Pełny tekst orzeczenia

18/1/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 20 lipca 2011 r.
Sygn. akt Ts 80/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tomasza K. w sprawie zgodności:
1) art. 52 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.),
2) art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956, ze zm.) z
Preambułą oraz art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz art. 32, art. 45 i art. 64 ust. 1 i 3 oraz art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 23 marca 2009 r., sporządzonej przez pełnomocnika skarżącego, zakwestionowana została zgodność – z Preambułą oraz art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz art. 32, art. 45 i art. 64 ust. 1 i 3 oraz art. 84 Konstytucji – art. 52 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.; dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) oraz art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956, ze zm.; dalej: ustawa zmieniająca z 2003 r.).

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Pismem z 12 kwietnia 2005 r. skarżący zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Bielany o udzielenie w trybie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego. Wnoszący niniejszą skargę w 1998 r. nabył imienne akcje serii J spółki Pekaes Auto Transport S.A., dopuszczone decyzją Komisji Papierów Wartościowych z 28 listopada 1997 r. do publicznego obrotu. W związku z powyższym skarżący zadał pytanie, czy dochód uzyskany w 2004 r. ze sprzedaży akcji tej spółki, nabytych w 1998 r., podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jednocześnie zaznaczył, że w jego przekonaniu dochód ten jest wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z 2003 r.

Postanowieniem z 8 czerwca 2005 r. (nr 1432/PDL/415/58/2005) Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Bielany stwierdził, że stanowisko skarżącego jest nieprawidłowe. Powołując się na art. 52 pkt 1 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z 2003 r. oraz art. 92 lub art. 93 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754, ze zm.; dalej: prawo o publicznym obrocie), wskazał, że nabycie przez skarżącego akcji nie nastąpiło na podstawie oferty publicznej. Natomiast z dostarczonej dokumentacji wynika, że podstawą emisji akcji serii J była uchwała z 30 października 1996 r. Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Pekaes Auto Transport S.A. W uchwale tej wskazano, że prawo nabycia akcji przysługuje wyłącznie pracownikom i osobom fizycznym wchodzącym w skład władz spółek należących do Grupy Kapitałowej Pekaes Auto Transport S.A.

Decyzją z 7 września 2005 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (nr 1401/FB/005-476/AS/05) odmówił uchylenia postanowienia wydanego przez organ pierwszej instancji. Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z 23 lutego 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 3991/06) oddalił skargę na wyżej wymienioną decyzję. Na powyższe orzeczenie skarżący wniósł skargę kasacyjną, która została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 września 2008 r. (sygn. akt II FSK 784/07). Wyrok ten doręczono pełnomocnikowi skarżącemu 22 grudnia 2008 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji podstawową przesłanką dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie w niej konstytucyjnego prawa bądź wolności, przysługujących skarżącemu. Formalnym wyrazem tej przesłanki jest wskazanie przez skarżącego wolności lub prawa, które zostały naruszone rozstrzygnięciem opartym na zaskarżonym przepisie (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej wzorcem badania zgodności kwestionowanej regulacji może być wyłącznie przepis Konstytucji wyrażający w swej treści wolność lub prawo podmiotowe. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego powyższa przesłanka nie została w niniejszej sprawie spełniona.

Przedmiotem wniesionej skargi skarżący uczynił art. 52 pkt 1 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że zwalnia się od podatku dochodowego w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, nabytych na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 prawa o publicznym obrocie. Natomiast zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z 2003 r. przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do opodatkowania dochodów (poniesionych strat) uzyskanych po dniu 31 grudnia 2003 r. z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o których mowa w art. 52 pkt 1 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pod warunkiem że papiery te zostały nabyte przed dniem 1 stycznia 2004 r.

Wobec powyższej regulacji skarżący formułuje zarzuty naruszenia Preambuły oraz art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz art. 32, art. 45 i art. 64 ust. 1 i 3 oraz art. 84 Konstytucji. W ocenie wnoszącego skargę: „jeżeli akcje te nabyte zostały przed dniem 1 stycznia 2004 r. i spełniały warunki określone w art. 4 pkt 8 w związku z art. 2 ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi i w konsekwencji były dopuszczone do obrotu publicznego w rozumieniu ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi, to akcje te powinny być traktowane jako nabyte na podstawie oferty publicznej w rozumieniu art. 52 pkt 1 lit b ustawy p.d.o.f. w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2004 r., a tym samym spełniają warunki zwolnienia podatkowego zawarte w art. 19 ustawy zmieniającej z 12 listopada 2003 r”.

Biorąc pod uwagę powyższą argumentację, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżący domaga się w istocie rozszerzenia kręgu podmiotów zwolnionych od opodatkowania na podmioty znajdujące się w jego konkretnej sytuacji faktycznej. Zdaniem Trybunału zarzuty sformułowane pod adresem art. 52 pkt 1 lit b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z 2003 r. dotyczą pominięcia ustawodawczego. Skarżący przedstawia sytuację, w której ustawodawca unormował jakąś dziedzinę stosunków społecznych, ale dokonał tego w sposób niepełny, regulując ją tylko fragmentarycznie. Wnoszący skargę zobowiązany był wykazać przesłanki wystąpienia pominięcia legislacyjnego, gdyż wymaga tego zasada skargowości wyrażona w art. 66 ustawy o TK. Skarga powinna zatem zawierać uprawdopodobnienie, z którego wynikałoby, że brak objęcia ulgą podatników znajdujących się w określonej sytuacji faktycznej powodować może naruszenie ich konstytucyjnych wolności lub praw (por. postanowienie z 2 lipca 2010 r., Ts 400/08, niepubl.). Skarga nie zawiera jednak dostatecznych argumentów w tym zakresie, co uniemożliwia ocenę zarzutu i przesądza o odmowie nadania jej dalszego biegu.

Niezależnie od powyższego, niedopuszczalność nadania biegu skardze wynika z zakresu wskazanych przez skarżącego wzorców kontroli i przedstawionego w tym zakresie uzasadnienia. Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez kwestionowane przepisy art. 2, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że argumentacja skarżącego jest oczywiście bezzasadna. Trybunał wielokrotnie w swym orzecznictwie wskazywał, że nie jest uprawniony do formułowania ocen co do celowości przyjmowanych przez ustawodawcę rozwiązań. Odnosi się to również do ustaw nakładających zobowiązania podatkowe. Ustawodawca może określać kategorie podmiotów zwolnionych od podatku lub kategorie podmiotów, którym przysługują określone ulgi podatkowe, o ile realizuje w ten sposób wartości konstytucyjnie chronione (por. wyrok z 25 listopada 1997 r., K 26/97, OTK ZU nr 5-6/1997, poz. 64). Ten szeroki zakres swobody koresponduje z rozbudowanym katalogiem konstytucyjnych wymogów o charakterze formalnym, które ustawodawca musi respektować, określając treść obowiązków podatkowych. Podstawą tych wymogów jest przede wszystkim art. 217 Konstytucji. Z przepisu tego wynika, że w odniesieniu do ustaw określających obowiązek podatkowy Konstytucja ustanawia wyższe wymagania co do stopnia określoności i zakresu przedmiotowego niż w przypadku innych ustaw. Z wyrażonej w art. 84 Konstytucji zasady powszechności opodatkowania wynika również, że ani ulgi i zwolnienia podatkowe, ani ich ekspektatywy nie mogą być uznane za prawa nabyte, chronione na mocy art. 2 Konstytucji. Podatnikom nie przysługuje konstytucyjne „prawo do zwolnień podatkowych”. Nie jest możliwe objęcie określonych zwolnień podatkowych bezwarunkowo i niezmiennie ochroną konstytucyjną. Ochrona taka nie wynika również z postulatu sprawiedliwości społecznej, o którym mowa w art. 2 Konstytucji (por. wyrok z 27 lutego 2002 r., K 47/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 6).

Nie budzi również wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji, wskazany przez skarżącego jako wzorzec kontroli konstytucyjności kwestionowanej regulacji, jest nieadekwatny do podnoszonych w skardze zarzutów. Trybunał w dotychczasowym orzecznictwie wyjaśnił problem adekwatności powoływania się na zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa własności w kontekście zwolnień i odliczeń podatkowych. Obowiązek podatkowy znajduje swoje bezpośrednie zakotwiczenie w przepisach Konstytucji (przede wszystkim w art. 84), samo jego wprowadzenie nie może być rozważane w kategoriach związanych z ograniczaniem przysługujących danemu podmiotowi praw lub wolności konstytucyjnych, w tym prawa własności lub innych praw majątkowych. Niezależnie od tego Trybunał podkreślał też wielokrotnie, że nie zasługuje na aprobatę argument (wyrażony także w niniejszej skardze konstytucyjnej) traktujący konieczność uiszczenia podatku i doznany w ten sposób uszczerbek majątkowy jako naruszenie art. 64 Konstytucji (zob. wyrok TK z 30 stycznia 2001 r., K 17/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 4).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez kwestionowaną regulację praw wynikających z Preambuły, art. 32 oraz art. 45 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że argumenty skarżącego ograniczają się jedynie do przytoczenia treści przepisów Konstytucji oraz stwierdzenia, że nie jest zachowana zasada sprawiedliwości rozpoznania sprawy w sytuacji, gdy w identycznym stanie prawnym i w identycznych okolicznościach faktycznych mogą wobec różnych osób zapaść całkowicie odmienne wyroki sądowe dotyczące ich praw i wolności obywatelskich. Zdaniem skarżącego, z Preambuły wynika, że celem najwyższej władzy stanowiącej Konstytucję jest m.in. zagwarantowanie praw obywatelskich, a także zapewnienie rzetelności i sprawności w działaniu wszelkich instytucji publicznych, władzy ustawodawczej, organów podatkowych i sądów administracyjnych, których działanie wyraża się w stanowieniu wadliwego prawa i wadliwym jego stosowaniu, co prowadzi do naruszenia zasad zawartych w Preambule i skutkuje naruszeniem podstawowych praw obywatelskich wynikających z przepisów Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w odniesieniu do zarzutu niezgodności zaskarżonej regulacji z Preambułą, art. 32 oraz art. 45 Konstytucji wnoszący skargę nie spełnił dyspozycji z art. 47 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o TK. Zdaniem Trybunału, Preambuła jest częścią tekstu Konstytucji, a jej wypowiedzi mogą mieć, na tle określonej sprawy, zwłaszcza w związku z konkretnymi przepisami Konstytucji, walor normatywny. Skarżący nie wskazał jednak, o jakie wypowiedzi zamieszczone w Preambule chodzi, a więc jakie normy można skonstruować na podstawie takich wypowiedzi (zob. postanowienie z 21 lipca 2009 r., Ts 141/08, niepubl.; wyrok z 27 listopada 2007 r. sygn. akt SK 39/06, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 127). Skarżący nie wskazał w szczególności, jakie prawo podmiotowe zostało w związku z tym naruszone. Również w odniesieniu do art. 32 oraz art. 45 Konstytucji wnoszący niniejszą skargę nie określił oraz nie uzasadnił sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności. Skarga konstytucyjna winna zatem zawierać – zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – przede wszystkim wskazanie, które z określonych w Konstytucji wolności lub praw zostały naruszone, oraz określenie sposobu tego naruszenia (zob. wyrok TK z 23 listopada 1998 r., SK 7/98, OTK ZU nr 7/1998, poz. 114). W myśl art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, skarga konstytucyjna powinna zawierać prawidłowe jej uzasadnienie. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego Trybunał Konstytucyjny, działający z własnej inicjatywy, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91).

W świetle powyższego należy stwierdzić, że skarżący nie wykonał obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, co przemawia przeciw rozpoznaniu niniejszej skargi przez Trybunał Konstytucyjny na rozprawie w wyżej określonym zakresie.

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, orzeka się jak w sentencji.