Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 71/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania P.W.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 3 września 2014 r. w przedmiocie
przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na dwa wolne stanowiska
sędziowskie w Sądzie Rejonowym w […], ogłoszone w Monitorze Polskim […]
z udziałem […]
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 lutego 2015 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Uchwałą z dnia 3 września 2014 r. Krajowa Rada Sądownictwa postanowiła:
1) przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu do pełnienia urzędu na dwa wolne stanowiska sędziowskie w
Sądzie Rejonowym […] kandydatury: asystent M. C. oraz referendarza M. C., 2) nie
przedstawiać Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
2
dwa wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Rejonowym […] pozostałych
wymienionych w uchwale kandydatur, w tym kandydatury referendarza P. W., 3)
umorzyć postępowanie w sprawie wymienionych w uchwale kandydatur wobec
cofnięcia wniosków, złożonych rezygnacji z udziału w tym postępowaniu
konkursowym lub odebrania nominacji sędziowskiej na urząd sędziego rejonowego.
W uzasadnieniu uchwały stwierdzono, że Zespół członków Krajowej Rady
Sądownictwa na posiedzeniu w dniu 1 września 2014 r. w przedmiocie
przygotowania stanowiska dotyczącego rozpatrzenia i oceny na posiedzeniu
Krajowej Rady Sądownictwa kandydatów na dwa wolne stanowiska sędziowskie w
Sądzie Rejonowym […], postanowił jednogłośnie rekomendować Krajowej Radzie
Sądownictwa kandydatury: asystent M. C. oraz referendarza M. C.
Zespół wskazał, że Kolegium Sądu Okręgowego w […] zaopiniowało
kandydaturę asystent M. C. w głosowaniu stosunkiem głosów: 5 „za”, przy braku
głosów „przeciw” i głosów „wstrzymujących się”, z mocą poparcia na poziomie 25
punktów, ponadto ta kandydatura uzyskała najwyższe poparcie Zgromadzenia
Przedstawicieli Sędziów okręgu Sądu Okręgowego w […]: 63 głosy „za”, przy 4
głosach „przeciw” i 5 głosach „wstrzymujących się”.
Druga z rekomendowanych kandydatur - referendarza M. C. została
zaopiniowana przez Kolegium Sądu Okręgowego w głosowaniu stosunkiem głosów:
5 „za”, przy braku głosów „przeciw” i głosów „wstrzymujących się”, z mocą poparcia
na poziomie 25 punktów, oraz otrzymała trzecie w kolejności najwyższe poparcie
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów okręgu Sądu Okręgowego: 55 głosów „za”,
przy 10 głosach „przeciw” i 5 głosach „wstrzymujących się”.
Na posiedzeniu w dniu 3 września 2014 r. Krajowa Rada Sądownictwa,
kierując się przedstawionymi przez Zespół rekomendacjami, uznała, że w
przeprowadzonej procedurze konkursowej najlepszymi kandydatami spośród 106
osób ubiegających się o dwa wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Rejonowym
[…] okazali się wyżej wymienieni rekomendowani. O przedstawieniu tych
kandydatur zadecydował całokształt okoliczności sprawy, a w szczególności
uzyskane przez wnioskowanych kandydatów wysokie kwalifikacje zawodowe,
doświadczenie zawodowe, poparcie środowiska sędziowskiego, opinie
przełożonych oraz rekomendacje. Zarekomendowani kandydaci są osobami o
3
wysokich kwalifikacjach zawodowych, które cechuje terminowość w podejmowaniu i
wykonywaniu poszczególnych czynności, rzetelność, profesjonalizm oraz
doświadczenie zawodowe w wymiarze sprawiedliwości, które stale poszerzają
swoją wiedzę przez uczestnictwo w szkoleniach oraz różnego rodzaju kursach
doskonalących kwalifikacje zawodowe. Praca tych kandydatów została bardzo
dobrze oceniona przez sędziów wizytatorów oraz przez sędziów, z którymi
kandydaci współpracowali lub współpracują. Przy podejmowaniu uchwały Rada
kierowała się również poparciem środowiska sędziowskiego dla rekomendowanych
kandydatur. Wybrani kandydaci uzyskali pozytywną opinię Kolegium Sądu
Okręgowego z maksymalną liczbą głosów oraz największym poparciem
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów okręgu Sądu Okręgowego w […]. Jedynie
referendarz A. S. uzyskała wyższe poparcie dla swojej kandydatury na
Zgromadzeniu Przedstawicieli Sędziów Okręgu Sądu Okręgowego od kandydatury
rekomendowanego referendarza M. C., ale uzyskała mniej punktów poparcia od
Kolegium Sądu Okręgowego (23 punkty). Żaden z pozostałych kandydatów
biorących udział w konkursie nie otrzymał wyższego poparcia środowiska
sędziowskiego w porównaniu do uzyskanego przez rekomendowanych. Rada miała
ponadto na uwadze uzyskane przez tych kandydatów oceny z ukończenia
wyższych studiów prawniczych i egzaminu sędziowskiego oraz przeanalizowała
oceny uzyskane na wyższych studiach prawniczych oraz na egzaminach
zawodowych (sędziowskim lub równorzędnych), w tym oceny pozostałych
kandydatów biorących udział w konkursie. Pomimo tego, że niektórzy z kandydatów
uczestniczących w konkursie uzyskiwali wyższe lub równe oceny z ukończenia
studiów lub egzaminów zawodowych w porównaniu do rekomendowanych
kandydatów, Krajowa Rada Sądownictwa uznała, że nie był to element różnicujący
kandydatów w istotnym stopniu. Zdaniem Rady, inni (pozostali) kandydaci biorący
udział w konkursie nie spełnili na równym poziomie kryteriów z art. 35 ust. 2 ustawy
o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714 ze zm.; dalej ustawa o
KRS). Powyższe okoliczności spowodowały, że w trakcie posiedzenia Krajowej
Rady Sądownictwa w dniu 3 września 2014 r. na kandydaturę asystent M. C.
oddano 15 głosów „za”, przy braku głosów „przeciw” i głosów „wstrzymujących się”,
udzielając jej poparcia bezwzględną większością głosów, a za kandydaturą
4
referendarza M. C. oddano 15 głosów „za”, przy braku głosów „przeciw” i głosów
„wstrzymujących się”, udzielając mu poparcia bezwzględną większością głosów.
Równocześnie pozostałe kandydatury nie uzyskały wymaganej bezwzględnej
większości głosów, w tym na referendarza P. W. nie oddano głosów „za”, ale 2
głosy „przeciw” oraz 13 „wstrzymujących się”.
W odwołaniu od uchwały referendarz P. W. zarzucił naruszenie art. 33 ust. 1
ustawy o KRS przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia sprawy, w tym
zgromadzonych w sprawie dokumentów dotyczących jego osoby oraz wniósł o
uchylenie zaskarżonej uchwały w części dotyczącej nieprzedstawienia
Prezydentowi RP jego kandydatury z wnioskiem o powołanie go do pełnienia
urzędu sędziego w Sądzie Rejonowym […] oraz o przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Krajowej Radzie Sądownictwa, ewentualnie o uchylenie
pkt 1 zaskarżonej uchwały oraz jej pkt 2 ppkt 68 w stosunku do jego osoby i
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Krajowej Radzie Sądownictwa.
W ocenie wnoszącego odwołanie, wbrew treści art. 33 ust. 1 ustawy o KRS,
kontestowana uchwała „nie znajduje oparcia w materiałach źródłowych albowiem
odwołujący posiada większe kwalifikacje zawodowe, ponieważ zdał dodatkowo
egzamin radcowski, posiada dodatkowe wykształcenie magisterskie, ukończył
studia podyplomowe, ukończył kurs języka angielskiego dla kadr bankowych, brał
udział w licznych szkolenia w Służbie Więziennej i w Krajowej Szkole Sądownictwa
i Prokuratury oraz w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w […], (...) ma także
większe doświadczenie zawodowe i życiowe z racji pracy w innych instytucjach
państwowych (bank był wówczas jednoosobową spółką Skarbu Państwa).
Kwalifikacji tych nie może arbitralnie przekreślić fakt, że odwołujący nie jest
zatrudniony poza okręgiem […] gdzie rekomendowani kandydaci są lepiej znani od
strony merytorycznej. Nie można zaakceptować faktu, że odwołujący się w
konkursach do sądów w […] regularnie jest opiniowany przez kolegium negatywnie
mimo, że w ocenie sędzia wizytator wskazuje na wzorową sprawność pracy
odwołującego”. W szczególności rekomendowana do objęcia urzędu sędziego
asystent nie ma wyższych ocen z egzaminu sędziowskiego oraz ze studiów
prawniczych, nie zadała dodatkowo innego egzaminu prawniczego i nie posiada
większego doświadczenia zawodowego ani życiowego, poza praktyka w
5
sądownictwie. Tymczasem odwołujący się zdał „nie tylko egzamin sędziowski ale
także 5 częściowy egzamin radcowski, który to egzamin – w opinii skarżącego – był
egzaminem trudniejszym i obejmował szerszy zakres wiedzy prawniczej (m.in.
prawo gospodarcze oraz prawo administracyjne) oraz fakt ukończenia innego
fakultetu i studiów podyplomowych. Ponadto skarżący posiada lepsze
przygotowanie teoretyczne i praktyczne w stosowaniu prawa karnego
wykonawczego z racji służby w więziennictwie o czym wskazywało zaświadczenie
dyrektora zakładu karnego”. W konsekwencji, w ocenie odwołującego się, Krajowa
Rada Sądownictwa „nie dokonała kompleksowej analizy materiału ani oceny jego
kwalifikacji i nie zastosowała do jego kandydatury takich samych kryteriów i reguł
oceny”, które zastosowała do rekomendowanych, „lecz powyższe oceny oceny i
kryteria podkreśliła i uwypukliła w stosunku tylko do dwóch rekomendowanych
kandydatów”.
W odpowiedzi na odwołanie Krajowa Rada Sądownictwa wniosła o jego
odrzucenie z powodu niespełnienia wymagań określonych w art. 3984
§ 1 pkt 2
k.p.c., ewentualnie o oddalenie odwołania w całości, jako pozbawionego
uzasadnionych podstaw (art. 39814
k.p.c.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie okazało się bezpodstawne i nieuzasadnione już dlatego, że
niektóre dosłownie zacytowane jego fragmenty zostały sformułowane niedbale i
nieporadnie językowo, zawierają one powtórzenie niektórych użytych słów
(dwukrotne użycie słowa „oceny”), błędy składni, gramatyki, pisowni i stylu, których
powinien unikać odwołujący się kandydat do objęcia stanowiska sędziowskiego,
kontestujący zaskarżoną uchwałę przed najwyższą instancja sądową. W tej sytuacji
zawarte w odwołaniu subiektywne oceny własnych dokonań prawniczych
odwołującego się, a w szczególności podważanie osiągnięć kandydatów
rekomendowanych na wolne stanowiska sędziowskie, w szczególności kandydatury
„rekomendowanej asystent” zostały oparte na nieuzasadnionym wykazywaniu
rzekomo wyższych profesjonalnych walorów odwołującego się. Tymczasem
złożenie - co najwyżej równorzędnego z egzaminem sędziowskim - egzaminu
6
radcowskiego, o czym zresztą odwołujący się nawet nie wspomniał w karcie
zgłoszenia kandydata, ani ukończenie „innego fakultetu” lub bliżej nieokreślonych
studiów podyplomowych, ani praktyka bankowa na stanowisku kontrolera
rachunkowego, czy wreszcie służba na stanowisku starszego inspektora zakładu
karnego nie stanowiły nadzwyczajnych lub ponadstandardowych osiągnięć
zawodowych, które mogłyby szczególnie predestynować skarżącego do ubiegania
się o wolne stanowisko sędziowskie, przed rekomendowanymi przez KRS
kandydaturami. Za takie „przewagi” mogłaby być uznana aktywność naukowa,
glosatorska, komentatorska, publikatorska lub prowadzenie czynnych szkoleń z
zakresu praktyki i wymiaru sprawiedliwości
Krajowa Rada Sądownictwa nie naruszyła jedynej podstawy prawnej
odwołania, tj. art. 33 ust. 1 ustawy o KRS, ponieważ podjęła zaskarżoną uchwałę
po wszechstronnym rozważeniu najlepszych kandydatur spośród wielu osób
spełniających wymagania ustawowe, którzy ubiegali się o dwa wolne stanowiska
sędziowskie, w szczególności wskazała na zastosowane szczegółowe i
usprawiedliwione kryteria oraz oceny wyboru rekomendowanych najlepszych
kandydatów. O tym, że dokonany wybór nie był dowolny, arbitralny, nierówny ani
dyskryminujący pozostałych kandydatów świadczy lektura uzasadnienia
kontestowanej uchwały, z którą subiektywnie bezzasadnie polemizował odwołujący
się.
Warto przy tym przypomnieć, że na gruncie art. 13 ust. 2 ustawy o KRS
kognicja Sądu Najwyższego do oceny uchwał Krajowej Rady Sądownictwa
obejmuje wyłącznie badanie, czy zaskarżona uchwała nie pozostaje w
sprzeczności z prawem. Sąd Najwyższy nie ma kompetencji do merytorycznego
rozpatrywania kwalifikacji kandydata na sędziego (a tym bardziej jego
kontrkandydatów). Przedmiotem badania ze strony Sądu Najwyższego pozostaje
procedura podejmowania uchwały przez Krajową Radę Sądownictwa, a nie
okoliczności lub przesłanki, które zadecydowały o treści kontestowanego wyniku
procedury konkursowej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2009 r.,
III KRS 7/09 i III KRS 11/09, niepublikowane, oraz z dnia 20 października 2009 r.,
III KRS 13/09, ZNSA 2011 nr 11, poz. 93). Oznacza to, że merytoryczna ingerencja
Sądu Najwyższego w rozstrzygnięcia Rady jest co do zasady ograniczona i nie
7
może wkraczać w sferę konstytucyjnych uprawnień KRS. Niezaprezentowanie w
uzasadnieniu kontestowanej uchwały szczegółowej charakterystyki odwołującego
się lub poszczególnych kandydatów, których Rada postanowiła nie rekomendować
na dwa wolne stanowiska sędziowskie, nie narusza konstytucyjnego prawa wyboru
przez ten organ konstytucyjny najlepszych spośród równych kandydatów na wolne
stanowiska sędziowskie. W takich przypadkach cechy lub potencjalne niższe oceny
„gorszych” kandydatów nie są eksponowane po to, aby niekorzystny dla nich wynik
głosowania nie był oceniony jako ich „przegrana” (por. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 12 czerwca 2013 r., III KRS 201/13, LEX nr 1402636). Z tego punktu
odniesienia ochrony interesów poszczególnych kandydatów na wolne stanowiska
sędziowskie Rada nie ma też obowiązku szczegółowego opisywania każdego
spośród nich. Wystarcza przedstawienie i uzasadnienie walorów profesjonalnych
najlepszych kandydatów wskazanych (wybranych) przez Radę.
Jednym z elementów dokonanej oceny było poparcie organów samorządu
sędziowskiego. Wprawdzie wyniki takiego głosowania nie wiążą Krajowej Rady
Sądownictwa w ocenie kandydata na wolne stanowisko sędziowskie, ale są one
istotne na gruncie art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS, gdyż stanowią jedno z
ustawowych kryteriów oceny predyspozycji do pełnienia urzędu na obsadzanych
stanowiskach sędziowskich, a Rada ma szczególny obowiązek umotywowania
dokonanego wyboru, gdyby dotyczył on osoby, która uzyskała mniejsze poparcie
środowiska zawodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r.,
III KRS 24/09, LEX nr 737271). W rozpoznawanej sprawie o wyborze przez
Krajową Radę Sądownictwa do przedstawienia Prezydentowi RP z wnioskiem o
powołanie na wolne stanowisko sędziowskie innych kandydatów zadecydowały nie
tylko wyniki głosowania przed organami samorządu sędziowskiego, ale dokładna i
wyczerpująca ocena najlepszych, w ocenie Rady, rekomendowanych kandydatów
do objęcia dwóch wolnych stanowisk sędziowskich, które nieudolnie, nieporadnie i
bezzasadnie próbował podważyć odwołujący się, który uzyskał niższe poparcie
środowiska sędziowskiego w porównaniu do uzyskanego przez rekomendowanych
kandydatów oraz nie otrzymał ani jednego głosu poparcia na posiedzeniu Rady.
Wskazane okoliczności oznaczały, że w rozpoznanej sprawie postępowanie przez
Krajową Radą Sądownictwa zostało oparte na wszechstronnym rozważeniu
8
wszystkich istotnych okoliczności wymaganych do oceny i pierwszeństwa
rekomendowanych kandydatów, które nie naruszały konstytucyjnych zasad dostępu
do służby publicznej kandydatów, którzy nie uzyskali poparcia Rady, w tym
kandydatury odwołującego się (art. 60 Konstytucji RP), ani nie naruszały zasad
równego traktowania lub niedyskryminacji (art. 32 Konstytucji RP). Powoływane
przez odwołującego się na „pierwszeństwo” w ubieganiu się o jedno z dwóch
wolnych stanowisk sędziego sądu rejonowego w porównaniu do dwóch
rekomendowanych kandydatów, którzy - podobnie jak skarżący - posiadają staż
pracy w charakterze asystenta sędziego lub referendarza sądowego, nie miało
oparcia w przepisach prawa, a już w żadnym razie w podstawie prawnej odwołania.
Mając powyższe na uwadze wobec niewykazania, że zaskarżona uchwała
jest sprzeczna z prawem - Sąd Najwyższy wyrokował jak w sentencji w zgodzie z
art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS.