Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 listopada 2014 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. A i c oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 1, la, 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 41 ust. 1 ust. 3 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. :m.) oraz art. 627, art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych - stwierdził, iż Ł. D. -

jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek CIL, (...)-(...) Z. ul. (...) podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie: od 26 marca 2012 r. do 30 marca 2012 r. od 15 maja 2012 r. do 25 maja 2012 r., od 15 czerwca 2012 r. do 22 czerwca 2012 r., od 1 lutego 2013 r. do 15 lutego 2013 z podstawą wymiaru składek, która wynosi:

- ubezpieczenie emerytalne i rentowe 04-2012- 2400,00 zł , 05-2012 - 4800,00 zł , 06-2012- 2400,00 zł , 02-2013- 7200,00 zł;

- ubezpieczenie wypadkowe 04-2012 - 2400,00 zł, 05-2012 - 4800,00 zł, 06-2012 - 2400,00 zł ,02-2013 - 7200,00 zł ;

- ubezpieczenie zdrowotne 04-2012 - 2129,76 zł, 05-2012 - 4259,52 zł, 06-2012 2129,76 zł, 02-2013 - 6389,29 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż płatnik składek zawarł z ubezpieczonym w dniach: 26 marca 2012 r., 15 maja 2012 r., 15 czerwca 2012 r., 9 lipca 2012 r.,1 lutego 2013 r., 8 lutego 2013 r. umowy o dzieło – w zakresie których było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia.

Organ rentowy wskazał, iż nazwa umowy i jej stylistyka, nawet z użyciem terminologii służącej podkreśleniu charakteru umowy, jako umowy o dzieło, nie są elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania, w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy i sposobu oraz okoliczności jej wykonania. W toku kontroli ustalono, że wykonanie przez Ł. D. czynności na rzecz płatnika składek określonych w umowach nie spowodowało powstania żadnego dzieła - w rozumieniu przepisu art. 627 kodeksu cywilnego. Rodzaj czynności wykonywanych w ramach przedłożonych umów wskazuje na to, że mają one charakter umów o świadczenie usług. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są umowami starannego działania i w wyniku ich wykonania nie powstaje żadne indywidualne dzieło, mogące mieć samodzielny byt na przyszłość.

ZUS powołał się na orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2004 roku, sygn. akt II UZ 70/13 oraz Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 maja 2012r. sygn. akt III AUa 281/12.

Decyzją z dnia 26 listopada 2014 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. A i c oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 1, la, 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 41 ust. 1 ust. 3 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. :m.) oraz art. 627, art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że J. K. -

jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek CIL, (...)-(...) Z. ul. (...) podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie: od 23 lutego 2012 r. do 27 lutego 2012 r., od 16 marca 2012 r. do 22 marca 2012 r., od 28 maja 2012 r. do 31 maja 2012 r.

z podstawą wymiaru składek, która wynosi:

- ubezpieczenie emerytalne i rentowe: 02-2012 - 1000,00 zł, 03-2012 - 2400,00 zł, 05-2012 - 1250,00 zł;

- ubezpieczenie wypadkowe: 02-2012 - 1000,00 zł, 03-2012 - 2400,00 zł, 05-2012 - 1250,00 zł;

- ubezpieczenie zdrowotne: 02-2012 - 88 887,40 zł, 03-2012 2129,76 zł, 03-2012 - 1109,25 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż płatnik składek zawarł z ubezpieczonym w dniach: 23 lutego 2012 r., 16 marca 2012 r., 23 maja 2012 r. umowy o dzieło – w zakresie których było przygotowanie programu moderowanie spotkania konsultacyjnego, przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia, przygotowanie programu i wygłoszenie pięciu prelekcji.

Organ rentowy wskazał, iż nazwa umowy i jej stylistyka, nawet z użyciem terminologii służącej podkreśleniu charakteru umowy, jako umowy o dzieło, nie są elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania, w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy i sposobu oraz okoliczności jej wykonania. W toku kontroli ustalono, że wykonanie przez J. K. czynności na rzecz płatnika składek określonych w umowach nie spowodowało powstania żadnego dzieła - w rozumieniu przepisu art. 627 kodeksu cywilnego. Rodzaj czynności wykonywanych w ramach przedłożonych umów wskazuje na to, że mają one charakter umów o świadczenie usług. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są umowami starannego działania i w wyniku ich wykonania nie powstaje żadne indywidualne dzieło, mogące mieć samodzielny byt na przyszłość.

ZUS powołał się na orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2004 roku, sygn. akt II UZ 70/13 oraz Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 maja 2012r. sygn. akt III AUa 281/12.

Decyzją z dnia 26 listopada 2014 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. A i c oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 1, la, 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 41 ust. 1 ust. 3 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. :m.) oraz art. 627, art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, iż J. B. -

jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek CIL, (...)-(...) Z. ul. (...) podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie: od 24 stycznia 2012 r. do 9 lutego 2012 r. z podstawą wymiaru składek, która wynosi - ubezpieczenie emerytalne i rentowe: 02-2012 - 2240,00 zł, ubezpieczenie wypadkowe: 02-2012 - 2240,00 zł, ubezpieczenie zdrowotne: 02-2012 – 1987,78 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż płatnik składek zawarł z ubezpieczonym w dniu: 24 stycznia 2012 roku umowę o dzieło – w zakresie, której było przygotowanie programu materiałów dydaktycznych i przeprowadzenie zajęć narciarskich w wymiarze 32 godzin lekcyjnych jako instruktor narciarstwa, w czasie wyjazdowego treningu psychologiczno profilaktycznego realizowanego w ramach projektu „W górę po sukces”.

Organ rentowy wskazał, iż nazwa umowy i jej stylistyka, nawet z użyciem terminologii służącej podkreśleniu charakteru umowy, jako umowy o dzieło, nie są elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania, w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy i sposobu oraz okoliczności jej wykonania. W toku kontroli ustalono, że wykonanie przez J. B. czynności na rzecz płatnika składek określonych w umowach nie spowodowało powstania żadnego dzieła - w rozumieniu przepisu art. 627 kodeksu cywilnego. Rodzaj czynności wykonywanych w ramach przedłożonych umów wskazuje na to, że mają one charakter umów o świadczenie usług. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są umowami starannego działania i w wyniku ich wykonania nie powstaje żadne indywidualne dzieło, mogące mieć samodzielny byt na przyszłość.

ZUS powołał się na orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2004 roku, sygn. akt II UZ 70/13 oraz Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 maja 2012r. sygn. akt III AUa 281/12.

Decyzją z dnia 26 listopada 2014 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. A i c oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 1, la, 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 41 ust. 1 ust. 3 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. :m.) oraz art. 627, art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że M. A. -

jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek CIL, (...)-(...) Z. ul. (...) podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie: od 15 lutego 2010 r. do 4 marca 2010 r. z podstawą wymiaru składek, która wynosi - ubezpieczenie emerytalne i rentowe: 03-2010 - 4680,00 zł, ubezpieczenie wypadkowe: 03-2010 -4680,00 zł, ubezpieczenie zdrowotne: 03-2012 – 4153,03 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż płatnik składek zawarł z ubezpieczoną w dniach: -1 lutego 2010 r, 9 sierpnia 2010 r., 16 sierpnia 2010 r., 10 września 2010 r., 21 lipca 2011r., 28 lipca 2011r., 18 maja 2011r., 26 sierpnia 2011r.

umowę o dzieło – w zakresie, której było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia, przygotowanie programu i przeprowadzenie autorskich warsztatów psychologiczno-integracyjnych.

Organ rentowy wskazał, iż nazwa umowy i jej stylistyka, nawet z użyciem terminologii służącej podkreśleniu charakteru umowy, jako umowy o dzieło, nie są elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania, w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy i sposobu oraz okoliczności jej wykonania. W toku kontroli ustalono, że wykonanie przez M. A. czynności na rzecz płatnika składek określonych w umowach nie spowodowało powstania żadnego dzieła - w rozumieniu przepisu art. 627 kodeksu cywilnego. Rodzaj czynności wykonywanych w ramach przedłożonych umów wskazuje na to, że mają one charakter umów o świadczenie usług. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są umowami starannego działania i w wyniku ich wykonania nie powstaje żadne indywidualne dzieło, mogące mieć samodzielny byt na przyszłość.

ZUS powołał się na orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2004 roku, sygn. akt II UZ 70/13, oraz Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 maja 2012r. sygn. akt III AUa 281/12.

Sądu Okręgowego płatnik składek Centrum (...) z siedzibą w Z. (w skrócie CIL) wniósł odwołania od decyzji ZUS z dnia 26 listopada 2014 roku o numerach: (...), (...), (...), w przedmiocie podlegania rzez Ł. D., J. K., J. B., M. A. obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu wskazanych w decyzjach okresach.

Odwołujący zarzucił:

1.Błędne ustalenia stanu faktycznego, poprzez przyjęcie, że Ł. D. zawarł z CIL w Z. i wykonywał pracę w ramach umowy zlecenia.

2. Naruszenie prawa materialnego:

-poprzez błędną wykładnię przepisu art. 750 Kodeksu cywilnego i przyjęcie, że umowy Ł. D. z dnia 26 marca 2012 r. nr 22(56)/CIL_ (...), z dnia 15 maja 2012 r. nr 38(72)/CIL_ (...), z dnia 15 czerwca 2012 r. nr 45(79)/CIL_ (...), z dnia 9 lipca 2012 r. nr 47(81)/CIL_ (...), z dnia 1 lutego 2013 r. nr 5(109)/CIL_ (...), z dnia 8 lutego 2013 r. nr 6(110)/CIL_ (...), zawarte z CIL w Z. były umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu;

-poprzez błędną wykładnię przepisów art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 4a, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 38 ust. 2, art. 41 ust. 1 i ust. 3 pkt 1, 2, 4, i 5, ust. 7b pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i przyjęcie, że CIL w Z. jako płatnik składek powinien zgłosić umowy zawarte z Ł. D. w dniu 26 marca 2012 r. nr 22(56)/CIL_ (...), z dnia 15 maja 2012 r. nr 38(72)/CIL_ (...), z dnia 15 czerwca 2012 r. nr 45(79)/CIL_ (...), z dnia 9 lipca 2012 r. nr 47(81)/CIL_ (...), z dnia 1 nr 6(110)/CIL_ (...)iako umowy o świadczenie usług o charakterze zlecenia i odprowadzić składki z powyższej umowy w ustawowym terminie.

1.Błędne ustalenia stanu faktycznego, poprzez przyjęcie, że J. K. zawarł z CIL w Z. i wykonywał pracę w ramach umowy zlecenia.

2.Naruszenie prawa materialnego:

-poprzez błędną wykładnię przepisu art. 750 Kodeksu cywilnego i przyjęcie, że umowy J. K. z dnia 23 lutego 2012 r. nr 19(53)/CIL_ (...), z dnia 16 marca 2012 r. nr 20(54)/CIL_ (...), z dnia 23 maja 2012 r. nr 39(73)/CIL_ (...) zawarte z CIL w Z. były umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu,

-poprzez błędną wykładnię przepisów art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 4a, art. 12 ust. I, art. 13 pkt 2art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. L art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 38 ust. 2, art. 41 ust. 1 i ust. 3 pkt 1, 2, 4, i 5, ust. 7b pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i przyjęcie, że CIL w Z. jako płatnik składek powinien głosić umowy zawarte z J. K. w dniu 23 lutego 2012 r. nr 39(73)/CIL (...) jako umowy o świadczenie usług o charakterze zlecenia i odprowadzić składki z powyższej umowy w ustawowym terminie.

1.Błędne ustalenia stanu faktycznego, poprzez przyjęcie, że J. B. zawarł z CIL w Z. i wykonywał pracę w ramach umowy zlecenia.

2.Naruszenie prawa materialnego:

Poprzez błędną wykładnię przepisu art. 750 Kodeksu cywilnego i przyjęcie, że umowa J. B. z dnia 24 stycznia 2012 r. nr 5(19)/CIL_ (...) zawarta z CIL w Z. była umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu,

-poprzez błędną wykładnie przepisów art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 4a, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 38 ust. 2, art. 41 ust. 1 i ust. 3 pkt 1, 2, 4, i 5, ust. 7b pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i przyjęcie, że CIL w Z. jako płatnik składek powinien zgłosić umowę zawarta z J. B. w dniu 24 stycznia 2012 r. nr 5(19)/CIL_ (...), jako umowę o świadczenie usług o charakterze zlecenia i doprowadzić składki z powyższej umowy w ustawowym terminie.

1.Błędne ustalenia stanu faktycznego, poprzez przyjęcie, że M. A. zawarła z CIL w Z. i wykonywała pracę w ramach umowy zleceni.

2.Naruszenie prawa materialnego

- poprzez błędną wykładnię przepisu art. 750 Kodeksu cywilnego i przyjęcie, że umowa M. A. z dnia 26 sierpnia 2011 r. nr 6/CIL_ (...), z dnia 28 lipca 2011 r. nr 1/CIL_ (...), z dnia 21 lipca 2011 r. nr (...), z dnia 18 maja 2011 r. nr (...), z dnia 10 września 2010 r. nr (...), z dnia 16 sierpnia 2010 nr 2a/201 O/KRO, z dnia 9 sierpnia 2010 r. nr (...), z dnia 01 lutego 2010r. nr (...), zawarta z CIL w Z. była umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu,

- poprzez błędną wykładnię przepisów art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 4a, art. 12 ust. 1, art. 13, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 38 ust. 2, art. 41 ust. 1 i ust. 3 pkt 1, 2, 4, i 5, ust. 7b pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i przyjęcie, że CIL w Z. jako płatnik składek powinien ogłosić umowę zawartą z M. A. w dniu 26 sierpnia 2011 r. nr 6/CIL_ (...), z dnia 28 lipca 2011 r. nr 1/CIL_ (...), z dnia 21 lipca 2011 r. nr (...), z dnia 18 maja 2011 r. nr (...), z dnia 10 września 2010 r. nr (...), z dnia 16 sierpnia 2010 r. nr 2a/2010/KRO. Z dnia 9 sierpnia 2010 r. nr (...), z dnia 01 lutego 2010 r. nr (...) , jako umowę o świadczenie usług o charakterze zlecenia i odprowadzić składki z powyższej umowy w ustawowym terminie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w C. wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sprawy sygn. akt IV U 183/15, IV U 182/15, IV U 171/15, IV U 170/15 zostały połączone do wspólnego rozpoznania i orzekania.

Rozpoznając odwołania Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odwołania są uzasadnione.

I. Ł. D. zawarł z CIL w Z. umowy:

- w dniu dnia 26 marca 2012 r. nr 22(56)/CIL_ (...), której przedmiotem było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia nt: „Naruszenie dyscypliny finansów publicznych” w wymiarze 8 godzin lekcyjnych w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniu 30.03.2012 r.

- w dniu 15 maja 2012 r. nr 38(72)/CIL_ (...) której przedmiotem było przygotowanie programu i przeprowadzenie dwudniowego szkolenia: „Prawo Zamówień Publicznych” w (...) 16 godzin lekcyjnych (2 dni x 8h) w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniach 24-25.05.2012 r

- w dniu 15 czerwca 2012 r. nr 45(79)/CIL_ (...), której przedmiotem było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia : „Jak uniknąć błędów przy udzielaniu zamówień współfinansowanych ze środków UE” w wymiarze 8 godzin lekcyjnych w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniu 22.06.2012 r.

- w dniu 9 lipca 2012 r. nr 47(81)/CIL_ (...), której przedmiotem było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia : „Naruszenie dyscypliny finansów publicznych” w wymiarze 8 godzin lekcyjnych w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniu 13.07.2012 r.

- w dniu 1 lutego 2013 r. nr 5(109)/CIL_ (...), której przedmiotem było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia: „Jak uniknąć błędów przy udzielaniu zamówień współfinansowanych ze środków UE” w wymiarze 8 godzin lekcyjnych w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniu 7.02.2013 r.

- w dniu 8 lutego 2013 r. nr 6(110)/CIL_ (...), której przedmiotem było przygotowanie programu i przeprowadzenie dwudniowego szkolenia: „Prawo Zamówień Publicznych” - w wymiarze 16 godzin lekcyjnych w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniach 14 - 15 lutego 2013 r.

II. J. K. zawarł z CIL w Z. umowy:

-w dniu dnia 23 lutego 2012 r. nr 19(53)/CIL_ (...), przedmiotem której było przygotowanie- programu i moderowanie spotkania konsultacyjnego: „Analiza uchwał (...) uchylonych przez Regionalną Izbę Obrachunkową w wymiarze 4 godzin w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniu 27.02.2012r.;

-w dniu 16 marca 2012 r. nr 20(54)/CIL_ (...), przedmiotem której było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia: „Kontrola wewnętrzna i finansowa w jednostkach finansów w wymiarze 8 godzin lekcyjnych w ramach projektu (...) urzędnik jurajskim samorządzie” w dniu 22.03.2012r.;

-w dniu 23 maja 2012 r. nr 39(73)/CIL_ (...) przedmiotem której było przygotowanie programu i wygłoszenie pięciu prelekcji podczas seminarium nt „Procedura aktualizowania mapy aktywności (...) na terenie gminy oraz powiatu” w ramach projektu (...) urzędnik w jurajskim samorządzie” w dniu 30.05.2012 r.

III. J. B. zawarł z CIL w Z. umowę w dniu 24 stycznia 2012r. nr 5(19)/CIL_ (...), przedmiotem której było przygotowanie programu, materiałów dydaktycznych i przeprowadzenie zajęć narciarskich w wymiarze 32 godzin lekcyjnych jako instruktor narciarstwa, w czasie wyjazdowego treningu psychologiczno - profilaktycznego realizowanego w ramach projektu „W górę po sukces”.

IV. M. A. zawarła z CIL w Z. umowy:

- w dniu 26 sierpnia 2011 roku nr 6/CIL_ (...), przedmiotem której było przygotowanie programu, materiałów dydaktycznych i przeprowadzenie zajęć psychologicznych w wymiarze 30 godzin lekcyjnych podczas wyjazdowego treningu psychologiczno-profilaktycznego realizowanego w ramach projektu „W górę po sukces”;

-w dniu 28 lipca 2011 r. nr 1/CIL_ (...), przedmiotem której było przygotowanie programu, materiałów dydaktycznych i przeprowadzenie zajęć psychologicznych w wymiarze 30 godzin podczas wyjazdowego treningu psychologiczno-profilaktycznego realizowanego w ramach projektu „W górę po sukces”;

-w dniu 21 lipca 2011 r. nr (...), przedmiotem której było przygotowanie programu i przeprowadzenie szkolenia w wymiarze 16 godz. Lekcyjnych (8 godzin dziennie) w dniach 23 – 24 lipca 2011 r. w ramach projektu (...) Organizacji (...) pt.: Wewnętrzny trening integracyjny dla (...).

-w dniu 18 maja 2011 r. nr (...), przedmiotem której było przygotowanie i programu i przeprowadzenie szkolenia w wymiarze 16 godz. (8 godzin dziennie) w dniach 21 – 22 maja 2011 r. w ramach projektu (...) Organizacji (...) pt.: „Wewnętrzny trening integracyjny dla (...).

-w dniu 10 września 2010 r. nr (...), przedmiotem której było przygotowanie programu i przeprowadzenie autorskich warsztatów psychologiczno- integracyjnych z elementami przedsiębiorczości dla uczestników projektu „Dawne rzemiosła szansą na rozwój gmin jurajskich”;

-w dniu 16 sierpnia 2010 nr 2a/201 O/KRO, przedmiotem której było przygotowanie programu, opracowanie materiałów i przeprowadzenie szkoleń nt. „Trening twórczości i motywacji do działania” - w ilości 16 godzin .Komunikacja społeczna w grupie inicjatywnej” – w ilości 16 godzin w ramach projektu „Promocja aktywności społecznej w gminie K.”.

-w dniu 01 lutego 2010r. nr (...), przedmiotem której było przygotowanie programu i przeprowadzenie autorskich warsztatów psychologiczno- integracyjnych z elementami przedsiębiorczości dla uczestników projektu „Rękodzieło ludowe szansą rozwoju gmin jurajskich”.

Każda z w/w umów o dzieło przewidywała stworzenie odpowiedniego programu, materiałów dydaktycznych, prezentowanych w ramach konkretnej prezentacji, warsztatów, tudzież szkolenia.

Umowy te za wykonanie dzieła oraz za przeniesienie praw autorskich przewidywały wskazane w nich wynagrodzenie.

Nadto każda z tychże umów przewidywała, że wykonawca dzieła przenosi autorskie prawa majątkowe do stworzonego dzieła na zamawiającego, na następujących polach eksploatacji w zakresie: utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową; - obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału egzemplarzy.

Przejście praw, o których mowa wyżej, następowało z chwilą przyjęcia materiału przez zamawiającego.

Zakres tematyczny programów i przeprowadzonych zajęć był różny i dotyczył narciarstwa, rzemiosła, rękodzieła, zamówień publicznych.

Zainteresowany J. B. w ramach projektu miał wyjazd psychologiczno integracyjny dla grupy młodzieży z domu dziecka. W ramach tego wyjazdu były realizowane zajęcia o charakterze narciarskim. Był także przygotowany program oraz sporządzony konspekt zajęć.

Ł. D. prowadził szkolenia w zakresie zamówień publicznych oraz w zakresie dyscypliny finansów publicznych, objęci szkoleniami byli urzędnicy. Wszystkie szkolenia były konsultowane z Centrum i związane były z tym czego dotyczyła umowa, czyli realizacją programu unijnego.

M. A. przeprowadziła szkolenia także w ramach wcześniej przygotowanego programu. Po każdym szkoleniu tworzyła ankiety, które miały zbadać trafność szkoleń, rezultaty czy te osoby odniosły jakieś pozytywne skutki, przekazywałam materiały ze szkolenia, robiłam zdjęcia ze szkolenia. Prowadziła ona zajęcia z dziećmi z placówek opiekuńczo wychowawczych.

J. K. natomiast przygotowywał programy i materiałów w postaci prezentacji multimedialnej, przeprowadzał spotkania konsultacyjne, warsztaty w ramach projektu unijnego. Każda z tych umów była odrębna, w każdym przypadku był inny specyficzny temat.

Powyższy stan faktyczny ustalono na postawie akt rentowych zainteresowanych, zeznań zainteresowanych Ł. D. k. – 74v., M. A. k. – 75, J. K. k. – 75, wyjaśnień prezesa płatnika k. -74-74 verte, w szczególności wszystkich umów o dzieło załączonych do akt spraw IV U 183/15, IV U 182/15, IV U 171/15, IV U 170/15.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół wskazania jaki faktycznie charakter miały w/w umowy zawarte przez Centrum (...) z siedzibą w Z. z ubezpieczonymi. Czy były to umowy zlecenia, czy umowy o dzieło.

W uznaniu Sądu umowy te należało uznać za umowy o dzieło.

Umowa o dzieło jest umową rezultatu, który może mieć charakter materialny i niematerialny, w odróżnieniu do umowy zlecenia, która jest umową starannego działania. Między stronami umowy o dzieło nie występuje jakikolwiek stosunek zależności lub podporządkowania.

Należy przyjąć, że wykonanie oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem pracy lub twórczości o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do efektu (rezultatu) przyjętego przez strony w momencie zawierania umowy.

W wypadku, gdy przedmiotem umowy o dzieło jest utwór w rozumieniu art. 1 ust. 1 pr. aut., dzieło powinno być tak oznaczone, aby obowiązkiem przyjmującego zamówienie było dostarczenie zamawiającemu rezultatu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w skonkretyzowanej przez strony postaci.

Na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zaobserwować można zjawisko przenikania się regulacji kodeksowej i autorskoprawnej (podobnie K. Kołakowski (w:) G. Bieniek, Komentarz, t. II, 2006, s. 171). Wydaje, się, że szeroko określony przedmiot praw autorskich (obejmujących m.in. utwory literackie, naukowe, kartograficzne, plastyczne, architektoniczne, muzyczne, sceniczne, audiowizualne czy programy komputerowe) jest podstawą do wyodrębnienia - jako szczególnej kategorii tzw. umów o dzieło autorskie.

Analiza materiału dowodowego, także zeznań stron tych umów wskazują, iż zgodną wola stron było każdorazowo zawarcie umowy o dzieło, a nie zlecenia. Wykonawcy sporządzali określone materiały naukowe – programy – przeprowadzali zajęcia autorskie i przekazywali zamawiającemu także prawa autorskie do tych prac. (vide umowy, zeznania prezesa CIL k. – 74 verte)

Podstawowe pytanie niniejszego procesu wiąże się z kwestią czy ZUS posiada uprawnienia do weryfikacji umów i swobodnej ich kwalifikacji wbrew woli stron?

Pytanie to wynika z normatywnego charakteru konstytucji i obowiązku sądów powszechnych orzekania przy uwzględnieniu jej zasad. Także w optyce wiążących Polskę praw podstawionych Unii Europejskiej (art.9 i art.91 Konstytucji w zw. z art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej ) obywatel nie może być związany decyzją organu wydaną wbrew tym prawom. Unijna zasada rządów prawa ma tutaj podstawowe znaczenie. Organy państwa musza działać w granicach i na podstawie prawa.

Jak wskazuje E. Łętowska1 bezpośrednie stosowanie konstytucji umożliwia wykorzystanie przepisów konstytucji (i tych programowych, i tych bardziej konkretnych) jako materiału dla sędziego, który już nie tylko z przepisu ustawy zwykłej, ale z systemu prawa zwieńczonego konstytucją ma odczytać, wyinterpretować normę będącą konkretną podstawą rozstrzygnięcia. Bezpośrednie stosowanie konstytucji zmienia zatem materiał, który staje się podstawą wykładni systemowej i funkcjonalnej. Rozszerza ten materiał na to, co napisano w ustawie zasadniczej.

Rozpoznawanie każdego sporu przez Sąd zmusza sędziego do postawienia serii pytań: „jakie przepisy w sprawie należy zastosować”, „czy przepisy, na których oparto rozstrzygnięcie, zastosowano prawidłowo” „czy interpretacja tych przepisów była dokonana właściwie”. Gdy aprobuje się myśl o dopuszczalności zweryfikowania przez sędziego prawidłowości działania legislatora (przez ocenę produktu jego pracy, który zamierzamy in concreto zastosować, w świetle konstytucji czy prawa międzynarodowego) - lista pytań, jakie musi sobie postawić sędzia, zwiększa się. Trzeba bowiem zapytać też - w momencie, gdy dochodzi się do wniosku: "taki a taki przepis, tak a tak rozumiany stanowi podstawę rozstrzygnięcia" - czy ustawodawca wydając przepis tej treści mógł to uczynić z uwagi na wymogi konstytucyjne, z uwagi na ograniczenia stawiane normotwórcy przez prawo międzynarodowe. A także - czy uczynił to prawidłowo, na przykład z uwagi na spójność aksjologiczną systemu źródeł prawa (ze szczególnym uwzględnieniem źródeł „nowszych” i zawierających bardziej reprezentatywne dla aksjologii teraźniejszości unormowania, zwłaszcza gdy są zawarte w aktach ulokowanych na wyższym miejscu w hierarchii źródeł prawa).

Sądy zatem mają bowiem obowiązek (wyrażony w art. 178 w związku z art. 8, stosowania tu również konstytucji (obok ustaw regulujących bezpośrednio materię sporu), a także obowiązującego w Polsce prawa międzynarodowego. Tego rodzaju ujęcie pozwala bowiem żywić nadzieje na szersze doprowadzenie do świadomości sędziowskiej, iż „liczy się” nie tylko „przepis” stanowiący bezpośrednią podstawę rozstrzygnięcia konkretnego sporu, ale i konstytucja jako zwornik konstrukcyjny i aksjologiczny systemu prawa. W końcu nie tyle chodzi tu o problem bezpośredniego stosowania konstytucji w konkretnym sporze jako podstawy rozstrzygnięcia, ile o skłonienie do poszukiwania w niej właśnie inspiracji interpretacyjnej, „kodu odczytania” przez Sąd ustawodawstwa zwykłego, o rozszerzenie pojęcia „ustawa”, dotychczas w świadomości sądów interpretowanego jako „konkretna podstawa rozstrzygnięcia, poza którą nie sięga władza sędziego i której legalnością sędzia nie zajmuje się”, na „ustawa”, tj. niewadliwy składnik systemu prawa, zgodny z konstytucją, odczytana w zgodzie z tą ostatnią.

Dlatego też odwołanie się w art. 8 i 178 konstytucji do podległości sądów ustawom i konstytucji, z nakazaniem sądom „pamiętania” o istnieniu ustawy zasadniczej, jest wskazaniem źródeł sędziowskiej inspiracji w zakresie interpretacji prawa. Wskazuje się tu wyraźnie, że wąsko rozumiana pozytywistyczna wizja poszukania „podstawy” rozstrzygnięcia jest nieaktualna, a metody odczytania tekstu nie mogą pomijać kwestii systemowych i aksjologicznych związanych z konstytucją.

Tym sposobem (właśnie z uwagi na bezpośrednie obowiązywanie ustawy zasadniczej) sądy stają się strażnikiem hierarchii źródeł prawa i kontroli ustawodawcy zwykłego, czy zachowuje on wierność konstytucji. Przepis art. 8 konstytucji uznać należy zresztą za kluczowy dla odczytania relacji „legislatywa” – „judykatywa” w ramach podziału władz. Oznacza on bowiem wskazanie trzeciej władzy powinności podporządkowania prawu jako systemowi, zwieńczonemu konstytucją, a nie redukowanie tego posłuszeństwa do konkretnego przepisu. To zaś zakłada i legitymizację, i powinność sądów do krytycznej oceny poszczególnych składników tego systemu (a więc tego, co uczyniła legislatywa) właśnie z punktu widzenia konstytucji. Wbrew pozorom sprawa ma wymiar praktyczny, gdy idzie o metody wykładni (a więc odczytania przez sąd tekstów legislacyjnych) i o preferencje, gdy idzie czasem o rozbieżne wyniki wykładni. Tu właśnie otwierają się możliwości nasycenia konkretną treścią konstytucyjnego pojęcia "równoważenia" innych władz przez sądy.

Sądy powszechne w rezultacie wyraźniejszego zaakcentowania potrzeby i możliwości bezpośredniego stosowania konstytucji i prawa międzynarodowego zyskują pozycję strażnika konstytucyjnego porządku prawnego. Mogą ten porządek oceniać z punktu widzenia pryncypiów konstytucyjnych i prawa międzynarodowego Jest to w przypadku sądów powszechnych kontrola pośrednia, nie abstrakcyjna, dokonywana ad casum .

Powyższe tezy znajdują wsparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W Wyroku Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z 4 lipca 2012r. (IIIPK87/11) wprost wskazano, iż:

Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji), przy czym sędziowie podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji). Działając w tym zakresie działają oni na podstawie i w granicach prawa, czego wymaga art. 7 Konstytucji. Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. Konstytucja jest bowiem najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej (art. 8 Konstytucji). Nie ma przepisów Konstytucji, które wyłączałyby jej bezpośrednie stosowanie przez sądy. Sąd stosuje Konstytucję w jednostkowej sprawie i może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji). Orzeka on o przepisie prawnym w zakresie jego zgodności z aktem wyższego rzędu, a nie o stosunkach społecznych, które ten przepis reguluje.

ZUS jako podstawę kompetencyjną w decyzji wskazuje art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. A i c oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 1, la, 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11, art. 41 ust. 1 ust. 3 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. E, art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. :m.) oraz art. 627, art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

W ocenie Sądu przyjęcie, iż wskazane przepisy mają kompetencyjny charakter dla organów ZUS narusza art. 2 Konstytucji. Bowiem przepisy te mają na tyle ogólnych charakter, iż nie zawierają podstaw do ingerencji w treść umów stron, zawartych zgodnie z ich wolą ani kryteriów kwalifikacji i podstaw unieważniania zwartych przez strony umów o dzieło. Nie ma także w/w przepisach odesłań do stosowania przez ZUS kodeksu cywilnego i zawartych w nim konstrukcji nieważności czynności prawnych. Regulacje te nie określają dopuszczalnego momentu czasowego weryfikacji umów. Tym samym ubezpieczony jest ,,zaskakiwany” decyzją ZUS o skutkach wstecznych, jak i znajduje się w stanie niepewności prawnej co do skuteczności umowy w sferze ubezpieczeń społecznych.

1. Wywodzenie tej kompetencji z orzeczeń sądów narusza konstytucyjną zasadę legalności zawartą w art. 7 Konstytucji oraz art. 87 Konstytucji w zw. z art.8 Konstytucji, który to określa katalog źródeł prawa.

Sama zaś podstawa kompetencyjna zawarta w zaskarżonych decyzjach nie spełnia standardów z art. 2 Konstytucji, tj. zasadny dostatecznej określoności prawa.

Z art.2 Konstytucji (zasady państwa prawa) wywodzona jest zasada dostatecznej określoności związana z regułą tzw. przyzwoitej legislacji. Jednym z pierwszych orzeczeń, w których TK dał wyraz szerszego niż dotychczas rozumienia zasady określoności, było orzeczenie U 11/97. Trybunał stwierdził w nim iż, naruszenie zasady określoności przepisów prawa może polegać na stanowieniu prawa na tyle nieprecyzyjnego, by mogło stać się podstawą nieuzasadnionego naruszania praw jednostki, ale także na nakazie (w sensie pozytywnym) tworzenia prawa zrozumiałego dla jednostki.

W orzeczeniu K 39/97 TK podjął próbę bardziej precyzyjnego zdefiniowania treści wynikających z tak rozumianej zasady określoności przepisów prawa. TK stwierdził mianowicie, że zgodnie z zasadą określoności przepisy prawa muszą cechować się „poprawnością”, precyzyjnością” i „jasnością”. Pogląd, odwołujący się do tych trzech cech przepisu prawa jako przesłanek stał się podstawą ustalania treści tej zasady w późniejszym orzecznictwie.

Z kolei w postanowieniu w sprawie U 22/97 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że: „jasność” przepisu ma istotny związek z jego zrozumiałością dla adresatów. Z kolei w orzeczeniu SK 5/99 zauważył, że „precyzyjność” przepisów polega na jednoznaczności w ustaleniu ich znaczenia i wskazaniu skutków prawnych. Zaznaczył jednak, iż wymogu precyzyjności nie można traktować jako zakazu posługiwania się przez prawodawcę pojęciami nieostrymi lub klauzulami generalnymi, bowiem w niektórych okolicznościach ich użycie jest niezbędne .

W orzeczeniu K 24/00 OTK 2001/3/51. TK stwierdził, iż „z tak ujętej zasady określoności wynika, że każdy przepis prawny winien być skonstruowany poprawnie z punktu widzenia językowego i logicznego – dopiero spełnienie tego warunku podstawowego pozwala na jego ocenę w aspekcie pozostałych kryteriów. Wymóg jasności oznacza nakaz tworzenia przepisów klarownych i zrozumiałych nie budzących wątpliwości co do wykładni. Z jasnością precyzja przepisu winna przejawiać się w konkretności nakładanych obowiązków i przyznawanych praw tak, by ich treść była oczywista i pozwalała na wyegzekwowanie”. Pogląd ten był następnie przytaczany przez TK w licznych późniejszych orzeczeniach. Można go także uznać za dominujący obecnie w orzecznictwie TK.

W wielu orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny, wskazuje na związek zasady pewności prawa z określonością i jasnością stanowionych przez prawodawcę przepisów prawa. Wymogi te funkcjonują również pod nazwą zasad poprawnej legislacji. Trybunał Konstytucyjny często przypomina, iż „nakaz przestrzegania zasad poprawnej legislacji jest funkcjonalnie związany z zasadami pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz ochrony zaufania do państwa i prawa, a same zasady obejmują między innymi wymóg dostatecznej określoności przepisów, które winny być formułowane w sposób jasny, co oznacza zaś obowiązek tworzenia przepisów klarownych i zrozumiałych dla adresatów, którzy mogą oczekiwać od racjonalnego ustawodawcy stanowienia norm niebudzących wątpliwości w zakresie nakładanych obowiązków i przyznawanych praw. Precyzja przepisu powinna być oczywista i pozwalać na ich wyegzekwowanie” .

Każdy przepis przyznający prawa lub nakładający obowiązki winien być sformułowany w sposób pozwalając na jednoznaczne ustalenie, kto, kiedy i w jakiej sytuacji mu podlega. Nadto powinien być na tyle precyzyjny, by możliwe były jego jednolita wykładnia i jednolite stosowanie.

Poza tym, winien być tak skonstruowany, by zakres jego stosowania obejmował te sytuacje, w których działający racjonalnie ustawodawca istotnie zamierzał wprowadzić tego rodzaju regulacje.

Przekroczenie pewnego poziomu niejasności przepisów prawnych stanowić może samoistną przesłankę stwierdzenia ich niezgodności z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą państwa prawnego, z której wywodzony jest nakaz należytej określoności stanowionych przepisów.

Art.87 Konstytucji stanowi, iż:

1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

Zasada podziału władzy i zasada wyłączności ustawowej dekodowana z art. 84 i art. 87 Konstytucji wyznacza pewna sferę kompetencyjną dla ustawodawcy i dla sądów. Z orzecznictwa Trybunału konstytucyjnego wynika także koncepcja domniemań kompetencyjnych. Tym samym zasada podziału władzy zakłada, że system organów państwowych powinien zawierać wewnętrzne mechanizmy zapobiegające koncentracji i nadużyciom władzy państwowej, gwarantujące jej sprawowanie zgodnie z wolą narodu i przy poszanowaniu wolności i praw jednostki. Wymóg „rozdzielenia” władz oznacza - jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny, - że każdej z trzech władz powinny przypadać kompetencje materialnie odpowiadające ich istocie, a - co więcej - każda z tych władz powinna zachowywać pewne minimum kompetencyjne stanowiące o zachowaniu tej istoty. Ustawodawca zaś, kształtując kompetencje poszczególnych organów państwowych, nie może naruszyć owego „istotnego zakresu” danej władzy.

W/w wzorce Konstytucji nie uprawniają aby orzecznictwo sądowe kreowało kompetencje ZUS – u do unieważniania umów. Bowiem ZUS nie może stosować przepisów kodeksu cywilnego – unieważniać jeden rodzaj umowy – o dzieło - i w jej miejsce kreować inną umowę – umowę zlecenia.

2.Druga kwestia związana z kompetencjami ZUS do weryfikacji umów o dzieło dotyczy pytania czy organ ten może w świetle ustawy systemowej stosować kodeks cywilny i wywodzone z niego koncepcje nieważności czynności prawnych.

W ramach odpowiedzi na tak postawione pytanie należałoby przedstawić poniższe analizy.

A.  Charakter prawny stosunku ubezpieczeń społecznych.

W ramach analiz niniejszej sprawy konieczne jest przedstawienie elementów istotnych stosunku ubezpieczeniowego. Charakter prawny tego stosunku od zawsze budził spory doktrynalne. Na ogół bowiem przyjmowano, że stosunki ubezpieczeń społecznych mają naturę mieszanych stosunków prawnych o cechach zarówno publiczno - jak i prywatnoprawnych, w których te ostatnie przeważają na gruncie aktualnie obowiązującego systemu ubezpieczeń społecznych i jurysdykcyjnego trybu osądzania spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych jako spraw cywilnych w rozumieniu art. 1 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej KPC), jednak jako sprawy cywilnie w znaczeniu formalnym.

Do cech istotnych ubezpieczeń społecznych należy przymus ubezpieczenia, wyrażający się w pozbawieniu stron (zarówno osoby podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia, jak i instytucji ubezpieczeniowej) autonomii woli w zakresie nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego. Przepisy prawa wyliczają enumeratywnie kategorie podmiotów objętych przymusem ubezpieczenia, a powstanie stosunku prawnego pomiędzy ubezpieczonym i instytucją ubezpieczeniową następuje automatycznie wskutek wypełnienia przez ubezpieczonego ustawowych przesłanek.

Stosunków ubezpieczenia społecznego nie da się zatem zakwalifikować do stosunków zobowiązaniowych, nie można tu bowiem mówić, tak jak w przypadku cywilnoprawnych zobowiązań wzajemnych, o ścisłej współzależności składki i świadczenia. Składka w ubezpieczeniach społecznych jest wprawdzie osobistym wkładem ubezpieczonego, ale z przeznaczeniem na tworzenie ogólnego funduszu ubezpieczeniowego, z którego prawo do świadczeń czerpią ci ubezpieczeni, którym ziści się określone ryzyko socjalne.

Takie poglądy prezentowane są dotychczas jednolicie w judykaturze (por. między innymi uchwały Sądu Najwyższego z dnia 4 września 1992 r., II UZP 17/92, OSNCP 1993 nr 6, poz. 91 i z dnia 30 czerwca 1994 r., II UZP 15/94, OSNAPiUS 1994 nr 8, poz. 131, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23 24, poz. 359, czy uzasadnienie wyroku z dnia 23 sierpnia 2007 r., I UK 68/07, OSNP 2008 nr 19 20, poz. 300), w których to orzeczeniach wskazuje się, że prawo ubezpieczeń społecznych stanowi odrębną gałąź prawa w stosunku do prawa cywilnego, a na podstawie jego przepisów strony nie korzystają ze swoich praw podmiotowych regulowanych prawem prywatnym - Kodeksem cywilnym lub Kodeksem pracy, lecz Zakład Ubezpieczeń Społecznych realizuje wobec innego uczestnika stosunku prawnego swoje ustawowe kompetencje. Z tego względu stosunek ubezpieczenia społecznego nie jest stosunkiem cywilnoprawnym, opartym na równorzędności jego podmiotów i wzajemności (ekwiwalentności) świadczeń, lecz uregulowanym ustawowo stosunkiem prawnym opartym na zasadzie solidaryzmu, a wynikające z niego świadczenia stron tego stosunku nie są świadczeniami cywilnoprawnym.

Na tle art. 1 KPC należy rozróżnić dwa rodzaje spraw cywilnych: sprawy cywilne w znaczeniu materialnym, tj. sprawy wynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz z zakresu prawa pracy, a także sprawy cywilne w znaczeniu formalnym, tj. sprawy, które w istocie nie mają charakteru cywilnego, ale uchodzą za sprawy cywilne z tego względu, że ich rozpoznanie odbywa się według Kodeksu postępowania cywilnego bądź z mocy przepisów zawartych w tym Kodeksie. Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych uznawane są w orzecznictwie jednolicie za sprawy cywilne w znaczeniu formalnym (por. np. uzasadnienia: uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2008 r., II UZP 8/07, OSNP 2008 nr 13-14, poz. 198; wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; uchwały Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2007 r., II UZP 4/07, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 74, czy uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca 2003 r., III UZP 8/03, OSNP 2003 nr 23, poz. 574).

Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych nie są zatem sprawami cywilnymi w znaczeniu materialnym. Wywodzą się ze stosunku o charakterze administracyjnoprawnym i z tego względu w postępowaniu przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznym rozpoznawane są w trybie i na zasadach określonych przepisami prawa ubezpieczeń społecznych, a w dalszej kolejności Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych nie zawierają również odpowiednika art. 300 k.p., zezwalającego na odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu cywilnego do stosunku pracy w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy wówczas, gdy nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Regulacja ta ma charakter szczególny i nie może być stosowana w drodze analogii do stosunków ubezpieczeniowych, które w odróżnieniu od stosunków pracy - nie są regulowane przepisami prawa prywatnego.

Oznacza to, że przepisy prawa cywilnego mogą być wprost stosowane w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłącznie w wypadku wyraźnego odesłania do nich przez normę prawa ubezpieczeń społecznych (np. art. 84 ust. 1i 8c, art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, co znalazło potwierdzenie w jednolitych dotychczas poglądach judykatury.

Poglądy te znalazły potwierdzenie w poniższym orzecznictwie:

a/ w wyroku z dnia 21 października 2008 r., II UK 71/08 (LEX nr 519959) Sąd Najwyższy stwierdził, wprost, że przepisy lub instytucje prawa cywilnego mogą być stosowane na gruncie ubezpieczeń społecznych tylko na podstawie wyraźnego przepisu prawa ubezpieczeń społecznych.

Autonomiczność i odrębność przepisów prawa ubezpieczeń społecznych wobec przepisów prawa cywilnego sprawia, iż na gruncie stosunków ubezpieczenia społecznego dopuszcza się tylko na zasadzie wyjątku stosowanie wskazanych expressis verbis regulacji cywilistycznych. W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 grudnia 2005 r., III UK 120/05 (OSNP 2006 nr 21-22, poz. 338) wykluczono możliwość wykładania przepisów prawa ubezpieczeń społecznych z uwzględnieniem reguł słuszności (zasad współżycia społecznego), podobnie jak w wyroku z dnia 23 października 2006 r., I UK 128/06 (OSNP 2007 nr 23-24, poz. 359), w myśl, którego do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5k.c, ani art. 8k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego.

Rygoryzm prawa publicznego nie może być zaś łagodzony konstrukcją nadużycia prawa podmiotowego przewidzianą w art. 5 k.c. lub w art. 8 k.p. Zarzut ten (nadużycia prawa podmiotowego, albo czynienia ze swego prawa podmiotowego użytku niezgodnego z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa) w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych musiałby być odniesiony do czynności organu rentowego, który - wydając decyzję - nie korzysta ze swoich praw podmiotowych (regulowanych prawem prywatnym - Kodeksem cywilnym lub Kodeksem pracy), lecz realizuje ustawowe kompetencje organu władzy publicznej.

b/ zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1997 r., II UKN 311/97 (OSNP 1998 nr 15, poz. 465), w sprawach odsetek za zwłokę od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie społeczne pracowników nie stosuje się przepisu art. 5 k.c., natomiast stosownie do wyroku z dnia 12 stycznia 2000 r., II UKN 293/99 (OSNP 2001 nr 9, poz. 231), podstawę przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego mogą stanowić tylko przepisy prawa, a nie zasady współżycia społecznego. Podobny pogląd Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 19 czerwca 1986 r., II URN 96/86 (Służba Pracownicza 1987 r. nr 3), jak również w wyroku z dnia 26 maja 1999 r., II UKN 669/98 (OSNP 2000 nr 15, poz. 597).

c/ w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24.01.2013 r. sygn. V CSK 63/12, podkreślono, iż składki stanowią daniny publiczne. Składki ZUS nie są własnością obywateli i nie podlegają przepisom o ochronie własności. Składki ZUS są jedynie daniną publiczno-prawną, która nie podlega zwrotowi.

d/ w uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r., w sprawie II UZP 1/10 stwierdzono, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).

W uchwale wprost wskazano, iż do tych stosunków prawnych nie stosuje się przepisów prawa cywilnego.

Jak już wskazano materiał dowodowy - zgromadzony w niniejszej sprawie - implikuje wniosek, że zgodną wolą stron było każdorazowo zawarcie umowy o dzieło, a nie zlecenia. Wykonawcy sporządzali materiały – programy – przeprowadzali zajęcia autorskie i przekazywali zamawiającemu także prawa autorskie do tych prac. Nie chodziło w niniejszym stanie faktycznym o przeprowadzanie wykładów – jak w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 maja 2012r. sygn. akt III AUa 281/12, na które powoływał się ZUS.

Należy też zwrócić uwagę, iż poza elementem samego efektu umowy charakter danej umowy determinuje czasookres na jaki została zawarta. Wszystkie umowy wskazane w niniejszej sprawie były umowami krótkoterminowymi. Zatem nie zachodzi tutaj sytuacja wskazywana przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2011 r. II UK 315/10 - Zakład Ubezpieczeń Społecznych może - wbrew nazwie umowy - zakwalifikować pracę tłumacza języka obcego jako umowę o świadczenie usług, a nie umowę o dzieło, gdy oparta jest na długookresowym zatrudnieniu i polega na powtarzalnym wykonywaniu tłumaczeń dokumentów związanych z bieżącą działalnością firmy, za stałym (miesięcznym) wynagrodzeniem (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm. w związku z art. 750 k.c.).

Tymczasem w niniejszej sprawie dzieła podlegały wykonaniu w okresie od jednego do kilku dni.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje:

- nr (...) i ustalił, iż J. K. jako wykonujący umowę o dzieło nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym;

-nr (...) i ustalił, iż Ł. D. jako wykonujący umowę o dzieło nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym;

nr (...) i ustalił, iż J. B. jako wykonujący umowę o dzieło nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym;

nr (...) i ustalił, iż M. A. jako wykonująca umowę o dzieło nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. § 2 ust. 2 oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013/490).

Orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

1 Co to znaczy "bezpośrednie stosowanie konstytucji" Ewa Łętowska Rzeczpospolita , z 13.08.1996,