Tw 57/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
7/1/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 26 września 2013 r.
Sygn. akt Tw 57/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Wróbel,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych o zbadanie zgodności:
art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 21 listopada 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (dalej: OPZZ) o zbadanie zgodności art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, ze zm.; dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) z art. 32 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny i czy braki formalne zostały usunięte w wyznaczonym terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. OPZZ poddaje kontroli art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w myśl którego wolna od podatku dochodowego jest „wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”.
W ocenie wnioskodawcy: „art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy (…) o podatku dochodowym od osób fizycznych (…) narusza zasadę równości osób uprawnionych do otrzymywania świadczeń rzeczowych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, poprzez bezzasadne wyłączenie ze zwolnienia z opodatkowania osób uprawnionych otrzymujących bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”.
3. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, pojęcie „spraw objętych zakresem działania”, użyte w art. 191 ust. 2 Konstytucji, powinno być wykładane w sposób ścisły, a interpretacja rozszerzająca jest niedopuszczalna. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że prawo związków zawodowych do składania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego służy reprezentowaniu ich członków w perspektywie obowiązków i uprawnień pracowników w ich relacji z pracodawcami. Wspólne wymienienie związków zawodowych (perspektywa pracownika) i organizacji pracodawców (perspektywa pracodawcy) w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji potwierdza jednoznacznie, że wolą ustrojodawcy było ograniczenie zdolności wnioskowej tych podmiotów do spraw z zakresu stosunku pracy (zob. postanowienia TK z: 10 października 2003 r., Tw 11/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 203 oraz 3 lutego 2010 r., Tw 25/09, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 4; 21 kwietnia i 27 września 2006 r., Tw 43/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 159 i 160 oraz powołane tam orzeczenia).
3.1. W ocenie wnioskodawcy: „art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy (…) [o podatku dochodowym od osób fizycznych] dotyczy spraw objętych zakresem działania OPZZ zrzeszającego pracowników uprawnionych do otrzymywania świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w różnych formach. Powyższe twierdzenie zgodne jest z wykładnią przepisów w zakresie legitymacji procesowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie o zbadanie zgodności przedmiotowego przepisu, dokonaną przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniach z 16 sierpnia 2011 r. oraz 20 marca 2012 r. w sprawie o sygn. akt Tw 9/11”.
3.2. W przywołanych przez wnioskodawcę postanowieniach wydanych w sprawie o sygn. Tw 9/11 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kształtuje sytuację podatkową osoby fizycznej otrzymującej świadczenia rzeczowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zob. postanowienia z 16 sierpnia 2011 r. i 20 marca 2012 r., OTK ZU nr 2/B/2012, poz. 159 i 160). Trybunał uznał, że zaskarżony przepis dotyczy podatnika w aspekcie jego relacji z fiskusem, nie zaś stosunku pracownik – pracodawca. W ocenie Trybunału przedmiot zaskarżenia, tj. art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz wskazany wzorzec kontroli, tj. art. 32 Konstytucji, rozpatrywane w kontekście zarzutu podatkowej dyskryminacji – wykroczyły poza granice legitymacji procesowej, o której mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Zdaniem Trybunału tak określony zakres zaskarżenia wskazywał na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji).
3.3. Przenosząc przytoczone rozważania na grunt niniejszej sprawy, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie potwierdza, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odnosi się do relacji podatnik – Skarb Państwa. Potwierdza to wnioskodawca, dla którego problemem konstytucyjnym jest „dyskryminowanie w prawie podatkowym określonych form świadczeń”. W przekonaniu OPZZ: „Cechą istotną (relewantną) w przedmiotowym przypadku jest otrzymywanie (…) świadczeń rzeczowych oraz świadczeń pieniężnych w wysokości nie przekraczającej 380 zł rocznie”. Wskazana przez wnioskodawcę cecha relewantna to kryterium fiskalne, nie zaś czynnik, który powoduje dyferencjację katalogu uprawnień pracowniczych w ramach stosunku pracy. OPZZ nie wykazało, że kwestionowany przepis bezpośrednio kształtuje czy modyfikuje strukturę stosunku pracy. Innymi słowy, wnioskodawca nie udowodnił, że kwestionowany przepis podatkowy ingeruje jako taki w wiązkę uprawnień czy sferę obowiązków pracowniczych w stosunku do pracodawcy. Postawiony zarzut sprowadza się bowiem do dyskryminacji w opodatkowaniu, a nie ściśle w prawach czy obowiązkach pracowniczych. Wymaga nadto zaznaczenia, że kwestionowany przepis nie reguluje kwestii gospodarowania utworzonym przez pracodawcę zakładowym funduszem świadczeń socjalnych, w szczególności nie określa warunków, na jakich zainteresowany może otrzymać określone beneficjum. Zaskarżony przepis nie rzutuje też na przysługujące zakładowej organizacji związkowej uprawnienia związane z ustalaniem zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych czy przyznawaniem tych świadczeń (zob. art. 27 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych [Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.; dalej: ustawa o związkach zawodowych]).
Wnioskodawca nie przekonał Trybunału, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy spraw objętych zakresem działania OPZZ inicjującego rozpoznanie wstępne z pozycji związku zawodowego.
W konsekwencji ustalony przez OPZZ zakres zaskarżenia (sformułowany pod adresem przepisu podatkowego zarzut dyskryminacji w odniesieniu do zwolnienia podatkowego) wykracza poza granice zdolności wnioskowej przyznanej ogólnokrajowym organom związków zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Okoliczności powyższe uzasadniają odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
4. Niezależnie od powyższego Trybunał Konstytucyjny odniósł się do przedstawionej we wniosku argumentacji.
4.1. OPZZ wyraża przekonanie, że „brak jest (…) racjonalnych, aksjologicznych oraz teleologicznych podstaw do wyłączenia znaków legitymacyjnych z kategorii świadczeń rzeczowych (…); pełnią one bowiem tę samą funkcję, co świadczenia rzeczowe – dodatkowo zaś nie stanowią wypłat pieniężnych”.
W odniesieniu do przywołanego stanowiska należy przypomnieć, że ocena zaskarżonego uregulowania w aspekcie jego celowości nie należy do kompetencji sądu konstytucyjnego. Uznanie „rzeczowych świadczeń”, „świadczeń pieniężnych” oraz „bonów, talonów i innych znaków, uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi” za trzy odrębne kategorie beneficjów mieści się w granicach swobody ustawodawcy.
4.2. Trybunał ustalił, że kwestionowany przepis ustanawia wyjątek od opodatkowania, tymczasem wnioskodawcę zadowalałoby rozszerzenie tego wyjątku na bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nawet przy pominięciu okoliczności, że rozwiązanie przyjęte w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest odstępstwem od zasady opodatkowania i jako wyjątek nie podlega rozszerzeniu, to i tak nie sposób na podstawie kwestionowanego przepisu określić zbioru „rzeczowych świadczeń”, które miałyby być – jak chce wnioskodawca – porównywane z bonami, talonami i innymi znakami, uprawniającymi do ich wymiany na towary lub usługi – na potrzeby ustalenia istnienia ewentualnego podobieństwa.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera wyliczenia rodzajów „rzeczowych świadczeń”, lecz odesłanie do odrębnych przepisów, których Rada OPZZ nie uczyniła przedmiotem zaskarżenia w uchwale z 26 września 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał przypomina, że w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest mowa nie tyle o „rzeczowych świadczeniach”, ile o rzeczowych świadczeniach otrzymanych „w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych”. Trybunał stwierdza, że bez zbadania treści „przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych”, do których odsyła art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i tak niemożliwa byłaby ocena, czy nieobjęte zwolnieniem podatkowym „bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi” i wolne od podatku rzeczowe świadczenia otrzymane „w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych” można by uznać za beneficja, których podobieństwo uzasadniałoby ich jednakowe potraktowanie.
4.3. Zdaniem OPZZ: „preferencyjne potraktowanie przez ustawodawcę dwóch z trzech przewidzianych prawem form pomocy socjalnej (świadczenia rzeczowe i gotówka do kwoty 380 zł) dyskryminuje de facto osoby korzystające z pomocy w formie bonów towarowych”. Wnioskodawca twierdzi: „Takie uregulowanie prawne narusza zasadę równości podmiotów otrzymujących świadczenia rzeczowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, poprzez wyłączenie ze zwolnienia z opodatkowania pracowników otrzymujących bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie tworzy zbioru podmiotów, dla których zastrzeżone są „rzeczowe świadczenia” ani zbioru podmiotów „otrzymujących [wyłącznie] bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”, tj. takich, w stosunku do których wyłączona byłaby możliwość ubiegania się jednocześnie o „rzeczowe świadczenia”. Zaskarżony art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zwalnia żadnej kategorii pracowników z obowiązku podatkowego w odniesieniu do bonu, talonu czy innego znaku, uprawniającego do wymiany na towary lub usługi. Bezpodstawna jest zatem teza o istnieniu w świetle kwestionowanego przepisu – w ramach zbioru uprawnionych do świadczeń z funduszu – normatywnie wyznaczonych (wyodrębnionych) grup, z których jedna byłaby faworyzowana, a druga – dyskryminowana. Sam wnioskodawca zauważa, że „zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń z funduszu (…) oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności, określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo z art. 30 ust. 5 ustawy (…) o związkach zawodowych”. Skoro tak, to rozstrzygnięcie, czy określona grupa uprawnionych do pomocy z funduszu otrzyma świadczenia wolne od podatku (rzeczowe świadczenia, świadczenia pieniężne nieprzekraczające kwoty 380 zł), czy też „bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”, nie stanowi wyboru ustawodawcy, lecz leży w gestii pracodawcy i zakładowej organizacji związkowej (art. 27 ustawy o związkach zawodowych). Tymczasem postanowienia żadnego stosownego regulaminu (stosownych regulaminów) nie stanowią przedmiotu zaskarżenia w rozpatrywanej sprawie.
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że sformułowany pod adresem art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zarzut naruszenia art. 32 Konstytucji cechuje oczywista bezzasadność. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 26 września 2013 r.
Sygn. akt Tw 57/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Wróbel,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych o zbadanie zgodności:
art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 21 listopada 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (dalej: OPZZ) o zbadanie zgodności art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, ze zm.; dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) z art. 32 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny i czy braki formalne zostały usunięte w wyznaczonym terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. OPZZ poddaje kontroli art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w myśl którego wolna od podatku dochodowego jest „wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”.
W ocenie wnioskodawcy: „art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy (…) o podatku dochodowym od osób fizycznych (…) narusza zasadę równości osób uprawnionych do otrzymywania świadczeń rzeczowych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, poprzez bezzasadne wyłączenie ze zwolnienia z opodatkowania osób uprawnionych otrzymujących bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”.
3. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, pojęcie „spraw objętych zakresem działania”, użyte w art. 191 ust. 2 Konstytucji, powinno być wykładane w sposób ścisły, a interpretacja rozszerzająca jest niedopuszczalna. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że prawo związków zawodowych do składania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego służy reprezentowaniu ich członków w perspektywie obowiązków i uprawnień pracowników w ich relacji z pracodawcami. Wspólne wymienienie związków zawodowych (perspektywa pracownika) i organizacji pracodawców (perspektywa pracodawcy) w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji potwierdza jednoznacznie, że wolą ustrojodawcy było ograniczenie zdolności wnioskowej tych podmiotów do spraw z zakresu stosunku pracy (zob. postanowienia TK z: 10 października 2003 r., Tw 11/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 203 oraz 3 lutego 2010 r., Tw 25/09, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 4; 21 kwietnia i 27 września 2006 r., Tw 43/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 159 i 160 oraz powołane tam orzeczenia).
3.1. W ocenie wnioskodawcy: „art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy (…) [o podatku dochodowym od osób fizycznych] dotyczy spraw objętych zakresem działania OPZZ zrzeszającego pracowników uprawnionych do otrzymywania świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w różnych formach. Powyższe twierdzenie zgodne jest z wykładnią przepisów w zakresie legitymacji procesowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie o zbadanie zgodności przedmiotowego przepisu, dokonaną przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniach z 16 sierpnia 2011 r. oraz 20 marca 2012 r. w sprawie o sygn. akt Tw 9/11”.
3.2. W przywołanych przez wnioskodawcę postanowieniach wydanych w sprawie o sygn. Tw 9/11 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kształtuje sytuację podatkową osoby fizycznej otrzymującej świadczenia rzeczowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zob. postanowienia z 16 sierpnia 2011 r. i 20 marca 2012 r., OTK ZU nr 2/B/2012, poz. 159 i 160). Trybunał uznał, że zaskarżony przepis dotyczy podatnika w aspekcie jego relacji z fiskusem, nie zaś stosunku pracownik – pracodawca. W ocenie Trybunału przedmiot zaskarżenia, tj. art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz wskazany wzorzec kontroli, tj. art. 32 Konstytucji, rozpatrywane w kontekście zarzutu podatkowej dyskryminacji – wykroczyły poza granice legitymacji procesowej, o której mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Zdaniem Trybunału tak określony zakres zaskarżenia wskazywał na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji).
3.3. Przenosząc przytoczone rozważania na grunt niniejszej sprawy, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie potwierdza, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odnosi się do relacji podatnik – Skarb Państwa. Potwierdza to wnioskodawca, dla którego problemem konstytucyjnym jest „dyskryminowanie w prawie podatkowym określonych form świadczeń”. W przekonaniu OPZZ: „Cechą istotną (relewantną) w przedmiotowym przypadku jest otrzymywanie (…) świadczeń rzeczowych oraz świadczeń pieniężnych w wysokości nie przekraczającej 380 zł rocznie”. Wskazana przez wnioskodawcę cecha relewantna to kryterium fiskalne, nie zaś czynnik, który powoduje dyferencjację katalogu uprawnień pracowniczych w ramach stosunku pracy. OPZZ nie wykazało, że kwestionowany przepis bezpośrednio kształtuje czy modyfikuje strukturę stosunku pracy. Innymi słowy, wnioskodawca nie udowodnił, że kwestionowany przepis podatkowy ingeruje jako taki w wiązkę uprawnień czy sferę obowiązków pracowniczych w stosunku do pracodawcy. Postawiony zarzut sprowadza się bowiem do dyskryminacji w opodatkowaniu, a nie ściśle w prawach czy obowiązkach pracowniczych. Wymaga nadto zaznaczenia, że kwestionowany przepis nie reguluje kwestii gospodarowania utworzonym przez pracodawcę zakładowym funduszem świadczeń socjalnych, w szczególności nie określa warunków, na jakich zainteresowany może otrzymać określone beneficjum. Zaskarżony przepis nie rzutuje też na przysługujące zakładowej organizacji związkowej uprawnienia związane z ustalaniem zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych czy przyznawaniem tych świadczeń (zob. art. 27 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych [Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.; dalej: ustawa o związkach zawodowych]).
Wnioskodawca nie przekonał Trybunału, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy spraw objętych zakresem działania OPZZ inicjującego rozpoznanie wstępne z pozycji związku zawodowego.
W konsekwencji ustalony przez OPZZ zakres zaskarżenia (sformułowany pod adresem przepisu podatkowego zarzut dyskryminacji w odniesieniu do zwolnienia podatkowego) wykracza poza granice zdolności wnioskowej przyznanej ogólnokrajowym organom związków zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Okoliczności powyższe uzasadniają odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
4. Niezależnie od powyższego Trybunał Konstytucyjny odniósł się do przedstawionej we wniosku argumentacji.
4.1. OPZZ wyraża przekonanie, że „brak jest (…) racjonalnych, aksjologicznych oraz teleologicznych podstaw do wyłączenia znaków legitymacyjnych z kategorii świadczeń rzeczowych (…); pełnią one bowiem tę samą funkcję, co świadczenia rzeczowe – dodatkowo zaś nie stanowią wypłat pieniężnych”.
W odniesieniu do przywołanego stanowiska należy przypomnieć, że ocena zaskarżonego uregulowania w aspekcie jego celowości nie należy do kompetencji sądu konstytucyjnego. Uznanie „rzeczowych świadczeń”, „świadczeń pieniężnych” oraz „bonów, talonów i innych znaków, uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi” za trzy odrębne kategorie beneficjów mieści się w granicach swobody ustawodawcy.
4.2. Trybunał ustalił, że kwestionowany przepis ustanawia wyjątek od opodatkowania, tymczasem wnioskodawcę zadowalałoby rozszerzenie tego wyjątku na bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nawet przy pominięciu okoliczności, że rozwiązanie przyjęte w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest odstępstwem od zasady opodatkowania i jako wyjątek nie podlega rozszerzeniu, to i tak nie sposób na podstawie kwestionowanego przepisu określić zbioru „rzeczowych świadczeń”, które miałyby być – jak chce wnioskodawca – porównywane z bonami, talonami i innymi znakami, uprawniającymi do ich wymiany na towary lub usługi – na potrzeby ustalenia istnienia ewentualnego podobieństwa.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera wyliczenia rodzajów „rzeczowych świadczeń”, lecz odesłanie do odrębnych przepisów, których Rada OPZZ nie uczyniła przedmiotem zaskarżenia w uchwale z 26 września 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał przypomina, że w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest mowa nie tyle o „rzeczowych świadczeniach”, ile o rzeczowych świadczeniach otrzymanych „w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych”. Trybunał stwierdza, że bez zbadania treści „przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych”, do których odsyła art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i tak niemożliwa byłaby ocena, czy nieobjęte zwolnieniem podatkowym „bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi” i wolne od podatku rzeczowe świadczenia otrzymane „w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych” można by uznać za beneficja, których podobieństwo uzasadniałoby ich jednakowe potraktowanie.
4.3. Zdaniem OPZZ: „preferencyjne potraktowanie przez ustawodawcę dwóch z trzech przewidzianych prawem form pomocy socjalnej (świadczenia rzeczowe i gotówka do kwoty 380 zł) dyskryminuje de facto osoby korzystające z pomocy w formie bonów towarowych”. Wnioskodawca twierdzi: „Takie uregulowanie prawne narusza zasadę równości podmiotów otrzymujących świadczenia rzeczowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, poprzez wyłączenie ze zwolnienia z opodatkowania pracowników otrzymujących bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie tworzy zbioru podmiotów, dla których zastrzeżone są „rzeczowe świadczenia” ani zbioru podmiotów „otrzymujących [wyłącznie] bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”, tj. takich, w stosunku do których wyłączona byłaby możliwość ubiegania się jednocześnie o „rzeczowe świadczenia”. Zaskarżony art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zwalnia żadnej kategorii pracowników z obowiązku podatkowego w odniesieniu do bonu, talonu czy innego znaku, uprawniającego do wymiany na towary lub usługi. Bezpodstawna jest zatem teza o istnieniu w świetle kwestionowanego przepisu – w ramach zbioru uprawnionych do świadczeń z funduszu – normatywnie wyznaczonych (wyodrębnionych) grup, z których jedna byłaby faworyzowana, a druga – dyskryminowana. Sam wnioskodawca zauważa, że „zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń z funduszu (…) oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności, określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo z art. 30 ust. 5 ustawy (…) o związkach zawodowych”. Skoro tak, to rozstrzygnięcie, czy określona grupa uprawnionych do pomocy z funduszu otrzyma świadczenia wolne od podatku (rzeczowe świadczenia, świadczenia pieniężne nieprzekraczające kwoty 380 zł), czy też „bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi”, nie stanowi wyboru ustawodawcy, lecz leży w gestii pracodawcy i zakładowej organizacji związkowej (art. 27 ustawy o związkach zawodowych). Tymczasem postanowienia żadnego stosownego regulaminu (stosownych regulaminów) nie stanowią przedmiotu zaskarżenia w rozpatrywanej sprawie.
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że sformułowany pod adresem art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zarzut naruszenia art. 32 Konstytucji cechuje oczywista bezzasadność. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.