Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 14 października 2013 roku powód R. C. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą R. C. (...) Przedsiębiorstwo (...) w K. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) Ltd. z siedzibą w D., R. I. kwoty 136.135,63 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2012 roku oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że w sierpniu 2012 roku wykonał na rzecz pozwanej roboty drogowe polegające na skropieniu warstw konstrukcyjnych z kruszywa łamanego emulsją mineralno-asfaltową w ciągu głównym autostrady (...) pomiędzy T. a S., na odcinku III: B. – K. od km 186+348 do km 215+850. Wykonanie przedmiotowych prac potwierdzone zostało każdorazowo sporządzanymi raportami dziennymi pracy sprzętu, akceptowanymi przez kierownika robót pozwanej. W oparciu o te raporty powód sporządził kosztorys – zestawienie zbiorcze robót, który stanowił podstawę do wystawienia na rzecz pozwanej faktury VAT nr (...) z dnia 13 sierpnia 2013 roku. W treści faktury powód zakreślił pozwanej termin płatności należności. Faktura została odebrana przez pozwaną w dniu 20 sierpnia 2012 roku, bez zastrzeżeń. Pozwana nie uregulowała jednak płatności w terminie. Natomiast w dniu 24 i 29 października 2012 roku powód otrzymał za pośrednictwem (...) odpowiednio kwoty 100.579,83 złotych i 101.799,09 złotych. Pismem z dnia 31 października 2012 roku pozwana poinformowała powoda, że na poczet jego zadłużenia zostanie lub została dokonana wpłata za pośrednictwem (...) oraz poprosiła, aby wpłaty te zostały zaksięgowane na poczet najstarszych faktur VAT wystawionych na jej rzecz. Powód dokonał więc zaliczenia wpłat zgodnie z dyspozycją pozwanej, zaliczając kwotę 76.797,12 złotych wpłaconą w dniu 24 października 2012 roku na poczet faktury VAT nr (...), a pozostał kwotę 23.782,71 złotych oraz wpłatę dokonaną w dniu 29 października 2012 roku na poczet faktury VAT nr (...), z której do zapłaty została pozwanej kwota 136.135,63 złotych, stanowiąca wartość przedmiotu sporu. W związku z nieuregulowaniem należności w całości, pismem z dnia 26 listopada 2012 roku powód skierował do pozwanej ostateczne wezwanie do zapłaty. Pomimo tego, pozwana nie uregulowała należności do dnia dzisiejszego.

(pozew k. 2-5)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o odrzucenie pozwu z uwagi na brak jurysdykcji krajowej i w dalszej kolejności o oddalenie powództwa w całości, jako niezasadnego oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana (poza zarzutem braku jurysdykcji) podniosła zarzut braku legitymacji procesowej biernej. Wskazała, że nie zlecała i nie zawierała z powodem umowy na wykonanie wskazanego przez niego w pozwie odcinka prac, tj. odcinka III. Zlecenie takie, wg jej wiedzy, mogło zostać udzielone przez inne podmioty realizujące tą inwestycję. Pozwana zawarła z powodem umowę podwykonawczą na roboty budowlane, ale na zupełnie inny odcinek: I i II C. – O. i O. – B. budowlanej autostrady (...) T. – S.. Faktury wystawione w wykonaniu tej umowy zostały w całości zapłacone przez pozwaną, jak i (...) na zasadzie solidarnej odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy. W kolejnych pismach (...) poinformowała również, że powód zawarł też umowę z (...) S.A. na ten sam odcinek I i II i wystąpił o zapłatę bezpośrednio do inwestora za faktury niezapłacone przez (...) S.A. Faktury te również zostały zapłacone przez (...) w kwocie 880.076,09 złotych. Mimo to, kolejnym pismem (...) poinformowała o kolejnej zapłacie na rzecz powoda kwoty 60.343,50 złotych za fakturę z dnia 24 sierpnia 2012 roku nr (...) oraz z dnia 7 września 2012 roku nr (...). Jak wynika z załączonych do pozwu dokumentów, powód wykonał również prace na odcinku III B. – K.. Dokumenty te nie są jednak dokumentami wystawionymi czy potwierdzonymi przez pozwaną. Dołączona do pozwu faktura VAT nie została zaakceptowana przez pozwaną. Pismo pozwanej zatytułowane: informacja o spłacie zadłużenia, dotyczyło zadłużenia z umowy podwykonawczej na odcinku I i II, a nie na odcinku III. Zatem wezwanie do zapłaty zostało błędnie zaadresowane do pozwanej, zamiast do podmiotu, który zlecił powodowi prace na odcinku III.

(odpowiedź na pozew k. 51-55).

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2014 r. Sąd odmówił odrzucenia pozwu, zaś postanowieniem z dnia 28 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił zażalenie pozwanego na powyższe postanowienie (postanowienie k-137, postanowienie Sądu Apelacyjnego k- 164 i n.).

W piśmie procesowym z dnia 24 lutego 2015 roku pozwana sprecyzowała żądanie w zakresie kosztów procesu, wnosząc o ich zasądzenie w kwocie 26.691,00 złotych, zgodnie ze spisem kosztów (pismo procesowe k. 192-193).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 lipca 2012 roku pomiędzy powodem R. C. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą R. C. (...) Przedsiębiorstwo (...) w K. (podwykonawca) a konsorcjum firm: (...) S.A. w upadłości układowej w W., (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej w W., (...) S.A. w upadłości układowej w W., (...) Ltd. w D., Irlandia i (...) Ltd. w D., Irlandia, w imieniu i na rzecz których działał lider konsorcjum – pozwana (...) Ltd. w D., Irlandia (wykonawca), zawarta została umowa podwykonawcza nr (...). W § 1 umowy wykonawca oświadczył, że na podstawie umowy nr (...) z dnia 17 czerwca 2010 roku zawartej pomiędzy Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad reprezentowanym przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w B. a konsorcjum w/w firm, konsorcjum zobowiązane zostało do wykonania inwestycji pod nazwą: „Budowa Autostrady (...) T. – S., O. I: C. - O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366”. W ramach powyższej umowy podwykonawczej wykonawca zlecił, a podwykonawca przyjął do kompleksowej realizacji roboty budowlane polegające na a) wykonaniu skropienia warstw podbudowy mechanicznej z kruszywa łamanego i z kruszywa stabilizowanego cementem, skropienia warstw bitumicznych, warstw konstrukcyjnych po frezowaniu, konstrukcyjnych z geosiatką oraz bitumicznych o zmniejszonej ilości emulsji, jak i b) polaniu krawędzi bocznych nawierzchni bitumicznej asfaltem drogowym (§ 2 ust. 1 umowy).

(umowa podwykonawcza nr (...) k. 67-81)

Powód wykonał prace objęte przedmiotem w/w umowy podwykonawczej, tj. prace na odcinkach I i II.

(okoliczność bezsporna)

Prace polegające na dostawie emulsji bitumicznej oraz skropieniu warstw konstrukcyjnych z kruszywa łamanego 0–31,5 emulsja mineralno–asfaltowa, wg dokumentacji projektowej, zgodnie z warunkami kontraktu w ciągu głównym Autostrady (...) na O. I i II zlecił powodowi do wykonania również inny podmiot – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W..

(zlecenie k. 206-209)

Na O. I i II Autostrady (...) powód wykonywał prace drogowe także na zlecenie (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej w W..

(okoliczność bezsporna, a nadto: pismo z dnia 21 marca 2013 roku k. 84-85)

Nadto, w dniu 3 sierpnia 2012 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. zgłosiła powodowi zapotrzebowanie na roboty drogowe polegające na skropieniu mieszanką mineralno-asfaltową warstw z kruszywa łamanego budowanej Autostrady (...), O. III: B. – K..

(zapotrzebowanie k. 205)

W dniach 6 – 10 sierpnia 2012 roku powód wykonał powyższe roboty drogowe, polegające na skropieniu warstw konstrukcyjnych z kruszywa łamanego emulsją mineralno-asfaltową w ciągu głównym Autostrady (...) pomiędzy T. a S., na odcinku III: B. – K. od km 186+348 do km 215+850. Wykonanie tych prac potwierdzone zostało sporządzonymi raportami dziennymi pracy sprzętu, zaakceptowanymi przez M. S. - kierownika robót (...) sp. z o.o. w W..

(okoliczność bezsporna, a nadto: raporty dzienne k. 9-20, umowa o pracę M. S. k. 194-204)

W oparciu o w/w raporty powód sporządził kosztorys – zestawienie zbiorcze robót, który stał się podstawą do wystawienia na rzecz strony pozwanej faktury VAT nr (...) z dnia 13 sierpnia 2013 roku na kwotę 261.717,43 złotych.

(kosztorys-zestawienie zbiorcze k. 21, faktura VAT nr (...) k. 189 i 22)

W dniu 24 października 2012 roku (...) przelała na konto powoda kwotę 100.579,83 złotych, a w dniu 29 października 2012 roku – kwotę 101.799,09 złotych.

(polecenia przelewów k. 218 i 23)

W piśmie z dnia 31 października 2012 roku pozwana poinformowała powoda, że otrzymał lub wkrótce otrzyma wpłaty z (...) w wysokości 101.799,09 złotych i 100.579,83 złotych. Wpłaty te dokonane będą w imieniu pozwanej (...) Ltd. Pozwana zwróciła się z prośbą o zaksięgowanie wpłat na poczet najstarszych faktur VAT wystawionych na jej rzecz.

(pismo pozwanej z dnia 31 października 2012 roku k. 25)

Powód dokonał zaliczenia otrzymanej od (...) w dniu 24 października 2012 roku kwoty 100.579,83 złotych na poczet dwóch faktur VAT: pierwszej nr (...) (zaliczenie w kwocie 76.797,12 złotych) i drugiej – spornej - nr (...) (zaliczenie w kwocie 23.782,71 złotych), zaś kwotę 101.799,09 złotych, otrzymaną od (...) w dniu 29 października 2012 roku, zaliczył wyłącznie na poczet spornej faktury VAT nr (...).

(zapisy na koncie k. 26)

W dniu 26 listopada 2012 roku powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 202.612,28 złotych wraz z ustawowymi odsetkami w terminie do dnia 30 listopada 2012 roku. Wskazał, że kwota ta stanowi sumę wymagalnych należności wynikających z następujących faktur VAT: (...) z dnia 13 sierpnia 2012 roku, (...) z dnia 24 sierpnia 2012 roku i (...) z dnia 12 października 2012 roku, które nie zostały uregulowane w terminie.

(wezwanie do zapłaty k. 27)

W piśmie z dnia 2 stycznia 2013 roku (...) Oddział w B. poinformowała pozwaną, że otrzymała wniosek z firmy powoda, która to firma wskazała, że wykonywała roboty polegające na wykonaniu skropień międzywarstwowych warstw konstrukcyjnych emulsją asfaltową na zadaniu: „Budowa Autostrady (...) T. – S., O. I: C. – O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366”. Do wniosku dołączona została umowa zawarta z konsorcjum (wcześniej wymienionych) firm oraz dokumenty, które świadczyć mogą, że powód faktycznie wykonywał prace na placu budowy. (...) Oddział w B. poprosiła o jednoznaczną informację, czy wykonawcy znany był fakt realizowania w/w prac przez powoda. Niezależnie od powyższego, w związku z wszczętą procedurą rozpatrywania wniosku o uregulowanie zapłaty za faktury VAT nr: (...) i (...), wystawione przez powoda oraz w związku ze złożonym wnioskiem o braku zapłaty należności za powyższe faktury, (...) Oddział w B. poprosiła o potwierdzenie salda zobowiązań wykonawcy, tj. pozwanej, wobec powoda. Brak odpowiedzi w ciągu 7 dni potraktowany będzie jako potwierdzenie kwot wynikających z w/w dwóch faktur VAT.

(pismo z dnia 2 stycznia 2013 roku k. 82)

W odpowiedzi na powyższe pozwana poinformowała, że wg informacji pozyskanych od podwykonawców oraz z działu finansowego, płatności dla powoda zostały zrealizowane zarówno w przypadku prac wykonanych przez niego na odcinku I, jak i na odcinku II. W tej sytuacji, saldo wzajemnych zobowiązań jest zerowe. Płatności zrealizowane przez (...) przedstawiają się następująco: w dniu 24 października 2012 roku przelano powodowi kwotę 100.579,83 złotych, a w dniu 29 października 2012 roku – kwotę 101.799,09 złotych. Płatności te zostały zaksięgowane w następujący sposób: kwota 76.797,12 na poczet faktury VAT nr (...) (która nie jest przedmiotem pisma), kwota 43.247,29 złotych na poczet faktury VAT nr (...) i kwota 17.096,21 na poczet faktury VAT nr (...).

(pismo pozwanej z dnia 30 stycznia 2013 roku k. 83)

W piśmie z dnia 21 marca 2013 roku (...) Oddział w B. poinformowała konsorcjum firm, w tym pozwaną, że otrzymała wniosek z firmy powoda, która to firma wskazała, że wykonywała roboty polegające na oczyszczeniu i skropieniu emulsją asfaltową warstw konstrukcyjnych nawierzchni na zadaniu: „Budowa Autostrady (...) T. – S., O. I: C. – O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366”. Do wniosku dołączona została umowa zawarta z wykonawcą (...) S.A. oraz dokumenty, które świadczyć mogą, że powód faktycznie wykonywał prace na placu budowy. (...) Oddział w B. poprosiła o jednoznaczną informację, czy wykonawcy znany był fakt realizowania w/w prac przez powoda. Niezależnie od powyższego, w związku z wszczętą procedurą rozpatrywania wniosku o uregulowanie zapłaty za faktury VAT nr: (...), (...), (...), (...), (...) i (...), (...) Oddział w B. poprosiła o potwierdzenie salda zobowiązań wykonawcy, tj. (...) S.A. wobec powoda. Brak odpowiedzi w ciągu 7 dni potraktowany będzie jako potwierdzenie kwot wynikających z w/w sześciu faktur VAT.

(pismo z dnia 21 marca 2013 roku k. 84-85)

W kolejnym piśmie z dnia 26 kwietnia 2013 roku (...) Oddział w B., w związku z liczną korespondencją w sprawie braku zapłat przez wykonawcę za roboty budowlane prowadzone w związku z „Budową Autostrady (...) T. – S., O. I: C. – O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366” oraz konsekwencjami stąd wynikającymi, których efektem jest dalszy brak płatności dla podwykonawców, dalszych podwykonawców oraz innych podmiotów, które zaangażowane były w proces inwestycyjny, wskazała, że każda sprawa analizowana była indywidualnie z najwyższą uwagą. Powołując się na przepis art. 647 ¹1 § 5 k.c. wskazała, że inżynier ustalił okoliczności i oświadczył zamawiającemu, że posiadał wiedzę, iż powód prowadził roboty na „Budowie Autostrady (...) T. – S., O. I: C. – O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366”, co pozwoliło przyjąć oraz ustalić, że wyrażenie zgody nastąpiło w sposób czynny poprzez czynności faktyczne, w sposób dorozumiany, obligując zamawiającego do oceny wniosku na podstawie art. 647 ¹1 § 5 k.c. Konsekwencją powyższego jest przyznanie faktu, że powód był zatwierdzonym w sposób dorozumiany podwykonawcą na w/w budowie, z oznaczonym zakresem robót oraz ich wartością. To zaś pozwoliło zamawiającemu na ocenę złożonego w dniu 18 października 2012 roku wniosku wraz z dołączonymi później dokumentami uzupełniającymi. Analiza dokumentów w sprawie pokazała, że należność wynikająca z faktur VAT nr (...) na kwotę łącznie 885.273,06 złotych upoważnia zamawiającego do uznania za zasadną do zapłaty kwotę 880.076,09 złotych, która została zapłacona przelewem na rachunek bankowy wskazany przez powoda.

(pismo z dnia 26 kwietnia 2013 roku k. 86-87)

W odpowiedzi na powyższe pozwana poinformowała, że powyższa zapłata została dokonana przez (...) na własny koszt i ryzyko, a tym samym to po jej stronie powstało prawo regresu wobec pozwanej oraz (...) Ltd.

(pismo pozwanej z dnia 22 maja 2013 roku k. 88)

W kolejnym piśmie z dnia 24 lipca 2013 roku (...) Oddział w B., w związku z liczną korespondencją w sprawie braku zapłat przez wykonawcę za roboty budowlane prowadzone w związku z „Budową Autostrady (...) T. – S., O. I: C. – O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366” oraz konsekwencjami stąd wynikającymi, których efektem jest dalszy brak płatności dla podwykonawców, dalszych podwykonawców oraz innych podmiotów, które zaangażowane były w proces inwestycyjny, wskazała, że każda sprawa analizowana była indywidualnie z najwyższą uwagą. Powołując się na przepis art. 647 ¹1 § 5 k.c. wskazała, że firma (...) S.A. w B. była podwykonawcą na „Budowie Autostrady (...) T. – S., O. I: C. – O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366”, z oznaczonym zakresem robót oraz ich wartością. Konsekwencja powyższego faktu pozwoliła zamawiającemu na ocenę złożonego w dniu 24 grudnia 2012 roku wniosku wraz z dołączonymi później dokumentami uzupełniającymi. Analiza dokumentów w sprawie pokazała, że należność wynikająca z faktur VAT nr (...) upoważnia zamawiającego do uznania za zasadną do zapłaty kwotę 60.343,50 złotych, która została zapłacona przelewem na rachunek bankowy wskazany w piśmie. Jednocześnie poinformowała, że roboty, które zostały wyszczególnione we wniosku podwykonawcy z dnia 24 grudnia 2012 roku, zostały ujęte przez inżyniera i zapłacone na rzecz wykonawcy. W obecnym stanie rzeczy, wskazana kwota 60.343,50 złotych powinna zostać niezwłocznie zwrócona zamawiającemu. W związku z powyższym, zamawiający wezwał wykonawcę do zapłaty w/w kwoty w terminie 7 dni, pod rygorem potrącenia z rozliczenia końcowego wykonawcy lub podjęcia innych czynności zmierzających do zaspokojenia.

(pismo z dnia 24 lipca 2013 roku k. 89)

Powyższy stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o w/w dowody z dokumentów. Przedstawione wyżej okoliczności nie zostały w skuteczny sposób zakwestionowane przez stronę przeciwną do podnoszącej je.

Sąd odmówił wiary twierdzeniom powoda, jakoby roboty drogowe, polegające na skropieniu warstw konstrukcyjnych z kruszywa łamanego emulsją mineralno-asfaltową w ciągu głównym Autostrady (...) pomiędzy T. a S., na odcinku III: B. – K. od km 186+348 do km 215+850, wykonał on na zlecenie strony pozwanej. Powyższemu przeczy bowiem materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, który poddany został szczegółowej analizie i która to analiza doprowadziła Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę do zgoła odmiennego wniosku. W pierwszej kolejności wskazać należy, że raporty dzienne, które – wedle oświadczenia samego powoda – stały się podstawą do sporządzenia kosztorysu (zestawienia zbiorczego robót), na podstawie którego powód wystawił pozwanej sporną fakturę VAT nr (...) z dnia 13 sierpnia 2013 roku na kwotę 261.717,43 złotych, zaakceptowane zostały przez M. S.. M. S. był kierownikiem robót, jednakże z ramienia (...) sp. z o.o. w W., a nie z ramienia strony pozwanej. Na potwierdzenie powyższego, w poczet materiału dowodowego załączona została umowa o pracę M. S., z niej zaś bezsprzecznie wynika, że jest on pracownikiem (...) sp. z o.o. w W., zatrudnionym na stanowisku kierownika robót (autostrady). Po drugie, dostarczone przez pozwaną zapotrzebowanie z dnia 3 sierpnia 2012 roku na roboty drogowe polegające na skropieniu mieszanką mineralno-asfaltową warstw z kruszywa łamanego budowanej Autostrady (...) dotyczyło tych właśnie robót, które w dniach 6 – 10 sierpnia 2012 roku wykonał powód na odcinku III: B. – K.. Zapotrzebowanie to zgłosiła jednak powodowi (...) sp. z o.o. w W., a nie strona pozwana. Po trzecie, roboty drogowe przy „Budowie Autostrady (...) T. – S., O. I: C. - O. od km 151+900 do km 163+300 i O. II: O. - B. od km 163+300 do km 186+366” objęte zostały przedmiotem umowy podwykonawczej z dnia 17 lipca 2012 roku łączącej powoda z konsorcjum firm, w imieniu i na rzecz którego działała pozwana jako lider konsorcjum. W ocenie Sądu, gdyby powód faktycznie wykonał roboty na O. III: B. – K. na zlecenie strony pozwanej, z pewnością objęte by one zostały powyższą umową bądź zawarta zostałaby odrębna umowa. Takową nie wylegitymował się jednak powód. Po czwarte, wszystkie pisma z (...) kierowane do strony pozwanej wymieniały w swej treści wnioski powoda wskazujące na wykonane przez niego roboty drogowe wyłącznie na O. I: C. – O. i O. II: O. – B.. W ogóle nie ma w nich mowy o roszczeniach powoda związanych z wykonanymi przez niego robotami drogowymi na O. III: B. – K.. Wynika więc z tego, że takowe nie były zgłaszane przez powoda. Gdyby zaś takie roszczenia przysługiwały powodowi względem strony pozwanej, z pewnością byłyby one ujęte w przywołanych pismach (...). Również informacja o spłacie zadłużenia z dnia 31 października 2012 roku, przekazana powodowi przez stronę pozwaną, nie zawiera stwierdzenia, za jakie konkretnie O. Autostrady dokonane zostały wpłaty bezpośrednio przez (...) na rzecz powoda. Trudno więc z tego wnioskować, że pozwana poinformowała powoda, iż wpłaty te dotyczą jego zadłużenia (również) z tytułu spornej faktury VAT, wystawionej za roboty drogowe wykonane na O. III: B. – K.. Ostatecznie, jeśli chodzi o samo wezwanie do zapłaty z dnia 26 listopada 2012 roku, powód nie przedstawił nawet dowodu doręczenia tegoż wezwania stronie pozwanej. Tak naprawdę, jedyny dowodem, z którego można by wnioskować, że wykonanie robót drogowych na O. III: B. – K. zleciła powodowi strona pozwana jest faktura VAT z dnia 13 sierpnia 2013 roku na kwotę 261.717,43 złotych. Jednakże w obliczu całego pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w żaden sposób nie podważonego przez stronę powodową, moc dowodowa powyższej faktury VAT jest, w ocenie Sądu, znikoma, pozostająca bez wpływu na treść ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy biorąc pod uwagę, iż faktura ta nie została podpisana przez stronę pozwaną, lecz jedynie znajduje się na niej adnotacja o jej wpływie, co nie oznacza akceptacji treści faktury.

Strona powodowa cofnęła także wniosek o przesłuchanie stron, w kontekście konieczności przesłuchania również strony pozwanej, co do której został zgłoszony wniosek o przeprowadzenie dowodu w drodze pomocy prawnej.

W kontekście powyższych rozważań stwierdzić należy, iż strona powodowa nie zaoferowała materiału dowodowego pozwalającego podważyć twierdzenia strony pozwanej (nie został chociażby zgłoszony wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. S., który potwierdzał wykonanie przedmiotowych prac, a zatem być może posiadał również wiedzę dotyczącą podmiotu zlecającego. W świetle obowiązującej zasady kontradyktoryjności sporu to na stronie spoczywa obowiązek wskazywania dowodów na poparcie jej twierdzeń zaś Sąd, zwłaszcza w sytuacji, gdy strona reprezentowana jest przez profesjonalnego pełnomocnika, nie przeprowadza postępowania dowodowego z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Na gruncie przedmiotowej sprawy i zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można uznać, aby roboty drogowe, polegające na skropieniu warstw konstrukcyjnych z kruszywa łamanego emulsją mineralno-asfaltową w ciągu głównym Autostrady (...) pomiędzy T. a S., na odcinku III: B. – K. od km 186+348 do km 215+850, powód wykonał na zlecenie pozwanej, a tym samym – aby obowiązkiem zapłaty należności wynikającej z faktury VAT nr (...) z dnia 13 sierpnia 2012 roku, będącej podstawą prawną przedmiotowego roszczenia, mogła zostać obciążona strona pozwana.

Stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Przepis art. 6 k.c. wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza „zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu” jest w istocie nieunikniona ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi „ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu”, od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne.

Z pierwszej reguły, wyrażonej w art. 6 k.c., wynika, że samo przyznanie faktu przez drugą stronę ewentualnego sporu nie może stanowić wystarczającego dowodu istnienia danego faktu, który musi być zawsze ponadto potwierdzony całokształtem materiału dowodowego lub innymi poznanymi już okolicznościami. Wyrazem tego jest regulacja art. 229 k.p.c. wymagającego, aby przyznanie faktu przez drugą stronę nie budziło wątpliwości, co wymaga właśnie uwzględnienia innych okoliczności. Także milczenie, brak wypowiedzi strony przeciwnej wobec twierdzeń strony powołującej tylko dany fakt może być przez sąd uznane za pośrednie przyznanie faktu, ale także tylko wtedy, gdy przeprowadzone w toku postępowania dowody uzasadniają wysnucie wniosku, że strona przeciwna istotnie nie miała zamiaru zaprzeczyć danej okoliczności faktycznej (art. 230 k.p.c.).

Przepisy szczególne przewidują w pewnych wąskich wypadkach wyjątki od wyrażonej w art. 6 k.c. zasady obowiązku udowodnienia powoływanego faktu, w których to sytuacjach wystarczy samo powołanie faktu przez stronę. Po pierwsze, są to fakty niemające istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), oraz po drugie, fakty stanowiące wniosek domniemań prawnych, których obalenie wyłącza ustawa art. 234 k.c.

Druga, wskazana w art. 6 k.c. „ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu”, jest regułą w znaczeniu materialnym, wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 k.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: „kto powinien przedstawiać dowody” (tak trafnie w orz. SN z dnia 17 lutego 2006 r., V CSK 129/05, Lex nr 200947; oraz wyr. SN z dnia 8 marca 2010 r., II PK 260/09, OSNP 2011, nr 17-18, poz. 226). Przepis art. 6 k.c. wskazuje tylko podmiot zobowiązany do udowodnienia faktu, natomiast ocena, czy wywiązał się on w istocie z tego obowiązku, „nie należy już do materii objętej dyspozycją art. 6 k.c., a stanowi aspekt mieszczący się już w domenie przepisów procesowych” (tak orz. SN z dnia 8 listopada 2005 r., I CK 178/05, Lex nr 220844). Ciężar dowodu wskazany w art. 6 k.c. dotyczy także wykazania związków występujących pomiędzy faktami, a w szczególności związku przyczynowo-skutkowego, czyli że jeden fakt stanowi skutek drugiego faktu. W szczególności dotyczy to wykazania, że pomiędzy konkretną szkodą a jej przyczyną zaistniał związek przyczynowy, a „sformułowanie „normalne następstwo” nie oznacza następstwa koniecznego” (tak H. C., J. A., Status prawny komornika i podstawy jego odpowiedzialności odszkodowawczej po uchyleniu art. 769 k.p.c. , (...) 2006, nr 4-6, s. 5).

Reguły dowodzenia w procesie cywilnym (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.) zobowiązują strony do wskazywania dowodów, z których wywodzą one skutki prawne. Podnieść należy, że ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu, jest regułą w znaczeniu materialnym wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 k.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: „kto powinien przedstawiać dowody” (wyr. SA w Gdańsku, z dnia 18 września 2014 roku, III AUa 2732/13, Lex nr 1526943).

Z procesowego punktu widzenia ciężar dowodu spoczywa na powodzie (por. wyr. SN z dnia 3 października 1971 r., II PR 313/69, OSN 1970, nr 9, poz. 147; por. jednak wyjątek wskazany w orz. SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06, Lex nr 233051).

Mając powyższe na uwadze podkreślić należy, że zaoferowany przez powoda materiał dowodowy nie wykazał, aby to pozwana winna zostać obciążona obowiązkiem zapłaty należności wynikającej z faktury VAT nr (...). Jednocześnie, podkreślić trzeba, że od samego początku procesu strona pozwana zaprzeczała, aby to ona zleciła powodowi wykonanie robót drogowych na O. III: B. – K..

Pomimo tego, że inicjatywna dowodowa strony powodowej nie była w żaden sposób ograniczona, nie dostarczyła ona Sądowi wystarczających dowodów, które – po pierwsze - zaprzeczałyby powyższemu twierdzeniu pozwanej, po drugie zaś - potwierdzałyby twierdzenia powoda. Powód w zasadzie w ogóle nie polemizował z treścią złożonych przez pozwaną dokumentów, w tym – z treścią zapotrzebowania z dnia 3 sierpnia 2012 roku, czy umowy o pracę M. S., jak i z podnoszonymi przez nią licznymi argumentami, przekonującymi – z niekorzyścią dla powoda – o bezzasadności przedmiotowego powództwa. Nie zawnioskował chociażby dowodu z zeznań świadka M. S. na okoliczność faktu zatrudnienia jego osoby również u strony pozwanej, bądź też na inne stosowne okoliczności. Co więcej, powód na rozprawie w dniu 12 marca 2015 roku cofnął wniosek o przesłuchanie stron.

Wyraźnego podkreślenia wymaga, że polska procedura cywilna kieruje się m.in. zasadą kontradyktoryjności. Zasada kontradyktoryjności nazywana jest inaczej zasadą sporności. Jest to jedna z najbardziej istotnych zasad postępowania cywilnego. Zakłada ona, że między stronami procesu toczy się spór i na nich ciąży obowiązek udowodnienia swoich racji. W tak rozumianym procesie sąd odgrywa jedynie rolę arbitra, który wydaje wyrok. W tak rozumianym procesie sąd nie powinien prowadzić postępowania dowodowego i udzielać informacji stronom.

Zgodnie z treścią art. 232 k.p.c., to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę.

Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76, z glosą A. Z., Palestra 1998, nr 1-2, s. 204; wyrok SN z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 70/96, OSNC 1997, nr 8, poz. 113; uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 406/97, OSNAPiUS 1998, nr 21, poz. 643; wyrok SN z dnia 15 grudnia 1998 r., I CKN 944/97, Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 11-12, poz. 38; wyrok SN z dnia 7 lipca 1999 r., II CKN 417/98, Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 11-12, poz. 35; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 lipca 1999 r., I CKN 415/99, LEX nr 83805; wyrok SN z dnia 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662; postanowienie SN z dnia 28 września 1999 r., II CKN 269/99, Prok. i Pr.-wkł. 2000, nr 2, poz. 27; uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 października 2000 r., II UKN 33/00, OSNP 2002, nr 10, poz. 251. Rozkład ciężaru dowodu ma istotne znaczenie w toku całego postępowania, a nie tylko w fazie wyrokowania; nie jest on uzależniony od pozycji, jaką strona zajmuje w procesie cywilnym - por. wyrok SN z dnia 3 października 1969 r., II PR 313/69, OSNC 1970, nr 9, poz. 147.

Jedynie w sytuacjach szczególnych sąd posiada uprawnienie w zakresie dopuszczenia dowodu niewskazanego przez strony (wyłącznie na twierdzone przez strony istotne i sporne okoliczności faktyczne), gdy według jego (obiektywnej i weryfikowalnej w toku instancji) oceny zebrany w toku sprawy materiał dowodowy nie wystarcza do jej rozstrzygnięcia (por. art. 316 § 1). Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997, nr 3, poz. 29; uzasadnienie wyroku SN z dnia 25 września 1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, nr 14, poz. 430; uzasadnienie wyroku SN z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 394/97, OSNAPiUS 1998, nr 20, poz. 614; wyrok SN z dnia 11 lipca 2001 r., V CKN 406/00, Prok. i Pr.-wkł. 2002, nr 4, poz. 45. podkreśla się w doktrynie i praktyce, że sąd powinien korzystać z przewidzianego w art. 232 zdanie drugie uprawnienia powściągliwie i z umiarem, pamiętając, że taka inicjatywa należy przede wszystkim do samych stron i że cały rozpoznawany spór jest ich sprawą, a nie sądu (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 5 listopada 1997 r., III CKN 244/97, OSNC 1998, nr 3, poz. 52; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 maja 1998 r., I CKN 701/97, LEX nr 78418; uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 19 maja 2000 r., III CZP 4/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 195; uzasadnienie wyroku SN z dnia 25 lipca 2000 r., III CKN 1034/00, LEX nr 51873; uzasadnienie wyroku SN z dnia 12 grudnia 2000 r., V CKN 175/00, OSP 2001, z. 7-8, poz. 116).

Powyższe, zdaniem Sądu, nabiera szczególnego wyrazu w sytuacji, w której strona reprezentowana jest przez profesjonalnego pełnomocnika. Biorąc pod uwagę fakt, że powód korzystał z fachowej pomocy prawnej, jak i biorąc pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych sprawy, nie wystąpiła – zdaniem Sądu – konieczność dopuszczania jakiegokolwiek dowodu z urzędu.

Zaniechania powoda w zakresie ciążącego na nim obowiązku udowodnienia swoich racji, jak również – w zakresie odparcia kontrargumentów strony przeciwnej, nie mogły doprowadzić do innego rozstrzygnięcia, jak oddalającego powództwo.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwo jako nieudowodnione.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 6 pkt 6 oraz § 12 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 6.779,00 złotych. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w postępowaniu głównym (I-instancyjnym) w wysokości 3.600,00 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w postępowaniu zażaleniowym przed sądem apelacyjnym w wysokości 1.800,00 złotych, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych i opłata sądowa od zażalenia w wysokości 1.362,00 złotych.

Sąd miał przy tym na uwadze, że zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić koszty procesu poniesione przez przeciwnika (stronę, która wygrała sprawę). Przy ocenie, która ze stron wygrała (przegrała) proces należy uwzględnić ostateczny wynik sprawy w danej instancji. Wyniki postępowań incydentalnych (np. postępowania zażaleniowego), czy też w poszczególnych instancjach, są bez znaczenia. Jeśli Sąd, mając na względzie wynik sprawy, uzna, że wygrywającym jest pozwany, powinien zliczyć wszystkie poniesione przez niego koszty i ich sumę zasądzić na rzecz pozwanego od powoda (H. P., Zarys metodyki pracy sędziego w sprawach cywilnych, Wydanie 2, str. 158, LexisNexis).

Sąd nie uwzględnił wniosku strony pozwanej o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego wg złożonego przez nią spisu kosztów wskazującego na kwotę 26.691,00 złotych.

Zgodnie z § 2 ust. 2 komentowanego rozporządzenia podstawę zasądzenia opłaty radcy prawnego (wynagrodzenia za reprezentację z urzędu bądź wynagrodzenia zasądzanego w ramach rozliczenia kosztów procesu od przeciwnika procesowego) stanowią stawki minimalne określone w przepisach szczególnych rozporządzenia. Opłata może zostać ostatecznie ukształtowana na poziomie od jednokrotności do sześciokrotności stawki minimalnej; nie może jednak przewyższać wartości przedmiotu sprawy. Jeżeli przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, wówczas sąd może zasądzić opłatę wyższą, która nie może jednak przewyższyć sześciokrotnej stawki minimalnej ani wartości przedmiotu sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2010 r., III CZ 64/10, LEX nr 1223593).

W ocenie Sądu, charakter sprawy pod względem jej skomplikowania nie uzasadniał przyznania wynagrodzenia w kwocie 26.691,00 złotych. Bezsporną jest bowiem okoliczność, że materiał dowodowy przedstawiony przez stronę pozwaną nie był zanadto obszerny, zaś jego przeanalizowanie i przygotowanie nie powinno było nastręczać jakichkolwiek trudności. Również nakład pracy r.pr. W. K. nie uzasadniał przyznania wnioskowanej kwoty wynagrodzenia. Marginalnie jedynie podnieść należy, że zawnioskowana przez pełnomocnika strony pozwanej kwota 26.691,00 złotych przekraczała maksymalną (sześciokrotną) stawkę minimalną i już z tej tylko przyczyny niedopuszczalnym było jej uwzględnienie w całości.

Z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. stron.