Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 lutego 2015 roku Sąd Rejonowy w Skierniewicach IV Wydział Pracy przywrócił powódkę E. K. do pracy w pozwanej Spółdzielni (...) w S. na dotychczasowych warunkach pracy i płacy (pkt 1 wyroku), zsądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 18.000 zł złotych brutto tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy pod warunkiem podjęcia pracy (pkt 2); zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3) oraz nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia – kwoty 3.053 złotych (brutto pkt 4).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

E. K. była zatrudniona w Spółdzielni (...) w S. od 16 stycznia 1998 r.

Od dnia 1 stycznia 1999 r. E. K. była członkiem Spółdzielni (...) w S..

Z dniem 17 listopada 1999 r. został przedstawiony E. K. zakres czynności, obowiązków i odpowiedzialności na stanowisku samodzielnego referenta ds. płac i pracowniczych. E. K. podlegała bezpośrednio Kierownikowi Spółdzielni. Zakres czynności to: prowadzenie nadzoru na kartami pracy zatrudnionych strażników, prawidłowe i terminowe przygotowywanie listy płac na poszczególnych sekcjach wg rzeczywistych kart pracy oraz przysługującego ekwiwalentu, urlopów itp., wyliczanie zasiłków chorobowych i zwolnień lekarskich – kompletowanie listy płac wg obowiązujących przepisów ZUS, naliczanie wg obowiązujących przepisów zasiłków rodzinnych, wychowawczych, opiekuńczych, pogrzebowych, odpraw rentowych i emerytalnych, urlopów i ekwiwalentów za niewykorzystany urlop, dokonywanie miesięcznych sprawozdań przy zatwierdzaniu list płac z wyszczególnieniem na grupy, dokonywanie potrąceń na listach płac na podstawie odpowiednich dokumentów, prowadzenie ewidencji badań okresowych, kompletowanie dokumentów nowo przyjętych osób w/g obowiązujących przepisów spółdzielni, przekazywanie wypełnionych dokumentów nowo przyjętych osób – kartoteki osobowej, orzeczenia (...) do działu socjalno – rehabilitacyjnego, przekazywanie wypełnionej deklaracji nowo przyjętych osób na członka S-ni do komórki socjalno – rehabilitacyjnej, dokonywanie kwartalnego wykazu urlopów inwalidów z II grupą z podaniem kwoty, dokonywanie półrocznych sprawozdań z przepracowanych kontroli zwolnień lekarskich, sporządzanie raportu miesięcznego z zatrudnienia i osób niepełnosprawnych, kompletowanie dokumentów pracowników odchodzących na rentę i emeryturę, prowadzenie dla zatrudnionych pracowników składki (...), przyjmowanie wniosków z kasy zapomogowo – pożyczkowej, znajomość na bieżąco podstawowych przepisów z kodeksu pracy i prawa spółdzielczego związanych z zatrudnieniem i zwalnianiem pracowników, wykonywanie innych czynności nie objętych niniejszym zakresem, zleconych przez bezpośredniego zwierzchnika w ramach Spółdzielni.

Z dniem 2 stycznia 2004 r. została zawarta pomiędzy Spółdzielnią (...) w S. a E. K. spółdzielcza umowa o pracę. E. K. została zatrudniona na stanowisku samodzielnego referenta ds. kadr i płac.

Z dniem 20 lutego 2013 r. E. K. uzyskała tytuł zawodowy magistra kończąc studia niestacjonarne na kierunku administracja na Wydziale Prawa i Administracji (...).

Od 1 stycznia 2012 r. E. K. otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze w stawce miesięcznej 2.983,00 zł brutto.

W dniu 25 września 2013 r. została podjęta uchwała Nr 10/2013 Rady Nadzorczej Spółdzielni (...) w S. w sprawie zmniejszenia zatrudnienia. W związku ze znacznymi kosztami wynagrodzeń pracowników oraz malejącą liczbą świadczonych usług zalecono zmniejszenie stanu zatrudnienia na stanowiskach nie związanych z bezpośrednią obsługą klientów oraz w punkcie L., w szczególności dotyczyło to stanowisk: samodzielnego specjalisty ds. kadr i płac, referenta ds. rehabilitacji, głównej księgowej, stanowisk pracy w punkcie L.. Wskazano, że zmniejszenie stanu zatrudnienia może się odbyć poprzez połączenie niektórych stanowisk pracy, zmniejszenie wymiaru czasu pracy, rozwiązanie umów o pracę z niektórymi pracownikami w szczególności z pracownikami mającymi prawo do renty lub emerytury oraz pracownikami nie wyrażającymi zgody na zmianę lub rozszerzenie zakresu obowiązków.

E. K. przebywała na zwolnieniu lekarskim od 14 maja 2013 r. do 31 października 2013 r. z uwagi na doznane urazy w wypadku samochodowym.

W dniu 4 listopada 2013 r. E. K. zgłosiła gotowość świadczenia pracy.

W dniu 4 listopada 2013 r. powódka otrzymała od pracodawcy kartę skierowana do lekarza uprawnionego do badań profilaktycznych /okresowych i kontrolnych/ na stanowisku samodzielnego specjalisty ds. kadr i płac w pełnym wymiarze czasu pracy.

E. K. otrzymała od lekarza uprawnionego do badań profilaktycznych okresowych i kontrolnych zaświadczenie o zdolności do pracy na stanowisku samodzielnego specjalisty ds. kadr i płac.

W dniu 6 listopada 2013 r. powódka przystąpiła do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy.

W dniu 6 listopada 2013 r. E. K. otrzymała polecenie służbowe na piśmie do jak najszybszego sporządzenia dokumentów (...) dla wszystkich pracowników, którzy są lub byli zatrudnieni w Spółdzielni na dzień 31 grudnia 2012 r., polecono także uporządkowanie wszystkich spraw dotyczących akt pracowniczych do maja 2013 r. tzn. spraw związanych ze stażem pracy i wynagrodzeniem.

W dniu 28 listopada 2013 r. E. K. wystąpiła do Zarządu Spółdzielni Inwalidów (...) w S. z pismem o zaprzestanie działalności noszącej znamiona mobbingu w nawiązaniu do pisemnego polecenia służbowego z 6 listopada 2013 r.

Pismem z dnia 19 marca 2014 r. Zarząd Spółdzielni Inwalidów (...) w S. nie uznał za zasadnych żadnych z wysuwanych przez E. K. zarzutów.

Spółdzielnia (...) w S. źle oceniała pracę powódki. Prezes Zarządu S. M. oraz Członek Zarządu E. S., uważali że E. K. od dłuższego czasu działa na szkodę Spółdzielni, nie wykonuje swoich obowiązków i utrudnia ich wykonywanie innym pracownikom. Pracodawca uważał, że E. K. wykorzystując trudną sytuację materialną Spółdzielni oraz uprawnienia pracownicze, zwolnienia lekarskie, próbowała doprowadzić do bankructwa Spółdzielni wskutek zablokowania otrzymania dofinansowań wypłacanych przez PFRON do wynagrodzeń pracowników.

W stosunku do E. K. Spółdzielnia stosowała: karę porządkową 25 lutego 2013 r., karę nagany 24 grudnia 2013 r., jedną z kar porządkowych została uznana za niebyłą 18 marca 2013 r.

W dniu 29 listopada 2013 r. Prezes Spółdzielni Inwalidów (...) od dnia 29 listopada 2013 r. wypowiedział E. K. s. specjaliście ds. kadr i płac dotychczasowe warunki pracy i płacy wynagrodzenia i zaproponował stanowisko starszego referenta ds. administracyjno – kadrowo – księgowych wraz z nowym zakresem obowiązków i wynagrodzeniem w wysokości 2.500 zł brutto. W uzasadnieniu jako przyczynę podano trudną sytuacją ekonomiczną i wnioskowaniem przez Radę Nadzorczą zmianą organizacji pracy pracowników biurowych oraz zmianą zasad ich wynagradzania”. Pod treścią dokumentu znalazło się oświadczenie E. K. o otrzymaniu pisma i jej podpis. Do wypowiedzenia załączono zakres obowiązków, czynności i odpowiedzialności, także podpisany przez E. K. z dniem 29 listopada 2013 r.

W zakresie szczegółowych obowiązków na stanowisku starszego referenta ds. administracyjno – kadrowo – księgowych wskazano: wystawianie faktur dla zleceniodawców, sporządzanie projektów deklaracji VAT, PIT, CIT i innych deklaracji podatkowych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa celem przedstawienia głównej księgowej, sporządzanie projektów deklaracji ZUS celem przedstawienia głównej księgowej, sporządzanie list płac na podstawie przedstawionych kart pracy oraz zwolnień lekarskich celem przestawienia głównej księgowej, kompletowanie dokumentów pracowników odchodzących na emeryturę, prowadzenie rejestru osób niepełnosprawnych, sporządzanie raportów z zatrudnienia osób niepełnosprawnych, kompletowanie wniosków o udzielenie pomocy z PFRON, sporządzanie sprawozdań do Wojewódzkiego Ośrodka ds. Zatrudnienie i (...) Osób Niepełnosprawnych oraz do PFRON, sporządzanie indywidualnych programów rehabilitacji i prowadzenie ich realizacji, sporządzanie zaświadczeń dla zleceniodawców dotyczących ulg w opłatach na PFRON, bieżąca znajomość przepisów prawa pracy, prawa spółdzielczego i prawa administracyjnego celem udostępniania informacji o nich innym pracownikom, tworzenie projektów dokumentów z zakresu spraw pracowniczych w tym projektów umów o pracę i świadectw pracy, celem przedstawienia prezesowi Spółdzielni, przygotowywanie posiedzeń Walnego Zgromadzenia Spółdzielców w szczególności przygotowywanie projektów porządku obrad oraz projektów uchwał celem przedłożenia prezesowi Spółdzielni, prowadzenie rejestru kandydatów i członków Spółdzielni, prowadzenie korespondencji wychodzącej i przychodzącej Spółdzielni, stałe uzupełniania wiedzy z zakresu spraw księgowych, kadrowych, płacowych oraz rehabilitacyjnych, wypełniania innych obowiązków bieżących zleconych przez prezesa Spółdzielni lub główną księgową.

W dniu 24 grudnia 2013 r. Prezes Zarządu Spółdzielni Inwalidów P.” w S. udzielił E. K. kary nagany za nieprzestrzeganie porządku i dyscypliny pracy polegające na nieuzasadnionej odmowie z 13 grudnia 2013 r. sporządzenia i wystawienia deklaracji SOD za listopad 2013 r. do PFRON.

E. K. jest zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności . Ustalony stopień istnieje od 1991 r. a orzeczenie zostało wydane na stałe.

Zgodnie z zaświadczeniem z dna 18 października 2013 r. E. K. jako samodzielny specjalista ds. kadr i płac osiągała wynagrodzenie miesięczne brutto 3.053,00 zł.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zeznań stron, zeznań przesłuchanych świadków (K. K., E. B., T. P.), oraz załączonych do akt sprawy dokumentów akt osobowych powódki.

Załączone do akt sprawy dokumenty nie stanowiły przedmiotu niniejszego sporu. Sąd uznał je za wiarygodne.

Sąd przeprowadził dowód z zeznań stron E. K. i występujących w charakterze pozwanej Spółdzielni (...) oraz świadków: K. K., E. B., T. P.. Świadkowie oraz strony wskazywali na okoliczności związane wręczeniem powódce wypowiedzenia zmieniającego. W ocenie Sądu poszczególni świadkowie jak i same strony a więc E. K., E. S. i T. P. wskazywali na różne, czasem odbiegające od siebie a nade wszystko od przyczyn podanych w wypowiedzeniu zmieniającym z 29 listopada 2013 r. przyczyny wręczenia E. K. wypowiedzenia zmieniającego.

Występująca w charakterze pozwanego E. S. wskazywała na okoliczność, że podczas nieobecności powódki nie było osoby upoważnionej do wykonywania jej obowiązków, wskazywała na kontrole z PIP i brak wykonania wszystkich obowiązków powódki, przypomniała o cofniętym upomnieniu dla E. K. choć cofniętym tylko z uwagi na sytuację rodzinną i osobistą. Pozwana wskazała, że tylko w pewnym sensie względy ekonomiczne zdecydowały o wypowiedzeniu zmieniającym a później dodała, że nie może się wypowiedzieć czy sytuacja ekonomiczna miała związek z wypowiedzeniem. Zeznała także, że choć powódka z prawa pracy wszystko wiedziała to nie wie czy byłaby w stanie podołać nowym obowiązkom. Świadek T. P., występująca później także w charakterze strony pozwanej zeznała, że powódka była nieobecna przez pół roku i ktoś musiał za nią wykonywać obowiązki, tylko ona miała dostęp do kodów i bez niej pracodawca nie mógł funkcjonować. Świadek wskazała także, że z uwagi na długą nieobecność powódki zatrudniono kogoś nowego stażystkę A. W. (1).

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, iż wniesione powództwo jest uzasadnione.

Sąd podniósł, iż powódka E. K. wnosiła o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia przez pozwaną Spółdzielnię (...) w S. warunków pracy i płacy ewentualnie po upływie okresu wypowiedzenia wniosła o przywrócenie dotychczasowych warunków pracy i płacy, o zasądzenie wynagrodzenia za sześć miesięcy i kosztów procesu.

W myśl art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Zgodnie z art. 42 § 2 k.p. przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy.

Zgodnie z art. 199 ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz. U. 2013.1443) w sprawach nieuregulowanych przepisami art. 182-198 do spółdzielczej umowy o pracę stosuje się odpowiednio przepisy prawa pracy.

Zgodnie z art. 184 § 1 cytowanej ustawy wypowiedzenie członkowi spółdzielni warunków pracy lub płacy jest dopuszczalne pkt 1 gdy jest uzasadnione potrzebami gospodarczymi lub organizacyjnymi spółdzielni, a w szczególności wprowadzeniem nowych zasad wynagradzania, likwidacją działu pracy, w którym członek jest zatrudniony, likwidacją zajmowanego przez niego stanowiska pracy albo koniecznością zatrudnienia na danym stanowisku osoby o wyższych lub specjalnych kwalifikacjach, pkt 2 w razie utraty przez członka zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy stwierdzonej orzeczeniem lekarskimi albo niezawinionej przez niego utraty uprawnień koniecznych do jej wykonywania. Zgodnie z art. 184 § 2 Prawa spółdzielczego zaproponowane członkowi nowe warunki pracy lub płacy powinny odpowiadać jego kwalifikacjom i możliwościom gospodarczym spółdzielni.

Zgodnie z art. 188 § 1 Prawa spółdzielczego w razie naruszenia przez spółdzielnię przepisów m.in. art. 184 członkowi spółdzielni służy roszczenie o orzeczenie bezskuteczności wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę lub jej warunków, a jeżeli spółdzielcza umowa o pracę uległa już rozwiązaniu – roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach. W myśl art. 188 § 2 członkowi spółdzielni, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje za czas pozostawania bez pracy, nie dłuższy jednak niż sześć miesięcy, wynagrodzenie obliczone na podstawie przeciętnego wynagrodzenia bieżącego z ostatnich trzech miesięcy oraz odpowiedni udział w części nadwyżki bilansowej. Zgodnie z § 3 tego przepisu powyższy przepis stosuje się odpowiednio do członka spółdzielni, który po wypowiedzeniu mu warunków pracy lub płacy z naruszeniem art. 184 przystąpił do pracy na warunkach określonych w tym wypowiedzeniu.

Sąd zauważył, że zgodnie z art. 30 § 4 kp pracodawca, składając oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, powinien wskazać przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem. Nie zastosowanie się pracodawcy do tego wymogu ustawowego i brak wskazania przyczyn wypowiedzenia stanowi naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Występuje więc rozróżnienie pomiędzy formalnym obowiązkiem podania przyczyny wypowiedzenia od zasadności wypowiedzenia. Naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów w odniesieniu do przyczyny wypowiedzenia może polegać na niepodaniu przyczyny bądź podaniu przyczyny nierzeczywistej, a więc nieprawdziwej, pozornej czyli niezasadnej. Przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę powinna być prawdziwa i konkretna. Pracownik powinien o niej wiedzieć. Podanie przyczyny nieprawdziwej, pozornej jest równoznaczne z brakiem wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie w pojęciu cytowanego art. 30 § 4 kp. Wskazanie przez pracodawcę takiej przyczyny powoduje równocześnie niezasadność wypowiedzenia umowy o pracę. Przy czym wystarczy w razie powołania przez pracodawcę w oświadczeniu kilku przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę zasadność jednej z powołanych. Sąd jest też związany przyczynami wskazanymi w wypowiedzeniu umowy o pracę, stąd przedmiotem badania Sądu mogą być jedynie przyczyny podane w wypowiedzeniu umowy o pracę. Natomiast inne, których pracodawca nie wskazał jako okoliczności uzasadniających wypowiedzenie, Sąd nie może badać nawet, jeśli uzasadniać mogłyby one wypowiedzenie umowy. Przyczyna rozwiązania umowy o pracę powinna być konkretna, a pracownik ma wiedzieć i rozumieć, z jakiego powodu pracodawca wypowiada mu umowę o pracę, gdyż jest on adresatem jego oświadczenia. Pracownik nie może mieć także wątpliwości, jakie są okoliczności uzasadniające wypowiedzenie mu umowy o pracę. Pracodawca jednoznacznie powinien wskazać te przyczyny, gdyż zbyt ogólne ich wskazanie, mało konkretne czy niezrozumiałe stanowi naruszenie prawa. Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje też, że zbyt ogólne podanie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę można uznać za skonkretyzowane, gdy pracownika zapoznano z nią w inny sposób (zob. SN z 26 maja 2000 r. I PKN 670/99), czy też z całokształtu okoliczności wynika, iż pracownikowi znane są konkretne przyczyny wskazane w piśmie jedynie w sposób ogólny.

Pozwana Spółdzielnia (...) w S. wypowiedziała E. K. s. specjaliście ds. kadr i płac dotychczasowe warunki pracy i płacy wynagrodzenia i zaproponowała stanowisko starszego referenta ds. administracyjno – kadrowo – księgowych wraz z nowym zakresem obowiązków i wynagrodzeniem w wysokości 2.500 zł brutto. W uzasadnieniu jako przyczynę podano trudną sytuacją ekonomiczną i wnioskowaniem przez Radę Nadzorczą zmianą organizacji pracy pracowników biurowych oraz zmianą zasad ich wynagradzania”.

W ocenie Sądu podana przyczyna nie spełnia wymogów art. 30 § 4 k.p., o których wspomniano powyżej. Przyczyna ta jest ogólna, mało konkretna a przede wszystkim nie jest rzeczywista.

Zgromadzony w sprawie materiał dowody wskazuje, że pomiędzy powódką a Zarządem pozwanej Spółdzielni istniał spór. Zeznający w sprawie przedstawiciele pozwanej Spółdzielni jak i charakter pism pozwanej Spłodzeni wskazuje, że pracodawca miał zupełnie inne powody dla których wręczył powódce wypowiedzenie zmieniające.

Zarówno E. S., T. P. jak i sporządzający pisma procesowe Prezes Zarządu Spółdzielni wskazywali na liczne zastrzeżenia do pracy i postawy E. K.. Wskazywano na jej półroczną nieobecność, na niewykonywanie przez nią obowiązków, blokowanie dostępu do danych Spółdzielni poprzez niepodawanie kodów, karanie powódki karami dyscyplinarnymi. Znamienne jest pismo procesowe z 8 grudnia 2014 r., w którym pozwana Spółdzielnia wskazała, że E. K., wykorzystując trudną sytuację materialną Spółdzielni oraz uprawnienia pracownicze jak również zwolnienia lekarskie próbowała doprowadzić do bankructwa Spółdzielni wskutek zablokowania otrzymywania dofinansowania wypłaconych przez PFRON do wynagrodzeń pracowników. W ocenie pozwanej Spółdzielni, był to główny cel działań podejmowanych przez powódkę a jej motywacją były osobiste urazy wobec członków Zarządu i niektórych pracowników Spółdzielni oraz subiektywne poczucie krzywdy wywołane wykryciem niewątpliwych błędów w działaniach powódki jako członka Zarządu Spółdzielni. Należy także wskazać w tym miejscu na sformułowania, które znalazły się w odpowiedzi na pozew. Strona pozwana wskazała, że pozew w dużej części opiera się na „bezczelnych kłamstwach” powódki, która od dłuższego czasu działa na szkodę Spółdzielni, nie wykonuje swoich obowiązków i utrudnia ich wykonywanie innym pracownikom.

Tak zakreślone stanowisko pozwanej Spółdzielni, w ocenie Sądu wskazuje, że rzeczywistą przyczyną wręczenia powódce wypowiedzenia zmieniającego była chęć takiego pokierowania karierą E. K. aby ta nie przyjęła nowych warunków pracy i płacy.

Porównując zakres obowiązków powódki na stanowisku samodzielnego specjalisty ds. kadr i starszego referenta ds. administracyjno – kadrowo – księgowych powódce dołożono nowe obowiązki jednocześnie ograniczając jej wynagrodzenie. Do nowych obowiązków powódki należało np. tworzenie projektów dokumentów z zakresu spraw pracowniczych, w tym projektów umów o pracę i świadectw pracy, przygotowywanie posiedzeń Walnego Zgromadzenia Spółdzielców w szczególności przygotowywanie projektów porządku obrad oraz projektów uchwał, prowadzenie korespondencji wychodzącej i przychodzącej Spółdzielni.

W ocenie Sądu przywoływana przez pozwaną uchwała Nr 10/2013 Rady Nadzorczej Spółdzielni (...) w S. w sprawie zmniejszenia zatrudnienia w zestawieniu z uzasadnieniem wypowiedzenia zmieniającego nie może mieć w sprawie większego znaczenia, jako że jak zostało wyżej wskazane przyczyny wypowiedzenia zmieniającego były inne niż podawane w treści wypowiedzenia i nie miały też na celu realizacji przyjętej w powyższej uchwale polityki zatrudnienia, przynajmniej względem powódki.

Mając na względzie powyższe Sąd uznając rację powódki i fakt rozwiązania stosunku pracy przywrócił ją do pracy w pozwanej Spółdzielni na dotychczasowych warunkach pracy i płacy. Zgodnie z cytowanym art. 188 § 1 Prawa spółdzielczego w zw. z art. 199 prawa spółdzielczego i art. 47 k.p. oraz żądaniem powódki Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 18.000 zł brutto tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy pod warunkiem jej podjęcia, a więc wynagrodzenie za okres sześciu miesięcy. Powódka osiągała dochód w wysokości około 3.000 zł brutto miesięcznie.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie 98 k.p.c. Pozwana przegrała niniejszy proces w całości, a zatem powódce należy się zwrot poniesionych kosztów, na które złożyły się kwota 120 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, ustalona na podstawie § 11 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 ust 1, 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490).

Na podstawie art. 477 ² k.p.c. Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia – kwoty 3.053 zł brutto – zgodnie z zaświadczeniem z 18 października 2013 r.

Apelację od powyższego orzeczenia w całości wniósł pozwany.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego:

- art. 184 § 1 pkt. 1 oraz art. 186 § 2 ustawy Prawo spółdzielcze poprzez ich niezastosowanie, a w przedmiotowej sytuacji poprzez nieuwzględnienie prawa zarządu Spółdzielni do wypowiedzenia członkowi warunków pracy lub płacy z przyczyn gospodarczych lub organizacyjnych. Nieuzasadnione nieprzyjęcie przez członka Spółdzielni nowych warunków pracy lub wynagrodzenia uprawnia zgodnie z tym przepisem do rozwiązania z członkiem spółdzielczej umowy o pracę;

- art. 30 § 4 kp poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, w szczególności niezgodne z poglądem wyrażonym w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dn. 26 maja 2000 r. sygn. I PKN 670/99. Niewłaściwe zastosowanie polegało na przyjęciu, iż wypowiedzenie zmieniające warunków pracy i płacy było nieuzasadnione - przyczyna wypowiedzenia wskazana przez pracodawcę była fikcyjna i zbyt ogólna. Sąd nie zbadał faktycznie prawdziwości wskazanej przyczyny wypowiedzenia, a także bezpodstawnie przyjął, iż nawet w przypadku ogólnego jej podania powódka nie znała konkretnych przyczyn. Powódka przed otrzymaniem wypowiedzenia zmieniającego była członkiem zarządu Spółdzielni, zatem znana jej była trwająca od lat zła sytuacja gospodarcza Spółdzielni. Ponadto powódce wielokrotnie wskazywano fakt, iż jej nieobecność dezorganizuje pracę biura Spółdzielni, w związku z czym muszą nastąpić zmiany w strukturze organizacyjnej biura. Obie te przyczyny zostały w sposób wyraźny wskazane jako przyczyny wypowiedzenia;

- art. 188 § 1 i 2 ustawy Prawo spółdzielcze oraz art. 45 § 1 Kodeksu pracy poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, będące konsekwencją wskazanego powyżej naruszenia art. 184 ustawy Prawo spółdzielcze. Sąd całkowicie bezpodstawnie przyjął, iż wypowiedzenie było nieuzasadnione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę. Tym samym oprócz wymienionego przepisu art. 188 § 1 i 2 ustawy naruszony został art. 45 § 1 Kodeksu pracy;

- art. 45 § 2 Kodeksu pracy poprzez jego niezastosowanie. Wobec podjęcia ustaleń, iż pomiędzy stronami istnieje konflikt sąd pracy może nie uwzględnić żądania przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W przedmiotowej sprawie przywrócenie powódki do pracy jest z całą pewnością niecelowe, gdyż zarząd i rada nadzorcza Spółdzielni nie widzą możliwości dalszej pracy z powódką. Nie powinno zatem zapaść orzeczenie, którego skutkiem będzie otwarty konflikt między pracownikami spółdzielni w przypadku jego przymusowego wykonania;

- art. 8 Kodeksu pracy poprzez naruszenie zasad współżycia społecznego i społeczno- gospodarczego przeznaczenia prawa, a w przedmiotowym przypadku poprzez udzielenie ochrony prawnej powódce, która w otwarty sposób działała na szkodę pracodawcy, a przez okres pełnienia funkcji zastępcy prezesa Spółdzielni świadomie nie wykonywała ciążących na niej obowiązków ze szkodą dla pracodawcy. Niezależnie od treści i podstaw wypowiedzenia zmieniającego powyższe naruszenia powinny być należycie ocenione przez sąd jako argument przeciwko przywróceniu powódki do pracy na dotychczasowym stanowisku i zasądzeniu zapłaty wynagrodzenia.

2. naruszenie przepisów prawa proceduralnego, to jest: art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, a także zastosowanie zasady dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów poprzez niezgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a przez to stronnicze ocenienie zebranego materiału dowodowego. W szczególności sąd nieprawidłowo ocenił fakt wręczenia powódce wypowiedzenia zmieniającego jako pokierowany zamiarem definitywnego rozwiązania z powódką stosunku pracy. Ponadto w nieuzasadniony sposób przyjął, iż powódka nie poradziłaby sobie z wykonaniem nowych obowiązków, pomimo jej doświadczenia na stanowisku zastępcy prezesa oraz pomimo potwierdzenia przez nią podczas przesłuchania, iż z większością obowiązków poradziłaby sobie bez problemów. Pominął również fakt bezsprzecznie złego stanu finansowego Spółdzielni, jak również fakt długotrwałych trudności z wykonywaniem obowiązków powódki podczas jej nieobecności, co uzasadniało zmiany organizacyjne i kadrowe w biurze spółdzielni. Zmiany te rzeczywiście nastąpiły, zatem ocenianie podstaw wypowiedzenia, będącego wyłącznie wypowiedzeniem zmieniającym, jako fikcyjnych, jest rażąco sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Ustalenia te miały zaś charakter kluczowy dla podjętego rozstrzygnięcia. Ponadto pominięte zostały dowody z przesłuchania świadków, przede wszystkim z zeznań A. W. (1), B. S. (1) (nie wymienione w uzasadnieniu) oraz innych świadków, których zeznania miały potwierdzić, iż powódka wykonywała wcześniej obowiązki z nowego zakresu, potrafiła je wykonywać i wiedziała, że nie są one jej przyznane do samodzielnego wykonania (stanowisko utraciło charakter samodzielny), zatem odmowa przyjęcia zmienionych warunków pracy była całkowicie nieuzasadniona.

Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i o oddalenie w całości wszelkich żądań pozwu bezpośrednio przez Sąd Okręgowy w postępowaniu apelacyjnym. W przypadku braku takiej możliwości, w szczególności ze względu na nieprawidłowości w przeprowadzeniu postępowania dowodowego, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i o przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Skierniewicach do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji pozwanej jako bezzasadnej w całości, zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie zarówno w zebranym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

Zgodnie z art. 233 § 1 kpc Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei w myśl art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku.

W ocenie Sądu Okręgowego skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć zatem miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok SN z 6.11.2003 r. II CK 177/02 niepubl.).

Podkreślenia wymaga także fakt, że dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Koniecznym jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne (post SN z 23.01.2001 r. IV CKN 970/00, niepubl. wyrok SN z 27.09.2002 r. II CKN 817/00).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego wniesiona apelacja tych wymogów nie spełnia. Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę, z pominięciem okoliczności dla niego niewygodnych lub nie odpowiadających jego wersji zdarzeń. Tymczasem zadaniem Sądu Rejonowego – właściwie przez Sąd wykonanym – było przeprowadzenie całościowej oceny zebranego w sprawie materiału, ponieważ tylko taka mogła dać pełny obraz spornych okoliczności i pozwalała na prawidłowe zastosowanie prawa materialnego.

W szczególności nie sposób zgodzić się z skarżącym, iż Sąd Rejonowy bezprawnie odmówił pozwanej Spółdzielni prawa do wypowiedzenia powódce warunków pracy i płacy z przyczyn gospodarczych i organizacyjnych, nieprawidłowo ocenił fakt wręczenia powódce wypowiedzenia zmieniającego jako pokierowany zamiarem definitywnego rozwiązania z powódką stosunku pracy, pominął okoliczności bezsprzecznie wskazujące na zły stan finansowy Spółdzielni, długotrwałe trudności z wykonywaniem obowiązków powódki podczas jej nieobecności, które to uzasadniały wskazane jako podstawy wypowiedzenia zmieniającego zmian organizacyjnych i kadrowych w biurze spółdzielni.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż zgodnie z art. 184. § 1 ustawy prawo spółdzielcze, wypowiedzenie członkowi spółdzielni warunków pracy lub płacy jest dopuszczalne: 1) gdy jest uzasadnione potrzebami gospodarczymi lub organizacyjnymi spółdzielni, a w szczególności wprowadzeniem nowych zasad wynagradzania, likwidacją działu pracy, w którym członek jest zatrudniony, likwidacją zajmowanego przez niego stanowiska pracy albo koniecznością zatrudnienia na danym stanowisku osoby o wyższych lub specjalnych kwalifikacjach; 2) w razie utraty przez członka zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy stwierdzonej orzeczeniem lekarskim albo niezawinionej przez niego utraty uprawnień koniecznych do jej wykonywania. Zaproponowane członkowi nowe warunki pracy lub płacy powinny odpowiadać jego kwalifikacjom i możliwościom gospodarczym spółdzielni (§ 2).

Z tych też względów – co słusznie podnosi skarżący Spółdzielnia niewątpliwie posiada uprawnienie do wypowiedzenia pracownikowi warunków pracy i płacy z przyczyn ekonomicznych. Niemniej jednak czego nie zauważa już apelujący – materiał dowodowy zgromadzony w sprawie – jednoznacznie wskazuje, iż nie takie okoliczności, choć zostały wskazane w wypowiedzeniu zmieniającym, legły u podstaw zmiany warunków pracy i płacy powódki. Podkreślić należy, iż sama strona pozwana, oraz powołani przez nią świadkowie tłumacząc okoliczności związane z tym wypowiedzeniem, podnosili w procesie kwestie związane z niewłaściwą organizacją pracy podczas zwolnienia lekarskiego powódki, zgłaszali zarzuty odnośnie niewłaściwego wykonywania przez nią obowiązków pracowniczych (okoliczność braku udostępnienia kodów podczas zwolnienia, działania na szkodę pozwanej, które mogło doprowadzić do bankructwa spółdzielni wskutek zablokowania dofinansowania wypłacanego przez PFRON, fakt karania karami dyscyplinarnymi) a nie wskazywali na trudną sytuację ekonomiczną pozwanej i związaną z nią konieczność reorganizacji poszczególnych stanowisk pracy w tym powódki.

Tymczasem zauważyć należy, iż twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227) powinno być udowodnione przez stronę, która zgłasza to twierdzenie - art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. (zob. wyrok SN z dnia 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00, W.. 2002, nr 7-8, poz. 44; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 28 kwietnia 1998 r., I ACa 308/98, (...) 2002, nr 12, poz. 147). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. (wyrok s.apel. 28-02-2013 I ACa 613/12 w B. LEX nr 1294695). Truizmem jest stwierdzenie, iż ciężar wykazania okoliczności uzasadniających wypowiedzenie (w tym zmieniające) obciąża pracodawcę (art. 6 kc w zw. z art. 300 kp). Pracownika obciąża natomiast dowód istnienia okoliczności przytoczonych przez niego w celu wykazania, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione (tak w wyroku Sądu Najwyższego z 8 marca 1997r., I PRN 17/77, OSNP 1977/9/172). W sprawie brak dostatecznych dowodów na to, iż w istocie trudna sytuacja ekonomiczna i wnioskowana przez Radę Nadzorczą zmiana organizacji pracy pracowników biurowych oraz zmiana ich wynagradzania legła stricte u podstaw wypowiedzenia warunków pracy i płacy powódce. Przy czym niezaprzeczalnie pozwana spółdzielnia znajdowała się trudnej ekonomicznie sytuacji a Rada Nadzorcza spółdzielni (...) w S. podjęła uchwałę w sprawie zmniejszenia zatrudnienia w związku ze znacznymi kosztami wynagrodzeń pracowników oraz malejącą liczbą usług i zaleciła zmniejszenie stanu zatrudnienia w szczególności w zakresie stanowisk samodzielnego specjalisty ds. kadr i płac, referenta ds. rehabilitacji, głównej księgowej, stanowisk pracy w punkcie L.. Niemniej jednak powyższe nie oznacza wprost, iż właśnie te względy legły u podstaw wypowiedzenia warunków pracy i płacy zwłaszcza ze na okoliczność przeciwną wskazuje zebrany w sprawie materiał dowodowy. W sprawie brak też podstaw do uznania iż rzeczywiście doszło do powyższych zmian organizacyjnych ponadto podana w tym zakresie przyczyna wypowiedzenia nie jest dostatecznie konkretna.

W świetle art. 30 § 4 kp. prawidłowe podanie przyczyny oznacza wskazanie konkretnego zdarzenia lub zdarzeń względnie okoliczności, które, zdaniem pracodawcy, uzasadniają wypowiedzenie. Opis przyczyny musi umożliwiać jej indywidualizację w miejscu i czasie. W wyroku z dnia 14 maja 1999 r., I PKN 47/99 (OSNAPiUS 2000, z. 14, poz. 548) Sąd Najwyższy stwierdził, że wskazanie faktów i rzeczowych okoliczności dotyczących osoby pracownika bądź jego zachowania w procesie świadczenia pracy lub zdarzeń, także niezależnych od niego, mających wpływ na decyzję pracodawcy, spełnia warunek podania konkretnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę (art. 30 § 4). Przyczyna wypowiedzenia powinna być tak sformułowana, aby pracownik wiedział i rozumiał, z jakiego powodu pracodawca dokonuje wypowiedzenia i mógł zadecydować o ewentualnym wniesieniu lub zaniechaniu wniesienia odwołania do sądu. (wyrok SN z dnia 10 września 2013 r. I PK 61/13 LEX nr 1427709). Konkretność wskazania tej przyczyny należy oceniać z uwzględnieniem innych, znanych pracownikowi okoliczności uściślających tę przyczynę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1998 r., I PKN 271/98, OSNAPiUS 1999, z. 18, poz. 577). Brak konkretyzacji przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę (art. 30 § 4) nie stanowi podstawy roszczenia o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie, jeżeli pracodawca w inny sposób zapoznał pracownika z tą przyczyną. (wyrok SN z dnia 26 maja 2000 r., I PKN 670/99 OSNAPiUS 2001, z. 22, poz. 663). Naruszenie art. 30 § 4 może polegać na niewskazaniu w ogóle przyczyny rozwiązania umowy o pracę lub na pozornym, niewystarczająco jasnym i konkretnym jej wskazaniu. Kwestia dostatecznie konkretnego i zrozumiałego dla pracownika wskazania przyczyny jest podlegającą ustaleniu okolicznością faktyczną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2000 r., I PKN 481/99 OSNAPiUS 2001, z. 11, poz. 373). Konieczność przyczyny wypowiedzenia przejawia się zatem w tym, że w danych okolicznościach faktycznych nie może być wątpliwości co do tego, z jaką konkretnie sytuacją należy przyczynę wypowiedzenia łączyć. Ponadto warunku podania pracownikowi w piśmie o wypowiedzeniu umowy o pracę jego przyczyny nie może zastąpić ocena pracodawcy, że przyczyna ta mimo, że nie została wskazana – była znana pracownikowi/ wyrok SN z 05.05.1999 r. I PKN 670/98, OSNAPiUS 2000/13/510/.

Sąd Okręgowy zgadza się z oceną Sądu I instancji, iż przyczyna wskazana powódce nie spełnia powyższych warunków, a postępowanie dowodowe nie wykazało, aby powódka w okolicznościach sprawy wiedziała z jakimi okolicznościami przyczynę wypowiedzenia wiązać w sposób na tyle konkretny, aby w sposób przyczynowo-skutkowy usprawiedliwiało to wypowiedzenie jej warunków pracy i płacy. Podkreślić należy, iż enigmatyczne powołanie się na trudną sytuację ekonomiczną pozwanej i wnioskowanie przez Radę Nadzorczą o zmianę organizacji pracowników biurowych oraz zmianę zasad ich wynagradzania wypowiedzeniu zmieniającym, w sytuacji gdy od dłuższego czasu Spółdzielnia miała trudności finansowe nie tłumaczy zmiany zakresu obowiązków i zasad wynagradzania stricte powódki. Istotnie kontroli sądu pracy nie podlega ocena zasadności przyjętej przez pracodawcę decyzji o zmianie struktury organizacyjnej zakładu pracy (wyrok SN z dnia 15 grudnia 1982 r., I PRN 130/82, OSNC 1983/8/121 wyr. SN z 27.11.1997 r., I PKN 401/97, OSNAPiUS 1998, Nr 18, poz. 542; por. IX teza uchw. SN z 27.6.1985 r., III PZP 10/85, OSNC 1985, Nr 11, poz. 164; wyr. SN z 15.12.1982 r., I PRN 130/82, OSNC 1983, Nr 8, poz. 121; wyr. SN z 16.10.1992 r., I PRN 40/92, (...) 1993, Nr 3, s. 73; wyr. SN z 7.1.2000 r., I PKN 467/99, OSNAPiUS 2001, Nr 11, poz. 371). Niemniej jednak powódka powinna wiedzieć dlaczego na zmiany zdecydowano się w tym konkretnie momencie w niezmienionych okolicznościach faktycznych i dlaczego dotyczyły one właśnie jej stanowiska pracy. Pracownikowi winno również zostać wskazane na czym konkretnie zmiany organizacyjne w strukturze miały polegać. Powódce nie przedstawiono żadnych wyjaśnień w tym przedmiocie. Natomiast okoliczność, iż powódka pełniła ponad pół roku wcześniej funkcje członka zarządu pozwanej nie ma przy tym żadnego znaczenia. Trudno bowiem uznać iż w tym stanie rzeczy miała dostateczne rozeznanie kwestiach decydujących o reorganizacji zakładu pracy. Ponadto w związku z zaistniałym pomiędzy stronami konfliktem – wykazanym w realiach niniejszej sprawy – powódka miała podstawy przypuszczać, iż wskazana jej przyczyna wypowiedzenia jest fikcyjna. Trafnym jest zatem stwierdzenie Sądu I instancji, iż powódka mogła nie wiedzieć konkretnie z jakimi okolicznościami wypowiedzenie zmieniające łączyć, a co za tym idzie czynność tą należy kwalifikować jako nieuprawnioną.

Wbrew sugestiom skarżącego zasadnym jest także stwierdzenie przez Sąd Rejonowy, iż wypowiedzenie zmieniające było wadliwe także z tej przyczyny, iż de facto zmierzało do definitywnego rozwiązania z powódka stosunku pracy. Podkreślić należy, iż wypowiedzenie warunków pracy i płacy umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z przyczyn niedotyczących pracownika jest dopuszczalne tylko wtedy, jeżeli jest jednocześnie uzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. (w rozpatrywanym przypadku art. 184 ustawy prawo spółdzielcze). W ocenie spełnienia tego wymagania pod uwagę należy brać nie tylko to, czy zastosowane kryteria doboru pracowników do złożenia im wypowiedzeń zmieniających były prawidłowe lecz także, jakiego rodzaju nowe warunki pracy i płacy zostały zaproponowane pracownikowi. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2009 r. I PK 185/08 OSNP 2010/21-22/259). Na gruncie rozpoznawanej sprawy bezsprzecznie w ramach wypowiedzenia zmieniającego zaproponowano powódce znacząco większy zakres obowiązków przy jednoczesnym zmniejszeniu wynagrodzenia. Bez względu na to czy powódka z uwagi na stan zdrowia i posiadane umiejętności i kwalifikacje byłaby w stanie tym obowiązkom podołać (powódka sama jednoznacznie przyznała iż z większością obowiązków mogłaby sobie poradzić - tym samym dla ustalenia tej okoliczności całkowicie zbędnym było uwzględnienie powołanych przez apelanta zeznań świadków B. S. oraz A. W.) uznać należy, iż zaproponowane warunki były tak ukształtowane, by powódka odmówiła ich przyjęcia. Zaproponowana kwota wynagrodzenia w zestawieniu z płacą za obowiązki dotychczas wykonywane w węższym zakresie była wyraźnie zaniżona. Tym samym pracodawca zmierzał do zwolnienia definitywnego a zastosowanie wypowiedzenia zmieniającego (z niejasnych względów) miało na celu obejście przepisów dotyczących wypowiedzenia stosunku pracy w ogóle.

Podnieść należy, że jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę (w tym zmieniające) jest podyktowane rzeczywistym, realizowanym w dobrej wierze i znajdującym usprawiedliwienie w konkretnych okolicznościach faktycznych dążeniem pracodawcy do usprawnienia pracy w jego zakładzie pracy i jednocześnie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nie narusza formalnych wymogów prawa, wypowiedzenie takie jest uzasadnione w rozumieniu przepisów KP, choćby nie likwidowało wszystkich nieprawidłowości kadrowych, istniejących w zakładzie (por. odpowiednio wyr. SN z 28.9.1976 r., I PRN 59/76, OSP 1978, Nr 2, poz. 18; wyr. SN z 2.8.1985 r., I PRN 61/85, OSNC 1986, Nr 5, poz. 76; wyr. SN z 10.4.1997 r., I PKN 90/97, OSNAPiUS 1998, Nr 3, poz. 81; wyr. SN z 2.10.2002 r., I PKN 374/01, OSNP 2004, Nr 9, poz. 156).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy przesłanki te nie zostały spełnione.

W myśl art. 188 § 1 – 3 ustawy prawo spółdzielcze w razie naruszenia przez spółdzielnię przepisów art. 184, art. 187 i art. 191, członkowi spółdzielni służy roszczenie o orzeczenie bezskuteczności wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę lub jej warunków, a jeżeli spółdzielcza umowa o pracę uległa już rozwiązaniu - roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach. Członkowi spółdzielni, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje za czas pozostawania bez pracy, nie dłuższy jednak niż sześć miesięcy, wynagrodzenie obliczone na podstawie przeciętnego wynagrodzenia bieżącego z ostatnich trzech miesięcy oraz odpowiedni udział w części nadwyżki bilansowej. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do członka spółdzielni, który po wypowiedzeniu mu warunków pracy lub płacy z naruszeniem art. 184 przystąpił do pracy na warunkach określonych w tym wypowiedzeniu. Określone w art. 188 prawa spółdzielczego roszczenia przysługują członkowi spółdzielni pracy w razie wypowiedzenia przez spółdzielnię spółdzielczej umowy o pracę lub jej warunków z naruszeniem art. 184, 187 i 191 prawa spółdzielczego. W razie wypowiedzenia dokonanego przez spółdzielnię z naruszeniem innych przepisów o wypowiedzeniu umów o pracę, członkowi spółdzielni przysługują roszczenia przewidziane w kodeksie pracy na wypadek niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez zakład pracy (art. 46 k.p. w związku z art. 77 § 2 k.p. i art. 199 prawa spółdzielczego). (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1985 r. I PR 107/85 OSNC 1986/10/166). Wobec powyższego zasadnym więc było domaganie się przez powódkę przywrócenia do pracy u pozwanego.

Jednocześnie brak jest podstaw do twierdzenia, iż w okolicznościach sprawy Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo z naruszeniem art. 45 § 2 oraz art. 8 kp, gdyż przywrócenie powódki do pracy było całkowicie niecelowe (zarząd i rada nadzorcza Spółdzielni nie widzą możliwości dalszej pracy z powódką) a udzielenie jej ochrony prawnej, w sytuacji gdy powódka otwarcie działała na szkodę pracodawcy, a przez okres pełnienia funkcji zastępcy prezesa Spółdzielni świadomie nie wykonywała ciążących na niej obowiązków ze szkodą dla pracodawcy, było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i społeczno- gospodarczym przeznaczeniem tego prawa.

Mając to na uwadze przede wszystkim wskazać należy, że na gruncie prawa spółdzielczego, które znajdowało zastosowanie w niniejszej sprawie, z uwagi na szczególny charakter wskazanej regulacji mającej pierwszeństwo przed zastosowaniem zasad ogólnych wynikającej z kp – art. 199 ustawy prawo spółdzielcze, nie istnieje możliwość nie uwzględnienia roszczenia o przywrócenie do pracy w razie wadliwego wypowiedzenia zmieniającego warunki spółdzielczej umowy o pracę, ze względu na uznanie, iż przywrócenie to jest niemożliwie lub niecelowe. Ponadto członkowi spółdzielni pracy, wobec którego naruszono przepisy art. 184, 187 i 191 Prawa spółdzielczego i inne przepisy prawa pracy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę, nie przysługuje roszczenie o odszkodowanie. Służy mu wyłącznie roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1996 r. I PRN 35/96 OSNP 1996/21/319. Z tych zatem także względów nawet w przypadku stwierdzenia niecelowości przywrócenia powódki do pracy Sąd Rejonowy nie mógł na podstawie art. 45 § 2 kp orzec o roszczeniu alternatywnym - odszkodowaniu.

Brak też podstaw do oddalenia żądania pozwu z uwagi na naruszenie przez powódkę zasad współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 8 kp nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Klauzule "zasad współżycia społecznego" i "społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa" wyznaczają stronom stosunków pracy granice, w ramach których dopuszczalne jest korzystanie w stosunkach pracy z praw podmiotowych zagwarantowanych przepisami prawa pracy. Z istoty nadużycia prawa podmiotowego wynika, że dokonuje go strona, która wykonując swoje prawo, czyni to niezgodnie z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (wyr. SN z 20.1.2011 r., I PK 135/10, MoPr 2011, Nr 9, s. 475). Artykuł 8 kp umożliwia dokonanie oceny organowi stosującemu prawo, a także sądowi pracy, czy korzystanie przez uprawnionego z zagwarantowanego mu przepisami prawa pracy prawa podmiotowego mieści się czy też wykracza poza granice zasad współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa (wyr. SN z 17.9.1997 r., I PKN 273/97, OSNAPiUS 1998, Nr 13, poz. 394). W judykaturze ukształtował się pogląd, określany jako „zasada czystych rąk”, zgodnie z którym nie może powoływać się na naruszenie zasady współżycia społecznego osoba, która narusza przepisy prawa lub zasady współżycia społecznego. (wyr. SN z 6.3.1998 r., I PKN 552/97, OSNP 1999, Nr 4, poz. 124; wyr. SN z 8.6.1999 r., I PKN 96/99, OSNP 2000, Nr 16, poz. 615).

W rozpoznawanym przypadku jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału powódce stawiano różnorakie zarzuty związane z nielojalnym zachowaniem względem pracodawcy – jednakże ich zasadność nie była przedmiotem niniejszego postępowania - stąd trudno uznać twierdzenia apelacji w tym przedmiocie za potwierdzone i miarodajne. Ponadto pozwany wypowiadając powódce warunki pracy i płacy z naruszeniem przepisów prawa sam zachował się bezprawnie. Powołanie się przez niego na ogólne obowiązujące normy społeczne nie może więc przynieść spodziewanych przez niego skutków instancyjnych.

Reasumując żaden z zarzutów apelacji dotyczących zarówno naruszenia prawa procesowego jak i prawa materialnego nie okazał się uzasadniony. Rozumowanie Sądu pierwszej instancji w świetle art. 233 było logiczne i spójne a dokonana przez niego wykładnia przepisów art. 184 -199 ustawy prawo spółdzielcze oraz art. 45 § 2 i 8 kp prawidłowa.

Zaskarżone orzeczenie odpowiada zatem prawu.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację strony pozwanej, jako bezzasadną.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego za II instancję w stosunku do obu pozwanych, orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. a także § 12 ust. 1 pkt 1 oraz § 12 ust. 1 pkt 1 i 2 w zw. z § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 ze zm) biorąc pod uwagę wartość każdego ze zgłoszonych roszczeń.