Tw 4/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
168/5/B/2006
POSTANOWIENIE
z dnia 18 października 2006 r.
Sygn. akt Tw 4/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Jerzy Stępień – przewodniczący
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca
Teresa Dębowska-Romanowska,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 27 czerwca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związku Pracodawców,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
Wnioskiem z 15 lutego 2006 r. (data wpłynięcia do TK – 21 lutego 2006 r.) Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności art. 1 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316) w zakresie, w jakim dotyczy art. 359 § 21 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 92 ust. 2, art. 97 ust. 1 oraz art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 1 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 359 § 23 ustawy – Kodeks cywilny z art. 2 Konstytucji; art. 3 pkt 2a ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 4 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 10, poz. 1081 ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 pkt 3 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim z art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 18a ustawy o kredycie konsumenckim z art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy części I ust. 4 załącznika do ustawy o kredycie konsumenckim z art. 2, art. 9 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 5 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw z art. 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny 27 czerwca 2006 r. odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi, wskazując, że kwestionowane przepisy nie dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy w rozumieniu art. 191 ust. 2 w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Trybunał zwrócił też uwagę na niezgodność treściową uchwały Komitetu Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców ze złożonym wnioskiem, który powoływał nowe wzorce kontroli w postaci art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji. W zakresie, w którym wniosek modyfikował treść uchwały, Trybunał Konstytucyjny uznał za niedopuszczalne rozpatrzenie sprawy wniesionej przez Konferencję. Stanowiło to drugą, niezależną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi.
W zażaleniu z 11 lipca 2006 r. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców zaskarżyła postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 27 czerwca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w skarżonym postanowieniu z 27 czerwca 2006 r. Stanowią one w przeważającej części powtórzenie stanowiska wyrażonego we wniosku z 15 lutego 2006 r. Trybunał w obecnym składzie uznaje, że w pełni znajdują do nich zastosowanie uwagi sformułowane przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.
2. Merytoryczne rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny wniosku w konkretnej sprawie uzależnione jest od spełnienia przez wnioskodawcę przewidzianych prawem wymogów formalnych. Kontrolę w tym zakresie, zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), przeprowadza się we wstępnym rozpoznaniu.
Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o TK wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej, jeżeli dany wniosek, pytanie prawne lub skarga konstytucyjna pochodzi od „uprawnionego podmiotu”. Wyliczenie podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji, jest zawarte w art. 191 ust. 1 Konstytucji. Co do podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji ustrojodawca wprowadza tzw. ograniczoną zdolność wnioskowania (legitymację szczególną), wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu, należącego do kręgu organizacji i organów wyliczonych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji. Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o TK, ale nadto powinien zawierać powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o TK).
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał znaczenie ograniczenia wprowadzonego w art. 191 ust. 2 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem podmioty wskazane w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 ustawy zasadniczej, mogą występować z wnioskami do Trybunału, „jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania”. W orzecznictwie Trybunału utrwaliła się ścisła wykładnia tego przepisu. Począwszy od postanowienia z 24 września 1996 r. Trybunał niezmiennie podkreśla, że „wniosek do Trybunału Konstytucyjnego musi być bezpośrednio związany z interesem prawnym danej organizacji jako takiej lub z interesem prawnym członków tej organizacji, do którego reprezentowania organizacja ta jest powołana” (T 35/96, OTK ZU nr 5/1996, poz 45; por. także postanowienia TK z: 17 marca 2003 r., sygn. Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., sygn. Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., sygn. Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., sygn. Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85; 28 stycznia 2004 r., sygn. Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 30 marca 2004 r., sygn. Tw 10/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 6 oraz 14 kwietnia 2004 r., sygn. Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105). Wymóg określony w art. 191 ust. 2 Konstytucji przekłada się na konieczność ścisłego i bezpośredniego zachowania związku treści kwestionowanych przepisów z zakresem działania organizacji występującej z wnioskiem. Legitymacja do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego, przysługuje jedynie w odniesieniu do wyraźnie określonej, wąskiej kategorii aktów prawnych ściśle związanych z przedmiotem działalności podmiotu legitymowanego (por. np. wyrok TK z 28 czerwca 2000 r., sygn. K. 25/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 141).
3. W zażaleniu z 11 lipca 2006 r. na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu w sprawie wnioskodawca podnosi, że Trybunał Konstytucyjny mylnie ocenił legitymację Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związku Pracodawców do wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Wnioskodawca nie zgadza się ze stwierdzeniem Trybunału Konstytucyjnego, iż kwestionowane przepisy „…określają nowe warunki prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie udzielania i obsługi kredytów i pożyczek konsumpcyjnych”. Konsekwencją tego było uznanie Konferencji za podmiot nielegitymowany do zwrócenia się z wnioskiem do Trybunału w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm w takim zakresie na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji. Wnioskodawca wskazuje, że związek wniosku ze stosunkami pracodawców z pracownikami jest oczywisty. Na poparcie swej tezy w uzasadnieniu wnioskodawca przytacza art. 20 Konstytucji. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców próbuje wykazać, iż pracodawca powinien „…działając w imię zasady solidarności, w ramach swoich możliwości, dążyć do zmiany tego prawa”.
Trybunał podtrzymuje stanowisko, że nie każde sprawy z zakresu działania organizacji pracodawców mogą być podstawą wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o abstrakcyjną kontrolę norm. Zdaniem Trybunału przyznanie organizacjom pracodawców, związkom zawodowym oraz organizacjom zawodowym tego uprawnienia w jednym przepisie (art. 191 ust. 1 pkt 4) wskazuje, że kategorie te pozostają ze sobą w ścisłej relacji. Organizacje zawodowe grupują osoby, które świadczą pracę, nie pozostając w stosunku podporządkowania. Związki zawodowe i organizacje pracodawców są organizacjami zrzeszającymi osoby będące jedną ze stron stosunku pracy. Intencją ustrojodawcy było zatem przyznanie ochrony tylko takim interesom tychże organizacji, które mają pewien wspólny mianownik. Są to odpowiednio interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników, interesy pracownicze oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu. Racjonalny ustawodawca, który chciałby objąć szczególną ochroną interesy gospodarcze, w postaci możliwości skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, przyznałby takie uprawnienie organizacjom powołanym do reprezentowania właśnie takich interesów swoich członków (np. izbom gospodarczym). Ponieważ tego nie uczynił, należy stwierdzić, że legitymacja szczególna organizacji pracodawców dotyczy tylko takich interesów jej członków, które są bezpośrednio związane z relacjami pracownik – pracodawca. Ochrona interesów gospodarczych i ochrona interesów pracowniczych, pracodawców i zawodowych odbywa się na różnych płaszczyznach, choć płaszczyzny te mogą mieć pewne punkty styczne. Stosunki pracy stanowią jeden z aspektów działalności organizacji pracodawców w życiu gospodarczym. Art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji przyznaje legitymację procesową przed Trybunałem organizacjom pracodawców, a nie organizacjom osób prowadzących działalność gospodarczą. Przepis ten w sposób jednoznaczny wskazuje wolę ustrojodawcy do ograniczenia legitymacji organizacji pracodawców jedynie do spraw związanych z faktem zatrudniania pracowników, z wyłączeniem ochrony interesów gospodarczych.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że przepisy kwestionowane przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców nie odnoszą się w bezpośredni sposób do sfery zatrudniania pracowników oraz wzajemnych relacji pracowników z pracodawcami. We wniosku z 15 lutego 2006 r. sam wnioskodawca zaznaczył, że „…próba uzyskania wpływu na kształt prawa regulującego warunki prowadzenia działalności gospodarczej, a szczególności na funkcjonowanie szeroko pojmowanego rynku usług finansowych, w tym kredytów i pożyczek konsumpcyjnych nie powiodła się. Ostatnią więc pozostałą Konferencji możliwością jest wniosek o stwierdzenie niezgodności tej ustawy z Konstytucją…”.
W tym stanie prawnym należało przyjąć, że wnioskodawca nie podważył zasadności wydania postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu.
4. Wnioskodawca podnosi również zarzut, iż postanowienie z 27 czerwca 2006 r. wydane zostało z naruszeniem art. 2 Konstytucji przez nadmierny formalizm Trybunału Konstytucyjnego. W ocenie Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związku Pracodawców Trybunał Konstytucyjny powinien nadać wnioskowi dalszy bieg w zakresie, w jakim uchwała, zmodyfikowana później we wniosku, wyznaczała jego treść. Skarżący stoi na stanowisku, iż „…nie dyskwalifikuje to całego wniosku realizującego tę uchwałę jako niewskazującego przedmiotu i wzorca kontroli ale może stanowić o pozostawieniu tylko tego jednego zarzutu bez rozpatrzenia”.
Zarzut ten opiera się na nieporozumieniu. Trybunał Konstytucyjny wyjaśnia, że samoistną podstawą wydania postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu w przedstawionej sprawie był zbyt szeroki zakres zaskarżenia we wniosku pochodzącym od Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych – Związku Pracodawców, jako podmiotu o ograniczonej legitymacji procesowej. W tej sytuacji, nawet gdyby powyższa niezgodność treściowa wniosku z uchwałą nie występowała, Trybunał również byłby zmuszony wydać postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje bowiem wyrażone w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi stwierdzenie, że „...pełnomocnik sporządzający wniosek na podstawie wcześniejszej uchwały uprawnionego podmiotu nie może zatem samodzielnie modyfikować treści przedstawionych zarzutów powołując nowe wzorce kontroli w sprawie, bądź domagając się zbadania konstytucyjności dodatkowych przepisów kwestionowanego aktu prawnego. Wykraczając poza zakres zaskarżenia określony w uchwale, musi zostać uznany za podmiot nieuprawniony na podstawie art. 191 ust. 1 Konstytucji. Powoduje to jednocześnie konieczność stwierdzenia niedopuszczalności orzekania w zakresie zarzutów sformułowanych przez tego rodzaju podmiot”. Trybunał zaznacza równocześnie, że w świetle art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, podmioty reprezentujące albo wykonujące uchwały wnioskodawców wymienionych w tym artykule, nie są uprawnione do modyfikowania treści uchwały, ponieważ zarówno na gruncie konstytucyjnym i ustawowym nie są do tego legitymowane. Dlatego też każdy element we wniosku, nie mający podstawy w uchwale uprawnionego podmiotu, musi zostać przez Trybunał Konstytucyjny nieuwzględniony.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszemu wnioskowi dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 18 października 2006 r.
Sygn. akt Tw 4/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Jerzy Stępień – przewodniczący
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca
Teresa Dębowska-Romanowska,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 27 czerwca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związku Pracodawców,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
Wnioskiem z 15 lutego 2006 r. (data wpłynięcia do TK – 21 lutego 2006 r.) Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności art. 1 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316) w zakresie, w jakim dotyczy art. 359 § 21 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 92 ust. 2, art. 97 ust. 1 oraz art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 1 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 359 § 23 ustawy – Kodeks cywilny z art. 2 Konstytucji; art. 3 pkt 2a ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 4 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 10, poz. 1081 ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 pkt 3 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim z art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy art. 18a ustawy o kredycie konsumenckim z art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim dotyczy części I ust. 4 załącznika do ustawy o kredycie konsumenckim z art. 2, art. 9 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 5 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw z art. 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny 27 czerwca 2006 r. odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi, wskazując, że kwestionowane przepisy nie dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy w rozumieniu art. 191 ust. 2 w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Trybunał zwrócił też uwagę na niezgodność treściową uchwały Komitetu Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców ze złożonym wnioskiem, który powoływał nowe wzorce kontroli w postaci art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji. W zakresie, w którym wniosek modyfikował treść uchwały, Trybunał Konstytucyjny uznał za niedopuszczalne rozpatrzenie sprawy wniesionej przez Konferencję. Stanowiło to drugą, niezależną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi.
W zażaleniu z 11 lipca 2006 r. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców zaskarżyła postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 27 czerwca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w skarżonym postanowieniu z 27 czerwca 2006 r. Stanowią one w przeważającej części powtórzenie stanowiska wyrażonego we wniosku z 15 lutego 2006 r. Trybunał w obecnym składzie uznaje, że w pełni znajdują do nich zastosowanie uwagi sformułowane przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.
2. Merytoryczne rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny wniosku w konkretnej sprawie uzależnione jest od spełnienia przez wnioskodawcę przewidzianych prawem wymogów formalnych. Kontrolę w tym zakresie, zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), przeprowadza się we wstępnym rozpoznaniu.
Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o TK wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej, jeżeli dany wniosek, pytanie prawne lub skarga konstytucyjna pochodzi od „uprawnionego podmiotu”. Wyliczenie podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji, jest zawarte w art. 191 ust. 1 Konstytucji. Co do podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji ustrojodawca wprowadza tzw. ograniczoną zdolność wnioskowania (legitymację szczególną), wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu, należącego do kręgu organizacji i organów wyliczonych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji. Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o TK, ale nadto powinien zawierać powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o TK).
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał znaczenie ograniczenia wprowadzonego w art. 191 ust. 2 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem podmioty wskazane w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 ustawy zasadniczej, mogą występować z wnioskami do Trybunału, „jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania”. W orzecznictwie Trybunału utrwaliła się ścisła wykładnia tego przepisu. Począwszy od postanowienia z 24 września 1996 r. Trybunał niezmiennie podkreśla, że „wniosek do Trybunału Konstytucyjnego musi być bezpośrednio związany z interesem prawnym danej organizacji jako takiej lub z interesem prawnym członków tej organizacji, do którego reprezentowania organizacja ta jest powołana” (T 35/96, OTK ZU nr 5/1996, poz 45; por. także postanowienia TK z: 17 marca 2003 r., sygn. Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., sygn. Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., sygn. Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., sygn. Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85; 28 stycznia 2004 r., sygn. Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 30 marca 2004 r., sygn. Tw 10/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 6 oraz 14 kwietnia 2004 r., sygn. Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105). Wymóg określony w art. 191 ust. 2 Konstytucji przekłada się na konieczność ścisłego i bezpośredniego zachowania związku treści kwestionowanych przepisów z zakresem działania organizacji występującej z wnioskiem. Legitymacja do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego, przysługuje jedynie w odniesieniu do wyraźnie określonej, wąskiej kategorii aktów prawnych ściśle związanych z przedmiotem działalności podmiotu legitymowanego (por. np. wyrok TK z 28 czerwca 2000 r., sygn. K. 25/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 141).
3. W zażaleniu z 11 lipca 2006 r. na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu w sprawie wnioskodawca podnosi, że Trybunał Konstytucyjny mylnie ocenił legitymację Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związku Pracodawców do wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Wnioskodawca nie zgadza się ze stwierdzeniem Trybunału Konstytucyjnego, iż kwestionowane przepisy „…określają nowe warunki prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie udzielania i obsługi kredytów i pożyczek konsumpcyjnych”. Konsekwencją tego było uznanie Konferencji za podmiot nielegitymowany do zwrócenia się z wnioskiem do Trybunału w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm w takim zakresie na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji. Wnioskodawca wskazuje, że związek wniosku ze stosunkami pracodawców z pracownikami jest oczywisty. Na poparcie swej tezy w uzasadnieniu wnioskodawca przytacza art. 20 Konstytucji. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców próbuje wykazać, iż pracodawca powinien „…działając w imię zasady solidarności, w ramach swoich możliwości, dążyć do zmiany tego prawa”.
Trybunał podtrzymuje stanowisko, że nie każde sprawy z zakresu działania organizacji pracodawców mogą być podstawą wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o abstrakcyjną kontrolę norm. Zdaniem Trybunału przyznanie organizacjom pracodawców, związkom zawodowym oraz organizacjom zawodowym tego uprawnienia w jednym przepisie (art. 191 ust. 1 pkt 4) wskazuje, że kategorie te pozostają ze sobą w ścisłej relacji. Organizacje zawodowe grupują osoby, które świadczą pracę, nie pozostając w stosunku podporządkowania. Związki zawodowe i organizacje pracodawców są organizacjami zrzeszającymi osoby będące jedną ze stron stosunku pracy. Intencją ustrojodawcy było zatem przyznanie ochrony tylko takim interesom tychże organizacji, które mają pewien wspólny mianownik. Są to odpowiednio interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników, interesy pracownicze oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu. Racjonalny ustawodawca, który chciałby objąć szczególną ochroną interesy gospodarcze, w postaci możliwości skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, przyznałby takie uprawnienie organizacjom powołanym do reprezentowania właśnie takich interesów swoich członków (np. izbom gospodarczym). Ponieważ tego nie uczynił, należy stwierdzić, że legitymacja szczególna organizacji pracodawców dotyczy tylko takich interesów jej członków, które są bezpośrednio związane z relacjami pracownik – pracodawca. Ochrona interesów gospodarczych i ochrona interesów pracowniczych, pracodawców i zawodowych odbywa się na różnych płaszczyznach, choć płaszczyzny te mogą mieć pewne punkty styczne. Stosunki pracy stanowią jeden z aspektów działalności organizacji pracodawców w życiu gospodarczym. Art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji przyznaje legitymację procesową przed Trybunałem organizacjom pracodawców, a nie organizacjom osób prowadzących działalność gospodarczą. Przepis ten w sposób jednoznaczny wskazuje wolę ustrojodawcy do ograniczenia legitymacji organizacji pracodawców jedynie do spraw związanych z faktem zatrudniania pracowników, z wyłączeniem ochrony interesów gospodarczych.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że przepisy kwestionowane przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców nie odnoszą się w bezpośredni sposób do sfery zatrudniania pracowników oraz wzajemnych relacji pracowników z pracodawcami. We wniosku z 15 lutego 2006 r. sam wnioskodawca zaznaczył, że „…próba uzyskania wpływu na kształt prawa regulującego warunki prowadzenia działalności gospodarczej, a szczególności na funkcjonowanie szeroko pojmowanego rynku usług finansowych, w tym kredytów i pożyczek konsumpcyjnych nie powiodła się. Ostatnią więc pozostałą Konferencji możliwością jest wniosek o stwierdzenie niezgodności tej ustawy z Konstytucją…”.
W tym stanie prawnym należało przyjąć, że wnioskodawca nie podważył zasadności wydania postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu.
4. Wnioskodawca podnosi również zarzut, iż postanowienie z 27 czerwca 2006 r. wydane zostało z naruszeniem art. 2 Konstytucji przez nadmierny formalizm Trybunału Konstytucyjnego. W ocenie Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związku Pracodawców Trybunał Konstytucyjny powinien nadać wnioskowi dalszy bieg w zakresie, w jakim uchwała, zmodyfikowana później we wniosku, wyznaczała jego treść. Skarżący stoi na stanowisku, iż „…nie dyskwalifikuje to całego wniosku realizującego tę uchwałę jako niewskazującego przedmiotu i wzorca kontroli ale może stanowić o pozostawieniu tylko tego jednego zarzutu bez rozpatrzenia”.
Zarzut ten opiera się na nieporozumieniu. Trybunał Konstytucyjny wyjaśnia, że samoistną podstawą wydania postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu w przedstawionej sprawie był zbyt szeroki zakres zaskarżenia we wniosku pochodzącym od Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych – Związku Pracodawców, jako podmiotu o ograniczonej legitymacji procesowej. W tej sytuacji, nawet gdyby powyższa niezgodność treściowa wniosku z uchwałą nie występowała, Trybunał również byłby zmuszony wydać postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje bowiem wyrażone w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi stwierdzenie, że „...pełnomocnik sporządzający wniosek na podstawie wcześniejszej uchwały uprawnionego podmiotu nie może zatem samodzielnie modyfikować treści przedstawionych zarzutów powołując nowe wzorce kontroli w sprawie, bądź domagając się zbadania konstytucyjności dodatkowych przepisów kwestionowanego aktu prawnego. Wykraczając poza zakres zaskarżenia określony w uchwale, musi zostać uznany za podmiot nieuprawniony na podstawie art. 191 ust. 1 Konstytucji. Powoduje to jednocześnie konieczność stwierdzenia niedopuszczalności orzekania w zakresie zarzutów sformułowanych przez tego rodzaju podmiot”. Trybunał zaznacza równocześnie, że w świetle art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, podmioty reprezentujące albo wykonujące uchwały wnioskodawców wymienionych w tym artykule, nie są uprawnione do modyfikowania treści uchwały, ponieważ zarówno na gruncie konstytucyjnym i ustawowym nie są do tego legitymowane. Dlatego też każdy element we wniosku, nie mający podstawy w uchwale uprawnionego podmiotu, musi zostać przez Trybunał Konstytucyjny nieuwzględniony.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszemu wnioskowi dalszego biegu.