Pełny tekst orzeczenia

160/5/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 27 września 2006 r.
Sygn. akt Tw 43/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska – przewodnicząca
Marek Mazurkiewicz – sprawozdawca
Bohdan Zdziennicki,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie z dnia 21 kwietnia 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy,


p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

We wniosku z 20 września 2005 r. Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy domagał się zbadania konstytucyjności art. 5 ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 204 ze zm.) z art. 65 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 15 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 15 ust. 5 pkt 1 i pkt 4 tej ustawy z art. 65 ust. 1 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 grudnia 2005 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia braków formalnych wniosku, przez wskazanie na czym ma polegać niezgodność art. 15 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z zasadą wolności wyboru oraz wykonywania zawodu lekarza; uzasadnienie, że sprawy uregulowane w kwestionowanych przepisach należą do zakresu działania związku zawodowego; wskazanie, czy zdaniem wnioskodawcy przepisy kwestionowane we wniosku dotyczą relacji pomiędzy pracownikiem a pracodawcą; sprecyzowanie, w jaki sposób wyznaczanie czasu trwania stażu podyplomowego lekarza narusza zasadę wolności wyboru zawodu lekarza oraz zasadę wolności wykonywania tego zawodu; sprecyzowanie, w jaki sposób określanie sposobu i trybu składania egzaminu państwowego kończącego staż podyplomowy lekarza narusza zasadę wolności wyboru zawodu lekarza oraz zasadę wolności wykonywania tego zawodu.
W dniu 5 stycznia 2006 r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.
Postanowieniem z 21 kwietnia 2006 r. Trybunał odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi stwierdzając, iż przepisy kwestionowane przez Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy nie dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy, co wyklucza możliwość uznania legitymacji tego podmiotu w postępowaniu przed Trybunałem na podstawie art. 191 ust. 2 Konstytucji.
W zażaleniu z 4 maja 2006 r. Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy wniósł o uchylenie kwestionowanego postanowienia Trybunału Konstytucyjnego i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. W kwestionowanym postanowieniu z 21 kwietnia 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy stwierdzając, iż regulacje wskazane przez wnioskodawcę w oczywisty sposób nie dotyczą spraw objętych jego zakresem działania. Trybunał Konstytucyjny po raz kolejny odwołał się do stanowiska często prezentowanego w orzecznictwie, zgodnie z którym związki zawodowe mogą żądać wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm jedynie wówczas, jeżeli kwestionowane akty normatywne dotyczą relacji pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wynikającej ze stosunku pracy. Tego rodzaju wykładnia legitymacji procesowej związku zawodowego w postępowaniu przed Trybunałem znajduje swoje oparcie w treści art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji.
Wnioskodawca podnosi w zażaleniu, iż kwestionowane przepisy ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty dotyczą praw i interesów zawodowych lekarzy będących pracownikami, a zarazem członkami Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. Jego zdaniem odbywanie stażu podyplomowego i zdawanie Lekarskiego Egzaminu Państwowego dotyczy wyłącznie pracowników, o czym świadczy fakt zatrudnienia lekarzy stażystów na podstawie umowy o pracę.

2. Odnosząc się do przedstawionej argumentacji wnioskodawcy, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podtrzymuje stanowisko wyrażone w kwestionowanym postanowieniu z 21 kwietnia 2006 r. Należy raz jeszcze podkreślić, iż przedmiotowy zakres legitymacji procesowej związku zawodowego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym jest wyraźnie ograniczony. Dotyczy wyłącznie spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Wykładnia przesłanki „zakresu działania”, o której mowa w art. 191 ust. 2 Konstytucji, ma na gruncie konstytucyjnym charakter autonomiczny i nie jest tożsama ze sposobem, w jaki można interpretować zadania związku zawodowego na podstawie przepisów ustawowych. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał, iż uprawnienie związków zawodowych do inicjowania kontroli konstytucyjności dotyczy wyłącznie aktów normatywnych, które odnoszą się w bezpośredni sposób do statusu prawnego pracowników, bądź kształtują ich relację z pracodawcami (por. postanowienia z: 17 marca 2003 r., sygn. Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., sygn. Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., sygn. Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., sygn. Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85; 28 stycznia 2004 r., sygn. Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 30 marca 2004 r., sygn. Tw 10/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 6; 14 kwietnia 2004 r., sygn. Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105; 20 czerwca 2005 r., sygn. Tw 16/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 212 oraz 7 września 2005 r., sygn. Tw 28/05, OTK ZU nr 5/B/2005, poz. 183). Związek zawodowy nie może zatem żądać zbadania takich regulacji, które nie są w żaden sposób związane ze sferą spraw pracowniczych i odnoszą się do podmiotów nie pozostających w stosunku pracy. W tym przypadku należy szczególnie zaznaczyć, że zakres działania związku zawodowego, nawet działającego w ramach pracowników należących do zawodów regulowanych, będących równocześnie zawodami zaufania publicznego, nie jest tożsamy z zakresem działania, w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, organizacji zawodowej, o której mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

3. Jak ustalił Trybunał Konstytucyjny w ramach prowadzonego postępowania, przepisy kwestionowane we wniosku określają niektóre warunki przyznania prawa wykonywania zawodu lekarza przez okręgową izbę lekarską (art. 5 ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy), wyznaczają minimalną długość trwania stażu podyplomowego lekarza (art. 15 ust. 1) oraz zawierają upoważnienie dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia w drodze rozporządzenia programu i czasu trwania stażu podyplomowego oraz sposobu i trybu składania egzaminu państwowego kończącego staż (art. 15 ust. 5 pkt 1 i 4). Należy zatem stwierdzić, iż przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie nie są przepisy odnoszące się bezpośrednio do statusu prawnego lekarzy stażystów, praw przysługujących im w trakcie odbywania stażu podyplomowego bądź warunków jego odbywania. Zamiast tego wnioskodawca domaga się zbadania konstytucyjności kryteriów i mechanizmu dostępu do zawodu lekarza i lekarza dentysty przez osoby, które ukończyły okres obowiązkowego kształcenia zawodowego oraz wnosi o dokonanie kontroli normy wyznaczającej minimalny czas trwania tego rodzaju kształcenia. Są to zatem regulacje, które w oczywisty sposób nie odnoszą się do statusu prawnego lekarzy w związku z odbywaniem przez nich stażu podyplomowego. Nie dotyczą także tych relacji, jakie w okresie tego stażu zachodzą pomiędzy stażystami i pracodawcą.
Jedynie na marginesie powyższych ustaleń warto zauważyć, iż odbycie stażu podyplomowego będące warunkiem przystąpienia do egzaminu państwowego powoduje wygaśnięcie umowy o pracę na czas określony, jaką lekarz stażysta związany jest w okresie odbywanego kształcenia zawodowego. Tym samym brak jest podstaw do uznania, iż osoby przystępujące do egzaminu zawodowego posiadają w dalszym ciągu status pracowników. Oznacza to zatem, iż także z punktu widzenia formalnego osoby takie nie mogą należeć do związku zawodowego, ani być reprezentowane przez tego typu podmioty.
Mając na uwadze powyższe ustalenia należy stwierdzić, iż przepisy kwestionowane we wniosku Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy nie dotyczą spraw objętych zakresem działania tego wnioskodawcy. Stanowi to, na podstawie art. 191 ust. 2 Konstytucji, samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi pochodzącemu od tej organizacji.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.