V CZ 40/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:15-09-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 40/14
POSTANOWIENIE
Dnia 18 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA del. do SN Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w C., Prezesowi Sądu
Okręgowego w C. i Prezesowi Sądu Apelacyjnego
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 czerwca 2014 r.,
zażalenia powoda na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 26 kwietnia 2012 r.
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2012 r. Sąd Apelacyjny uwzględnił zażalenie
pozwanego Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w C. i zmienił wyrok
Sądu Okręgowego w C. z dnia 20 września 2011 r. w ten sposób, że zasądził od
powoda na rzecz tego pozwanego 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz
600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, oddalił natomiast
apelację powoda od powyższego wyroku i na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od
powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w C. 5 400 zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.
W zażaleniu na zawarte w wyroku rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
apelacyjnego powód zarzucił naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego błędną
wykładnię i niezastosowanie. W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego
orzeczenia i nieobciążanie strony przegrywającej kosztami procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik
procesu strona przegrywająca sprawę obciążona jest kosztami procesu, a tak
kwalifikować trzeba sytuację procesową strony, której apelację oddalono.
Wyjątek od tej reguły, do którego nawiązał skarżący w zażaleniu, przewiduje art.
102 k.p.c., który ma zastosowanie w postępowaniu apelacyjnym poprzez art. 391
§ 1 k.p.c. Stanowi on, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać
jej w ogóle kosztami. Z uwagi na szczególny charakter tego unormowania nie
dopuszcza się jego wykładni rozszerzającej. Ocena, czy rzeczywiście zachodzi
uzasadniony wypadek, pozostawiona została uznaniu sądu. Z tego względu,
według utrwalonego orzecznictwa, negowanie oceny sądu w tym zakresie powinno
być ograniczone jedynie do przypadków rażąco niesłusznych, gdy dokonana
w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 6 października 2011 r., V CZ 76/11, niepubl.; z dnia
7 października 2011 r., II CZ 63/11, niepubl.; z dnia 8 lipca 2011 r., IV CZ 29/11,
3
niepubl.; z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11, niepubl.). Taki zaś nie występuje
w niniejszej sprawie.
Samo zwolnienie strony od kosztów sądowych nie może stanowić
okoliczności rozstrzygającej. Czym innym jest bowiem obowiązek poniesienia
kosztów sądowych, a więc tych, które należą się Skarbowi Państwa (np. opłata
należna od pozwu i apelacji), od których to kosztów strona, z uwagi na swoją trudną
sytuację materialną, może uzyskać zwolnienie, a czym innym jest obowiązek
zwrotu kosztów procesu poniesionych przez wygrywającego proces
przeciwnika procesowego. Celem instytucji zwolnienia od kosztów sądowych jest
zagwarantowanie stronie dostępu do sądu; cel ten odpada w sytuacji, gdy
sąd rozstrzyga o kosztach procesu między stronami (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.). Okoliczność,
że w sprawie niniejszej tym przeciwnikiem procesowym powoda jest również Skarb
Państwa zasady powyższej nie uchyla.
W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że przekonanie strony
o zasadności zajmowanego stanowiska, które w pewnych przypadkach może
przemawiać za nieobciążaniem jej kosztami przegranego procesu przed sądem
pierwszej instancji, przestaje być aktualne w postępowaniu apelacyjnym
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 30 marca 2012 r., III CZ 13/12,
niepubl., z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 24/11 niepubl., z dnia 5 października
2011 r., IV CZ 48/11, niepubl.). Gdy chodzi o sferę istotną dla ukształtowania
podstawy faktycznej w niniejszej sprawie, powód miał możliwość zweryfikowania
swej oceny w innych postępowaniach, szeroko opisanych w uzasadnieniu wyroku
Sądu Apelacyjnego. W tych warunkach, podejmując decyzję o wytoczeniu procesu,
a następnie kwestionowaniu niekorzystnego dla siebie wyroku sądu pierwszej
instancji, powinien był uwzględnić konieczność ponoszenia związanych z tym
konsekwencji procesowych wynikających z przegrania sprawy.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako
nieuzasadnione (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
4
POSTANOWIENIE
Dnia 18 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA del. do SN Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w C., Prezesowi Sądu
Okręgowego w C. i Prezesowi Sądu Apelacyjnego
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 czerwca 2014 r.,
zażalenia powoda na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 26 kwietnia 2012 r.
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2012 r. Sąd Apelacyjny uwzględnił zażalenie
pozwanego Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w C. i zmienił wyrok
Sądu Okręgowego w C. z dnia 20 września 2011 r. w ten sposób, że zasądził od
powoda na rzecz tego pozwanego 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz
600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, oddalił natomiast
apelację powoda od powyższego wyroku i na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od
powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w C. 5 400 zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.
W zażaleniu na zawarte w wyroku rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
apelacyjnego powód zarzucił naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego błędną
wykładnię i niezastosowanie. W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego
orzeczenia i nieobciążanie strony przegrywającej kosztami procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik
procesu strona przegrywająca sprawę obciążona jest kosztami procesu, a tak
kwalifikować trzeba sytuację procesową strony, której apelację oddalono.
Wyjątek od tej reguły, do którego nawiązał skarżący w zażaleniu, przewiduje art.
102 k.p.c., który ma zastosowanie w postępowaniu apelacyjnym poprzez art. 391
§ 1 k.p.c. Stanowi on, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać
jej w ogóle kosztami. Z uwagi na szczególny charakter tego unormowania nie
dopuszcza się jego wykładni rozszerzającej. Ocena, czy rzeczywiście zachodzi
uzasadniony wypadek, pozostawiona została uznaniu sądu. Z tego względu,
według utrwalonego orzecznictwa, negowanie oceny sądu w tym zakresie powinno
być ograniczone jedynie do przypadków rażąco niesłusznych, gdy dokonana
w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 6 października 2011 r., V CZ 76/11, niepubl.; z dnia
7 października 2011 r., II CZ 63/11, niepubl.; z dnia 8 lipca 2011 r., IV CZ 29/11,
3
niepubl.; z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11, niepubl.). Taki zaś nie występuje
w niniejszej sprawie.
Samo zwolnienie strony od kosztów sądowych nie może stanowić
okoliczności rozstrzygającej. Czym innym jest bowiem obowiązek poniesienia
kosztów sądowych, a więc tych, które należą się Skarbowi Państwa (np. opłata
należna od pozwu i apelacji), od których to kosztów strona, z uwagi na swoją trudną
sytuację materialną, może uzyskać zwolnienie, a czym innym jest obowiązek
zwrotu kosztów procesu poniesionych przez wygrywającego proces
przeciwnika procesowego. Celem instytucji zwolnienia od kosztów sądowych jest
zagwarantowanie stronie dostępu do sądu; cel ten odpada w sytuacji, gdy
sąd rozstrzyga o kosztach procesu między stronami (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.). Okoliczność,
że w sprawie niniejszej tym przeciwnikiem procesowym powoda jest również Skarb
Państwa zasady powyższej nie uchyla.
W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że przekonanie strony
o zasadności zajmowanego stanowiska, które w pewnych przypadkach może
przemawiać za nieobciążaniem jej kosztami przegranego procesu przed sądem
pierwszej instancji, przestaje być aktualne w postępowaniu apelacyjnym
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 30 marca 2012 r., III CZ 13/12,
niepubl., z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 24/11 niepubl., z dnia 5 października
2011 r., IV CZ 48/11, niepubl.). Gdy chodzi o sferę istotną dla ukształtowania
podstawy faktycznej w niniejszej sprawie, powód miał możliwość zweryfikowania
swej oceny w innych postępowaniach, szeroko opisanych w uzasadnieniu wyroku
Sądu Apelacyjnego. W tych warunkach, podejmując decyzję o wytoczeniu procesu,
a następnie kwestionowaniu niekorzystnego dla siebie wyroku sądu pierwszej
instancji, powinien był uwzględnić konieczność ponoszenia związanych z tym
konsekwencji procesowych wynikających z przegrania sprawy.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako
nieuzasadnione (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
4