Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 53/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku A. R.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
przy udziale zainteresowanych: M.Z. i Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w E.
o wznowienie postępowania,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 16 grudnia 2014 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 27 lutego 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 27 lutego 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę A.
R. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 17 października 2012 r. W skardze przytoczone zostały, jako
jej podstawy, art. 401 pkt 2 i 403 § 2 k.p.c., z powołaniem się na odmienne
rozstrzygnięcie w analogicznej sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 lipca 2013 r., jako nowe okoliczności faktyczne i dowodowe, mające
wpływ na wynik sprawy, z których nie mogła powołać w poprzednim postępowaniu,
w którym – wskutek naruszenia przepisów prawa – była pozbawiona możliwości
działania.
2
Sąd Apelacyjny uznał, że skarżąca nie wskazała przepisów, których
naruszenie miałoby być skutkiem pozbawienia jej możliwości działania. Nie może w
tym wypadku chodzić o podnoszoną odmienność rozstrzygnięć w analogicznych
sprawach, gdyż podstawą skargi o wznowienie postępowania wskazaną w art. 401
pkt 2 k.p.c. są tylko okoliczności zaistniałe w toku postępowania objętego skargą.
Wydanie odmiennego wyroku w analogicznej sprawie po zakończeniu tego
postępowania z istoty nie świadczy o pozbawieniu strony możliwości działania na
skutek naruszenia przepisów prawa. Jednocześnie odmiennego wyroku wydanego
w analogicznej sprawie nie można uznać za nowe okoliczności faktyczne i
dowodowe, które maja wpływ na wynik sprawy, a z których nie mogła skorzystać
ona w poprzednim postępowaniu. Odmienne orzeczenie w innej analogicznej
sprawie nie może tym samym prowadzić do wzruszenia wcześniej zapadłego
orzeczenia.
Jak stwierdził Sąd Apelacyjny, stosownie do art. 178 ust. 1 Konstytucji,
sędziom gwarantowana jest niezawisłość, polegająca również na tym, że
rozstrzygając sprawę mają obowiązek dokonania samodzielnych ustaleń, ich oceny
oraz oceny prawnej, a związanie innym wyrokiem cywilnym dotyczy tylko mającego
powagę rzeczy osądzonej między tymi samymi stronami i tylko co do tego, co w
związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia (art. 366 k.p.c.).
Oznacza to, że rozstrzygając sprawę tego samego podmiotu na skutek odwołania
od innej decyzji sąd nie jest związany wcześniejszym wyrokiem sądu wydanym w
sprawie podobnej lub nawet tożsamej rodzajowo.
W zażaleniu ubezpieczona, zaskarżając postanowienie Sądu Apelacyjnego
w całości oraz wnosząc o jego uchylenie, ponowiła twierdzenia co do istnienia
podstaw wznowienia postępowania w ten sposób, że przytoczyła art. 401 pkt 2
k.p.c. i podniosła, iż wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona
możliwości działania, oraz art. 403 § 2 k.p.c., twierdząc o wykryciu okoliczności
faktycznych i dowodowych, które mają wpływ na wynik sprawy, a z których nie
mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Jako dowód wskazała wyrok Sądu
Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 lipca 2013 r., III AUa 2139/12, w którym Sąd
Apelacyjny powołał się na art. 109 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (jednolity
3
tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.). Zaprezentowała stanowisko, że
sądy powszechne nie powinny rozpatrywać jej sprawy, lecz skierować ją według
właściwości do Narodowego Funduszu Zdrowia. Jednocześnie podniosła, że
zaskarżony wyrok został wydany z uwzględnieniem poglądu Sądu Najwyższego
wyrażonego w uchwale z dnia 9 września 2009 r., II UZP 6/09, która nie może być
traktowana jak precedens, zwłaszcza że „jest niemożliwa do wykonania”. Według
skarżącej, potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 października 2011 r.,
III UK 22/11, „gdzie starał się znaleźć obowiązujący przepis prawny, na podstawie
którego pracodawca mógłby połączyć wynagrodzenie pracownika z umowy o pracę
z wynagrodzeniem z umowy cywilnoprawnej zawartej przez pracownika z osobą
trzecią i nie znalazł takiego przepisu”. W krytyce uchwały, powołała się także na
artykuł w „Rzeczpospolitej” z dnia 6 września 2013 r., w którym znalazła się
wypowiedź, że „Sąd Najwyższy wypaczył w niej sens przepisu art. 8 ust. 2a ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych (...)”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ze względu na zarzut, który mógłby dotyczyć nieważności postępowania z
powodu niedopuszczalności drogi sądowej w części dotyczącej obowiązkowego
podlegania ubezpieczeniom zdrowotnym (art. 379 pkt 1 k.p.c.), przede wszystkim
należy wskazać, że stosownie do art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1442 ze
zm.), do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie
zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i
dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich
nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika,
odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń
stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.
Odpowiednie stosowanie tych przepisów oznacza odesłanie do wszystkich
przepisów dotyczących tej materii (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 15 października 2009 r., II UZP 3/09, OSNP 2010 nr 13-14,
4
poz. 165 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r., II UZP 3/08,
OSNP 2009 nr 11-12, poz. 148). Sprawy dotyczące wymierzania i pobierania
składek na ubezpieczenie zdrowotne zostały wyłączone ze spraw z zakresu
ubezpieczenia zdrowotnego, których rozpatrywanie na podstawie art. 109 ustawy,
należy do kompetencji dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu
Zdrowia. Realizacja zadań dotyczących kontroli i poboru składek na ubezpieczenie
zdrowotne należy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 83 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych) i w tym zakresie decyzje tego Zakładu podlegają kontroli
przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 19 listopada 2009 r., I UZ 84/09, niepubl., i z dnia 18 września 2013 r., II UZ
48/13, niepubl.). Sprawa, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu
rentowego, dotyczącej wymierzenia i pobrania składek na ubezpieczenie
społeczne, jest więc sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych w rozumieniu
art. 476 § 2 pkt 1 k.p.c. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 września
1994 r., II UZP 25/94, OSNAPiUS 1995 nr 6, poz. 79).
Poza tym w uzasadnieniu zażalenia nie znalazły się żadne argumenty
wskazujące na istnienie podstaw wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 23 lipca 2013 r. Sformułowanie
podstawy wznowienia w sposób odpowiadający art. 401 pkt 2 i art. 403 § 2 k.p.c.
nie oznacza, że skarga opiera się na ustawowej podstawie, jeżeli już z samego jej
uzasadnienia wynika, iż podnoszona podstawa nie zachodzi (art. 410 § 1 k.p.c.; por.
także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1968 r., I CZ 122/67,
OSNCP 1968 nr 8-9, poz. 154, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 października
1981 r., I CO 5/81, OSNCP 1982, nr 5-6, poz. 77 oraz postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 30 maja 1996 r., I CRN 101/95, OSNC 1996 nr 10, poz. 138, z
dnia 28 października 1999 r., II UKN 174/99, OSNAPiUS 2001 nr 4, poz. 133, z
dnia 12 października 2001 r., III AO 32/01, OSNAPiUS 2002 nr 18, poz. 449, z dnia
7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, Monitor Prawniczy 2006 nr 16, s. 880 oraz z dnia 9
maja 2008 r., II PZ 65/07, niepublikowane).
Podnoszone przez skarżącą okoliczności są oderwane od hipotez art. 401 §
1 pkt 2 oraz art. 403 § 2 k.p.c. Należy przy tym zaaprobować stanowisko Sądu
Apelacyjnego wyrażone w zaskarżonym postanowieniu co do tego, że wydanie
5
odmiennego wyroku w analogicznej sprawie z istoty nie może zostać uznane za
świadczące o pozbawieniu strony możliwości działania na skutek naruszenia
przepisów prawa, a jednocześnie takie odmienne orzeczenie, choć wydane w
podobnej sprawie, nie stanowi nowej okoliczności faktycznej lub dowodu, mających
wpływ na wynik tamtej sprawy, z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim
postępowaniu. Trafnie Sąd Apelacyjny dostrzegł, że wydanie odmiennych
rozstrzygnięć w analogicznych sprawach sugeruje, że mogło dojść do obrazy prawa
w jednym z nich, co stanowi sytuację niepożądaną i podważającą zaufanie strony
do wymiaru sprawiedliwości. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się
jednak, że wadliwość orzeczenia wynikająca z obrazy prawa materialnego nie
może być kwalifikowana jako ustawowa podstawa wznowienia (postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2007 r., V CZ 25/07, niepubl.).
W podstawie wznowienia unormowanej w art. 403 § 2 k.p.c. chodzi o wyrok,
który uprawomocnił się przed wyrokiem objętym skargą. Podstawa ta odnosi się do
sytuacji procesowych przewidzianych w art. 199 § 1 k.p.c. (art. 379 pkt 3 k.p.c.),
które wyłączają wydanie kolejnego wyroku co do tego samego przedmiotu sprawy
(sporu) między tymi samymi stronami (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 18 października 2010 r., I PZ 23/10, niepubl., z dnia 20 stycznia 2011 r., I UZ
164/19, niepubl., z dnia 11 lutego 2010 r., I PZ 20/09, niepubl., z dnia 15 grudnia
2009 r., II PZ 24/09, niepubl. oraz z dnia 10 listopada 2010 r., II UZ 29/10, niepubl.).
W konsekwencji należy stwierdzić, że jakkolwiek skarżąca formalnie
powołała ustawową podstawę wznowienia, to w rzeczywistości podstawa ta – także
w świetle samego uzasadnienia skargi – nie występuje. Odrzucenie skargi przez
Sąd Apelacyjny było w tej sytuacji uzasadnione (art. 410 § 1 k.p.c.), toteż Sąd
Najwyższy zażalenie na jego postanowienie oddalił (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).

II UZ 53/14

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia