Pełny tekst orzeczenia

67/1/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 19 lutego 2014 r.
Sygn. akt Ts 156/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Piotr Tuleja – przewodniczący


Zbigniew Cieślak – sprawozdawca


Andrzej Rzepliński,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej C.P.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 czerwca 2013 r. C.P. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność: po pierwsze – art. 176 ust. 8 w związku z art. 53 oraz art. 173 ust. 2 i 3 w związku z art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) z art. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2 i art. 67 ust. 1 Konstytucji; po drugie – art. 3989 § 1 i art. 39810 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego mechanizm wyliczenia świadczeń emerytalnych przyjęty w zaskarżonych przepisach ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest niejasny i pozwala na różne interpretacje. Tym samym narusza zasady przyzwoitej legislacji, zasadę sprawiedliwości społecznej, zasady ograniczania konstytucyjnych praw i wolności, zakaz dyskryminacji oraz prawo do zabezpieczenia społecznego. Ponadto skarżący zarzucił, że zakwestionowane w skardze przepisy k.p.c. umożliwiają Sądowi Najwyższemu arbitralne podejmowanie decyzji o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skarg kasacyjnych do rozpoznania i bezzasadnie ograniczają stronom postępowania dostęp do Sądu Najwyższego.
Postanowieniem z 26 listopada 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W zakresie badania zgodności art. 176 ust. 8 w związku z art. 53 oraz art. 173 ust. 2 i 3 w związku z art. 26 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z art. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2 i art. 67 ust. 1 Konstytucji powodem wydania takiego rozstrzygnięcia było ustalenie, że skarga konstytucyjna została wniesiona po upływie terminu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Trybunał podkreślił, że początek biegu tego terminu jest związany z uzyskaniem przez skarżącego orzeczenia niepodlegającego kwestionowaniu za pomocą zwykłych środków zaskarżenia, a więc w wypadku postępowania sądowego – prawomocnego wyroku lub postanowienia. Na bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej nie wpływa natomiast skorzystanie z nadzwyczajnych środków zaskarżenia, takich jak skarga kasacyjna. W sprawie skarżącego termin rozpoczął więc bieg w momencie doręczenia wyroku sądu drugiej instancji, a nie – jak założył skarżący – w momencie doręczenia postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej od tego wyroku. W zakresie badania zgodności art. 3989 § 1 i art. 39810 zdanie drugie k.p.c. z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było ustalenie, że skarżący nie sformułował zarzutów naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw. Żaden z powołanych przez niego przepisów Konstytucji nie statuuje bowiem samodzielnego prawa podmiotowego, a tym samym nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli przepisów zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik skarżącego. Jego zdaniem Trybunał nieprawidłowo przyjął, że zaskarżone przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie były podstawą postanowienia Sądu Najwyższego wydanego w sprawie skarżącego. Pełnomocnik zaznaczył bowiem, że Sąd Najwyższy odwołał się do treści tych przepisów i – co zdaniem pełnomocnika ma charakter wyjątkowy – oparł swoje orzeczenie nie tylko na przepisach procedury cywilnej, ale również na ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Pełnomocnik stwierdził również, że Trybunał nie odniósł się do zarzutów sformułowanych przez skarżącego wobec art. 176 ust. 8 w związku z art. 53 oraz art. 173 ust. 2 i 3 w związku z art. 26 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ponadto zarzucił, że Trybunał nieprawidłowo ocenił wskazane przez skarżącego wzorce kontroli konstytucyjności art. 3989 § 1 i art. 39810 zdanie drugie k.p.c. W przekonaniu skarżącego z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 2 Konstytucji można wywodzić prawo podmiotowe do sprawiedliwego traktowania. Z kolei art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji zostały przez skarżącego wskazane jako wzorce pozostające w związku z normami wyrażającymi wolności i prawa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny analizuje te zarzuty sformułowane w zażaleniu, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia, i do tego ogranicza rozpoznanie tego środka odwoławczego.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego w rozpatrywanym zażaleniu skarżący nie przedstawił żadnych argumentów, które podałyby w wątpliwość przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazane w postanowieniu z 26 listopada 2013 r. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zauważa, że argumenty skarżącego mające wykazać, iż art. 176 ust. 8 w związku z art. 53 oraz art. 173 ust. 2 i 3 w związku z art. 26 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS były podstawą postanowienia Sądu Najwyższego z 5 listopada 2012 r. wydanego w jego sprawie, świadczą o niezrozumieniu podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W zaskarżonym postanowieniu Trybunał nie odniósł się bowiem do tego, czy wskazane przepisy stanowiły podstawę tego orzeczenia, a jedynie wskazał, że w zakresie kontroli zgodności wskazanych przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS z Konstytucją skarga konstytucyjna została wniesiona po terminie. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Jak Trybunał wielokrotnie podkreślał w swoim orzecznictwie, w wypadku kwestionowania przepisów materialnoprawnych, które były podstawą rozstrzygania o prawach i obowiązkach skarżącego w postępowaniu cywilnym, pojęcie wyczerpania drogi prawnej należy wiązać z uzyskaniem prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji – w tym wypadku sądu apelacyjnego. To od daty doręczenia skarżącemu tego orzeczenia rozpoczyna swój bieg trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Na dalszy bieg tego terminu nie wpływa natomiast wniesienie przez skarżącego nadzwyczajnych środków zaskarżenia, takich jak skarga kasacyjna (zob. postanowienia TK z: 25 stycznia 2008 r., Ts 58/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 107; 14 grudnia 2009 r., Ts 97/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 16 oraz 14 września 2011 r., Ts 147/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 505). Nie ma również znaczenia to, czy w orzeczeniu wydanym w wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy odnosił się do treści zaskarżonych przepisów. W postanowieniu z 26 listopada 2013 r. Trybunał prawidłowo przyjął więc, że terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej zarzucającej niezgodność art. 176 ust. 8 w związku z art. 53 oraz art. 173 ust. 2 i 3 w związku z art. 26 ust. 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS z art. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2 i art. 67 ust. 1 Konstytucji rozpoczął bieg 16 stycznia 2012 r. i upłynął 16 kwietnia 2012 r., a więc jeszcze zanim skarżący złożył wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej w niniejszej sprawie. Trybunał prawidłowo odmówił więc nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w tym zakresie.
Tym samym na uwzględnienie nie zasługuje zarzut skarżącego, jakoby Trybunał niesłusznie nie odniósł się do argumentów skarżącego wskazujących – jego zdaniem – na niezgodność zakwestionowanych przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS z art. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2 i art. 67 ust. 1 Konstytucji. Wobec niedopuszczalności skargi ze względu na przekroczenie terminu do jej wniesienia, zbędne było bowiem odnoszenie się do jej meritum.
W zaskarżonym postanowieniu Trybunał zasadnie stwierdził również, że w zakresie badania zgodności art. 3989 § 1 i art. 39810 zdanie drugie k.p.c. z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji skardze należało odmówić nadania dalszego biegu z uwagi na powołanie przez skarżącego jako wzorców kontroli jedynie takich przepisów Konstytucji, które samodzielnie nie gwarantują konstytucyjnych praw lub wolności. Wbrew twierdzeniom skarżącego zawartym w zażaleniu żaden z wskazanych przez niego przepisów Konstytucji nie zawiera gwarancji konstytucyjnych wolności i praw, których ochronie służy – zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji – skarga konstytucyjna. Nie mogą więc być one wzorcami kontroli konstytucyjności przepisów zakwestionowanych w skardze, jeśli zarzut ich naruszenia nie zostanie powiązany z zarzutem naruszenia innego unormowania Konstytucji, gwarantującego takie prawo lub wolność (zob. np. wyroki TK z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143 i 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1A/2004, poz. 2; a także postanowienia TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53; 19 kwietnia 2006 r., SK 12/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 50; 30 września 2010 r., Ts 67/10, OTK ZU nr 1/B/2011, poz. 94; 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK nr 7/2001, poz. 225, 8 czerwca 2011 r., Ts 64/11, OTK ZU nr 4/B/2011, poz. 336 oraz orzeczenia cytowane w zaskarżonym postanowieniu). Bez znaczenia jest przy tym to, czy – jak wynika z treści skargi – art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji zostały przez skarżącego powołane jako samodzielne wzorce kontroli zaskarżonej regulacji, czy też – jak twierdzi skarżący w zażaleniu – art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji należy rozpatrywać jako przepisy wskazane w związku z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2 Konstytucji. Skoro bowiem żaden z wymienionych przepisów nie gwarantuje konstytucyjnego prawa podmiotowego, to także ich powołanie w związku ze sobą nie powoduje, że zarzuty sformułowane przez skarżącego zarzuty można uznać za zarzuty naruszenia konstytucyjnych praw i wolności. Trybunał prawidłowo stwierdził więc, że również w tym zakresie skarga konstytucyjna nie spełnia wymogów określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz w ustawie o TK.

Wziąwszy powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.