I BU 7/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:04-08-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I BU 7/11
POSTANOWIENIE
Dnia 24 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn
w sprawie z odwołania J. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wysokość świadczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 listopada 2011 r.,
skargi ubezpieczonej o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 26 maja 2010 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 26 maja 2010 r. oddalił apelację od wyroku Sądu
Okręgowego w K. z 16 września 2009 r. J. W. w sprawie przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych o wysokość świadczenia.
Pismem złożonym 21 października 2010 r. ubezpieczona wniosła skargę
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Zaskarżonemu
orzeczeniu zarzuciła naruszenie przepisów postępowania oraz podstawowych
zasad porządku prawnego i konstytucyjnych wolności, wskazując naruszenie: art.
321 k.p.c., przez nierozpoznanie zaskarżonej decyzji zgodnie z jej wnioskiem, art.
477 14
§ 3 k.p.c., przez niewydanie przez organ rentowy decyzji w przedmiocie
ustalenia prawa ubezpieczonej do drugiego świadczenia po zmarłym mężu oraz
2
oparcie wyroku na podstawie faktycznej niepowołanej przez powódkę to jest art. 95
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń
społecznych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasadniczo skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem służy zaskarżaniu
prawomocnych wyroków sądów drugiej instancji kończących postępowanie
w sprawie. Wyjątkowo natomiast, zgodnie z art. 4241
§ 2 k.p.c., skarga służy także
od prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji, kończącego
postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej
środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych
zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka
i obywatela. Jeżeli zatem skargę wniesiono w sytuacji określonej w art. 4241
§ 2
k.p.c., w skardze tej powinno znaleźć się bliższe uzasadnienie tego, że występuje
właśnie wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi (postanowienia SN
z dnia 18 marca 2007 r., IV CNP 48/07, niepublikowane; z 23 stycznia 2009 r.,
I CNP 107/08, Lex Nr 738071; z dnia 22 czerwca 2011 r., II BP 7/11,
niepublikowane).
Wstępnym warunkiem zastosowania przepisu art. 4241
§ 2 k.p.c. jest
zaistnienie owego „wyjątkowego wypadku”. Za taki w dotychczasowym
orzecznictwie uznaje się między innymi nieskorzystanie przez stronę
z przysługującego jej środka zaskarżenia z powodu ciężkiej choroby, katastrofy,
klęski żywiołowej lub błędnej informacji udzielonej przez pracownika sądu
(postanowienia SN z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06, OSNC z 2006 r., Nr 6, poz.
113; z dnia 22 czerwca 2011 r., II BP 7/11). Pojęcie „wyjątkowego wypadku” odnosi
się do szczególnych okoliczności i przyczyn usprawiedliwiających nieskorzystanie
przez stronę z przysługujących jej zwykłych środków prawnych (postanowienia SN
z dnia 23 stycznia 2009 r., I CNP 107/08; z dnia 9 maja 2008 r., I CNP 19/08,
niepublikowane). Natomiast podjęcie czynności procesowych nieadekwatnych do
należytej ochrony interesów strony nie pozwala przyjąć, że do niezaskarżenia
kwestionowanego w skardze orzeczenia doszło na skutek wyjątkowych
3
okoliczności w rozumieniu art. 4241
§ 2 k.p.c. (wyrok SN z dnia 24 czerwca 2009 r.,
I CNP 28/09, niepublikowane).
Skarga ubezpieczonej o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu
Apelacyjnego nie spełnia powyższych wymogów. Nie zawiera bowiem w części
dotyczącej przesłanki, o której mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c., wywodu pozwalającego
przekonać Sąd Najwyższy o zaistnieniu takiego wyjątkowego wypadku w sytuacji,
gdy ubezpieczona nie skorzystała z przysługującego jej środka prawnego w postaci
skargi kasacyjnej. Pełnomocnik ubezpieczonej w skardze o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przyznał, że zmiana lub
uchylenie zaskarżonego orzeczenia w drodze przysługujących środków prawnych
nie jest już możliwe z uwagi na upływ wymaganego ustawą terminu.
Wskazać także należy, że zgodnie z art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c., skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna
zawierać uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga ta dotyczy. Warunek ten można uznać za spełniony
jedynie wtedy, gdy strona skarżąca złoży oświadczenie, że szkoda nastąpiła,
wskazując jej rodzaj i rozmiar, a ponadto powoła lub przedstawi dowody lub inne
środki uwiarygodniające jej twierdzenie (por. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 22 listopada 2005 r., I CNP 19/05, niepubl.; z dnia 23 września 2005 r.,
III CNP 5/05, niepubl.; oraz z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC 2006, nr
1, poz. 16). Skarżący może ponadto powoływać się tylko na taką szkodę, która
została już wyrządzona na skutek wydania zaskarżonego orzeczenia, a nie na
szkodę, która może powstać dopiero w przyszłości (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., V CNP 28/05, niepubl.). Skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie służy
bowiem zapobieganiu wyrządzeniu szkody, mogącej powstać na skutek jego
wydania, lecz jest środkiem prawnym, który w razie jego uwzględnienia będzie
stanowić podstawę wystąpienia z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa
o naprawienie szkody wyrządzonej tym orzeczeniem (art. 4171
§ 2 k.c.).
Uprawdopodobnienie nie jest poddane ścisłym regułom dowodzenia, natomiast
musi zachować walor wiarygodności w świetle reguł logiki i doświadczenia
życiowego. Konieczne jest zatem wskazanie czasu wyrządzenia szkody, jej
4
rozmiaru i postaci (damnum emergens lub lucrum cessans) oraz związku
przyczynowego między wystąpieniem uszczerbku a wydaniem orzeczenia.
Sformułowanie zawarte w art. 4171
§ 2 k.c. o szkodzie wyrządzonej przez wydanie
orzeczenia, a nie np. przez wykonanie, wskazuje, że ustawodawca - co do zasady -
nie wyłączył z zakresu odszkodowania uszczerbku polegającego na utracie
przedmiotu sporu. Wykazując jednak prawdopodobieństwo rzeczywistego
wyrządzenia szkody, skarżący nie może odwoływać się do argumentów, które
przekonywałyby tylko o możliwości jej powstania, a tym bardziej utożsamiać stanu
jej wyrządzenia wyłącznie z faktem oddalenia jego apelacji od wyroku oddalającego
powództwo.
Żadna ze wskazywanych przez ubezpieczoną okoliczności nie stanowi ani
uprawdopodobnienia faktu wyrządzenia jej szkody, ani nie wskazuje, kiedy ta
szkoda powstała (w jakiej dacie), jaki jest rozmiar (wysokość) i postać (damnum
emergens, lucrum cessans). Twierdzenia skarżącej dotyczące szkody nie
odpowiadały zatem wymaganiu zawartemu w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy odrzucił skargę na podstawie
art. 424
8
§ 1 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 24 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn
w sprawie z odwołania J. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wysokość świadczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 listopada 2011 r.,
skargi ubezpieczonej o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 26 maja 2010 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 26 maja 2010 r. oddalił apelację od wyroku Sądu
Okręgowego w K. z 16 września 2009 r. J. W. w sprawie przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych o wysokość świadczenia.
Pismem złożonym 21 października 2010 r. ubezpieczona wniosła skargę
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Zaskarżonemu
orzeczeniu zarzuciła naruszenie przepisów postępowania oraz podstawowych
zasad porządku prawnego i konstytucyjnych wolności, wskazując naruszenie: art.
321 k.p.c., przez nierozpoznanie zaskarżonej decyzji zgodnie z jej wnioskiem, art.
477 14
§ 3 k.p.c., przez niewydanie przez organ rentowy decyzji w przedmiocie
ustalenia prawa ubezpieczonej do drugiego świadczenia po zmarłym mężu oraz
2
oparcie wyroku na podstawie faktycznej niepowołanej przez powódkę to jest art. 95
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń
społecznych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasadniczo skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem służy zaskarżaniu
prawomocnych wyroków sądów drugiej instancji kończących postępowanie
w sprawie. Wyjątkowo natomiast, zgodnie z art. 4241
§ 2 k.p.c., skarga służy także
od prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji, kończącego
postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej
środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych
zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka
i obywatela. Jeżeli zatem skargę wniesiono w sytuacji określonej w art. 4241
§ 2
k.p.c., w skardze tej powinno znaleźć się bliższe uzasadnienie tego, że występuje
właśnie wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi (postanowienia SN
z dnia 18 marca 2007 r., IV CNP 48/07, niepublikowane; z 23 stycznia 2009 r.,
I CNP 107/08, Lex Nr 738071; z dnia 22 czerwca 2011 r., II BP 7/11,
niepublikowane).
Wstępnym warunkiem zastosowania przepisu art. 4241
§ 2 k.p.c. jest
zaistnienie owego „wyjątkowego wypadku”. Za taki w dotychczasowym
orzecznictwie uznaje się między innymi nieskorzystanie przez stronę
z przysługującego jej środka zaskarżenia z powodu ciężkiej choroby, katastrofy,
klęski żywiołowej lub błędnej informacji udzielonej przez pracownika sądu
(postanowienia SN z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06, OSNC z 2006 r., Nr 6, poz.
113; z dnia 22 czerwca 2011 r., II BP 7/11). Pojęcie „wyjątkowego wypadku” odnosi
się do szczególnych okoliczności i przyczyn usprawiedliwiających nieskorzystanie
przez stronę z przysługujących jej zwykłych środków prawnych (postanowienia SN
z dnia 23 stycznia 2009 r., I CNP 107/08; z dnia 9 maja 2008 r., I CNP 19/08,
niepublikowane). Natomiast podjęcie czynności procesowych nieadekwatnych do
należytej ochrony interesów strony nie pozwala przyjąć, że do niezaskarżenia
kwestionowanego w skardze orzeczenia doszło na skutek wyjątkowych
3
okoliczności w rozumieniu art. 4241
§ 2 k.p.c. (wyrok SN z dnia 24 czerwca 2009 r.,
I CNP 28/09, niepublikowane).
Skarga ubezpieczonej o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu
Apelacyjnego nie spełnia powyższych wymogów. Nie zawiera bowiem w części
dotyczącej przesłanki, o której mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c., wywodu pozwalającego
przekonać Sąd Najwyższy o zaistnieniu takiego wyjątkowego wypadku w sytuacji,
gdy ubezpieczona nie skorzystała z przysługującego jej środka prawnego w postaci
skargi kasacyjnej. Pełnomocnik ubezpieczonej w skardze o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przyznał, że zmiana lub
uchylenie zaskarżonego orzeczenia w drodze przysługujących środków prawnych
nie jest już możliwe z uwagi na upływ wymaganego ustawą terminu.
Wskazać także należy, że zgodnie z art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c., skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna
zawierać uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga ta dotyczy. Warunek ten można uznać za spełniony
jedynie wtedy, gdy strona skarżąca złoży oświadczenie, że szkoda nastąpiła,
wskazując jej rodzaj i rozmiar, a ponadto powoła lub przedstawi dowody lub inne
środki uwiarygodniające jej twierdzenie (por. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 22 listopada 2005 r., I CNP 19/05, niepubl.; z dnia 23 września 2005 r.,
III CNP 5/05, niepubl.; oraz z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC 2006, nr
1, poz. 16). Skarżący może ponadto powoływać się tylko na taką szkodę, która
została już wyrządzona na skutek wydania zaskarżonego orzeczenia, a nie na
szkodę, która może powstać dopiero w przyszłości (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., V CNP 28/05, niepubl.). Skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie służy
bowiem zapobieganiu wyrządzeniu szkody, mogącej powstać na skutek jego
wydania, lecz jest środkiem prawnym, który w razie jego uwzględnienia będzie
stanowić podstawę wystąpienia z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa
o naprawienie szkody wyrządzonej tym orzeczeniem (art. 4171
§ 2 k.c.).
Uprawdopodobnienie nie jest poddane ścisłym regułom dowodzenia, natomiast
musi zachować walor wiarygodności w świetle reguł logiki i doświadczenia
życiowego. Konieczne jest zatem wskazanie czasu wyrządzenia szkody, jej
4
rozmiaru i postaci (damnum emergens lub lucrum cessans) oraz związku
przyczynowego między wystąpieniem uszczerbku a wydaniem orzeczenia.
Sformułowanie zawarte w art. 4171
§ 2 k.c. o szkodzie wyrządzonej przez wydanie
orzeczenia, a nie np. przez wykonanie, wskazuje, że ustawodawca - co do zasady -
nie wyłączył z zakresu odszkodowania uszczerbku polegającego na utracie
przedmiotu sporu. Wykazując jednak prawdopodobieństwo rzeczywistego
wyrządzenia szkody, skarżący nie może odwoływać się do argumentów, które
przekonywałyby tylko o możliwości jej powstania, a tym bardziej utożsamiać stanu
jej wyrządzenia wyłącznie z faktem oddalenia jego apelacji od wyroku oddalającego
powództwo.
Żadna ze wskazywanych przez ubezpieczoną okoliczności nie stanowi ani
uprawdopodobnienia faktu wyrządzenia jej szkody, ani nie wskazuje, kiedy ta
szkoda powstała (w jakiej dacie), jaki jest rozmiar (wysokość) i postać (damnum
emergens, lucrum cessans). Twierdzenia skarżącej dotyczące szkody nie
odpowiadały zatem wymaganiu zawartemu w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy odrzucił skargę na podstawie
art. 424
8
§ 1 k.p.c.