 6 grudnia 2012 r., IV CZ 124/12, LEX nr 1294480; z dnia 19
grudnia 2012 r., II CZ 141/12, LEX nr 1288649 oraz z dnia 15 lutego 2013 r., I CZ
4/13, LEX nr 1308016). Wobec tego wydanie orzeczenia kasatoryjnego narusza art.
386 § 4 k.p.c. i dlatego zażalenie powoda należało uwzględnić.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu drugiej instancji i
przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania (art. 39815
§ 1 w
11
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).