Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:SSA Małgorzata Rybicka- Pakuła

Sędziowie:SA Barbara Trębska (spr.)

SO (del.) Joanna Kornatka

Protokolant: referent stażysta Michał Strzelczyk

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 18 sierpnia 2014 r., sygn. akt I C 707/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz M. M. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I A Ca 1672/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz M. M. kwotę 150.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 stycznie 2013 r., tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 4 k.c. za krzywdę jaką poniósł w związku ze śmiercią żony w wypadku komunikacyjnym. Oddalił powództwo w pozostałej części, orzekł o kosztach procesu.

Orzeczenie to oparł Sąd o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

W dniu 13 sierpnia 2005 r. miał miejsce wypadek drogowy, w którym zginęła żona powoda, a on sam doznał obrażeń, które nie wymagały leczenia szpitalnego. Sprawca wypadku został skazany na siedem lat pozbawienia wolności. W okresie od 1 czerwca 2006 r. do 3 lipca 2006 r. powód przebywał w (...) Specjalistycznym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w M. z rozpoznaniem: zaburzenia depresyjne – przedłużona reakcja żałoby, stan po zawale mięśnia sercowego przebytym w 1992 r., choroba nadciśnieniowa. Po raz pierwszy przebywał powód w szpitalu po śmierci żony, miał obniżony psychicznie nastrój, był spowolniały, miał lęki, znaczne zaburzenia koncentracji, nasilone dolegliwości bólowe. W trakcie hospitalizacji uzyskano częściowo reemisję objawów. U powoda stwierdzono ponadto encefalopatię naczyniopochodną, organiczne zaburzenia nastroju, stany przygnębienno – neurasteniczne. Od 2005 r. był leczony z powodu organicznych naczyniopochodnych zaburzeń emocjonalnych. W objawach klinicznych dominują u niego organiczne zanurzenia osobowości, chwiejność emocjonalna, tendencje do neurastenii, niestabilność koncentracji uwagi, utrwalone poczucie bezradności. Stan psychiczny uczynił powoda niezdolnym do pracy zarobkowej. Do czasu wypadku funkcjonował prawidłowo, wychowywał się w pełnej, zgodnej rodzinie. W 1985 r, zawarł związek małżeński z I. M., z którą znał się od dzieciństwa. Małżonkowie mieli troje dzieci. Najmłodsze urodziło się z zespołem Downa i wymaga stałej opieki. Do czasu wypadku to żona powoda zajmowała się córką, która w tygodniu od 9 do 25 roku życia przebywała w szkole specjalnej, a do domu rodzice zabierali ja na weekendy. Powód pracował zawodowo i utrzymywał rodzinę. W 1992 r, powód przebył zawał mięśnia sercowego, ale wrócił do pracy. Małżonkowie uprawiali też gospodarstwo rolne. Śmierć żony była dla powoda silnym czynnikiem stresowym. Był przerażony, czuł odpowiedzialny za dzieci. Początkowo nie radził sobie, był bardzo rozkojarzony, miał leki, nie spał w nocy, towarzyszył mu obniżony nastrój, poczucie winy i niezawinionej krzywdy. Po wypadku przebywał na zwolnieniu lekarskim, następnie na rencie, otrzymał świadczenie rehabilitacyjne, a obecnie jest na emeryturze. Leczył się psychiatrycznie, nadal nie radzi sobie dobrze, jest sam, stale odczuwa żal i tęsknotę za żoną, nie może pogodzić się z jej śmiercią. Po wypadku nie wrócił do pracy, musiał przejąć obowiązki domowe żony i opiekę nad niepełnosprawną córką, której jest opiekunem prawnym. Musiał się nauczyć wykonywania wszelkich prac domowych. Nadal ma podwyższony poziom lęku i depresyjnej oceny siebie i otoczenia, poczucie bezwartościowości i krzywdy. Obecnie powód spędza czas z córką, z którą kontakt jest ograniczony. Jeden z synów założył rodzinę, a drugi mieszka z ojcem. Aktualny stan psychiczny powoda stanowi względne wskazania do leczenia farmakologicznego. Trwały uszczerbek na zdrowiu powoda jako skutek śmierci żony wynosi 10%.

Pozwane (...) S.A. odmówiło powodowi i dzieciom zadośćuczynienia, uznając, że brak jest ku temu podstawy prawnej.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. W dacie wypadku nie obowiązywał jeszcze przepis art. 446 § 4 k.c., który wszedł w życie z dniem 3 sierpnia 2008 r. Sąd jednak podzielił utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym o katalogu dóbr osobistych z art. 23 k.c? należą wszelkie dobra rozumiane jako wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym uznaje się za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. Do katalogu tego należy pamięć o osobie zmarłej, prawo do intymności i prywatności życia, prawo do planowania rodziny. Śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Ochronie podlega ból, cierpienie, poczucie krzywdy, których źródłem jest czyn niedozwolony, w wyniku którego następuje śmierć osoby bliskiej. Sąd przytoczył nadto liczne orzeczenia Sądu Najwyższego, w którym zostało wyrażony pogląd, że także przed dniem 3 sierpnia 2008 r. najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., a wprowadzenie art. 446 § 4 k.c. doprowadziło jedynie do zamiany w sposobie realizacji roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania.

Ustalając wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia wziął Sąd pod uwagę stopień krzywdy i cierpień jakich doznał, w jaki poradził sobie z zaistniałą sytuacją, dalszą możliwością radzenia sobie ze stresem związanym ze śmiercią żony, a także bliski emocjonalny kontakt z nią. Skutki śmierci żony są dotkliwe i trwałe, wywołały poczucie krzywdy, długotrwały smutek, zaburzenia zdrowotne – depresyjno – adaptacyjne. Zdaniem Sądu kwotą adekwatną do wyrządzonej powodowi krzywdy jest 150.000 zł. Zadośćuczynienie winno stanowić ekonomicznie odczuwalna wartość. Ponad tę kwotę powództwo jako niezasadne ( powód żądał 210.000 zł) zostało oddalone. Odsetki Sąd zasądził począwszy od odmowy przyznania powodowi zadośćuczynienia w postępowaniu likwidacyjnym.

Apelację od wyroku w części uwzględniającej powództwo wniósł pozwany, zarzucając:

1/ niezgodność ustaleń faktycznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, przez ustalenie, że (...) S.A. nie udowodnił podstawy faktycznej uzasadniającej kwestionowanie zasady odpowiedzialności i wysokości zadośćuczynienia i że powód udowodnił podstawę faktyczną dochodzonego roszczenia;

2/ naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na uznaniu, że zebrany materiał dowodowy daje podstawę do przyjęcia, że powód doznał krzywdy i uznaniu za adekwatną kwoty 150.000 zł, a nadto nieuwzględnieniu wszystkich wniosków z dowodów i uznaniu, że doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci zerwania więzi rodzinnej, bez określenie konkretnej kategorii dobra osobistego,

3/ naruszenie prawa materialnego

– art. 448 w zw. z art. 24 § 1 k.c. przez bezpodstawne zasądzenie na rzecz powoda zadośćuczynienia z tytułu śmierci żony, bezpodstawne przyjęcie, że wskutek śmierci żony doznał krzywdy, przyjęcie jako odpowiedniego zadośćuczynienia w kwocie 150.000 zł,

- art. 822 k.c. w zw. z art. 34 § 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r., przez bezpodstawne przyjęcie, że pozwany jest zobowiązany w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej wynikającej z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych – do kompensowania wszystkich następstw czynu posiadacza, a nie tylko tych wymienionych w art.34 w/w ustawy,

- art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817 i art. 316 k.c. przez zasądzenie odsetek od daty żądanej w pozwie jako dzień następny po dniu wymagalności roszczenia, podczas gdy wysokość zadośćuczynienia winna być ustalona na dzień wyrokowania.

W konkluzji wniósł skarżący o zmianę wyroku i oddalenie powództwa i zasądzenie id powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest niezasadna. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia Sądu pierwszej instancji stanowiące podstawę fatyczną rozstrzygnięcia. Zarzut sprzeczności tych ustaleń z przeprowadzonymi w sprawie dowodami jest oczywiście bezzasadny. Apelacja nie wskazuje, które to ustalenia są niezgodne z jakimi dowodami. Powód wykazał krzywdę jakiej doznał wskutek śmierci żony w wypadku komunikacyjnym. Oprócz jego zeznań na okoliczność krzywdy, jej nasilenia zeznawali świadkowie oraz przedłożono dokumentację medyczną, z której wynika jak sobie nie radził z depresją, lękami, zaburzeniami osobowości, które wystąpiły po śmierci żony. Okoliczności te potwierdziła opinia sądowo – psychiatryczna.

Także zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest chybiony. Przypomnieć trzeba, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, przepis art. 233 § 1 k.p.c. określający obowiązujące zasady oceny dowodów może zostać naruszony w wyniku nieuwzględnienia przez sąd przy ocenie poszczególnych dowodów zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, całokształtu zebranego materiału dowodowego, przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej, na przykład niezgodnie z zasadą bezpośredniości. Postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu wymaga zatem wskazania przez skarżącego konkretnych zasad lub przepisów, które naruszył sąd przy ocenie określonych dowodów ( por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, lex nr 172176, z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, lex nr 174185). Przepis ten reguluje jedynie kwestię oceny wiarygodności i mocy (wartości) dowodowej przeprowadzonych w sprawie dowodów, a nie poczynionych ustaleń faktycznych, czy wyprowadzonych z materiału dowodowego wniosków. Uchybienia w tym zakresie winny się skonkretyzować w zarzucie sprzeczności ustaleń faktycznych z materiałem dowodowym. Zaniechanie zaś wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału czy też pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy nie stanowi o naruszeniu powyższego przepisu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, Lex nr 151622). W apelacji pozwany ograniczył się jedynie do postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie kwestionując oceny poszczególnych dowodów ani nie wskazując na czym ta wadliwa ocena miałby polegać. Tak skonstruowany zarzut, ze względu na brak jego rozwinięcia, należało uznać za niezasadny.

Motywy apelacji sprowadzają się do polemiki z przytoczonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku poglądami Sądu Najwyższego, które Sąd pierwszej instancji podzielił, a zgodnie z którymi spowodowanie wypadku komunikacyjnego i śmierć osoby bliskiej usprawiedliwiają przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. Odmienny pogląd skarżącego oparty jest na wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach (I C 2754/09), wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu (I A Ca 873/10) i Sądu Apelacyjnego w Gdańsku ( I A Ca 584/08), Sądu Rejonowego w Toruniu ( IC 53/12).

Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę akceptuje stanowisko Sądu Najwyższego. Jest ono utrwalone i konsekwentnie przez Sąd Najwyższy stosowane. Najszerzej omawia je postanowienie podjęte w składzie siedmiu sędziów w dniu 27 czerwca 2014 r. ( III CZP 2/14, OSNC 2014/12/124), w odpowiedzi na pytanie Rzecznika Ubezpieczonych: „Czy osobie najbliższej przysługuje z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę wynikającą z naruszenia jej dobra osobistego w postaci szczególnej więzi emocjonalnej ze zmarłym, nawet gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r.” Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały uznając, że przedstawione zagadnienie prawne nie budzi wątpliwości i różnic w orzecznictwie, jako że zostało już wyjaśnione we wcześniej zapadłych uchwałach: z dnia 22 października 2010 r. (III CZP 76/10) oraz z 13 lipca 2011 r. (III CZP 32/11). W motywach postanowienia wymienione zostały liczne orzeczenia Sądu Najwyższego podzielające poglądy wyrażone w uchwałach. Sąd ten dokonał także analizy orzecznictwa sądów powszechnych również nie dopatrując się w nich istotnych rozbieżności. Także już po podjęciu postanowienia Sąd Najwyższy pogląd, zgodnie z którym najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 w zw. z art. 24 § 1 k.c., także wtedy gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r. ( por. wyrok z dnia 4 lipca 2014r., II CSK 621/13, z dnia 7 sierpnia 2014 r., II CSK). Jest też liczne orzecznictwo sądów powszechnych, choćby w programie LEX, które nie jest odmienne od prezentowanego przez Sąd Najwyższy.

Podnieść należy, że w motywach postanowienia z dnia 27 czerwca 2014 r. Sąd Najwyższy także za niebudzące wątpliwości uznał stanowisko odnośnie do odpowiedzialności ubezpieczyciela sprawcy wypadku komunikacyjnego za wypłatę zadośćuczynienia osobie najbliższej, na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe z ruchem tych pojazdów. Za aktualny uznał pogląd wyrażony w uchwale z 7 listopada 2012 r. III CZP 67/12 ( OSNC 2013/4/45), że § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Wskazał Sąd Najwyższy, że stanowisko to jest wciąż aktualne na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Bierze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, który zastąpił mający identyczną treść § 10 wymienionego rozporządzenia.

Sąd Najwyższy odniósł się także do identyfikacji dobra osobistego naruszonego w razie śmierci osoby najbliższej wskutek czynu niedozwolonego. Uznał, że dobrem tym jest szczególna więź rodzinna między najbliższymi, a ponieważ dochodzi do naruszenia własnego dobra osobistego osób bliskich zmarłego, to są oni bezpośrednio poszkodowani czynem sprawcy. Pogląd taki wyraził Sąd w uchwale z dnia 20 grudnia 2012 r. III CZP 93/12 i podzielił go w postanowieniu z dnia 27 czerwca 2014 r. ( III CZP 2/14). Co więcej w postanowieniu tym stwierdzono, że zgodność przyjętego w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego kierunku wykładni zgodne jest ze stanowiskiem zajmowanym w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nakazującym interpretację dyrektyw komunikacyjnych w taki sposób, że obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wynikającej z ruchu pojazdów mechanicznych musi obejmować zadośćuczynienie za szkody niemajątkowe poniesione przez osoby bliskie poszkodowanych, którzy zmarli w wypadku, o ile zadośćuczynienie to jest przewidziane przez prawo krajowe.

Reasumując, Sąd Apelacyjny nie znajduje podstaw do odmiennego, zgodnego z prezentowanym przez pozwanego poglądem o braku podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę osoby bliskiej zmarłego w wypadku komunikacyjnym. Zarzuty naruszenia prawa materialnego nie zasługiwały.

Także wysokość zasądzonego przez Sąd pierwszej instancji świadczenia nie jest wygórowana. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego dnia 18 listopada 2004 r., sygn. akt I CK 219/04, korygowanie przez Sąd drugiej instancji zasądzonego zadośćuczynienia może być aktualne tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie. Nie ulega wątpliwości, iż pozwany w apelacji nie wykazał, aby wskazana w orzeczeniu Sądu Okręgowego kwota była rażąco wygórowana. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej oceny przesłanek zadośćuczynienia. Podkreślić należy, że powód nie tylko stracił partnerkę życiową, ale musiał przejąć opiekę nad niepełnosprawną córką, co sprawiało mu znaczne trudności. Z powodu stanu zdrowia psychicznego powstałego w związku z utratą żony sam wymagał hospitalizacji i leczenia, stracił pracę, a smutek, poczucie krzywdy, tęsknotę za żoną, lęki odczuwa do tej pory. Wbrew też zarzutowi apelacji Sąd pierwszej instancji ustalił, że dobrem osobistym powoda naruszonym przez sprawcą wypadku, w którym zginęła jego żona była więź rodzinna, która w rodzinie powoda bardzo silna, gdyż jak to ustalił Sąd rodzinna była zgodna, kochająca się. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia w związku ze śmiercią osoby najbliższej należy mieć na uwadze: dramatyzm doznań osoby najbliższej, poczucie osamotnienia, pustki, cierpienia moralne, wstrząs psychiczny, rodzaj i intensywność więzi łączącej powoda ze zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem owej śmierci (np. depresja), rolę w rodzinie pełnioną przez zmarłego, zdolność pokrzywdzonego do odnalezienia się w nowej rzeczywistości, przebieg leczenia, wiek pokrzywdzonego, okoliczności śmierci najbliższego oraz poniesienie kary przez sprawcę tej śmierci.

Te okoliczności u powoda wystąpiły i jeszcze w pełni nie ustąpiły. Dlatego też zasądzona kwota nie jest nadmierna, jest adekwatną do kompensacyjnego charakteru zadośćuczynienia

Nie jest zasadny także zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c. Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku (art. 817 § 1 k.c.). Świadczenie ubezpieczyciela ma zatem charakter terminowy. Gdy wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okaże się niemożliwe, świadczenie powinno zostać spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe (art. 817 § 2 k.c.). Wobec powyższego spełnienie świadczenia w terminie późniejszym może być usprawiedliwione jedynie wówczas, gdy ubezpieczyciel wykaże istnienie przeszkód w postaci niemożliwości wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia, mimo działań podejmowanych z wymaganą od niego starannością profesjonalisty, według standardu, którego reguły wyznacza przepis art. 16 ust. 1 ustawy z 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej. Istnienie okoliczności usprawiedliwiających przekroczenie trzydziestodniowego terminu podlega indywidualnej ocenie w realiach konkretnej sprawy. Niewykazanie ich świadczy o popadnięciu ubezpieczyciela w opóźnienie ze spełnieniem świadczenia. Skutki opóźnienia określone są m.in. w art. 481 § 1 k.c. i obligują dłużnika do zapłaty odsetek. Zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia z art. 448 k.c. ma charakter bezterminowy, w tym tylko znaczeniu, że o przekształceniu go w zobowiązanie terminowe decyduje wierzyciel przez wezwanie dłużnika do wykonania. Nie ma przy tym znaczenia, że przyznanie zadośćuczynienia jest fakultatywne i zależy od uznania sądu oraz poczynionej przez niego oceny konkretnych okoliczności, poszkodowany bowiem może skierować roszczenie o zadośćuczynienie bezpośrednio do osoby ponoszącej odpowiedzialność deliktową (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r. I CK 7/2005 LexPolonica nr 1526282). Ponieważ w niniejszej sprawie pozwany nie wykazał, aby jego opóźnienie w spełnieniu świadczenia było usprawiedliwione, brak było podstaw do zasądzenia odsetek od dnia wyrokowania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako pozbawioną uzasadnionych podstaw ( art. 385 k.p.c.). O kosztach procesu ( kosztach zastępstwa procesowego) orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 i 2 k.p.c.