Pełny tekst orzeczenia

343/4/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 11 lipca 2012 r.
Sygn. akt Ts 171/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz – przewodnicząca
Marek Kotlinowski – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 listopada 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Gminy Wrocław,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 16 lipca 2010 r. Gmina Wrocław (dalej: skarżąca) reprezentowana przez Zarząd Zasobu Komunalnego z siedzibą we Wrocławiu wystąpiła o stwierdzenie niezgodności art. 17 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903, ze zm.) z art. 21 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 9 listopada 2011 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze. Trybunał stwierdził, że skarżącej nie przysługiwała legitymacja do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Nie przedstawiła bowiem wystarczających argumentów przemawiających za tym, że jest adresatem prawa podmiotowego – prawa własności – wyrażonego w art. 64 ust. 1 Konstytucji. Tym samym Trybunał uznał, że wydanie orzeczenia o skardze – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – było niedopuszczalne. Trybunał ustalił nadto, że skarżąca nie wykazała, by przysługiwało jej prawo do ochrony praw nabytych wywodzone z art. 2 Konstytucji.
Na powyższe postanowienie skarżąca złożyła zażalenie, w którym podnosi, że przysługuje jej legitymacja do wniesienia skargi konstytucyjnej. Skarżąca twierdzi, po pierwsze, że jest adresatem prawa własności, o którym stanowi art. 64 ust. 1 Konstytucji; po drugie, że ustrojodawca nie różnicuje prawa własności, a tym samym podmiotów tego prawa i art. 165 ust. 1 Konstytucji nie jest konkurencyjną podstawą prawną ochrony prawa własności. Skarżąca powołuje się przy tym na zdanie odrębne od postanowienia pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r. (SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60). W zażaleniu dowodzi także, że nie jest uzasadnione ograniczenie ochrony praw nabytych do sytuacji, w których następują zmiany normatywne. Tym samym, skarżąca podkreśla, że została pozbawiona słusznie nabytego (przyznanego jej w drodze wyroku wydanego przez sąd powszechny) prawa do otrzymania zwrotu kosztów procesu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu, dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Trybunał zwracał już wielokrotnie uwagę, że przy definiowaniu zakresu podmiotowego skargi konstytucyjnej trzeba uwzględnić, iż podstawową funkcją wolności i praw konstytucyjnych jest określenie pozycji prawnej osoby fizycznej wobec organów władzy publicznej, a jednocześnie nałożenie na organy obowiązków związanych z koniecznością zagwarantowania realizacji wolności i praw (zob. m.in. przywołane już postanowienie TK z 22 maja 2007 r., SK 70/05, oraz postanowienia TK z 12 października 2004 r., Ts 35/04, OTK ZU nr 1/B/2005, poz. 25, a także 25 lipca 2002 r., Ts 67/02, OTK ZU nr 3/B/2002, poz. 231). Oznacza to, że organy władzy publicznej oraz inne podmioty realizujące zadania publiczne z natury rzeczy nie są adresatami uprawnień wynikających z poszczególnych wolności i praw konstytucyjnych przypisanych podmiotom prywatnym, a tym samym nie mogą korzystać ze skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia TK z: 26 października 2001 r., Ts 72/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 298 oraz 6 lutego 2001 r. i 3 kwietnia 2001 r., Ts 148/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 72 i poz. 73). Powyższe ograniczenie dotyczy także jednostek samorządu terytorialnego, które zgodnie z art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji uczestniczą w sprawowaniu władzy publicznej. Istotą skargi konstytucyjnej jest zaś ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki przed działaniami władzy publicznej, a nie stworzenie procedury rozstrzygającej spory między poszczególnymi ogniwami tej władzy (zob. postanowienie TK z 11 grudnia 2002 r. i 17 marca 2003 r., Ts 116/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 104 i 105).
Wbrew twierdzeniom skarżącej, Konstytucja odrębnie reguluje ochronę prawa własności i innych praw majątkowych przysługujących podmiotom prywatnym (art. 64 Konstytucji) i przysługujących jednostkom samorządu terytorialnego (art. 165 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji). Owa odrębność wynika właśnie z różnego statusu tych podmiotów nadanego im Konstytucją. To z kolei prowadzi do konstatacji, że środki ochrony praw lub wolności podmiotów prywatnoprawnych są inne niż środki ochrony przyznane jednostkom samorządu terytorialnego, i to niezależnie od tego, czy jednostki te działają w danym wypadku w sferze dominium, czy imperium (zob. przywołane już postanowienie TK z 12 października 2004 r., Ts 35/04). Należy przy tym podkreślić – pomijaną przez skarżącą – odmienność konstrukcyjną gminy jako osoby prawnej od innych osób prawnych zakładanych dobrowolnie przez osoby fizyczne.
Ponadto – co podkreślał Trybunał w swoim orzecznictwie – należy wziąć pod uwagę, że Konstytucja w art. 191 ust. 1 pkt 3 przyznaje organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego uprawnienie do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją aktu normatywnego dotyczącego spraw objętych zakresem działania tej jednostki (art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Podsumowując, skarżąca nie podważyła skutecznie poglądu wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu, że nie jest adresatem prawa własności wynikającego z art. 64 ust. 1 Konstytucji.
W ocenie Trybunału skarżąca nie przedstawiła też przekonujących argumentów przeciwko poglądowi Trybunału wyrażonemu w kwestionowanym postanowieniu, zgodnie z którym nie została pozbawiona ochrony słusznie nabytych praw podmiotowych. Po pierwsze, wzorzec kontroli konstytucyjnej – art. 2 Konstytucji – z którego skarżąca wywodzi prawo do ochrony jej słusznie nabytych praw, został przez nią przywołany dopiero na etapie zażalenia. Po drugie, Trybunał ponownie podkreśla – w myśl jednolitej linii orzeczniczej – że ochronę praw słusznie nabytych należy rozumieć przede wszystkim w kontekście zmian normatywnych, które nie miały miejsca w sprawie skarżącej (zob. wśród wielu – wyrok TK z 22 czerwca 1999 r., K 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.